Phil Borges: Documenting our endangered cultures

Phil Borges yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan kültürleri anlatıyor

Çeviri: Bulut Aslan Gözden geçirme: Sancak Gülgen

A fact

Bir gerçek

came out of MIT,

bir kaç yıl önce

couple of years ago. Ken Hale,

MIT'de ortaya çıktı.

who's a linguist,

Bir dilbilimci olan Ken Hale

said that of the 6,000 languages

şu anda dünyada 6.000 dilin

spoken on Earth right now,

konuşulduğunu söylüyor,

3,000 aren't spoken by the children.

3.000 dil artık çocuklar tarafından konuşulmuyor.

So that in one generation,

Yani bir jenerasyon sonra,

we're going to halve our cultural diversity.

kültürel çeşitliliğimizin yarısını kaybedeceğiz.

He went on to say

Şöyle devam ediyor,

that every two weeks,

her iki haftada bir,

an elder goes to the grave

bir yaşlı, kültürünün

carrying the last spoken word

son kelimesini mezara

of that culture.

götürüyor.

So an entire philosophy,

Böylece tüm bir felsefe,

a body of knowledge about the natural world

dünyanın doğası üzerine, azar azar

that had been empirically gleaned over centuries,

yüzyıllar süresinde ortaya çıkan bilgi birikimi

goes away.

yok oluyor.

And this happens every two weeks.

Ve bu her iki haftada bir oluyor.

So for the last 20 years,

Böylece son 20 yılda,

since my dental experience,

diş ameliyatımdan beri,

I have been traveling the world

dünyayı dolaşıyorum

and coming back

ve bu insanların bazılarının hikayeleri

with stories about some of these people.

ile geri gönüyorum.

What I'd like to do right now

Ve -- şimdi yapmak istediğim şey

is share some of those stories with you.

bu hikayelerden bazılarını sizinle paylaşmak.

This is Tamdin.

Bu Tamdin.

She is a 69-year-old nun.

69 yaşında bir rahibe.

She was thrown in prison in Tibet for two years

Tibet'te, ülkesinin işgalini küçük bir pankart ile

for putting up a little tiny placard

protesto ettiği için

protesting the occupation of her country.

iki yılını hapiste geçirmiş.

And when I met her, she had just

Ve onunla buluştuğumuzda,

taken a walk over the Himalayas

yürüyüşten geliyordu. Himalayalar'da

from Lhasa, the capital of Tibet,

Tibet'in başkenti Lhasa'dan

into Nepal, across to India --

Hindistan boyunca Nepal'a --

30 days --

30 günde --

to meet her leader, the Dalai Lama.

önderi Dalai Lama ile buluşabilmek için.

The Dalai Lama lives in Dharamsala, India.

Dalai Lama, Hindistan'ın Dharamsala şehrinde yaşıyor.

So I took this picture three days

Yani bu resmi Tamdin'in dönüşünden

after she arrived,

üç gün sonra çektim,

and she had this beat-up pair of tennis shoes on,

ayağında, ayak parmağı ucundan dışarı fırlamış

with her toes sticking out.

ayakkabılarıyla.

And she crossed in March,

Ve Mart ayı boyunca bu yürüyüşü gerçekleştirdi,

and there's a lot of snow at 18,500 feet in March.

ve 5.600 metrede Mart'ta çok kar vardı.

This is Paldin.

Bu Paldin.

Paldin is a 62-year-old monk.

Paldin, 62 yaşında bir rahip.

And he spent 33 years in prison.

Ve hapiste 33 yıl kaldı.

His whole monastery was thrown into prison

Ve o isyan sırasında -- ki manastırındaki herkes hapse atıldı

at the time of the uprising,

Dalai Lama Tibet'i

when the Dalai Lama had to leave

terk etmek zorunda kaldığı

Tibet.

yıldı.

And

Ve

he was beaten, starved,

dövüldü, aç bırakıldı,

tortured -- lost all his teeth while in prison.

işkence gördü -- bütün dişlerini hapishanede kaybetti.

