Charles Hazlewood: Trusting the ensemble

Charles Hazlewood: Orkestraya güvenmek

Çeviri: evrim kuran Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I am a conductor,

Ben bir orkestra şefiyim,

and I'm here today

ve bugün sizinle güven hakkında

to talk to you about trust.

konuşmak için buradayım.

My job depends upon it.

İşim bunun üstüne kurulu.

There has to be, between me and the orchestra,

Benim ve orkestram arasında

an unshakable bond of trust,

sarsılmaz bir güven bağı olmalı,

born out of mutual respect,

karşılıklı saygıdan doğan,

through which we can spin a musical narrative

bunun sayesinde hepimizin inanabileceği

that we all believe in.

müziksel bir anlatım ortaya çıksın.

Now in the old days, conducting, music making,

Eski günlerde, şeflik, müzik üretme,

was less about trust and more, frankly, about coercion.

güven değil de samimi olmak gerekirse daha çok baskıya dayanırdı.

Up to and around about the Second World War,

Şefler yaklaşık 2.dünya savaşına kadar

conductors were invariably dictators --

değişmez bir şekilde diktatörlerdi --

these tyrannical figures

bu acımasız kişiler

who would rehearse, not just the orchestra as a whole, but individuals within it,

sadece orkestraya değil, içindeki bireylere de adeta hayatlarının içine girerek

within an inch of their lives.

prova yaptırırdı.

But I'm happy to say now that the world has moved on,

Ama şunu söylemekten mutluyum ki dünya değişti,

music has moved on with it.

müzik de onunla birlikte değişti.

We now have a more democratic view and way of making music --

Şimdi daha demokratik bir bakışımız ve müzik yapma şeklimiz var --

a two-way street.

çift yönlü bir sokak gibi.

I, as the conductor, have to come to the rehearsal with a cast-iron sense

Benim, bir şef olarak, çalacağımız müziğin dış mimarisi ile ilgili kesin bir algı ile

of the outer architecture of that music,

provaya gelmem gerekir,

within which there is then immense personal freedom

ki böylelikle orkestra üyelerinin parlayabileceği

for the members of the orchestra to shine.

çok geniş bir kişisel özgürlük sağlanabilsin.

For myself, of course,

Bana gelince, tabi ki,

I have to completely trust my body language.

vücut dilime tamamen inanmam lazım.

That's all I have at the point of sale.

Kendimi gösterebilmem için elimde olan tek şey bu.

It's silent gesture.

Sessiz bir jest.

I can hardly bark out instructions while we're playing.

Çalarken çok nadir talimat verebilirim.

(Music)

(Müzik)

Ladies and gentlemen, the Scottish Ensemble.

Bayanlar baylar, İskoç Topluluğu.

(Applause)

(Alkış)

So in order for all this to work,

Yani bütün bunların işe yarayabilmesi için

obviously I have got to be in a position of trust.

apaçık bir şekilde güven noktasında durmam gerekiyor.

I have to trust the orchestra,

Orkestraya güvenmem gerekiyor,

and, even more crucially, I have to trust myself.

ve daha da önemlisi kendime güvenmem gerekiyor.

Think about it: when you're in a position of not trusting,

Şunu bir düşünün: güvenmediğinizde

what do you do?

ne yaparsınız?

You overcompensate.

Eksikliğinizi abartılı bir şekilde telafi etmeye çalışırsınız.

And in my game, that means you overgesticulate.

Benim işimde de bu abartılı jestler yapmak demektir.

You end up like some kind of rabid windmill.

Sonunda delirmiş bir yel değirmeni gibi olursunuz.

And the bigger your gesture gets,

Ve açıkçası jestiniz ne kadar büyürse,

the more ill-defined, blurry

orkestranız için o kadar bozuk,

and, frankly, useless it is to the orchestra.

ve anlaşılmaz olur ve açıkçası gereksizleşir.

