Chimps have feelings and thoughts. They should also have rights

Steven Wise: Şempanzelerin duyguları ve düşünceleri var. Hakları da olmalı

Çeviri: Tugce Senel Gözden geçirme: Eren Gokce

I'd like to have you look at this pencil.

Bu kaleme bakmanızı istiyorum.

It's a thing. It's a legal thing.

Bu bir 'şey'. Bu tuzel bir 'şey'.

And so are books you might have or the cars you own.

Kitaplarınız, arabalarınız da öyle.

They're all legal things.

Hepsi tüzel şeyler.

The great apes that you'll see behind me,

İnsansı maymunlar, arkamda görüyorsunuz,

they too are legal things.

onlar da tüzel 'şey'ler.

Now, I can do that to a legal thing.

Tüzel bir 'şey'e bunu yapabilirim.

I can do whatever I want to my book or my car.

Kitabıma ya da arabama canım ne isterse yapabilirim.

These great apes, you'll see.

Bu göreceğiniz insansı maymunların

The photographs are taken by a man named James Mollison

fotoğraflarını, "James & Other Apes" ( James ve Diğer Maymunlar)

who wrote a book called "James & Other Apes."

adında bir kitap yazan James Mollison çekti.

And he tells in his book how every single one them,

Kitabında, nasıl her birinin, neredeyse her birinin

almost every one of them, is an orphan

anne ve babaları gözleri önünde ölmüş

who saw his mother and father die before his eyes.

birer yetim olduklarını anlatıyor.

They're legal things.

Onlar tüzel şeyler.

So for centuries, there's been a great legal wall

Yüzyıllar boyunca, tüzel şeyler ve gerçek kişileri

that separates legal things from legal persons.

ayıran büyük bir kanuni duvar oldu.

On one hand, legal things are invisible to judges.

Bir tarafta, tüzel şeyler, yargıçlar için görünmezler.

They don't count in law.

Kanun kapsamında değiller.

They don't have any legal rights.

Hiçbir kanuni hakları yok.

They don't have the capacity for legal rights.

Kanuni hak sahibi olmaya yetecek kapasiteleri yok.

They are the slaves.

Onlar kölelerdir.

On the other side of that legal wall are the legal persons.

Kanun duvarının diğer yanında ise, gerçek kişiler.

Legal persons are very visible to judges.

Yargıçlar için epeyce görülebilirlerdir.

They count in law.

Kanunda bahisleri geçer.

They may have many rights.

Birçok hakka sahip olabilirler.

They have the capacity for an infinite number of rights.

Sonsuz sayıda hak için yeterli kapasiteleri vardır.

And they're the masters.

Ve onlar efendilerdir.

Right now, all nonhuman animals are legal things.

Şu anda, insan dışındaki tüm hayvanlar tüzel şeyler.

All human beings are legal persons.

Bütün insanlar ise gerçek kişiler.

But being human and being a legal person

Ama insan olmakla, gerçek kişi olmak ne bugün,

has never been, and is not today, synonymous with a legal person.

ne de başka bir zaman eş anlamlı olmamıştır.

Humans and legal persons are not synonymous.

İnsan ve gerçek kişi eş anlamlı değildir.

On the one side,

Bir yanda, yüzyıllar boyunca

there have been many human beings over the centuries

birçok insan

who have been legal things.

tüzel şey olmuştur.

Slaves were legal things.

Köleler tüzel şeylerdi.

Women, children, were sometimes legal things.

Bazen kadınlar, çocuklar tüzel şeyler oldular.

Indeed, a great deal of civil rights struggle over the last centuries

Gerçekten de, bu duvarda bir delik açıp oradan bu tüzel 'şey'leri duvarın

has been to punch a hole through that wall and begin to feed

diğer yanına geçirmek ve gerçek kişiler olmalarını sağlayabilmek için

these human things through the wall and have them become legal persons.

verilen sivil haklar mücadelesi yüzyıllardır sürmekte.