And when I met him, he was a kind gentle old man.

Ve o gördüğümde, yaşlı ve nazik bir adamdı.

And it really impressed me --

Ve gerçekten beni etkiledi --

I met him two weeks after he got out of prison --

Hapisten çıktıktan iki hafta sonra o gördüm --

that he went through that experience, and ended up

o tecrübelere rağmen böyle bir

with the demeanor that he had.

insan olarak çıkmıştı.

So I was in Dharamsala meeting these people,

Dharamsala'da bu insanlarla buluştum,

and I'd spent about five weeks there,

ve orada beş hafta geçirdim,

and I was hearing these similar stories

ve Tibet'ten Dharamsala'ya akan

of these refugees that had poured out of Tibet

bu mültecilerden benzer hikayeler

into Dharamsala.

duyuyordum.

And it just so happened, on the fifth week,

Ve beşinci haftada

there was a public teaching by the Dalai Lama.

Dalai Lama'nın halka açık dersleri vardı.

And

Ve

I was watching this crowd of monks and nuns,

onu dinleyen rahip ve rahibeler arasında

many of which I had just interviewed,

bir çoğu ile söyleşiler yapmıştım,

and heard their stories,

ve hikayelerini dinlemiştim,

and I watched their faces,

ve yüzlerini seyretmiştim,

and they gave us a little FM radio,

ve bize bir küçük bir FM radyo verdiler,

and we could listen to the translation of his teachings.

ve böylece öğretilerin çevirisini dinleyebiledik.

And what he said was:

Ve dediği şey şuydu,

treat your enemies as if they were precious jewels,

düşmanlarınıza değerli mücevherler gibi davranın,

because it's your enemies

çünkü o düşmanlar,

that build your tolerance and patience

aydınlanmanın yolunda tahammülünüzü

on the road to your enlightenment.

ve sabrınızı arttıracaktır.

That hit me so hard,

Ve ben -- bu benim için çok vurucuydu,

telling these people that had been through this experience.

böyle tecrübelerden geçmiş bu insanlara bunu diyebilmek.

So, two months later, I went into

2 ay sonra, Tibet'e gittim

Tibet, and I started

ve fotoğraflarımı

interviewing the people there, taking my photographs. That's what I do.

yanıma alarak söyleşi yaptığım insanların yanına gittim. Benim işim bu.

I interview and do portraits.

Röportaj yaparım ve portreler çizerim.

And this is a little girl.

Ve -- bu minik bir kız.

I took her portrait up on top of the Jokhang Temple.

Bu resmi Jokhang Tapınağının üstündeyken çektim.

And I'd snuck in --

Ve içeri sızmalıydım --

because it's totally illegal to have a picture of the Dalai Lama in Tibet --

çünkü Tibet'te Dalai Lama'nın fotoğrafını çekmek yasak --

it's the quickest way you can get arrested.

tutuklanmanın en kolay yolu bu olsa gerek.

So I snuck in a bunch of little wallet-sized pictures of the Dalai Lama,

Dolayısıyla cüzdana sığabilecek büyüklükteki Dalai Lama resimlerini sızdırdım,

and I would hand them out.

ve böylece onları dışarı çıkarabildim.

And when I gave them to the people,

Ve o resimleri halka verdiğimde,

they'd either hold them to their heart,

ya resmi göğüslerine bastılar,

or they'd hold them up to their head and just stay there.

veya başlarının üstüne koydular ve öylece durdular.

And this is --

Ve bu --

well, at the time -- I did this 10 years ago --

yani, o zaman -- ki bu anlattığım 10 sene önce oldu --

that was 36 years after the Dalai Lama had left.

Dalai Lama'nın ülkeyi terk edişinden 36 yıl sonraydı.

So

Böylece

I was going in, interviewing these people and doing their portraits.

Oraya gittim, insanlarla söyleşiler yaptım ve portrelerini çıkardım.

