Phil Borges: Documenting our endangered cultures

Translator: Hamazasp Danielyan Reviewer: Armenuhy Hovakimyan

A fact

Մի փաստ

came out of MIT,

որ հրապարակվել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի կողմից

couple of years ago. Ken Hale,

մի քանի տարի առաջ։ Քեն Հեյլը,

who's a linguist,

ով լեզվաբան է,

said that of the 6,000 languages

ասել է, որ ներկայիս օգտագործվող

spoken on Earth right now,

6000 լեզուներից

3,000 aren't spoken by the children.

3000 չեն օգտագործվում երեխաների կողմից։

So that in one generation,

Այսինքն մեկ սերնդի ընթացքում

we're going to halve our cultural diversity.

մեր մշակութային բազմազանությունը կիսով չափ պակասելու է։

He went on to say

Եվ շարունակելով` ասում է.

that every two weeks,

ամեն երկու շաբաթը մեկ

an elder goes to the grave

մահանում է մեկ տարեց,

carrying the last spoken word

ով իր հետ տանում է այդ մշակույթի

of that culture.

վերջին խոսվող բառը:

So an entire philosophy,

Ինչը նշանակում է, որ մի ամբողջ փիլիսոփայություն

a body of knowledge about the natural world

բնական աշխարհի մասին գիտելիքների մի ամբողջություն

that had been empirically gleaned over centuries,

որ էմպիրիկ կերպով հավաքագրվել է դարերի ընթացքում

goes away.

անհետանում է։

And this happens every two weeks.

Եվ սա տեղի է ունենում ամեն երկու շաբաթը մեկ։

So for the last 20 years,

Վերջին 20 տարիների ընթացքում,

since my dental experience,

սկսած իմ ատամնաբուժական փորձառությունից,

I have been traveling the world

ես ճամփորդում եմ աշխարհի շուրջ

and coming back

և վերադառնում եմ

with stories about some of these people.

այդ ժողովուրդների մասին պատմութուններով:

What I'd like to do right now

Եվ հիմա ես ուզում եմ

is share some of those stories with you.

այդ պատմությունների մի մասը կիսել ձեզ հետ:

This is Tamdin.

Սա Թամդինն է:

She is a 69-year-old nun.

Նա 69 ամյա միանձնուհի է։

She was thrown in prison in Tibet for two years

Նա Տիբեթում երկու տարով բանտարկվել է

for putting up a little tiny placard

մի փոքրիկ պաստառի համար,

protesting the occupation of her country.

որով նա ընդդիմանում էր իր երկրի բռնազավթմանը։

And when I met her, she had just

Եվ երբ ես հանդիպեցի նրան

taken a walk over the Himalayas

հենց նոր էր ոտքով ճամփորդել

from Lhasa, the capital of Tibet,

Լհասայից՝ Տիբեթի մայրաքաղաքից

into Nepal, across to India --

Հնդկաստանի միջով դեպի Նեպալ,

30 days --

30 օր քայլել

to meet her leader, the Dalai Lama.

իր առաջնորդին՝ Դալայ Լամային հանդիպելու համար։

The Dalai Lama lives in Dharamsala, India.

Դալայ Լաման բնակվում է Դհարամսալայում, որ գտնվում է Հնդկաստանում:

So I took this picture three days

Այսպես ես նրան նկարեցի այդ ճամփորդությությունից

after she arrived,

երեք օր հետո

and she had this beat-up pair of tennis shoes on,

և նրա հագին կարող եք տեսնել քրքված կոշիկները

with her toes sticking out.

ու դրանցից դուրս ցված ոտքերի մատերը։

And she crossed in March,

Եվ նա մարտ ամսին էր ճամփորդել

and there's a lot of snow at 18,500 feet in March.

իսկ մարտ ամսին ծովից 5600 մ բարձրության վրա վստահ եղեք, որ շատ ձյուն կա:

This is Paldin.

Սա Պալդինն է:

Paldin is a 62-year-old monk.

նա 62 տարեկան վանական է,

And he spent 33 years in prison.