You become a figure of fun. There's no trust anymore, only ridicule.

Siz artık bir eğlence figürü olursunuz.. Artık güven kalmaz, sadece dalga geçilir.

And I remember at the beginning of my career,

Ve kariyerimin başlarını hatırlıyorum da

again and again, on these dismal outings with orchestras,

orkestralarla yaptığım kasvetli turnelerde sayısız kere

I would be going completely insane on the podium,

az bir kreşendo(sesi gittikçe yükselen) yapmak için

trying to engender a small scale crescendo really,

yani ufacık bir ses artışını sağlamak için

just a little upsurge in volume.

podyumda tamamen kendimden geçiyordum.

Bugger me, they wouldn't give it to me.

Kahretsin, istediğimi yapmıyorlardı.

I spent a lot of time in those early years

İlk yıllarımda soyunma odalarında

weeping silently in dressing rooms.

sessizce ağlayarak çok vakit geçirdim.

And how futile seemed the words of advice to me

Büyük İngiliz şef Sir Colin Davis'in tavsiyeleri

from great British veteran conductor Sir Colin Davis

ne kadar da faydasızdı benim için.

who said, "Conducting, Charles,

Şöyle demişti," Şeflik, Charles,

is like holding a small bird in your hand.

elinde ufak bir kuşu tutmak gibidir.

If you hold it too tightly, you crush it.

Eğer çok sıkı tutarsan, ezersin.

If you hold it too loosely, it flies away."

Çok boş bırakırsan, uçar gider."

I have to say, in those days, I couldn't really even find the bird.

Söylemem gerekir ki o günlerde gerçekten bir kuş bile bulamamıştım.

Now a fundamental

Şimdi müzik anlamında

and really viscerally important experience for me, in terms of music,

benim için çok temel ve gerçekten içsel anlamda önemli bir deneyim

has been my adventures in South Africa,

Güney Afrika'daki maceralarım olmuştur,

the most dizzyingly musical country on the planet in my view,

bana göre gezegenimizin en baş döndürücü müzik ülkesi,

but a country which, through its musical culture,

müziksel kültürüyle bana

has taught me one fundamental lesson:

çok temel bir ders veren bir ülke:

that through music making

müzik yaparak

can come deep levels

çok derin seviylerde

of fundamental life-giving trust.

yaşamsal güven sağlayabilirsiniz.

Back in 2000, I had the opportunity to go to South Africa

2000 yılında, Güney Afrika'ya yeni bir opera topluluğu

to form a new opera company.

kurmak için gitme fırsatım oldu.

So I went out there, and I auditioned,

Böylelikle oraya gittim, ülkenin

mainly in rural township locations, right around the country.

genellikle kırsal bölgelerinde ses sınavları yaptım.

I heard about 2,000 singers

Yaklaşık 2000 şarkıcı dinledim

and pulled together a company

büyük bir çoğunluğu siyahi olan

of 40 of the most jaw-droppingly amazing young performers,

ağzınızı açık bırakacak kadar etkileyici 40 genç icracıyı

the majority of whom were black,

bir topluluk içinde bir araya getirdim,

but there were a handful of white performers.

ama aralarında bir avuç kadar da beyaz sanatçı vardı.

Now it emerged early on in the first rehearsal period

İlk prova döneminin başlarında

that one of those white performers

beyaz sanatçılarımızdan birisinin

had, in his previous incarnation,

ırkçılık günlerinde Güney Afrika

been a member of the South African police force.

polis kuvvetleri üyesi olduğu ortaya çıkmıştı.

And in the last years of the old regime,

Ve rejimin son günlerinde,

he would routinely be detailed to go into the township

kasabaya rutin bir şekilde gidip

to aggress the community.

toplumu rahatsız etmesi emrediliyordu.

Now you can imagine what this knowledge did to the temperature in the room,

Şimdi, bu bilginin odadaki genel ortamı ve sıcaklığı ne hale getirdiğini

the general atmosphere.

hayal edebilirsiniz.