This is Jigme and her sister, Sonam.

Bu Jigme ve kız kardeşi, Sonam.

And they live up on the Chang Tang, the Tibetan Plateau,

Ve Tibet'in batısında yer alan,

way in the western part of the country.

Chang Tang adında bir platoda yaşıyorlar.

This is at 17,000 feet.

Burası 5.100 metre yüksekte.

And they had just come down from the high pastures,

Ve 5.500 metredeki daha yüksek bir yerden

at 18,000 feet.

geldiler.

Same thing: gave her a picture,

Aynı şey: ona bir resim verdim,

she held it up to her forehead.

alnına koydu.

And I usually hand out Polaroids

Ve genelde

when I do these, because I'm setting up lights,

Polaroid verirdim, çünkü ışıkları kurarken,

and checking my lights,

ışıkları kontrol ederken,

and when I showed her her Polaroid, she screamed and ran into her tent.

Polaroid'i verince, çığlık atıp çadıra doğru koştu.

This is Tenzin Gyatso;

Bu Tenzin Gyatso,

he was found to be the Buddha of Compassion at the age of two,

İki yaşında Buddha'nın Merhameti'ne mazhar olmuş,

out in a peasant's house,

uzakta bir köy evinde,

way out in the middle of nowhere.

neredeyse hiçbir şeyin ortasında.

At the age of four, he was installed

Dört yaşında ise,

as the 14th Dalai Lama.

14. Dalai Lama oldu.

As a teenager, he faced

Gelişme çağında bir çocukken,

the invasion of his country,

ülkesinin işgal edilmesiyle tanıştı,

and had to deal with it -- he was the leader of the country.

ve bununla mücadele etmek zorunda kaldı -- ülkenin lideriydi.

Eight years later, when they discovered there was a plot

Sekiz yaşında, bir düzen ile öldürüleceği

to kill him,

anlaşılınca,

they dressed him up like a beggar

Onu bir dilenci kılığına soktular

and snuck him out of the country on horseback,

ve ülkeden bir at sırtında dışarı çıkardılar,

and took the same trip that Tamdin did.

ve Tamdin'in gittiği aynı yolu takip etti.

And he's never been back to his country since.

Ve orada yaşadı -- ondan beri ülkesine geri dönemedi.

And

Ve

if you think about this man,

bu adamı bir gözünüzün önüne getirirseniz,

46 years later,

46 yıl sonra,

still sticking

hala

to this non-violent response

şiddet dışı bir dille

to a severe political and human rights issue.

siyasi ve insani haklar meselelerine bağlıdır.

And the young people,

Ve genç insanlar,

young Tibetans, are starting to say, listen, this doesn't work.

genç Tibetliler, artık bunun bir işe yaramadığını söylemeye başladılar.

You know, violence as a political tool

Bilirsiniz, şid -- şiddet siyasi bir araç olarak

is all the rage right now.

bugünlerde epey rağbet görüyor.

And

Ve

he still is holding this line.

o hala şiddete mesafesini koyuyor.

So this is our icon

O bizim dünyadaki şiddetsizliğe

to non-violence in our world --

karşı sembolümüz --

one of our living icons.

yaşıyan ikonlardan biri.

This is another leader of his people.

Bu da başka bir halk önderi.

This is Moi. This is in the Ecuadorian Amazon.

Adı Moi. Burası Ekvator Amazon'u.

And Moi is 35 years old.

Ve Moi 35 yaşında.

And

Ve

this area of the Ecuadorian Amazon --

burası Ekvator Amazon'u --

oil was discovered in 1972.

1972'de petrol keşfedildi.

And in this period of time -- since that time --

Ve bu süreçte -- o zamandan beri --

as much oil, or twice as much oil

çıkan petrol kadar, ya da çıkanın iki katı kadar petrol

as was spilled in the Exxon Valdez accident,

Exxon Valdez kazasında

was spilled in this little area of the Amazon,

Amazon'un bu küçük bölgesine sızdı,

and the tribes in this area have constantly had to move.

ve bu yöredeki kabileler sürekli olarak göçmek zorunda aldı.