որ 33 տարի անց է կացրել բանտում:

His whole monastery was thrown into prison

Եվ ինքն ու իր վանքի բոլոր վանականները բանտարկվեցին

at the time of the uprising,

ապստամբության ժամանակ,

when the Dalai Lama had to leave

երբ Դալայ Լաման սիտպված էր հեռանալ

Tibet.

Տիբեթից

And

Եվ

he was beaten, starved,

նա ծեծի է ենթարկվել, սովի է մատնվել

tortured -- lost all his teeth while in prison.

խոշտանգումների ենթարկվել՝ կորցնելով իր բոլոր ատամները:

And when I met him, he was a kind gentle old man.

Եվ երբ ես նրան հանդիպեցի, նա բարի ու ազնիվ ծերուկ էր

And it really impressed me --

Դա իսկապես տպավորեց ինձ

I met him two weeks after he got out of prison --

իսկ ես նրան հանդիպեցի բանտից ազատվելուց ընդամենը երկու շաբաթ հետո,

that he went through that experience, and ended up

որտեղ նա, անցնելով այդ ամենի միջով,

with the demeanor that he had.

կարողացել էր պահպանել նման վարքագիծ։

So I was in Dharamsala meeting these people,

Այսպիսով ես Դհարամսալայում էի

and I'd spent about five weeks there,

եվ մոտ հինգ շաբաթ անցկացրեցի այնտեղ

and I was hearing these similar stories

և լսում էի այսպիսի պատմություններ

of these refugees that had poured out of Tibet

այս փախստականների մասին, որ Տիբեթից

into Dharamsala.

փախել էին Դհարամսալա։

And it just so happened, on the fifth week,

Եվ այնպես ստացվեց, որ հինգերորդ շաբաթվա ընթացքում

there was a public teaching by the Dalai Lama.

Դալայ Լաման հանրային դասախոսություն կարդաց

And

Եվ

I was watching this crowd of monks and nuns,

նա, իսկ ես անընդհատ հետևում էի այս վանականներին ու միանձնուհիներին,

many of which I had just interviewed,

որոնցից շատերը նոր էին ժամանել,

and heard their stories,

և լսել էին նրանց պատմությունները

and I watched their faces,

ես հետևում էի նրանց դեմքերին,

and they gave us a little FM radio,

նրանք մեզ տվեցին մի փոքրիկ ռադիո,

and we could listen to the translation of his teachings.

և մենք կարող էինք լսել այդ դասխոսության թարգմանությունը։

And what he said was:

Եվ նա ասում էր, որ պետք է

treat your enemies as if they were precious jewels,

թշնամիներին վերաբերվել ինչպես թանկարժեք զարդերի,

because it's your enemies

քանի որ հենց նրանք են

that build your tolerance and patience

որ կառուցում են ձեր հանդուրժողականությունը և համբերությունը

on the road to your enlightenment.

ձեր պայծառացման ճանապարհին։

That hit me so hard,

Եվ ես չէի կարող, ինձ ցնցեց այն, որ

telling these people that had been through this experience.

նա նման բան էր ասում այս մարդկանց, ովքեր անցել էին այդ ամենի միջով;

So, two months later, I went into

Երկու ամիս հետո ես գնացի

Tibet, and I started

Տիբեթ և սկսեցի

interviewing the people there, taking my photographs. That's what I do.

մարդկանցից հարզազրույցներ վերցնել և նկարել նրանց։ Դա այն է, ինչ ես անում եմ:

I interview and do portraits.

Ես խոսում եմ մարդկանց հետ և նկարում նրանց դեմքերը:

And this is a little girl.

Եվ սա մի փոքր աղջիկ է:

I took her portrait up on top of the Jokhang Temple.

Ես նրան նկարեցի Ջոկհանգ տաճարի բարձունքին:

And I'd snuck in --

Եվ ես աննկատ անցկացրել էի,

because it's totally illegal to have a picture of the Dalai Lama in Tibet --

աննկատ, քանի որ Տիբեթում Դալայ Լամայի նկարները անօրինական, արգելված են,

it's the quickest way you can get arrested.

դա ձեռբակալվելու ամենաարագ միջոցն է։

So I snuck in a bunch of little wallet-sized pictures of the Dalai Lama,

Այսպիսով ես աննկատ փոխանցեցի Դալայ Լամայի՝ փոքր, դրամապանակի չափի

and I would hand them out.

