Paul Bloom: Can prejudice ever be a good thing?

Çeviri: Ece M Cavdar Gözden geçirme: Meric Aydonat

When we think about prejudice and bias,

Ön yargı ve yanlılığı düşündüğümüzde

we tend to think about stupid and evil people

aptalca ve kötü şeyler yapan

doing stupid and evil things.

aptal ve kötü insanları düşünmeye meyilliyiz.

And this idea is nicely summarized

Bu fikir, İngiliz eleştirmen

by the British critic William Hazlitt,

William Hazlıtt tarafından

''Ön yargı cehaletin çocuğudur.'' şeklinde güzelce özetlenmiştir.

who wrote, "Prejudice is the child of ignorance."

I want to try to convince you here

Burada sizi bunun yanlış olduğuna

that this is mistaken.

ikna etmek istiyorum.

I want to try to convince you

Sizi

that prejudice and bias

ön yargı ve taraflılığın

are natural, they're often rational,

doğal olduğuna, çoğunlukla rasyonel ve hatta

and they're often even moral,

etik olduğuna ikna etmek istiyorum.

and I think that once we understand this,

Bunu bir defa anlarsak

we're in a better position to make sense of them

bunlara dair şeyler yolunda gitmediğinde,

when they go wrong,

kötü sonuçlandığında

when they have horrible consequences,

onlardan anlam çıkarabilmemiz için

and we're in a better position to know what to do

ne yapılacağını bilmek için daha iyi bir noktada

when this happens.

olacağımızı düşünüyorum.

So, start with stereotypes. You look at me,

Belli başlı şeylerle başlayalım. Siz bana bakarsınız,

you know my name, you know certain facts about me,

adımı ve hakkımda belli başlı şeyler bilirsiniz

and you could make certain judgments.

ve yargılamalar yaparsınız.

You could make guesses about my ethnicity,

Etnik kökenim, politik yaklaşımım,

dini inançlarım hakkında tahminler yürütebilirsiniz.

my political affiliation, my religious beliefs.

Ve gerçek şu ki, bu yargılamalar genellikle doğru çıkar.

And the thing is, these judgments tend to be accurate.

We're very good at this sort of thing.

Bu tarz durumlarda bir hayli iyiyizdir.

And we're very good at this sort of thing

Bu tarz durumlarda çok iyiyiz

because our ability to stereotype people

çünkü insanlar hakkında atıp tutma kabiliyetimiz

is not some sort of arbitrary quirk of the mind,

zihnimizin keyfi olarak verdiği bir yanıt değil,

but rather it's a specific instance

daha çok

of a more general process,

dünyadaki kategorilere ayrılmış insanlar ve diğer şeylerlerle

which is that we have experience

birlikte deneyimlediğimiz

with things and people in the world

daha genel bir sürecin

that fall into categories,

bir uygulamasıdır

and we can use our experience to make generalizations

ve bu kategorilerin aşamalarını genellemek için

about novel instances of these categories.

deneyimlerimizi kullanabiliriz.

So everybody here has a lot of experience

Buradaki herkes

with chairs and apples and dogs,

sandalyelere, elmalara, köpeklere ve

buna dayanan çok sayıda tecrübeye sahiptir.

and based on this, you could see

unfamiliar examples and you could guess,

Benzersiz örnekleri görebilir, tahmin edebilirsiniz.

you could sit on the chair,

Sandalyeye oturabilir,

you could eat the apple, the dog will bark.

elmayı yiyebilirsiniz, köpek de havlayabilir.

Now we might be wrong.

Yanılıyor da olabiliriz.

The chair could collapse if you sit on it,

Oturduğunuzda sandalye kırılabilir,

the apple might be poison, the dog might not bark,

elma zehirli olabilir, köpek de havlamayabilir.

and in fact, this is my dog Tessie, who doesn't bark.

Örneğin bu benim köpeğim Tessie. Kendisi havlamaz.

But for the most part, we're good at this.

Ama çoğunlukla, bu işte iyiyiz.

For the most part, we make good guesses

Çoğunlukla, hem sosyal hem de diğer

both in the social domain and the non-social domain,

alanlarda iyi tahminler yürütüyoruz.

and if we weren't able to do so,

Bunu yapamayacak olsaydık,

if we weren't able to make guesses about new instances that we encounter,

karşılaştığımız yeni durumlarda tahmin yürütemeyecek olsaydık

we wouldn't survive.

hayatta kalamazdık.

And in fact, Hazlitt later on in his wonderful essay

Aslında, Hazlitt de muhteşem denemesinde

concedes this.

daha sonra bunu kabulleniyor.