And Moi

Ve Moi

belongs to the Huaorani tribe,

Huaorani kabilesinin bir mensubu,

and they're known as

ve bu "auca" diye bilinen ve

very fierce, they're known as "auca."

çok vahşi oldukları düşünülen bir kabile.

And they've managed to keep out

Ve onlar, mızrakları ve üflemeli silahlarıyla

the seismologists and the oil workers

sismologları ve petrol arayıcılarını

with spears and blowguns.

bölgeden uzak tutmayı başardılar.

And we spent --

Ve ben --

I was with a team --

aslında biz -- orada bir ekiple beraberdim --

two weeks with these guys out in the jungle

onlarla ormanda iki hafta geçirdik

watching them hunt.

avlanmalarını izledik.

This was on a monkey hunt,

Bu bir maymun avı sırasında,

hunting with curare-tipped darts.

zehirli uçlu oklarla avlanırken.

And the knowledge that these people have

Ve bu insanların, yaşam alanları üzerine

about the natural environment is incredible.

bilgi birikimleri inanılmaz.

They could hear things, smell things, see things I couldn't see.

benim duyamadığımı, koklayamadığımı, göremediğimi görüyorlar.

And I couldn't even see the monkeys

Ve ben maymunları bile göremezken

that they were

onlar

getting with these darts.

bu minik oklarla onları avlıyorlardı.

This is Yadira,

Bu Yadira,

and Yadira is

ve kendisi

five years old. She's in a

5 yaşında. O da

tribe that's neighboring the Huaorani.

Huaorani'ye komşu başka bir kabileden.

And her tribe has had to move

Ve onun kabilesi de petrol sızıntıları yüzünden

three times in the last 10 years because of the oil spills.

son 10 yıl içinde üç kez göçmek zorunda kaldı.

And we never hear about that. And the latest

Ve hiç bir zaman bunu duymadık. Ve sonunda

infraction against these people is,

bu insanlara kast edilen şuydu,

as part of Plan Colombia,

Kolombiya Planı çerçevesinde,

we're spraying Paraquat or Round Up, whatever it is --

Paraquat veya Round Up, adı verilen herbisitler sıkıyorduk --

we're defoliating thousands of acres

Ekvator Amazonu'ndaki binlerce dönümlük araziyi

of the Ecuadorian Amazon

ilaçlara karşı verdiğimiz mücadelede

in our war on drugs.

yapraksız hale getiriyorduk.

And these people are the people who take the brunt of it.

Ve bunlar, bu kıyımdan en çok nasibini alan insanlar.

This is Mengatoue.

Bu Mengatoue.

He's the shaman of the Huaorani,

Huaorani'lerin şamanı,

and

ve o --

he said to us, you know, I'm an older man now;

bize dedi ki -- biliyorsun ben yaşlı bir adamım,

I'm getting tired, you know; I'm tired

yoruluyorum, bu petrol arayacılarını

of spearing these oil workers.

mızrakla kovalamaktan yoruluyorum,

I wish they would just go away.

dileğim def olup gitmeleri.

And I was -- I usually travel alone

Ve ben -- işimi yaparken

when I do my work, but I did this --

genelde yalnız dolaşırım, ama şunu yaptım --

I hosted a program for Discovery,

Discovery için bir program yaptım,

and when I went down with the team,

ve bu ekiple beraber gittim,

I was quite concerned about

Bir grup insanla, özellikle Huaorani'ye,

going in with a whole bunch of people, especially into the Huaorani,

gittiğim için oldukça endişeliydim,

deep into the Huaorani tribe.

Huaorani kabilesinin tam içine.

And

Ve

as it turned out, these guys really

anladık ki, bu insanlar cidden

taught me a thing or two about blending in

bana yerel insanlarla kaynaşmak için

with the locals.

bir-iki yol gösterdiler.

