Ellen Gustafson: Obesity + hunger = 1 global food issue

Şişmanlık + Açlık = 1 küresel gıda sorunu

Çeviri: Tayfun Ozdemir Gözden geçirme: osman oguz ahsen

I'm Ellen and I'm totally obsessed with food.

Ben Ellen ve bütünüyle yiyeceklerle saplantılıyım.

But I didn't start out obsessed with food.

Fakat her zaman yiyeceklerle saplantılı değildim.

I started out obsessed with global security policy,

Ben küresel güvenlik politakısıyla saplantıdaydım,

because I lived in New York during 9/11 and it was a very relevant thing.

çünkü 9/11 süresince New York'ta yaşadım ve bu açıkcası konuyla alakalı bir şeydi.

I got from global security policy to food

Ve küresel güvenlik politikasından yiyeceğe geçtim,

because I realized when I'm hungry, I'm really pissed off,

çünkü acıktığımda, gerçekten kafamın attığının farkına vardım.

and I'm assuming the rest of the world is too.

Ve öyle sanıyorum ki dünyanın geri kalanı da öyle.

Especially if you and your kids are hungry and your neighbor's kids are hungry

Özellikle siz ve çocuklarınız açsanız

ve komşularınızın çocukları acıkmışsa ve bütün etrafınızdakiler acıkmışsa,

and your whole neighborhood is hungry.

oldukça sinirlenirsiniz.

And actually, it looks like the areas of the world that are hungry

Ve gerçekte, ne çıksa beğenirsiniz,

dünyadaki aç bölgeler,

are also the areas of the world that are pretty insecure.

aynı zamanda dünyanın oldukça güvensiz bölgeleri.

So I took a job at the United Nations World Food Programme

Bu yüzden Birleşmiş Milletler Dünya Yiyecek Programı'nda bir iş aldım

as a way to try to address these security issues

bu güvenlik sorunlarını ele almayı denemek için bir yol gibi

doğrudan yiyecek güvenliği sorunlarıyla. .

through food security issues.

There, I came across what I think is the most brilliant of their programs.

Ve ordayken, rastladığım

en parlak programlarının ne olduğunu düşünmemdi.

It's called School Feeding and it's a really simple idea

Bu Okul Beslenme diye adlandırılır, ve gerçekten basit bir fikirdir

to get in the middle of the cycle of poverty and hunger

yoksulluk ve açlık devresinin ortasını sınıflandırmak

that continues for a lot of people around the world, and stop it.

dünyadaki birçok insan için devam eder ve durdurur.

Çocuklara bedava okul yemeği vererek, okula çekmesini sağlar,

A free school meal gets kids into school,

which is education, the first step out of poverty,

açıkcası eğitim, yoksulluktan kurtulmanın ilk adımıdır.

but it also gives them the micronutrients and the macronutrients they need

Fakat onlara ihtiyaçları olan mikro ve makro besinleri de verir

hem zihinsel hem de psikololilerini gerçekten geliştirmek için.

to develop mentally and physically.

While I was working at the UN, I met this girl. Her name is Lauren Bush.

Birleşmiş Milletlerde çalışrken ismi Lauren Bush olan bir kızla tanıştım.

And she had this really awesome idea to sell the bag, called the "Feed Bag" --

Ve gerçekten inanılmaz bir fikri vardı

"Beslenme Çantası" satmak --

which is really beautifully ironic because you can strap on the Feed Bag.

gerçekten komiktir çünkü Yemek Çantasını belinize bağlayabilirsiniz.

But each bag we'd sell would provide

Fakat sattığımız her çantanın sağlayacağı şey

a year's worth of school meals for one kid.

bir çocuk için okul yemeklerinin bir senelik değeridir.

It's so simple, and we thought, OK,

Bu çok basit ve düşündüğümüzü biliyorsunuz, tamam,

it costs between 20 and 50 bucks to provide school feeding for a year.

maliyeti 20 ile 50 papel arasında

bir yıllık okul yemeği ücretini karşılamak için.