He writes, "Without the aid of prejudice and custom,

"Genel yargı ve hükümlerin yardımı olmadan

I should not be able to find my way my across the room;

odadaki yolumu bulamaz;

nor know how to conduct myself in any circumstances,

ne koşullar içinde kendimi nasıl gerçekleştireceğimi

nor what to feel in any relation of life."

ne de hayatla ilgili herhangi bir durumda ne hissedeceğimi kestiremezdim."

Or take bias.

Ya da yanlılığı ele alın.

Now sometimes, we break the world up into

Şimdi bazen, biz dünyayı

us versus them, into in-group versus out-group,

biz ve ötekiler olarak ayırıyoruz, bir grup diğerine karşı

ve bazen bunu yaptığımızda

and sometimes when we do this,

we know we're doing something wrong,

yanlış bir şey yaptığımızı biliyoruz,

and we're kind of ashamed of it.

bir bakıma da bundan utanç duyuyoruz.

But other times we're proud of it.

Ama diğer zamanlarda bundan gurur duyuyoruz.

We openly acknowledge it.

Açık bir şekilde kabul ediyoruz.

And my favorite example of this

is a question that came from the audience

Benim favori örneğim

geçen seçimlerden önceki Cumhuriyetçi bir tartışma

in a Republican debate prior to the last election.

sırasında seyircilerden gelen bir soru.

(Video) Anderson Cooper: Gets to your question,

(Video) Anderson Cooper:

the question in the hall, on foreign aid? Yes, ma'am.

soru yabancı yardımla ilgili? Evet, hanımefendi.

Woman: The American people are suffering

Seyirci: Amerikan halkı ülkemizde

in our country right now.

şu an acı çekiyor.

Why do we continue to send foreign aid

Neden diğer ülkelere

tüm bu yardımlara kendimizin ihtiyacı varken

to other countries

when we need all the help we can get for ourselves?

yardım göndermeye devam ediyoruz?

AC: Governor Perry, what about that?

Sunucu: Vali Perry, buna ne dersiniz?

(Applause)

(Alkış)

Rick Perry: Absolutely, I think it's—

Rick Perry: Kesinlikle, bence bu..

Paul Bloom: Each of the people onstage

Paul Bloom: Sahnedeki herkes

agreed with the premise of her question,

seyircinin sorusuna katılıyor

which is as Americans, we should care more

bu da Amerikalılar olarak, Amerikalıları diğer insanlardan

about Americans than about other people.

daha fazla önemsemeliyiz.

Hatta, genelde insanlar kendi ülkeleri ya da etnik grupları için

And in fact, in general, people are often swayed

by feelings of solidarity, loyalty, pride, patriotism,

dayanışma, sadakat, gurur, vatanseverlik

towards their country or towards their ethnic group.

gibi duyguların etkisi altındadır.

Politikadan bağımsız olarak, pek çok insan Amerikalı olmaktan gurur duyar

Regardless of your politics, many people feel proud to be American,

and they favor Americans over other countries.

ve Amerikalılara diğer ülke vatandaşlarına nazaran iltimas tanır.

Residents of other countries feel the same about their nation,

Diğer ülke vatandaşları da kendi ulusları için aynı duyguları hisseder

and we feel the same about our ethnicities.

ve biz de kendi etniğimizle aynı duyguları hissederiz.

Now some of you may reject this.

Şimdi bazılarınız karşı çıkabilir.

Some of you may be so cosmopolitan

Bazılarınız kozmopolit olabilir

that you think that ethnicity and nationality

etnik ve milliyetin ahlaki egemenlik

should hold no moral sway.

taşımaması gerektiğini düşünebilir.

But even you sophisticates accept

ama siz entelektüeller bile

that there should be some pull

arkadaş ve aile gibi yakın olduğunuz

towards the in-group in the domain of friends and family,

iç gruba doğru bir çekim olması

of people you're close to,

gerektiğini kabul eder.

and so even you make a distinction

Yani siz bile onlar ve biz

between us versus them.

diye bir ayrım yapıyorsunuz.

Now, this distinction is natural enough

Şimdi, bu ayrım yeterince doğal

and often moral enough, but it can go awry,

ve çoğunlukla yeterince ahlaki, ama ters gidebilir.

and this was part of the research

Bu büyük sosyal psikolog

of the great social psychologist Henri Tajfel.

Henri Tajfel'in araştırmasının parçasıydı.

Tajfel was born in Poland in 1919.

Tajfel, 1919'da Polonya'da doğdu,

He left to go to university in France,

Fransa'da üniversiteye gitmek için ayrıldı

because as a Jew, he couldn't go to university in Poland,

çünkü bir Yahudi olarak Polonya'da üniversiteye gidemezdi.

and then he enlisted in the French military

daha sonra II. Dünya Savaşında

in World War II.

Fransız ordusuna katıldı.