(Laughter)

(Gülüyor)

One of the things I did

9 Eylül'den önce yaptığım

just before 9/11 --

şeylerden gibi --

August of 2001 --

Ağustos 2001 --

I took my son, Dax,

O sırada 16 yaşında olan

who was 16 at the time,

oğlum Dax'i aldım

and I took him to Pakistan.

ve onunla Pakistan'a gittik.

Because at first I wanted --

Çünkü ilk şunu istedim --

you know, I've taken him on a couple of trips,

onu daha önce bir kaç gezime daha götürmüştüm,

but I wanted him to see

ama bu sefer ona, günde bir dolardan daha az

people that live on a dollar a day or less.

bir parayla yaşayan insanları göstermek istedim.

I wanted him to get an experience

İslam coğrafyasında bir tecrübe

in the Islamic world

edinmesini istedim,

and I also wanted him to --

ve ayrı onun --

I was going there to work with a group,

oraya bir ekiple beraber çalışmak için gidiyordum.

do a story on a group called the Kalash,

Kalash isminde, İslam coğrafyasıyla çevrelenmiş,

that are a group of animists, 3,000 animists,

çok küçük bir alanda yaşayan, 3.000 kişiden oluşan bir animist topluluğun

that live -- very small area --

hikayesini çekmek için,

surrounded by Islam -- there's 3,000

gitmiştik. 3.000 tane Kalash kalmıştı,

of these Kalash left; they're incredible people.

inanılmaz insanlardı.

So it was a great experience for him. He stayed up all night with them,

Onun için de büyük bir tecrübeydi bu. Geceler boyu onlarla birlikte ayaktaydı,

drumming and dancing.

davul çalarak ve dans ederek.

And he brought a soccer ball,

Ve bir futbol topu da getirmişti,

and we had soccer every night in this little village.

ve o köyde her akşam futbol maçı yaptık.

And then we went up

Ve sonra gidip

and met their shaman.

şamanlarıyla tanıştık.

By the way, Mengatoue was the shaman

Bu arada, Mengatoue da

of his tribe as well.

kendi kabilesinin şamanı.

And this is John Doolikahn,

Ve bu da John Doolikahn,

who's the shaman of the Kalash.

Kalashların şamanı.

And he's up in the mountains,

Dağların tepesinde,

right on the border with Afghanistan.

Afganistan sınırında yaşıyor.

In fact, on that other side is the area, Tora Bora,

Aslında, diğer tarafta da Tora Bora var.

the area where

Usame bin Ladin'in

Osama bin Laden's supposed to be. This is the tribal area.

yaşadığı söylenen yer. Burası aşiretlerden oluşan bir coğrafya.

And we watched

Ve biz

and stayed with

John Doolikahn'ı izledik

John Doolikahn.

ve onunla beraber kaldık.

And the shaman -- I did a whole series on shamanism,

Ve şaman -- Şamanizm üzerine tam bir program yaptım,

which is

çok

an interesting phenomenon.

enteresan bir olay.

But around the world,

ama dünya üzerinde,

they go into trance in different ways,

çok farklı şekillde transa geçiyorlar,

and in Pakistan,

ve Pakistan'da,

the way they do it is they burn juniper leaves

ardıç yaprakları yakıyorlar ve

and they sacrifice an animal,

hayvan kurban ediyorlar,

pour the blood of the animal on the leaves

hayvanın kanını yaprakların üzerine döküyorlar

and then inhale the smoke.

ve sonra tüten dumanı soluyorlar.

And they're all praying

Ve transa geçerken

to the mountain gods

bir yandan dağların tanrılarına

as they go into trance.

dua ediyorlar.

You know,

Bu -- malum,

getting kids used to different realities,

çocuğu değişik gerçekliklere alıştırmak için,

I think, is so important. What Dan Dennett said the other day --

bence önemli. Ertesi gün Dan Dennett'in dediği şuydu --

having a curriculum where they study different religions,

farklı dinler üzerine düşünürken bir müfredat oluşturmak --

just to make a mental flexibility,

sadece bir zihinsel esneklik kazandırmak --

give them a mental flexibility

onlara diğer inanç sistemlerini

in different belief systems --

anlamak için zihinsel esneklik sağlamak.