We could sell these bags and raise a ton of money and awareness

Çantaları satabilirdik ve tonlarca para kazanabilirdik

for the World Food Programme.

ve Dünya Yiyecek Programı için tonlarca farkındalık yaratabilirdik.

But at the UN, sometimes things move slowly

Fakat gayet tabi, Birleşmiş Milletleri bilirsiniz, bazen bazı şeyler yavaşça hareket eder,

and they basically said no.

ve basitçe hayır derler.

And we thought, this is such a good idea, it's going to raise so much money.

Ve düşündük ki, Tanrı, iyi bir fikir ve çok fazla para toplayacak.

So we said screw it, we'll start our own company,

Bu yüzden boşverdik, 3 sene önce kurduğumuz kendi şirketimizle başlayacağız.

which we did, three years ago.

That was my first dream, to start this company called FEED,

Öyle ki bu benim ilk rüyamdı, BESLENME adındaki bu şirkette başlamaktı.

and here's a screenshot of our website.

Ve işte ekranda ki websitemizin resmi.

We did a bag for Haiti just a month after the earthquake

Bu çantayı Haiti için yaptık, ve depremden sonra sadece bir ay için piyasaya sürdük

to provide school meals for kids in Haiti.

Haitideki çocuklara okul yemeği sağlamak için.

So FEED's doing great.

Bu yüzden BESLEME iyi iş çıkarıyor. Şu ana kadar 55 milyon yemek sağladık

We've so far provided 55 million meals to kids around the world

dünya etrafındaki çocuklara

by selling now 550,000 bags, a ton of bags, a lot of bags.

şu an 555 bin çanta satarak, tonlarca çanta, bir sürü çanta.

All this time you're really --

Her zaman siz -- açlığı düşününce,

hunger is a hard thing to think about,

because what we think about is eating.

bununla ilgili düşünmek zor bir şey, çünkü hangi konuda düşündüğümüzü yiyiyoruz.

I think about eating a lot and I really love it.

Galiba yemekle ilgili daha fazla, ve gerçekten onu seviyorum.

And the thing that's strange about international hunger

Ve uluslararası açlıkla ilgili azıcık garip olan şey

and talking about international issues

ve uluslararası meseleleri konuşma

is that most people want to know:

ki Amerikadaki çoğu insan ne yaptığınızı bilmek ister gibidir.

"What are you doing for America's kids?"

Amerikalı çocuklar için ne yapıyorsunuz?

There's definitely hunger in America:

Amerikada kesinlikle açlık var,

49 million people and almost 16.7 million children.

49 milyon insan ve yaklaşık 16,7 milyon çocuk.

I mean that's pretty dramatic for our own country.

Demek istediğim ülkemiz için bu oldukça dramatiktir.

Hunger definitely means something different in America

Açlığın anlamı uluslararasından farklı olarak, Amerikada bir parça farklıdır,

than it does internationally,

but it's incredibly important to address hunger in our own country.

fakat ülkemizde açlıktan bahsetmek korkunç derecede önemlidir.

But the bigger problem that we all know about is obesity,

Fakat açıkcası hepimizin bildiği en büyük problem

and it's dramatic.

şişmanlıktır ve bu dramatiktir.

The other thing that's dramatic

Diğer dramatik olan şeyse hem açlığın hem de şişmanlığın

is that both hunger and obesity have really risen in the last 30 years.

son 30 yılda gerçekten yükseldiğidir.

Unfortunately, obesity's not only an American problem.

Malesef, şişmanlık sadece Amerikanın sorunu değil.

It's actually been spreading all around the world

Gerçekte dünyanın her yerine yayılmaktadır

and mainly through our kind of food systems that we're exporting.

ve çoğuda ihraç ettiğimiz yiyecek sistemimizin sayesindedir.

The numbers are pretty crazy.

Rakamlar oldukça çılgınca.

There's a billion people obese or overweight

Bir milyar şişman ve fazla kilolu insan var

and a billion people hungry.

ve bir milyar insan aç.

So those seem like two bifurcated problems,

Böylece bunlar iki kola ayrılmış gibi gözükür,

but I kind of started to think about, you know,

fakat adeta düşünmeye başladığım, bilirsiniz ki,

what is obesity and hunger?