But alas, that hole has closed up.

Ama ne yazık ki, o delik kapandı.

Now, on the other side are legal persons,

Diğer yanda, tüzel kişiler var,

but they've never only been limited to human beings.

ancak bunlar hiçbir zaman sadece insanoğluyla kısıtlı kalmadı.

There are, for example, there are many legal persons who are not even alive.

Mesela, canlı bile olmayan bir sürü tüzel kişi var.

In the United States,

Birleşik Devletler'de,

we're aware of the fact that corporations are legal persons.

firmaların tüzel kişiler olduğu gerçeğinin farkındayız.

In pre-independence India,

Bağımsızlık öncesi Hindistan'da,

a court held that a Hindu idol was a legal person,

mahkeme, bir Hindu idolü için tüzel kişi,

that a mosque was a legal person.

bir cami için tüzel kişi kararı verdi.

In 2000, the Indian Supreme Court

2000'de, Hindistan Yüksek Mahkemesi,

held that the holy books of the Sikh religion was a legal person,

Sih dinine ait kutsal kitapların tüzel kişi olduğuna hükmetti

and in 2012, just recently,

ve 2012'de, çok yakın bir tarih,

there was a treaty between the indigenous peoples of New Zealand

Yeni Zelanda'da yerli halk mensupları ve kraliyet arasında

and the crown, in which it was agreed that a river was a legal person

bir nehrin kendi nehir yatağına sahip tüzel bir kişi olduğu

who owned its own riverbed.

kabul edilen bir anlaşma oldu.

Now, I read Peter Singer's book in 1980,

1980'de, saçlarım henüz gür ve kahverengiyken

when I had a full head of lush, brown hair,

Peter Singer'ın kitabını okudum

and indeed I was moved by it,

ve gerçekten etkilendim.

because I had become a lawyer because I wanted to speak for the voiceless,

Çünkü ben sesi olmayan için konuşmak amacıyla avukat olmuştum,

defend the defenseless,

savunmasızı savunmak için

and I'd never realized how voiceless and defenseless the trillions,

ve trilyonlarca, milyarlarca insan harici hayvanın ne kadar sessiz ve savunmasız

billions of nonhuman animals are.

olduğunu asla tahmin edemezdim.

And I began to work as an animal protection lawyer.

Böylece hayvan koruma avukatı olarak çalışmaya başladım.

And by 1985, I realized that I was trying to accomplish something

Ve 1985'te, tam anlamıyla imkânsız bir şeyi başarmaya

that was literally impossible,

çalıştığımı fark ettim,

the reason being that all of my clients,

çünkü çıkarlarını korumaya çalıştığım

all the animals whose interests I was trying to defend,

bütün müvekkilerim, bütün o hayvanlar,

were legal things; they were invisible.

tüzel şeylerdi; yani görünmezdiler.

It was not going to work, so I decided

Bu böyle olmayacaktı, bu yüzden onları,

that the only thing that was going to work was they had, at least some of them,

en azından bazılarını, o duvarda yine bir delik açıp

had to also be moved through a hole that we could open up again in that wall

uygun insan dışı hayvanları gerçek kişiler olmaları için

and begin feeding the appropriate nonhuman animals through that hole

o delikten diğer tarafa doğru beslemeye başlamanın

onto the other side of being legal persons.

işe yarayabilecek tek şey olduğuna karar verdim.

Now, at that time, there was very little known about or spoken about

O zamanlarda, hayvan hakları hakkında, hayvanların gerçek kişiler olması ya da

truly animal rights,

kanuni haklara sahip olması hakkında

about the idea of having legal personhood or legal rights for a nonhuman animal,

çok az şey biliniyor ve konuşuluyordu,

and I knew it was going to take a long time.

ben de bunun uzun zaman alacağını biliyordum.