Let's be under no illusions.

Herhangi bir yanılsamaya kapılmayın.

In South Africa, the relationship most devoid of trust

Güney Afrika'da güvenin en yoksun olduğu ilişki

is that between a white policeman

beyaz bir polis ile

and the black community.

siyah toplum arasındadır.

So how do we recover from that, ladies and gentlemen?

Peki bunu nasıl iyileştirebiliriz bayanlar baylar?

Simply through singing.

Basitçe şarkı söyleyerek.

We sang, we sang,

Biz de şarkı söyledik, söyledik,

we sang,

söyledik,

and amazingly new trust grew,

ve inanılmaz biçimde yeni bir güven gelişti,

and indeed friendship blossomed.

ve dostluk gerçekten çiçek verdi.

And that showed me such a fundamental truth,

Bu da bana çok temel bir gerçeği gösterdi ki

that music making and other forms of creativity

müzik ve yaratıcılığın diğer formları

can so often go to places

sadece kelimelerle gidilmesi mümkün olmayan

where mere words cannot.

pek çok yere gidebilir.

So we got some shows off the ground. We started touring them internationally.

Böylelikle bölge dışında da gösterilerimiz oldu. Uluslararası turlara başladık.

One of them was "Carmen."

Bunlardan birisi "Carmen"di.

We then thought we'd make a movie of "Carmen,"

Daha sonra "Carmen"in filmini yapmayı düşündük

which we recorded and shot outside on location

ki ses kayıtlarını yaptık ve çekimleri de Cape Town'un

in the township outside Cape Town called Khayelitsha.

dışında Khayelitsha adlı kasabanın civarında yaptık.

The piece was sung entirely in Xhosa,

Eseri tamamen Khoza dilinde yaptık,

which is a beautifully musical language, if you don't know it.

eğer bilmiyorsanız çok güzel müziksel bir dil.

It's called "U-Carmen e-Khayelitsha" --

Adı "U-Carmen e-Khayelitsha" --

literally "Carmen of Khayelitsha."

"Khayelitsha'nın Carmen'i" demek oluyor.

I want to play you a tiny clip of it now

Güney Afrika'da müzik yapmanın hiç de

for no other reason than to give you proof positive

ufak bir şey olmadığını sadece ve sadece ispatlamak için

that there is nothing tiny about South African music making.

şimdi sizlere kısa bir klip izletmek istiyorum.

(Music)

(Müzik)

(Applause)

(Alkış)

Something which I find utterly enchanting

Güney Afrika'da müzik yapmakla ilgili

about South African music making

inanılmaz derecede etkileyici olan şey

is that it's so free.

çok özgür olması.

South Africans just make music really freely.

Güney Afrikalılar müziği gerçekten özgürce yapıyorlar.

And I think, in no small way,

Ve bence, hiç küçümsenmeyecek bir şey,

that's due to one fundamental fact:

bu çok temel bir gerçeğe bağlı:

they're not bound to a system of notation.

herhangi bir notasyon sistemine bağımlı değiller.

They don't read music.

Müziği okumuyorlar.

They trust their ears.

Kulaklarına güveniyorlar.

You can teach a bunch of South Africans a tune in about five seconds flat.

Bir grup Güney Afrikalı'ya bir melodiyi 5 saniyede öğretebilirsiniz.

And then, as if by magic,

Ve sonrası, sihir gibi,

they will spontaneously improvise a load of harmony around that tune

aniden melodinin tonunda gezerek armoniye uygun emprovize yaparlar

because they can.

çünkü yapabiliyorlar.

Now those of us that live in the West, if I can use that term,

Şimdi tabir-i caizse biz Batı'da yaşayanların

I think have a much more hidebound attitude or sense of music --

müziğe karşı çok daha dar kafalı bir tavrımız veya bakışımız var --

that somehow it's all about skill and systems.