şişmanlık ve açlığın ne olduğudur. Bu iki şey ne hakkındadır?

What are both those things about?

Well, they're both about food.

Yani, onların her ikiside yiyecekle ilgilidir.

And when you think about food,

Ve yiyecek düşündüğünüzde,

the underpinning of food in both cases is potentially problematic agriculture.

her iki durumda da yiyecek desteği

potansiyel olarak kuşku uyandıran tarımdır.

And agriculture is where food comes from.

Ve yiyeceğin nerden geldiği tarımdır.

Agriculture in America's very interesting.

Yani, tarım Amerikada çok ilgi çekicidir.

It's very consolidated

O çok pekiştirilir.

and the foods that are produced lead to the foods that we eat.

Ve yediğimiz yiyeceklere öncü yiyecekler üretilir.

The foods that are produced are, more or less, corn, soy and wheat.

Yani üretilen yiyecekler, daha fazla veya daha az, mısır,soya ve buğdaydır.

Ve görebileceğiniz gibi, yiyeceğin dörtte üçlük çoğu bölümünü yiyiyoruz,

And that's three-quarters of the food that we're eating:

işlenmiş gıdalar ve hazır gıdalar.

processed foods and fast foods.

Unfortunately, in our agricultural system,

Malesef, tarım sistemimizde,

we haven't done a good job in the last three decades

son 30 yılda iyi bir iş çıkarmadık

dünya etrafındaki bu teknolojileri ihraç etmekle.

of exporting those technologies around the world.

So African agriculture, which is the place of most hunger in the world,

Bu yüzden dünyadaki en çok açlığın olduğu Afrika tarımı,

has actually fallen precipitously as hunger has risen.

gerçekte aniden düşmüştü

açlığın yükseldiği gibi.

So somehow we're not making the connect

Hernedense bağlantı kurmuyoruz

between exporting a good agricultural system

iyi bir tarımsal sistemi ihraç etme arasında

that will help feed people all around the world.

ki dünya etrafındaki tüm insanları doyurmaya yardım edecek.

Who is farming? That's what I was wondering.

Onları kim yetiştiriyor? Merak ettiğim budur.

So I went and stood on a big grain bin in the Midwest,

Ve bu yüzden orta batıdaki büyük bir tahıl ambarına gittik ve durduk.

and that really didn't help me understand farming,

Ve bu gerçektende çiftçiliği anlamama yardım etmedi,

but I think it's a really cool picture.

fakat sanırım ne olduğunu anladım.

And the reality is that between farmers in America --

Bildiğiniz gibi, gerçeklik

Amerikada ki çiftçiler arasında,

who actually, quite frankly, when I spend time in the Midwest,

tamamen samimi, ben orta batıdayken,

are pretty large in general.

genelde oldukça büyüktür.

And their farms are also large.

Hatta çiftçileride büyüktür.

But farmers in the rest of the world are actually quite skinny,

Fakat dünyadaki diğer çiftçiler

çok açlık çektikleri için gerçekte oldukça zayıftırlar.

and that's because they're starving.

Most hungry people in the world are subsistence farmers.

Dünyadaki çoğu aç insanlar ailelerine kıtı kıtına bakacak düzeydeki çiftçilerdir.

And most of those people are women --

Ve bunların çoğu kadındır --

which is a totally other topic that I won't get on right now,

şu anda diğer konuya değinmeyeceğim,

fakat aynı noktada feminist şeyler yapmayı seviyorum.

but I'd love to do the feminist thing at some point.

Galiba bu gerçekten ilginç

I think it's really interesting to look at agriculture from these two sides.

bu iki tarafında tarımlarına göz atmak.

Bir de büyük, bir araya toparlanmış çifçilik konusu var

There's this large, consolidated farming that's led to what we eat in America,

Amerikada ne yiyeceğimize önderlik eder.