And so, in 1985, I figured that it would take about 30 years

Böylece, 1985'te, o duvarda bir delik daha açabilmek adına

before we'd be able to even begin a strategic litigation,

stratejik bir davaya, uzun süreli bir mücadeleye

long-term campaign, in order to be able to punch another hole through that wall.

başlayabilmemiz için bile yaklaşık 30 yıl gerektiğini hesap ettim.

It turned out that I was pessimistic, that it only took 28.

Çok da karamsarmışım, sadece 28 yıl sürdü.

So what we had to do in order to begin was not only

Başlayabilmek için de, sadece hukuk dergilerinde makaleler yazmakla,

to write law review articles and teach classes, write books,

ders olarak anlatmakla, kitaplar yazmakla kalmayıp

but we had to then begin to get down to the nuts and bolts

böyle bir vaka için nasıl dava oluşturacağımızın da

of how you litigate that kind of case.

temeline inmeye başlamalıydık.

So one of the first things we needed to do was figure out what a cause of action was,

Yani, yapmamız gereken ilk şeylerden biri neyin hukuki bir sebep, meşru bir hukuki

a legal cause of action.

sebep olduğunu çözmekti.

And a legal cause of action is a vehicle that lawyers use

Meşru hukuki sebep, avukatların, argümanlarını mahkeme önüne

to put their arguments in front of courts.

serebilmek için kullandıkları bir araçtır.

It turns out there's a very interesting case

Bir baktık ki, neredeyse 250 yıl önce Londra'da vuku bulmuş,

that had occurred almost 250 years ago in London called Somerset vs. Stewart,

ilginç bir dava var, Somerset, Stweart'a karşı,

whereby a black slave had used the legal system

siyahi bir kölenin yasal sistemi kullanarak

and had moved from a legal thing to a legal person.

tüzel şeyden gerçek kişiliğe geçtiği bir dava.

I was so interested in it that I eventually wrote an entire book about it.

O kadar ilgimi çekmişti ki, sonunda üzerine bir kitap yazdım.

James Somerset was an eight-year-old boy when he was kidnapped from West Africa.

Batı Afrika'dan kaçırıldığında, James Somerset 8 yaşındaydı.

He survived the Middle Passage,

Orta Geçiş'ten sağ olarak kurtuldu

and he was sold to a Scottish businessman named Charles Stewart in Virginia.

ve Virginia'da Charles Stewart isimli İskoç bir iş adamına satıldı.

Now, 20 years later, Stewart brought James Somerset to London,

20 yıl sonra, Stewart, James Somerset'i Londra'ya getiriyor

and after he got there, James decided he was going to escape.

ve akabinde, James kaçmaya karar veriyor.

And so one of the first things he did was to get himself baptized,

İlk yaptığı şeylerden biri, kendini vaftiz ettirmek oluyor,

because he wanted to get a set of godparents,

çünkü vaftiz anne-babası olsun istiyor.

because to an 18th-century slave,

Çünkü, 18. yüzyılda bir köle,

they knew that one of the major responsibilities of godfathers

vaftiz babasının en önemli sorumluluklarından birinin kaçmasına

was to help you escape.

yardım etmek olduğunu biliyor.

And so in the fall of 1771,

1771 sonbaharında, James Somerset

James Somerset had a confrontation with Charles Stewart.

ve Charles Stewart karşı karşıya geliyor.

We don't know exactly what happened, but then James dropped out of sight.

Tam olarak ne oldu bilmiyoruz, ama sonrasında James ortadan kayboluyor.

An enraged Charles Stewart then hired slave catchers

Ve sinirlenen Charles Stewart ise tüm Londra'yı arayıp

to canvass the city of London,

bulsunlar diye kendine köle bulucular tutuyor,

find him, bring him not back to Charles Stewart,

ama kendisine geri getirilmesini değil,

but to a ship, the Ann and Mary, that was floating in London Harbour,

Londra limanında demir atmış olan Ann ve Mary gemisinde

and he was chained to the deck,

zincire vurulmasını istiyor.

and the ship was to set sail for Jamaica

Gemi Jamaika'ya gidecek ve James de

where James was to be sold in the slave markets

orada köle pazarlarında satılarak

and be doomed to the three to five years of life that a slave had

bir köle olarak, üç ila beş yıl arası şeker hasatı yapmaya

harvesting sugar cane in Jamaica.

mahkûm olacaktı.