Եվ ես դրանք բաժանում էի մարդկանց

And when I gave them to the people,

Եվ երբ ես տալիս էի մարդկանց

they'd either hold them to their heart,

նրանք կամ այդ նկարների սեղմում էին իրենց սրտին

or they'd hold them up to their head and just stay there.

կամ բարձրացնում էին վերևմ գլխի մոտ ու այդպես

And this is --

Եվ սա տեղի էր ունենում,

well, at the time -- I did this 10 years ago --

դե ես այցելել եմ այնտեղ տաս տարի առաջ,

that was 36 years after the Dalai Lama had left.

Դալայ Լամայի հեռանալուց 36 տարի հետո

So

Եվ այսպես

I was going in, interviewing these people and doing their portraits.

ես գնում էի այնտեղ, խոսեցնում մարդկանց և նկարում նրանց։

This is Jigme and her sister, Sonam.

Սա Ջիգմեն է և նրա քույր Սոնամը

And they live up on the Chang Tang, the Tibetan Plateau,

Եվ նրանք ապրում են Տիբեթյան բարձրավանդակում գտնվող Չանգ Թանգում

way in the western part of the country.

երկրի արևմտյան ծայրամսում

This is at 17,000 feet.

մոտ 5200 մետր բարձրության վրա

And they had just come down from the high pastures,

Եվ նրանք հենց նոր են իջել բարձրադիր արոտավայրերից

at 18,000 feet.

5500 մետր բարձրության վրա գտնվող

Same thing: gave her a picture,

Նույնը տեղի ունեցավ նրանց հետ

she held it up to her forehead.

տվեցի նկարը և նա բարձրացրեց իր ճակատին

And I usually hand out Polaroids

Եվ սովորաբար ես նրանց եմ տալիս Պոլարոիդներ

when I do these, because I'm setting up lights,

քանի որ ես համապատասխան լուսավորություն ստանալու համար

and checking my lights,

ստուգում եմ դրանք

and when I showed her her Polaroid, she screamed and ran into her tent.

եվ երբ ես ցույց տվեցի Պոլարոիդը, նա ճչաց և վազեց դեպի իր վրանը

This is Tenzin Gyatso;

Սա Թենզին Գյաստոն է

he was found to be the Buddha of Compassion at the age of two,

նրան համարել են Խղճի Բուդդա, երբ նա երկու տարեկան էր

out in a peasant's house,

եվ բնակվում էր գյուղական հյուղակում

way out in the middle of nowhere.

երկրի անհայտ մի անկյունում

At the age of four, he was installed

Երբ նա չորս տարեկան էր

as the 14th Dalai Lama.

նա դարձավ 14-րդ Դալայ Լամա

As a teenager, he faced

Երբ դեռ անչափահաս էր

the invasion of his country,

իր երկրի ենթարկվեց հարձակման

and had to deal with it -- he was the leader of the country.

եվ նա պետք է զբաղվեր դրանով, քանի որ նա էր երկրի առաջնորդը

Eight years later, when they discovered there was a plot

Ութ տարի անց, երբ հայտնաբերվեց, որ դավադրություն է հյուսվում

to kill him,

նրան սպանելու համար

they dressed him up like a beggar

նրան հագցրեցին մուրացիկի պես

and snuck him out of the country on horseback,

և ձիերով աննկատ հեռացրեցին երկրից

and took the same trip that Tamdin did.

Եվ նույն ճանապարհով անցավ, ինչ որ Թամդինը։

And he's never been back to his country since.

Եվ նա բնակվում է

And

Եվ

if you think about this man,

եթե մտածում եք այս մարդու մասին

46 years later,

ով 46 տարի անց էլ

still sticking

հավատարիմ է

to this non-violent response

առանց բռնության պայքարելուն որպես պատասխան

to a severe political and human rights issue.

քաղաքական և մարդու իրավունքներին առնչվող այդ ծանր վիճակին

And the young people,

Եվ երիտասարդները

young Tibetans, are starting to say, listen, this doesn't work.

երիտասարդ Տիբեթցիները սկսում են ասել, որ այդ մոտեցում չի աշխատում

You know, violence as a political tool

բռնությունը որպես քաղաքական գործիք, լծակ է

is all the rage right now.