Aşağı yukaru 1980' den beridir,

and it's really been since around 1980, after the oil crisis,

petrol krizinden sonra,

when, you know -- mass consolidation,

bildiğiniz gibi, kitle konsodilasyonu,

mass exodus of small farmers in this country.

bu ülkedeki küçük çiftçilerin toplu göçüdür.

And then in the same time period,

Sonra aynı dönemde,

we've kind of left Africa's farmers to do their own thing.

bilirsiniz ki Afrikalı çiftçileri kendi şeylerini yapmaya bıraktık adeta.

Unfortunately, what is farmed ends up as what we eat.

Ne yazık ki, çiftçilik yapılan yediklerimizle neticelendirilir.

And in America, a lot of what we eat has led to obesity

Ve Amerikada yediğimiz bir çok şey

and has led to a real change

şişmanlığa ve gerçek değişikliğe yöneltti

in sort of what our diet is, in the last 30 years.

son 30 yılda ki diyetimizde.

It's crazy.

Bu çılgınlık.

A fifth of kids under two drinks soda.

2 yaşın altındaki çocukların beşte biri kola içer.

Hello! You don't put soda in bottles.

Merhaba. Kolayı şişelere koymayın.

But people do, because it's so cheap,

Fakat ucuz olduğu için insanlar böyle yapar.

and so our whole food system in the last 30 years has really shifted.

Bu yüzden son 30 yıldaki tüm gıda sistemimiz

gerçekten değişti.

I mean, you know, it's not just in our own country,

Sanırım bu bildiğiniz gibi sadece ülkemizde geçerli değil,

but really we're exporting the system around the world,

fakat gerçekte dünyadaki sistemi ihraç ediyoruz.

and when you look at the data of least developed countries --

Ve en az gelişmiş ülkelerin bilgilerini inceleyince --

especially in cities, which are growing really rapidly --

özellikle gerçekten hızlı bir şekilde büyüyen şehirlerde --

people are eating American processed foods.

insanlar işlenmiş Amerikan gıdalarını yiyiyor.

And in one generation, they're going from hunger

Ve bir jenerasyonda,

açlıktan dolayı onların başına gelenler

and all of the detrimental health effects of hunger

ve açlığın zararlı sağlık etkilerinin tümü,

to obesity and things like diabetes and heart disease in one generation.

şişmanlığa ve şeker hastalığına benzer şeylere

ve bir jenerasyondaki kalp hastalığına.

So the problematic food system is affecting both hunger and obesity.

Bu yüzden sorunlu gıda sistemi

hem şişmanlığı hem de açlığı etkiliyor.

Not to beat a dead horse, but this is a global food system

Ölü atı vurmak değil,

fakat küresel bir gıda sistemi olan

where there's a billion people hungry and a billion people obese.

bir milyar insanın aç ve şişman olduğudur.

I think that's the only way to look at it.

Galiba tek yol bunu incelemekten geçer.

And instead of taking these two things

Ve bu iki şeyi almanın yerine

as bifurcated problems that are very separate,

ikiye ayrılmış problemler gerçekte ayrıdır,

it's really important to look at them as one system.

aslında önemli olan bunlara bir sistemmiş gibi ele alınmasıdır.

We get a lot of our food from all around the world

Tüm dünyadan kendi yiyeceklerimizin bir çoğunu alırız.

and people from all around the world are importing our food system,

Dünyadaki herkes bizim yiyecek sistemimizi ithal ediyorlar.

so it's incredibly relevant to start a new way of looking at it.

Bu incelemenin yeni bir yoluna başlamayla akıl almaz derecede alakalıdır.

Öğrendiğim şey --

I've learned -- and the technology people here,

ve burada bulunan teknoloji adamları, ki bütünüyle onlardan biri değilim

which I'm totally not one of --

but apparently, it really takes 30 years

görünüşe göre bu 30 sene alır

for a lot of technologies to become really endemic to us,

çoğu teknolojinin gerçekte bize özgü olması için,

like the mouse and the Internet and Windows.

mouse,internet ve windows gibi.

You know, there's 30-year cycles.

Biliyorsunuz 30 senelik dönem var.