Well now James' godparents swung into action.

Ama orada, James'in vaftiz ailesi devreye giriyor.

They approached the most powerful judge,

Yüksek Mahkeme'de de baş yargıçlık yapmış,

Lord Mansfield, who was chief judge of the court of King's Bench,

en güçlü yargıç olan Lord Mansfield'den

and they demanded that he issue a common law writ of habeus corpus

James Somerset adına, bir ortak hukuk habeas corpus emri

on behalf of James Somerset.

çıkarmasını istiyorlar.

Now, the common law is the kind of law that English-speaking judges can make

Ortak hukuk, İngilizce konuşan hâkimlerin yönetmelik ve anayasayla

when they're not cabined in by statutes or constitutions,

çevrilmedikleri zamanlarda uygulayabildiği türden bir hukuk

and a writ of habeus corpus is called the Great Writ,

ve habeas corpus emri de, Büyük Emir demek,

capital G, capital W,

büyük B ve büyük E ile,

and it's meant to protect any of us who are detained against our will.

isteği dışında alıkonulan herhangi bir kimsenin korunmasını emreder.

A writ of habeus corpus is issued.

Habeas corpus emri çıkarılıyor.

The detainer is required to bring the detainee in

Alıkoyan kişiden, alıkonulan kişiyi getirmesi ve niye onu

and give a legally sufficient reason for depriving him of his bodily liberty.

bedensel özgürlüğünden alıkoyduğuna dair kanuni açıdan yeterli bir sebep sunması isteniyor.

Well, Lord Mansfield had to make a decision right off the bat,

Şimdi, Lord Mansfield, çabuk karar vermeliydi, çünkü

because if James Somerset was a legal thing,

James Somerset gerçek bir kişi

he was not eligible for a writ of habeus corpus,

değil de tüzel bir şey olsaydı

only if he could be a legal person.

habeas corpus emri için uygun olmayacaktı.

So Lord Mansfield decided that he would assume,

Böylece, Lord Mansfield, karar olarak değil,

without deciding, that James Somerset was indeed a legal person,

James Somerset'in gerçekten gerçek bir kişi olduğunu 'varsayarak'

and he issued the writ of habeus corpus, and James's body was brought in

habeas corpus emrini çıkartmış ve James, geminin kaptanı

by the captain of the ship.

tarafından geri getirilmiştir.

There were a series of hearings over the next six months.

İlerleyen altı ay boyunca bir dizi dava olmuştur.

On June 22, 1772, Lord Mansfield said that slavery was so odious,

22 Haziran 1772'de, Lord Mansfield köleliğin tiksindirici olduğunu söylemiş,

and he used the word "odious,"

'tiksindirici' kelimesini kullanmış

that the common law would not support it, and he ordered James free.

ve ortak hukukun bunu desteklemeyeceğini belirterek James'i özgür bırakmış.

At that moment, James Somerset underwent a legal transubstantiation.

İşte o an, James Somerset, hukuki bir dönüşüm geçirmiş oldu.

The free man who walked out of the courtroom

Mahkeme salonundan özgür biri olarak çıkan

looked exactly like the slave who had walked in,

ve köle olarak giren adam aynı gibi gözükse de,

but as far as the law was concerned, they had nothing whatsoever in common.

aslında kanuni açıdan hiçbir ortak noktaları yoktu.

The next thing we did is that the Nonhuman Rights Project,

Bir sonraki adım, kurmuş olduğum Nonhuman Rights

which I founded, then began to look at what kind of values and principles

(İnsan dışındaki canlıların hakları) Projesi oldu ve yargıçlara ne tür

do we want to put before the judges?

değer ve prensipler sunmak gerektiğini düşünmeye başladık.