öyle ki bu bize göre sadece yetenek ve sistem işi.

Therefore it's the exclusive preserve

Dolayısıyla, seçilmiş ve yetenekli bir

of an elite, talented body.

vücudun özel korumasında olmalı.

And yet, ladies and gentlemen, every single one of us on this planet

Ve buna rağmen, bayanlar ve baylar, bu gezegendeki her bir birey

probably engages with music on a daily basis.

muhtemelen her gün müzikle iç içe.

And if I can broaden this out for a second,

Bir saniyeliğine bu söylediğimi biraz genişletirsek,

I'm willing to bet that every single one of you sitting in this room

Bahse girebilirim ki burada oturan herkes ama herkes

would be happy to speak with acuity, with total confidence,

tamamen kendine güvenerek, keskinlikle filmler hatta

about movies, probably about literature.

edebiyat hakkında konuşmaktan zevk alır.

But how many of you would be able to make a confident assertion

Ama kaçınız bir klasik müzik bestesiyle ilgili kendine güvenen

about a piece of classical music?

bir konuşma yapabilirsiniz?

Why is this?

Neden böyle?

And what I'm going to say to you now

Ve şimdi size söyleyebileceğim şey şu ki

is I'm just urging you to get over

bu büyük özgüven eksikliğinizi

this supreme lack of self-confidence,

yenmeniz için size ısrar ediyorum,

to take the plunge, to believe that you can trust your ears,

Hızlıca dalmak, kulaklarınıza güvenebileceğinize inanmanız için

you can hear some of the fundamental muscle tissue,

temel kas dokusunun, lifin, DNA'nın

fiber, DNA,

bir kısmını duyabilirsiniz,

what makes a great piece of music great.

ki bu da bir müzik parçasını harika yapan şeydir.

I've got a little experiment I want to try with you.

Sizinle denemek istediğim ufak bir deney var.

Did you know

TED'in aslında bir

that TED is a tune?

melodi olduğunu biliyor muydunuz?

A very simple tune based on three notes -- T, E, D.

Üç notadan oluşan basit bir melodi -- T, E, D.

Now hang on a minute.

Bir dakika durun şimdi.

I know you're going to say to me, "T doesn't exist in music."

Bana "Müzikte T yoktur" diyeceğinizi biliyorum.

Well ladies and gentlemen, there's a time-honored system,

Evet bayanlar baylar, zamanla kendini ispat etmiş

which composers have been using for hundreds of years,

bestecilerin yüzyıllardır kullandığı

which proves actually that it does.

gerçekten de o notanın varlığını ispat eden bir sistem var.

If I sing you a musical scale: A, B, C, D, E, F, G --

Eğer bir gamı söylerseniz: A(la), B(si), C(do), D(re), E(mi), F(fa), G(sol) --

and I just carry on with the next set of letters in the alphabet, same scale:

ve alfabedeki sonraki harfleri söylemeye devam ediyorum, aynı gam:

H, I, J, K, L, M, N,

H, I, J, K, L, M, N,

O, P, Q, R, S, T -- there you go.

O, P, Q, R, S, T -- işte bulduk.

T, see it's the same as F in music.

T, müzikteki F(fa) ile aynı.

So T is F.

Yani T F(fa) oluyor.

So T, E, D is the same as F, E, D.

Sonuçta T, E, D F(fa),E(mi),D(re) ile aynı.

Now that piece of music that we played at the start of this session

Bu konuşmanın başında çaldığımız o müzik eserinin

had enshrined in its heart

kalbinde gizli bir şekilde

the theme, which is TED.

TED teması vardı.

Have a listen.

Bir dinleyin.

(Music)

(Müzik)

Do you hear it?

Duydunuz mu?

Or do I smell some doubt in the room?

Odada şüphe kokusu alıyor gibiyim?