I think 2010 can be a really interesting year

Sanırım 2010 gerçekten ilginç bir yıl olabilir.

because it is the end of the 30-year cycle,

Çünkü bu 30 senelik dönemin sonudur.

and it's the birthday of the global food system.

Ve bu küresel yiyecek sisteminin doğum günüdür.

That's the first birthday I want to talk about.

Bu hakkında konuşmak istediğim ilk doğum günü.

If we really think that this is something that's happened in the last 30 years,

Bilirisiniz, Sanırım gerçekten düşündüğümüz

son 30 yılda olmuş bir şey, bunda umut var.

there's hope in that.

It's the 30th anniversary of GMO crops

GDO ürünlerinin otuzuncu yıldönümü

and the Big Gulp, Chicken McNuggets, high-fructose corn syrup,

ve Big Gulp, Chicken McNuggets, yüksek meyve şekerli mısır şurubu,

the farm crisis in America

Amerikada ki çiftlik krizi

and the change in how we've addressed agriculture internationally.

ve uluslararası tarıma hitap ettiğimiz değişiklik.

So there's a lot of reasons to take this 30-year time period

Bu yüzden 30 senelik zamanı ele almamıza neden olan bir çok neden vardır

yeni gıda sisteminin bir nevi yaratılışıymış gibi.

as sort of the creation of this new food system.

I'm not the only one who's obsessed with this whole 30-year thing.

Bütün bu 30 senedeki şeyle takıntılı olan sadece ben değilim.

The icons like Michael Pollan and Jamie Oliver in his TED Prize wish

Michael Pollan

ve Ted Ödülünde Jamie Oliver' in istekleri

both addressed this last three-decade time period

her ikisininde bahsetmiş olduğu son 30 yıldaki zaman periyodunda

as incredibly relevant for food system change.

inanılmaz derecedeki gıda sistem değişikliği.

Well, I really care about 1980

Yani, gerçekten 1980 önemsiyorum

because it's also the 30th anniversary of me this year.

çünkü benimde otuzuncu yıldönümüm bu sene.

And so in my lifetime,

Ve hayatımda,

a lot of what's happened in the world --

dünyada olan bir çok şey --

and being a person obsessed with food --

ve yiyecekle takıntılı olan bir kişi olmam--

a lot of this has really changed.

gerçekten de bir çoğu bu sene değişti.

So my second dream is that I think we can look to the next 30 years

Böylece düşündüğüm ikinci hayalim ise

gelecekteki 30 seneye bakabiliriz

as a time to change the food system again.

yiyecek sistemini tekrardan değiştiricek bir zamanmış gibi olmasını.

And we know what's happened in the past,

Ve geçmişte ne olduğunu biliyoruz,

so if we start now and we look at technologies

bu yüzden şimdi başlarsak, ve teknolojileri incelersek

and improvements to the food system long-term,

ve uzun dönemdeki gıda sistemindeki gelişmelere,

we might be able to recreate the food system

gıda sistemini yeniden yaratabiliriz.

so when I give my next talk and I'm 60 years old,

Böylece gelecekteki konuşmamı verince 60 yaşında olacağım,

bunun başarılı olacağını söyleyebilirim.

I'll be able to say that it's been a success.

So I'm announcing today the start of a new organization,

Böylece yeni bir organizasyonun başlangıcını bugün bildiriyorum,

or a new fund within the FEED Foundation, called the 30 Project.

veya 30 Proje diye anılan Beslenme vakfının içindeki yeni bir fonu.

And the 30 Project is really focused

Ve 30 Projenin gerçekte odaklandığı

on these long-term ideas for food system change.

uzun dönem fikirlerindeki

gıda sistem değişikliğidir.

And I think by aligning international advocates that are addressing hunger

Ve sanırım uluslararası avukatları sıralayarak açlığı ele alıyorlar

and domestic advocates that are addressing obesity,

ve yerli avukatlar şişmanlığı ele alıyorlar,

we might actually look for long-term solutions

biz gerçekte uzun dönemdeki çözümleri aramalıyız

that will make the food system better for everyone.

ki herkes için gıda sistemimiz daha iyi hale gelsin.