What values and principles did they imbibe with their mother's milk,

Ana sütü gibi içtikleri, hukuk fakültelerinde onlara öğretilen,

were they taught in law school, do they use every day,

her gün kullandıkları ve tüm kalpleriyle inandıkları değer ve

do they believe with all their hearts -- and we chose liberty and equality.

prensipler neler olabilir dedik -- ve özgürlük ve eşitliği seçtik.

Now, liberty right is the kind of right to which you're entitled

Şimdi, özgürlük hakkı dediğimiz, olduğunuz şey sayesinde

because of how you're put together,

sahip olduğunuz bir haktır

and a fundamental liberty right protects a fundamental interest.

ve temel özgürlük yasası temel bir çıkarı korur.

And the supreme interest in the common law

Ve ortak hukuktaki en üstün çıkar,

are the rights to autonomy and self-determination.

otonomi ve özgür irade haklarıdır.

So they are so powerful that in a common law country,

Bu öyle güçlüdür ki, ortak hukukun uygulandığı bir ülkede,

if you go to a hospital and you refuse life-saving medical treatment,

hastaneye gitseniz ve hayatınızı kurtaracak bir tedaviyi reddetseniz,

a judge will not order it forced upon you,

hiçbir yargıç sizi bunun tersine zorlayamaz,

because they will respect your self-determination and your autonomy.

çünkü özgür iradeniz ve otonominize saygı duyarlar.

Now, an equality right is the kind of right to which you're entitled

Eşitlik hakkı da, ilişkili bir şekilde bir başkasına

because you resemble someone else in a relevant way,

benzediğiniz için sahip olduğunuz bir hak çeşidi.

and there's the rub, relevant way.

Evet, 'ilişkili' bir biçimde.

So if you are that, then because they have the right, you're like them,

Yani siz 'bu'ysanız, 'onlar' bu hakka sahipse, siz de onlara benzediğinizden

you're entitled to the right.

bu hakka sahipsiniz demektir.

Now, courts and legislatures draw lines all the time.

Mahkemeler ve yasama organları hep sınırlar çizer durur.

Some are included, some are excluded.

Bu sınırların içinde ve dışında kalanlar olur.

But you have to, at the bare minimum you must --

Ama ne olursa olsun, bu sınırlar en azından

that line has to be a reasonable means to a legitimate end.

yasal bir sonuca varacak mantıklı birer araç olmalıdır.

The Nonhuman Rights Project argues that drawing a line

Nonhuman Rights Projesi, bu çizilen sınırlarla

in order to enslave an autonomous and self-determining being

otonom ve özgür irade sahibi,

like you're seeing behind me,

arkamda gördükleriniz gibi canlıları

that that's a violation of equality.

köleleştirmenin eşitlik hakkını ihlal ettiğini savunuyor.

We then searched through 80 jurisdictions,

80 yetki bölgesini araştırdık

it took us seven years, to find the jurisdiction

ve ilk davamızı açacağımız yetki bölgesini

where we wanted to begin filing our first suit.

bulmak yedi yılımızı aldı.

We chose the state of New York.

New York eyaletini seçtik.

Then we decided upon who our plaintiffs are going to be.

Sonra davacılarımızın kimler olacağını düşündük.

We decided upon chimpanzees,

Şempanzelerde karar kıldık,

not just because Jane Goodall was on our board of directors,

sadece Jane Goodall yönetim kurulumuzda olduğu için değil,

but because they, Jane and others,

aynı zamanda Jane ve onun gibi insanlar,

have studied chimpanzees intensively for decades.

onlarca yıldır şempanzeleri yoğun şekilde çalıştıkları için.

We know the extraordinary cognitive capabilities that they have,

Olağanüstü bilişsel yetenekleri olduğunu biliyoruz

and they also resemble the kind that human beings have.

ve aynı zamanda bu insanlardakine benzer.