I think this is so necessary in our world today

Bence inanç çatışmalarının görüldüğü

as you see these clash of beliefs taking place.

bugünün dünyasında bu çok gerekli bir şey.

And all the security issues they cause us.

Hele de bize mal olan tüm güvenlik meselelerini düşündükçe.

So, one thing we did five years ago:

5 yıl önce yaptığımız şey şuydu:

we started a program that links kids

Yerli komünitelerdeki çocuklarla

in indigenous communities with kids in the United States.

ABD'deki çocuklara buluşturmak.

So we first hooked up

Öncelikle,

a spot in the Navajo Nation with a classroom in Seattle.

Navahu'da bir yerle Seattle'da bir sınıf belirledik.

We now have 15 sites.

Şu anda 15 tane yerimiz var.

We have one in Kathmandu, Nepal;

Katmandu, Nepal'de bir tane;

Dharamsala, India; Takaungu, Kenya --

Dharamsala, Hindistan; Takaungu, Kenya --

Takaungu is one-third Christian, one-third Muslim

Takaungu'nun üçte biri Hristiyan, üçte biri Müslüman

and one-third animist, the community is --

ve üçte biri animist, topluluk --

Ollantaytambo, Peru,

Ollantaytambo, Peru,

and Arctic Village, Alaska.

ve Arctic Village, Alaska.

This is Daniel; he's one of our students

Bu Daniel, bizim Arctic Village'daki

in Arctic Village, Alaska.

öğrencilerimizden biri.

He lives in this log cabin --

Bu kütük kabinede yaşıyor:

no running water, no heat other than --

su yok, ısı yok,

no windows

pencere yok

and high-speed Internet connection.

ve internet yok.

And this is --

Ve bu -- bu --

I see this rolling out all over --

ne kadar tutabileceğini görebiliyorum --

this is our site in Ollantaytambo, Peru, four years ago,

Burası dört sene önce Ollantaytambo, Peru'daki yerimiz.

where they first saw their first computers;

İlk bilgisayarlarını gördükleri yer;

now they have computers in their classrooms.

şimdi sıfınlarında bilgisayarları var.

And the way we've done this --

Ve bunu yapış şeklimiz --

we teach digital storytelling to these kids.

cocuklara dijital hikayeciliği öğretiyoruz.

And we have them tell stories about issues in their community

Ve onlara, kendi çevrelerine hikayeler anlatmalarını sağlıyoruz.

in their community that they care about.

Sevdikleri çevreye.

And this is in Peru, where the kids told the story

Ve burası Peru. Çocuklar, temizledikleri bir nehrin

about a river that they cleaned up.

hikayesini anlatıyorlar.

And the way we do it is, we do it in workshops,

Şu şekilde yapıyoruz, çalıştaylar haline getiriyoruz,

and we bring people who want to learn

ve dijital akışı ve hikaye anlatıcılığını

digital workflow and storytelling,

öğrenmek isteyen insanları bir araya getiriyoruz,

and have them

ve onlara çocuklarla

work with the kids.

çalışmayı öğretiyoruz.

And just this last year we've taken a group of teenagers in,

Ve geçtiğimiz yıl içerisinde bir grup genci bir araya getirdik,

and this has worked the best.

ve harika oldu.

So our dream is to bring teenagers together,

Hayalimiz gençleri bir araya getirmek

so they'll have a community service experience

ki edindikleri kültürel etkileşim tecrübesi kadar

as well as a cross-cultural experience,

bu yörelerdeki çocukları eğitirken

as they teach kids in these areas

ve iletişim becerilerini geliştirmelerine yardımcı olurken

and help them build their communication infrastructure.

kamu hizmeti tecrübeleri de olsun.