We all tend to think that these systems are quite different

Hepimiz bu sistemlerin tamamen farklı olduğunu düşünürüz.

Ve insanlar organiğin dünyayı besleyip besleyemeyeceğini tartışırlar.

and people argue whether or not organic can feed the world,

but if we take a 30-year view, there's more hope in collaborative ideas.

Fakat 30 senelik görünümü ele alırsak,

işbirlikçi fikirlerde çok umut vardır.

So I'm hoping that by connecting really disparate organizations

Bu yüzden umut ediyorum ki gerçekten birbirinden farklı organizasyonlara bağlanarak

like the ONE campaign and Slow Food,

ONE kampanyası ve SLOW FOOD gibi,

which don't seem right now to have much in common,

şu anda pek yaygın gibi gözükmesede,

we can talk about holistic, long-term, systemic solutions

uzun dönemin bütünlüğüyle ilgili konuşabiliriz, sistematik çözümler

that will improve food for everyone.

ki gıdayı herkes için geliştirecek.

Some ideas I've had is like, look, the reality is --

Aklıma gelen bazı fikirler şöyleydi, bakın,

kids in the South Bronx need apples and carrots

gerçeklik şu ki, Güney Bronxtaki çocuklar havuç ve elmalara ihtiyaç duyarlar

and so do kids in Botswana.

ve Botswanadaki çocuklarda.

And how are we going to get those kids those nutritious foods?

Ve bu besleyici gıdaları bu çocuklara nasıl ulaştıracağız?

Another thing that's become incredibly global is production of meat and fish.

İnanılmaz derecede küresel olan diğer şey ise et ve balıkların üretimidir.

Understanding how to produce protein

Nasıl protein üreticeğimizi anlama

in a way that's healthy for the environment

bir bakıma bu insanlar ve çevre için sağlıklı olan

and healthy for people

will be incredibly important to address things like climate change

iklim değişikliği gibi şeylere hitap etmek için inanılmaz derecede önemli olacak

and how we use petrochemical fertilizers.

ve petrokimyasal gübreleri nasıl kullanıcağımızı.

And, you know, these are really relevant topics

Ve bildiğiniz gibi, bunlar gerçekten alakalı mevzulardır

that are long-term and important

uzun vadede

for both people in Africa who are small farmers

ve fakir çiftçiler olan Afrikada heriki insan için önemlidir

and people in America who are farmers and eaters.

ve Amerikadaki çiftçiler ve yiyen insanlar.

And I also think that thinking about processed foods in a new way,

Ve yine düşünüyorum ki işlenmiş yiyecekler hakkında farklı ve yeni şekillerde düşündüğümüz

where we actually price the negative externalities

negatif yan çıktılarını hesaplayınca

like petrochemicals and like fertilizer runoff

petrokimyasallar ve dışarı dökülen gübreler gibi

into the price of a bag of chips --

cips paketinin fiyatına.

Well, if that bag of chips then becomes inherently more expensive than an apple,

Yani, bu cips paketi sonradan

doğal olarak elmadan daha pahalı olursa,

then maybe it's time for a different sense of personal responsibility in food choice

sonra belkide farklı bir algı için zamanıdır

gıda seçimindeki kişisel sorumluluğun

because the choices are actually choices

çünkü seçimler gerçekte seçimdir

instead of three-quarters of the products being made just from corn, soy and wheat.

mısır, soya ve buğdaydan yapılmış olan ürünlerin dörtte üçü yerine.

30Proje.org piyasaya sürülür,

The 30Project.org is launched

and I've gathered a coalition of a few organizations to start.

ve yeni organizasyonların birleşmesini başlatmak için biraraya getirdim.

And it'll be growing over the next few months.

Ve bu gelecek birkaç ayı kapsıyor olacak.

But I really hope that you will all think of ways

Fakat bütün yolları düşüneceğinizi gerçekten umarım ki siz

that you can look long-term at things like the food system

gıda sistemi gibi şeylerde uzun dönem bakabilirsiniz

and make change.

ve değişiklik yapabilirsiniz.

(Applause)

(Alkışlar)