դարձել է շատ գրավիչ նրանց համար

And

Եվ

he still is holding this line.

նա դեռ շարունակում է հավատարիմ մնալ իր ուղուն

So this is our icon

Եվ նա մեզ համար խորհրդանիշն է

to non-violence in our world --

այս աշխարհում բռնությունից զերծ մնալու

one of our living icons.

կենդանի խորհրդանիշներից մեկը։

This is another leader of his people.

Սա մեկ այլ ժողովրդի առաջնորդ է

This is Moi. This is in the Ecuadorian Amazon.

Սա Մոին է. Սա հասարակածային Ամազոնում է

And Moi is 35 years old.

Մոին 35 տարեկան է

And

Եվ

this area of the Ecuadorian Amazon --

հասարկածային Ամազոնի այս տարածքներում

oil was discovered in 1972.

1972 թ. նավթ է հայտնաբերվել։

And in this period of time -- since that time --

Այդ ժամանակահատվածում

as much oil, or twice as much oil

Ամազոնի այս փոքրիկ տարածքում երկու անգամ ավել նավթի

as was spilled in the Exxon Valdez accident,

արտահոսք է եղել, քան Էքսոն Վալդեզում տեղի ունեցած

was spilled in this little area of the Amazon,

արտահոսքի ժամանակ։

and the tribes in this area have constantly had to move.

Այս տարածքում բնակվող ցեղերը ստիպված են անընդհատ տեղափոխվել։

And Moi

Եվ Մոին

belongs to the Huaorani tribe,

պատկանում է Հուաորանի ցեղին

and they're known as

եվ նրանք հայտնի են որպես

very fierce, they're known as "auca."

իրենց դաժանությամվ, նրանց կոչում են "աուկա"

And they've managed to keep out

Եվ նրանց հաջողվել է հեռու պահել

the seismologists and the oil workers

սեյսմոլոգներին ու նավթի արդունահանման աշխատողներին

with spears and blowguns.

նիզակներով ու նետերով։

And we spent --

Եվ ես անցկացրեցի

I was with a team --

մենք անցկացրեքինք. ես թիմով էի այտնեղ,

two weeks with these guys out in the jungle

երկու շաբաթ այս մարդկանց հետ ջունգլիներում

watching them hunt.

հետևոլով, թե ինչպես են իրենք որս անում

This was on a monkey hunt,

Սա կապիկների որսի ժամանակ է

hunting with curare-tipped darts.

որս իրականցվում է թունավոր տեգերի միջոցով

And the knowledge that these people have

Եվ այն գիտելիքներ, որ այս մարդիկ ունեն

about the natural environment is incredible.

իրենց բնական միջավայրի մասին անհավատալի է

They could hear things, smell things, see things I couldn't see.

Նրանք կարող են լսել, հոտ առնել, տեսնել այնպիսի բաներ, որոնք ես չէին կարողանում

And I couldn't even see the monkeys

Ես չէի կարողանում անգամ կապիկներին տեսնել

that they were

իսկ նրան տեսնում էին

getting with these darts.

և որսում էին այդ տեգերի միջոցով։

This is Yadira,

Սա Յադիրան է

and Yadira is

եվ նա

five years old. She's in a

հինգ տարեկան է

tribe that's neighboring the Huaorani.

նա Հուաորանիների ցեղի հարևանությամբ բնկվող ցեղից է

And her tribe has had to move

Եվ նրա ցեղը նույնպես ստիպված է եղել տեղափոխվել

three times in the last 10 years because of the oil spills.

երեք անգամ միայն վերջին տաս տարիների ընթացքում՝ նավթի արտահոսքերի պատճառով։

And we never hear about that. And the latest

Եվ մենք երբենք այդ արտահոսքերի մասին չենք լսել

infraction against these people is,

Եվ վերջին անարդարությունը, խախտումը այս մարդկանց դեմ այն է, որ

as part of Plan Colombia,

Կոլումբիա ծրագրի շրջանակներում

we're spraying Paraquat or Round Up, whatever it is --

մենք թունավորելու միջոցով ոչնչացնում ենք

we're defoliating thousands of acres

հազարավոր քառակուսի կիլոմետրեր

of the Ecuadorian Amazon

զբաղվեցնող տարածք հասարակածային Ամազոնում

in our war on drugs.