Okay, we'll play it for you again now,

Peki, şimdi sizin için çalıyoruz,

and we're going to highlight, we're going to poke out the T, E, D.

ve T, E, D kısmını daha vurgulu bir şekilde çalarak ortaya çıkaracağız.

If you'll pardon the expression.

Yaptığım hareket için beni affedin.

(Music)

(Müzik)

Oh my goodness me, there it was loud and clear, surely.

Aman Allahım, şimdi kesinlikle sesli ve anlaşılırdı.

I think we should make this even more explicit.

Sanırım bunu daha da açık hale getirmeliyiz.

Ladies and gentlemen, it's nearly time for tea.

Bayanlar ve baylar, neredeyse çay arasına yaklaştık.

Would you reckon you need to sing for your tea, I think?

Çay içmek için şarkı söylemeniz gerektiğini tahmin edebiliyorsunuzdur sanırım!

I think we need to sing for our tea.

Sanırım çayımız için şarkı söyleyeceğiz.

We're going to sing those three wonderful notes: T, E, D.

Bu üç çok güzel notayı söyleyeceğiz: T, E, D.

Will you have a go for me?

Benim için dener misiniz?

Audience: T, E, D.

Dinleyiciler: T, E, D.

Charles Hazlewood: Yeah, you sound a bit more like cows really than human beings.

Charles Hazlewood: Evet, insandan çok inekler gibi geliyor sesiniz.

Shall we try that one again?

Bir kere daha deneyelim mi?

And look, if you're adventurous, you go up the octave.

Ve bakın, eğer maceraperestseniz bir üst oktava çıkın.

T, E, D.

T, E, D.

Audience: T, E, D.

Dinleyiciler: T, E, D.

CH: Once more with vim. (Audience: T, E, D.)

CH: Bir kere daha kuvvetli bir şekilde (Dinleyiciler: T, E, D.)

There I am like a bloody windmill again, you see.

İşte yine kahrolası bir yel değirmeni gibi oldum, görüyorsunuz.

Now we're going to put that in the context of the music.

Şimdi bunu müzik bağlamına yerleştireceğiz.

The music will start, and then at a signal from me, you will sing that.

Müzik başlayacak ve benim işaretimle söylemeye başlayacaksınız.

(Music)

(Müzik)

One more time,

Bir kere daha.

with feeling, ladies and gentlemen.

Hissederek söyler misiniz bayanlar ve baylar

You won't make the key otherwise.

Yoksa notaları tam çıkaramazsınız.

Well done, ladies and gentlemen.

Harikasınız bayanlar ve baylar

It wasn't a bad debut for the TED choir,

TED korosu için fena bir başlangıç değildi.

not a bad debut at all.

hem de hiç fena bir başlangıç değildi.

Now there's a project that I'm initiating at the moment

Şimdi, başlattığım bir proje var

that I'm very excited about and wanted to share with you,

bu proje hakkında çok heyecanlıyım ve sizinle paylaşmak istedim.

because it is all about changing perceptions,

Çünkü bu tamamen algılarınızı değiştirmekle ilgili

and, indeed, building a new level of trust.

ve aslında yeni bir güven oluşturmak.

The youngest of my children was born with cerebral palsy,

En küçük çocuğum beyin felciyle doğdu

which as you can imagine,

bu da tahmin edersiniz ki

if you don't have an experience of it yourself,

belli bir deneyiminiz yoksa

is quite a big thing to take on board.

sahnede söylenmesi zor birşeydir.

But the gift that my gorgeous daughter has given me,

Ama kızımın bana verdiği muhteşem hediye,

aside from her very existence,

var olmasının yanı sıra,

is that it's opened my eyes to a whole stretch of the community

şimdiye kadar tamamen saklı bir toplulukla tanışmamı sağlamış olmasıdır.

that was hitherto hidden,

tamamen saklı bir topluluk.

the community of disabled people.

engelli insanlar topluluğu.