And so we chose chimpanzees, and we began to then canvass the world

Neyse, şempanzeleri seçtik ve dünya çapında,

to find the experts in chimpanzee cognition.

şempanze bilişi konusunda uzmanlar aramaya başladık.

We found them in Japan, Sweden, Germany, Scotland, England and the United States,

Japonya, İsveç, Almanya, İskoçya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nde bulduk

and amongst them, they wrote 100 pages of affidavits

ve kendi aralarında, şempanzelerin karmaşık bilişsel

in which they set out more than 40 ways

kapasitesinin, ayrı ayrı veya beraberce 40'tan fazla yolla

in which their complex cognitive capability,

otonomi ve özgür irade için

either individually or together,

yeterli olduğunu gösterdikleri

all added up to autonomy and self-determination.

100 sayfalık bir yeminli ifade yazdılar.

Now, these included, for example, that they were conscious.

Bu ifade, mesela, şempanzelerin bilinçli olduğunu içeriyor.

But they're also conscious that they're conscious.

Üstelik, bilinçli olduklarının da bilincindeler.

They know they have a mind. They know that others have minds.

Akılları olduğunu biliyorlar, diğerlerinin aklı olduğunu da.

They know they're individuals, and that they can live.

Birey olduklarını ve yaşayabileceklerini biliyorlar.

They understand that they lived yesterday and they will live tomorrow.

Dün yaşadıklarını ve yarın da yaşayacaklarını biliyorlar.

They engage in mental time travel. They remember what happened yesterday.

Zihinsel zaman yolculuğu yapabiliyorlar, dün ne olduğunu hatırlıyorlar.

They can anticipate tomorrow,

Yarını tahmin bekliyorlar ki bu

which is why it's so terrible to imprison a chimpanzee, especially alone.

şempanzeleri, hele ki yalnız başına, hapsetmenin korkunç olmasının sebebi.

It's the thing that we do to our worst criminals,

Bu bizim en adi suçlulara yaptığımız muamele

and we do that to chimpanzees without even thinking about it.

ve hiç düşünmeden aynısını şempanzelere yapıyoruz.

They have some kind of moral capacity.

Onların da bir çeşit ahlaki kapasiteleri var.

When they play economic games with human beings,

İnsanlarla ekonomik oyunlar oynarlarken,

they'll spontaneously make fair offers, even when they're not required to do so.

spontane olarak adil teklifler yapıyorlar, onlardan bunu yapmaları istenmediği hâlde.

They are numerate. They understand numbers.

Sayı okuyabiliyorlar, sayıları anlıyorlar.

They can do some simple math.

Basit hesapları yapabilirler.

They can engage in language -- or to stay out of the language wars,

Dil ile ilgilenebilirler veya dil savaşlarının dışında kalmak için,

they're involved in intentional and referential communication

kendileriyle konuşanların tavırlarını izledikleri

in which they pay attention to the attitudes of those

niyet ve imaya dayalı bir şekilde

with whom they are speaking.

iletişim kurabilirler.

They have culture.

Kültürleri var.

They have a material culture, a social culture.

Maddi kültürleri, sosyal kültürleri var.

They have a symbolic culture.

Sembolik kültürleri var.

Scientists in the Taï Forests in the Ivory Coast

Bilim adamları, Fildişi Sahili'ndeki Taï Ormanları'nda

found chimpanzees who were using these rocks to smash open

şempanzelerin inanılmaz derecede sert olan kabuklu yemişleri

the incredibly hard hulls of nuts.

kırmak için taşları kullandıklarını bulmuş.

It takes a long time to learn how to do that,

Bunu yapmayı öğrenmek çok uzun zaman alır ve

and they excavated the area and they found

o alanı kazdıklarında bu maddi kültürün,

that this material culture, this way of doing it,

bunu nasıl yaptıklarının, bu taşların

these rocks, had passed down for at least 4,300 years

en azından 4300 yıl, 225 şempanze nesli boyunca

through 225 chimpanzee generations.

aktarılmış olduğunu bulmuşlar.