մեր՝ թմրամիջոցների դեմ վարվող պատերազմի պատճառով։

And these people are the people who take the brunt of it.

Եվ այս մարդիկ են, ում դեմ է արդյունքում ուղղվում հիմնական հարվածը

This is Mengatoue.

Սա Մենգաթոն է

He's the shaman of the Huaorani,

Նա Հուաորանիների շամանն է

and

եվ նա

he said to us, you know, I'm an older man now;

մեզ ասաց. - գիտեք ես արդեն ծեր եմ,

I'm getting tired, you know; I'm tired

ես արդեն հոգնում եմ, հասկանում եք, հոգնել եմ

of spearing these oil workers.

այս նավթ արդյունահանողներին տեգահարելուց

I wish they would just go away.

Ես շատ կուզեյի, որ նրանք պարզապես թողնեին ու գնային

And I was -- I usually travel alone

Եվ ես սովորաբար մենակ եմ ճամփորդում

when I do my work, but I did this --

երբ իմ գործն եմ անում, սակայն այս անգամ

I hosted a program for Discovery,

ես հյուրընկալում էի Դիսքավերիից մի ծրագիր

and when I went down with the team,

և գնացի թիմով

I was quite concerned about

ես շատ անհանգիստ էի

going in with a whole bunch of people, especially into the Huaorani,

քանի որ գնում էի մեծ խմբով եվ հատկապես Հուաորանիների մոտ

deep into the Huaorani tribe.

գնալու առումով էի անհանգիստ

And

Եվ

as it turned out, these guys really

արդյուքնում պարզվեց, որ այս տղաները

taught me a thing or two about blending in

անգամ մեկ երկու նոր բան սովորեցրեցին, թե ինչպես կարելի է թափանցել

with the locals.

տեղաբնիկների մեջ։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

One of the things I did

Սեպտեմբերի 11-ի հենց նախօրեին՝

just before 9/11 --

2001 թ. օգոստոսին

August of 2001 --

ես

I took my son, Dax,

իմ որդուն՝ Դաքսին,

who was 16 at the time,

ով 16 տարեկան էր այդ ժամանակ,

and I took him to Pakistan.

ես նրան տարա Պակիստան:

Because at first I wanted --

Քանի որ նախ ես ուզում էի

you know, I've taken him on a couple of trips,

դե ես իրեն մի քանի ճամփորդությունների տարել էի,

but I wanted him to see

բայց ես ուզում էի, որ նա տեսներ

people that live on a dollar a day or less.

օրեկան մեկ դոլար և պակաս եկամուտ ունեցող մարդկանց

I wanted him to get an experience

ես ուզում էի, որ նա փորձառություն ձեռք բերի

in the Islamic world

Իսլամական աշխարհում

and I also wanted him to --

եվ ես նաև ուզում էի

I was going there to work with a group,

քանի որ ես այնտեղ խմբով էի աշխատելու,

do a story on a group called the Kalash,

մի պատմություն պատրաստեի Կալաշ կոչվող խմբի մասին

that are a group of animists, 3,000 animists,

որը բաղկացած է մոտ 3000 անիմիստներից

that live -- very small area --

որոնք բնակվում է շատ փոքր տարածքում

surrounded by Islam -- there's 3,000

շրջափակված Իսլամ դավանող մարդկանցով

of these Kalash left; they're incredible people.

Կալաշ կոչվող այս անհավատալի խբից ընդամենը 3000 մարդ է մնացել,

So it was a great experience for him. He stayed up all night with them,

Եվ սա մեծ փորձ էր որդուս համար։ Նա ամբողջ գիշերը անցկացրեց նրանց հետ

drumming and dancing.

թմբուկ խփելով և պարելով։

And he brought a soccer ball,

Եվ նա իր հետ ֆուտբոլի գնդակ էր բերել

and we had soccer every night in this little village.

եվ ամեն երեկո այս փոքր գյուղում մենք ֆուտբոլ էինք խաղում։

And then we went up

Հետո մենք գնացինք

and met their shaman.