And I found myself looking at the Paralympics and thinking how incredible

Engelliler Olimpiyatlarını izlerlen kendimi şunu düşünürken buldum:

how technology's been harnessed to prove beyond doubt

teknoloji insanları o kadar donatmış ki

that disability is no barrier

bu engelli olma durumu

to the highest levels of sporting achievement.

spor müsabakalarında en yüksek seviyelere çıkmada artık bir engel değil.

Of course there's a grimmer side to that truth,

Tabi ki bunun arkasında bir gerçek var:

which is that it's actually taken decades for the world at large

Engelli olmak ve spor yapmak

to come to a position of trust,

kavramlarının yan yana durabileceğine

to really believe that disability and sports can go together

inanacak noktaya gelmek

in a convincing and interesting fashion.

dünyanın on yıllarını almıştır.

So I find myself asking:

Bu yüzden kendi kendime sordum:

where is music in all of this?

müzik bu durumda nerede?

You can't tell me that there aren't millions of disabled people,

Bana sadece İngiltere'de

in the U.K. alone,

muhteşem müzik potansiyeli olan

with massive musical potential.

milyonlarca engelli insan olmadığını söyleyemezsiniz.

So I decided to create a platform for that potential.

Bu yüzden bu potansiyel için bir platform yaratmaya karar verdim.

It's going to be Britain's first ever

Bu İngiltere'nin ilk

national disabled orchestra.

milli engelli orkestrası olacak.

It's called Paraorchestra.

Adı Engelliorkestra

I'm going to show you a clip now

Şimdi size ilk yaptığımız doğaçlamanın

of the very first improvisation session that we had.

klibini göstereceğim.

It was a really extraordinary moment.

Çok sıradışı bir andı.

Just me and four astonishingly gifted disabled musicians.

Sadece ben ve 4 tane olağanüstü yetenekli engelli müzisyen.

Normally when you improvise --

Normalde doğaçlama yaptığınızda

and I do it all the time around the world --

ve ben bunu dünyada her yerde yaparım.

there's this initial period of horror,

başlangıçta bir korku vardır.

like everyone's too frightened to throw the hat into the ring,

herkesin şapkayı ringe atmaktan korkması gibi.

an awful pregnant silence.

çok berbat bir sessizlik.

Then suddenly, as if by magic, bang! We're all in there

Sonra birden, büyülü bir biçimde, hepimiz ordayızdır,

and it's complete bedlam. You can't hear anything.

bir tür tımarhanedeyizdir. Hiç birşey duyamazsınız

No one's listening. No one's trusting.

Kimse dinlemez, kimse güvenmez

No one's responding to each other.

Kimse birbirine cevap vermez.

Now in this room with these four disabled musicians,

Şimdi bu odada bu dört engelli müzisyenle

within five minutes

5 dakikada

a rapt listening, a rapt response

anında dinleyip anında cevap vereceğiz

and some really insanely beautiful music.

ve çok güzel bir müzik ortaya çıkacak.

(Video) (Music)

(Video) (Müzik)

Nicholas:: My name's Nicholas McCarthy.

Benim adım Nicholas McCarthy

I'm 22, and I'm a left-handed pianist.

22 yaşındayım ve solak bir piyanistim.

And I was born without my left hand -- right hand.

ve ben sol elim ve sağ elim olmadan doğdum.

Can I do that one again?

Bunu tekrar yapabilir miyim?

(Music)

(Müzik)

Lyn: When I'm making music,

Lyn: Müzik yaparken

I feel like a pilot in the cockpit flying an airplane.

bir uçağı uçuran bir pilot gibi hissediyorum.

I become alive.

Yaşadığımı hissediyorum.

(Music)

(Müzik)

Clarence: I would rather be able to play an instrument again

Clarence: Tekrar bir müzik aleti çalabilmeyi

than walk.

yürümekten daha çok isterim.