So now we needed to find our chimpanzee.

Artık bizim de şempanzemizi bulmamız lazımdı.

Our chimpanzee,

Şempanzelerimizi,

first we found two of them in the state of New York.

ilk önce New York eyaletinde iki tanesini bulduk.

Both of them would die before we could even get our suits filed.

İkisi de biz daha davamızı açamadan ölecekti.

Then we found Tommy.

Sonra, Tommy'yi bulduk.

Tommy is a chimpanzee. You see him behind me.

Tommy bir şempanze. Onu arkamda görüyorsunuz.

Tommy was a chimpanzee. We found him in that cage.

Tommy bir şempanzeydi. Onu bu kafeste bulduk.

We found him in a small room that was filled with cages

Onu, New York merkezinde bir karavan parkındaki büyük

in a larger warehouse structure on a used trailer lot in central New York.

bir ambar binasında kafeslerle dolu küçük bir odada bulduk.

We found Kiko, who is partially deaf.

Kısmen sağır olan Kiko'yu bulduk.

Kiko was in the back of a cement storefront in western Massachusetts.

Kiko, batı Massachusetts'te bir çimento dükkânının arkasındaydı.

And we found Hercules and Leo.

Hercules ve Leo'yu da bulduk.

They're two young male chimpanzees

Stony Brook'ta, biyomedikal ve

who are being used for biomedical, anatomical research at Stony Brook.

anatomik araştırmalarda kullanılan iki genç erkek şempanze.

We found them.

Onları bulduk.

And so on the last week of December 2013,

2013'te Aralık ayının son haftasında,

the Nonhuman Rights Project filed three suits all across the state of New York

Nonhuman Rights Projesi olarak, James Somerset için kullanılan

using the same common law writ of habeus corpus argument

habeas corpus emri argümanını kullanarak, New York eyaleti boyunca

that had been used with James Somerset,

üç dava açtık ve hâkimlerden

and we demanded that the judges issue these common law writs of habeus corpus.

ortak hukuk habeas corpus emri çıkartmalarını talep ettik.

We wanted the chimpanzees out,

Şempanzelerin serbest bırakılmasını ve

and we wanted them brought to Save the Chimps,

içinde, her birinde iki veya üç dönümde, iki düzine kadar

a tremendous chimpanzee sanctuary in South Florida

şempanzenin yaşadığı, 12 ya da 13 ada içeren

which involves an artificial lake with 12 or 13 islands --

yapay gölü ile Güney Florida'da muazzam bir şempanze koruma

there are two or three acres where two dozen chimpanzees live

barınağı olan Save the Chimps'e (Şempanzeleri Kurtarın)

on each of them.

getirilmelerini istedik.

And these chimpanzees would then live the life of a chimpanzee,

Böylece bu şempanzeler, Afrika'ya mümkün olduğunca yakın bir

with other chimpanzees in an environment that was as close to Africa as possible.

ortamda diğer şempanzelerle beraber gerçek bir şempanze hayatı sürebileceklerdi.

Now, all these cases are still going on.

Şu an bu davaların hepsi sürüyor.

We have not yet run into our Lord Mansfield.

Biz henüz kendi Lord Mansfield'ımıza rastlamadık.

We shall. We shall.

Ama rastlayacağız. Rastlayacağız.

This is a long-term strategic litigation campaign. We shall.

Bu uzun vadeli bir stratejik hukuk mücadelesi. Rastlayacağız.

And to quote Winston Churchill,

Winston Churchill'in dediği gibi,

the way we view our cases is that they're not the end,

biz davalarımızı şöyle görüyoruz; bunlar son değil,

they're not even the beginning of the end,

hatta sonun başlangıcı bile değil,

but they are perhaps the end of the beginning.

ama belki başlangıcın sonu olabilirler.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)