This is teaching Photoshop

Burada, Dharamsala'daki

in the Tibetan children's village in Dharamsala.

Tibetli çocukları Photoshop öğrenirken görüyorsunuz.

We have the website, where the kids all get their homepage.

Tüm çocukların birer sayfasının olduğu bir web sitemiz var.

This is all their movies. We've got about 60 movies

Bunlar çocukların filmleri. Çocukların yaptığı

that these kids have made,

60'a yakın filmimiz var,

and they're quite incredible.

ve inanılmazlar.

The one I want to show you --

Size göstermek istediğim --

after we get them to make the movies,

filmleri yapmalarını sağladıktan sonra,

we have a night where we show the movies to the community.

onları topluluğa gösterebileceğimiz bir gece ayarlıyoruz.

And this is in Takaungu --

Ve burası da Takaungu --

we've got a generator and a digital projector,

bir jeneratör ve dijital projektörümüz var,

and we're projecting it up against a barn,

ahırın üst kısmında muhafaza ediyoruz,

and showing one of the movies that they made.

ve çocukların yaptığı filmlerden birini böyle gösterdik.

And if you get a chance, you can go to our website, and you'll see

Ve websitemize girerseniz, bu çocukların çıkarıdğı

the incredible work these kids do.

inanılmaz işleri görebilirsiniz.

The other thing:

Bu çocuklar -- başka bir şey daha var:

I wanted to give indigenous people a voice.

Bu insanların sesini duyurmalarını istedik.

That was one of the big motivating factors.

Bu büyük motivasyonlarımızdan biriydi.

But the other motivating factor is

Ama diğer motivasyon ise

the insular nature of our country.

ülkemizin izole kalmış haline yönelikti.

National Geographic just did a Roper Study

National Geographic, ABD'de ve başka dokuz

of 18 to 26 year olds

sanayileşmiş ülkede

in our country

18 ile 26 yaş arasındaki gençlere

and in nine other industrialized countries.

yönelik bir çalışma yaptı.

It was a two million dollar study.

İki milyon dolarlık bir çalışmaydı bu.

United States came in second to last

ABD, coğrafya bilgisinde

in geographic knowledge.

sondan ikinci oldu.

70 percent of the kids couldn't find

Gençlerin yüzde 70'i

Afghanistan or Iraq on a map;

Afganistan'ı ve Irak'ı,

60 percent couldn't find India;

yüzde 60'ı Hindistan'ı;

30 percent couldn't find the Pacific Ocean.

yüzde 30'u Pasifik Okyanusunu haritada bulamadı.

And this is a study

Ve bu çalışma

that was just done a couple of years ago.

bir kaç yıl evvel yapıldı.

So what I'd like to show you now,

Şimdi size göstermek istediğim şey şu,

in the couple of minutes I have left,

birkaç dakika evvel gösterdiğim film,

is a film that a student made in Guatemala.

Guatemalalı bir öğrencinin filmi.

We just had a workshop in Guatemala.

Guatemala'da bir çalıştay yaptık.

A week before we got to the workshop,

Çalışmaya gitmemizden bir haftadan önce,

a massive landslide, caused by Hurricane Stan,

Stan Kasırgası yüzünden dev bir heyelan oldu,

last October, came in and buried

geçen Ekim ayında geldi ve 600

600 people alive in their village.

insan köylerinde canlı canlı gömüldü.

And this kid lived in the village --

Ve bu çocuk o köyde yaşayanlardan biriydi --

he wasn't there at the time --

o zaman orada değildi --

and this is the little movie he put together about that.

ve bu, o olay üzerine yaptığı film.

And he hadn't seen a computer before

Bu filmi yapana kadar bir bilgisayar görmemişti

we did this movie. We taught him Photoshop and --

Photoshop kullanmasını öğrettik.

yeah, we can play it.

evet, onu oynatabiliriz.

This is an old Mayan funeral chant

Bu, dedesinden öğrendiği

that he got from his grandfather.

eski bir Maya ağıtı.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)