նրանց շամանին հանդիպելու։

By the way, Mengatoue was the shaman

Ի դեպ Մենտգաթոն էլ

of his tribe as well.

իր ցեղի շամանն էր:

And this is John Doolikahn,

Եվ սա Ջոն Դուլիկան է

who's the shaman of the Kalash.

ով Կալաշների շամանն է։

And he's up in the mountains,

Եվ այս լեռներում

right on the border with Afghanistan.

հենց Աֆղանստանի սահմանին:

In fact, on that other side is the area, Tora Bora,

Իրականում այս տարածքի հակառակ կողմում Թոր Բորան է

the area where

այն տարածքը, որտեղ

Osama bin Laden's supposed to be. This is the tribal area.

ենթադրվում է, որ Օսամա Բեն Լադենն է գտնվում։ Սա այդ ցեղի տարածքներն են:

And we watched

Եվ մենք հետևում էինք նրանց

and stayed with

և մնացինք

John Doolikahn.

Ջոն Դուլիկանի հետ։

And the shaman -- I did a whole series on shamanism,

Եվ շամանը, ի դեպ ես մի ամբողջ շարք եմ պատրաստել շամանիզմի մասին,

which is

ինչը

an interesting phenomenon.

շատ հետքրքրական ֆենոմեն է։

But around the world,

Բայց աշխարհի տարբեր անկյուններում

they go into trance in different ways,

տարբեր եղանակներով են տրանսի մեջ են ընկնում

and in Pakistan,

և Պակիստանում

the way they do it is they burn juniper leaves

նրանք դա անում են գիհու տերևներ այրելու միջոցով

and they sacrifice an animal,

և նրանք կենդանի են զոհաբերում

pour the blood of the animal on the leaves

կենդանու արյունը հեղում են տերևների վրա

and then inhale the smoke.

ապա շնչում են ծուխը:

And they're all praying

Եվ նրանք բոլորը աղոթում են

to the mountain gods

լեռների աստվածներին

as they go into trance.

հենց որ տրանսի մեջ են ընկնում։

You know,

Դա փորձ էր

getting kids used to different realities,

երեխաներին սովորեցնելու տարբեր իրականությունների։

I think, is so important. What Dan Dennett said the other day --

Ես կարծում եմ, որ սա շատ կարևոր է։ Ինչ Դեն Դենեթը ասաց նախորդ օրը

having a curriculum where they study different religions,

որ ուսումնական ծրագրում տարբեր կրոններ են ներառել

just to make a mental flexibility,

սովորողների միտքը ավելի ճկուն դարձնելու

give them a mental flexibility

մտային ճկունություն տալու համար

in different belief systems --

տարբեր հավատալքիների ու կրոնական համակարգերի միջոցով։

I think this is so necessary in our world today

Կարծում եմ, որ մեր այսօրվա աշխարհին շատ կարևոր է

as you see these clash of beliefs taking place.

երբ տեղի է ունենում հավատալիքների այս բախումը:

And all the security issues they cause us.

Եվ այս բոլոր անվտանգության խնդիրներ էին, որ ծառացել էին մեր առջև:

So, one thing we did five years ago:

Եվ այսպես հինգ տարի առաջ մենք արեցինք մի բան,

we started a program that links kids

մենք սկսեցին մի ծրագիր, որ կապ է հաստատում

in indigenous communities with kids in the United States.

տեղաբնիկ համայնքների երեխաների և ԱՄՆ երեխաների միջև:

So we first hooked up

Սկզբից մենք կապ հաստատեցինք

a spot in the Navajo Nation with a classroom in Seattle.

Նավաջո ժողովրդի մի համայնքին Սիըթլում գնվող դասարանի հետ:

We now have 15 sites.

Եվ հիմա մենք ունենք 15 նման վայրեր:

We have one in Kathmandu, Nepal;

Մեկը Նեպալի Կատմանդուում է,

Dharamsala, India; Takaungu, Kenya --

Հնդկաստանի Դհարամսալայում, Կենյայի Տակոնգույում

Takaungu is one-third Christian, one-third Muslim

Տակոնգուն մեկ երրորդով բնակեցված է քրիստոնյաներով, մեկ երրորդով մուսուլմաններով

and one-third animist, the community is --

եվ մեկ երրորդը անիմիստներ են։ Այս համայնքը

Ollantaytambo, Peru,

Օլանտայտամբոն է Պերույում գտնվող

and Arctic Village, Alaska.