There's so much joy and things

Bir enstrüman çalmak ve müzik icra etmekten alabileceğim

I could get from playing an instrument and performing.

çok fazla şey ve keyif var.

It's removed some of my paralysis.

Engelli olduğumu biraz unutturan bir durum.

(Music)

(Müzik)

(Applause)

(Alkış)

CH: I only wish that some of those musicians were here with us today,

CH: İsterdim ki o müzisyenlerden bazıları bugün burada bizimle olsalardı,

so you could see at firsthand how utterly extraordinary they are.

böylece ilk elden görürdünüz ne kadar olağanüstü olduklarını.

Paraorchestra is the name of that project.

Engelli orkestrası bu projenin adı.

If any of you thinks you want to help me in any way

Eğer herhangi biriniz bana bir şekilde yardım etmeyi düşünürse

to achieve what is a fairly impossible and implausible dream still at this point,

adeta imkansız görünen bu hayalimizi gerçekleştirmede

please let me know.

lütfen bunu bana bildirin.

Now my parting shot

Şimdi partnerim

comes courtesy of the great Joseph Haydn,

muhteşem Joseph Haydn geliyor

wonderful Austrian composer in the second half of the 18th century --

18. yüzyılın ikinci yarısının harika Avusturyalı bestecisi --

spent the bulk of his life

orkestrasıyla birlikte hayatını

in the employ of Prince Nikolaus Esterhazy, along with his orchestra.

Prens Nikolaus Esterhazye çalışmakla geçirdi.

Now this prince loved his music,

Bu prens onun müziğini sevdi.

but he also loved the country castle that he tended to reside in most of the time,

ama zamanın çoğunda kendini kapattığı kalesini de sevdi.

which is just on the Austro-Hungarian border,

bu kale tam Avusturya Macaristan sınırında.

a place called Esterhazy --

Esterhazy diye bir yer.

a long way from the big city of Vienna.

büyük Viyana şehrinden çok uzakta.

Now one day in 1772,

1772 yılında bir gün,

the prince decreed that the musicians' families,

Prens

the orchestral musicians' families,

müzisyenlerin ailelerinin ve orkestradaki müzisyenlerin ailelerinin

were no longer welcome in the castle.

artık kalede kalamayacağını duyurdu.

They weren't allowed to stay there anymore; they had to be returned to Vienna --

Orada kalmalarına izin verilmiyordu artık, Viyana'ya dönmek zorundalardı.

as I say, an unfeasibly long way away in those days.

söylediğim gibi oldukça uzun bir yol.

You can imagine, the musicians were disconsolate.

tahmin edersiniz ki müzisyenler kederlendiler.

Haydn remonstrated with the prince, but to no avail.

Haydn prense serzenişte bulundu ama boş yere.

So given the prince loved his music,

Prens Haydn'ın müziğini sevdiğinden

Haydn thought he'd write a symphony to make the point.

Haydn bu durumu anlatmak için bir senfoni yazmayı düşündü.

And we're going to play just the very tail end of this symphony now.

İşte şimdi tam da bu yazılan senfoninin son kısmını çalacağız.

And you'll see the orchestra in a kind of sullen revolt.

Ve sizler orkestrayı küsmüş bir isyan halinde bulacaksınız.

I'm pleased to say, the prince did take the tip

Bunu söylemek çok güzel ki prens

from the orchestral performance,

bu orkestranın performansından çok etkilendi,

and the musicians were reunited with their families.

ve müzisyenler ailelerine kavuştular.

But I think it sums up my talk rather well, this,

Sanırım bu benim konuşmamı oldukça iyi özetliyor.

that where there is trust,

güvenin olduğu yerde

there is music -- by extension life.

müzik var.

Where there is no trust,

Güvenin olmadığı yerde

the music quite simply withers away.

müzik de hızlıca yok olur gider.

(Music)

(Müzik)

(Applause)

(Alkış)