և Ալյասկայում գտնվող Արկտիկական գյուղը:

This is Daniel; he's one of our students

Սա Դանիելն է, մեր աշակերտներից մեկը

in Arctic Village, Alaska.

Ալյասկայի Արկտիկական գյուղից:

He lives in this log cabin --

Նա բնակվում է այս փայտե հյուղակում

no running water, no heat other than --

որ չունի ոչ ջրամատակարարում, ոչ ջեռուցում

no windows

ոչ պատուհաններ

and high-speed Internet connection.

բայց ունի արագ ինտերնետային կապ

And this is --

Եվ սա

I see this rolling out all over --

ես սա տեսնում եմ ամենուր

this is our site in Ollantaytambo, Peru, four years ago,

Սա մեր վայրն է Օլանտայտամբոյում, Պերու, չորս տարի առաջ

where they first saw their first computers;

որտեղ նրանք առաջին անգամ տեսան համակարգիչներ

now they have computers in their classrooms.

այժմ նրանք համակարգիչներ ունեն իրենց դասարաններում:

And the way we've done this --

Եվ մենք սա անում ենք հետևյալ կերպ

we teach digital storytelling to these kids.

մենք սովորեցնում ենք այս երեխաներին թվային պատմություններ պատմել:

And we have them tell stories about issues in their community

Եվ նրանք պատմություններն են պատմում իրենց երկրներում առկա խնդիրների մասին

in their community that they care about.

իրենց համայքներում, որոնց մասին իրենք հոգ են տանում։

And this is in Peru, where the kids told the story

Եվ սա Պերույում, որտեղ երեխաները պամտում են,

about a river that they cleaned up.

թե ինչպես են մաքրել մի գետ:

And the way we do it is, we do it in workshops,

Եվ մենք սա անում ենք դասընթացների միջոցով

and we bring people who want to learn

և մենք հավաքում ենք մարդկանց, ովքեր

digital workflow and storytelling,

ուզում եմ սովորել թվային տեխնոլոգիաների կիրառումը

and have them

ու նրանք

work with the kids.

աշխատում են երեխաների հետ

And just this last year we've taken a group of teenagers in,

Եվ հենց նախորդ տարվա ընթացքում մենք դեռահասների մի նոր խումբ ենք ներառել

and this has worked the best.

ինչը շատ լավ աշխատեց:

So our dream is to bring teenagers together,

մեր երզանքն է համախմբել դեռահասներին, այնպես

so they'll have a community service experience

որ նրանք ունենան համայնքին ծառայելու փորձառություն

as well as a cross-cultural experience,

ինչպես նաև այլ մշակույթների հետ շփվելու փորձառություն

as they teach kids in these areas

քանի որ նրանք ուսուցանում են այս տարածքներում բնակվող երեխաներին

and help them build their communication infrastructure.

և օգնում են նրան կառուցել իրենց հաղորդակցության ենթակառուցվածքները։

This is teaching Photoshop

Սա Ֆոտոշոփ ծրագրի ուսուցանումն է

in the Tibetan children's village in Dharamsala.

տիբեթցի երեխաների դասարում, որ գտնվում է Դհարամսալայում։

We have the website, where the kids all get their homepage.

Մենք ունենք մի կայք, որտեղ բոլոր երեխաները ունեն իրենց էջերը

This is all their movies. We've got about 60 movies

Սրանք բոլորը նրանց ֆիլմերն են։ Մենք ունենք մոտ 60 ֆիլմեր

that these kids have made,

այս երեխաների կողմից պատրաստված։

and they're quite incredible.

և դրանք իսկապես ցնցող են։

The one I want to show you --

Դրանցից մեկը, որ ես ուզում եմ ձեզ ցուցադրել

after we get them to make the movies,

այդ ֆիլմերի պատրաստումից հետո

we have a night where we show the movies to the community.

մենք մի երեկո ենք նախատեսում համայքնում այդ ֆիլմերը ցուցադրելու համար:

And this is in Takaungu --

Եվ սա Տակոնգույում է

we've got a generator and a digital projector,

մենք ունենք էլէկտրական գեներատոր և թվային պրոյեկտոր

and we're projecting it up against a barn,

և մենք այն ցուցադրում ենք ամբարի պատին,

and showing one of the movies that they made.

սա ֆիլմերից մեկի ցուցադրության ընթացքն է:

And if you get a chance, you can go to our website, and you'll see

Եվ եթե առիթ ունենաք այցելել մեր կայքը, կտեսնեք, թե

the incredible work these kids do.

ինչ անհավանական աշխատանք են կատարել այս երեխաները:

The other thing:

Մեկ այլ բան

I wanted to give indigenous people a voice.

որ ես ցանկանում էի անել, դա տեղաբնիկներին ձայն տալն էր:

That was one of the big motivating factors.

Սա ինձ մոտիվացնող կարևորագույն գործոններից մեկն է:

But the other motivating factor is

Բայց մյուս մոտիվացնող գործոնը

the insular nature of our country.

մեր երկրի սահամանափակված էությունն է։

National Geographic just did a Roper Study

Նեշնլ Գեորգաֆիկը վերջերս մի ուսումնասիրություն է իրականացրել

of 18 to 26 year olds

18-ից 26 տարեկանների միջև

in our country

մեր երկրում

and in nine other industrialized countries.

և ինը այլ արդյունաբերական երկրներում:

It was a two million dollar study.

Դա երկու միլիոն դոլարանոց ուսումնասիրություն էր:

United States came in second to last

Եվ ԱՄՆ վերջից երկրորդն էր

in geographic knowledge.

աշխարհագրական գիտելիքների առումով

70 percent of the kids couldn't find

այս երեխաների 70%-ը չէին կարողանում քարտեզի վրա

Afghanistan or Iraq on a map;

գտնել Աֆղանստանը կամ Իրաքը

60 percent couldn't find India;

60%-ը չեն կարող գնտել Հնդկաստանը,

30 percent couldn't find the Pacific Ocean.

30%-ը Խաղաղ Օվկիանոսը

And this is a study

Եվ սա մի ուսումնասիրություն է, որ

that was just done a couple of years ago.

արվել է ընդամենը երկու տարի առաջ

So what I'd like to show you now,

Եվ այն, ինչ ես ուզում եմ ցույց տալ ձեզ

in the couple of minutes I have left,

մնացած մի քանի րոպեների ընթացքում

is a film that a student made in Guatemala.

մի ֆիլմ է, որ պատրաստել է Գվատեմալայում գտնվող մի աշակերտ

We just had a workshop in Guatemala.

Մենք նոր էին ավարտել դասընթացը Գվատեմալայում:

A week before we got to the workshop,

Դասընթացից մեկ շաբաթ առաջ

a massive landslide, caused by Hurricane Stan,

լայնածավալ սողանքներ էին տեղի ունեցել, որոնց պատճառը Ստան կոչվող փոթորիկն էր,

last October, came in and buried

այն տեղի ուենցավ անցած հոկտեմբերին, այն հողով ծածկեց

600 people alive in their village.

մոտ 600 մարդկանց իրենց գյուղի հետ միասին

And this kid lived in the village --

Եվ այս երեխան բնակվում էր այդ գյուղում

he wasn't there at the time --

սողանքի ժամանակ նա այդտեղ չէր եղել,

and this is the little movie he put together about that.

և նա պատրաստեց այս փոքրիկ ֆիլմը:

And he hadn't seen a computer before

Եվ նա դրանից առաջ երբեք համակարգիչ չէր տեսել.

we did this movie. We taught him Photoshop and --

մենք ստեղծեցինք այս ֆիլմը, մենք սովորեցրեցին իրեն Ֆոտոշոփ ծրագիրը

yeah, we can play it.

այո հիմա մենք կարող են դիտել այն:

This is an old Mayan funeral chant

Սա հին Մայաների՝ թաղումները ուղեկցող երգն է

that he got from his grandfather.

որ նա ստացավ իր պապի միջոցով:

Thank you very much.

Շնորհակալություն

(Applause)

(Ծափահարություններ)