He was captured and ended up

Esir düştü ve kendisini bir savaş

in a prisoner of war camp,

kampında mahkum olarak buldu,

and it was a terrifying time for him,

onun için korkunç zamanlardı

because if it was discovered that he was a Jew,

çünkü Yahudi olduğunun ortaya çıkması halinde

he could have been moved to a concentration camp,

yüksek olasıkla kurtulamayacağı

where he most likely would not have survived.

bir toplama kampına gönderilebilirdi.

And in fact, when the war ended and he was released,

Hatta, savaş sona erip serbest bırakıldığında

most of his friends and family were dead.

pek çok arkadaşı ve ailesi ölmüştü.

He got involved in different pursuits.

Birçok farklı uğraşın içinde bulundu.

He helped out the war orphans.

Savaş yetimlerine yardım etti.

But he had a long-lasting interest

Ancak ön yargı bilimine

in the science of prejudice,

uzun soluklu bir ilgisi vardı

and so when a prestigious British scholarship

klişeler üzerine saygıdeğer bir İngiliz bursu

on stereotypes opened up, he applied for it,

açılınca başvurdu

and he won it,

ve kazandı,

and then he began this amazing career.

sonrasında bu harika kariyerine başladı.

And what started his career is an insight

Kariyerini başlatan

that the way most people were thinking

çoğu insanın soykırımın yanlış

about the Holocaust was wrong.

olduğunu düşünme şekliyle ilgili görüşüydü.

Many people, most people at the time,

Çoğu insan zamanında

viewed the Holocaust as sort of representing

soykırımı Alman tarafında

some tragic flaw on the part of the Germans,

bir çeşit trajik defoyu temsil eden,

some genetic taint, some authoritarian personality.

genetik bir kusur, otoriter kişilik yapısı gibi gördü.

And Tajfel rejected this.

Tajfel bunu reddetti.

Tajfel said what we see in the Holocaust

Tajfel soykırımda gördüğümüzün

is just an exaggeration

her birimizin içinde olan

of normal psychological processes

normal psikolojik sürecin yalnızca

that exist in every one of us.

abartılı bir tezahürü olduğunu söyledi.

And to explore this, he did a series of classic studies

Bunu araştırmak için, İngiliz gençlerle

with British adolescents.

bir dizi klasik çalışma yaptı.

And in one of his studies, what he did was he asked

Çalışmalarından birinde yaptığı,

the British adolescents all sorts of questions,

İngiliz gençlere çok çeşitli sorular sormak oldu

and then based on their answers, he said,

ve cevaplara göre, dedi ki

"I've looked at your answers, and based on the answers,

"Cevaplarınıza baktım, ve cevaplarınıza dayanarak

I have determined that you are either" —

"Siz..."

he told half of them —

yarısına

"a Kandinsky lover, you love the work of Kandinsky,

"...Kandinsky ve onun çalışmalarına hayransınız."

or a Klee lover, you love the work of Klee."

diger yarısına da "...Klee ve onun çalışmalarına hayransınız." dedi.

It was entirely bogus.

Tamamiyle sahteydi.

Their answers had nothing to do with Kandinsky or Klee.

Cevapların Kandinsky ya da Klee'yle alakası yoktu

They probably hadn't heard of the artists.

Muhtemelen sanatçıları duymamışlardı bile

He just arbitrarily divided them up.

Sadece rastgele ayırmıştı.

But what he found was, these categories mattered,

Bulduğu ise kategorilerin önemli olduğuydu

so when he later gave the subjects money,

daha sonra deneklere para verdiğinde,

they would prefer to give the money

parayı diğer gruptansa

to members of their own group

kendi grup üyelerine

than members of the other group.

vermeyi tercih ettiler.

Worse, they were actually most interested

Daha kötüsü, en çok kendi grupları

in establishing a difference

ve diğer grup arasında

between their group and other groups,

bir farklılık kurmaya meraklıydılar,

so they would give up money for their own group

eğer böyle yaparak diğer gruba daha bile az verebileceklerse

if by doing so they could give the other group even less.

kendi grupları için paradan vazgeçeceklerdi

This bias seems to show up very early.

Bu taraflılık çok erken zamanlarda ortaya çıkıyor gibi.

So my colleague and wife, Karen Wynn, at Yale

İş arkadaşım ve eşim, Karen Wynn, Yale'de

has done a series of studies with babies

bebeklerle bir dizi çalışmada bulundu

where she exposes babies to puppets,

burada bebeklere kuklalar sunuyor,

and the puppets have certain food preferences.

bu kuklaların belli yiyecek tercihleri var.

So one of the puppets might like green beans.

Kuklalardan biri bezelye seviyor olabilir.

The other puppet might like graham crackers.

Diğeri kraker sevebilir.

They test the babies own food preferences,

Bebeklerin kendi yemek tercihlerini test ettiler

and babies typically prefer the graham crackers.

ve bebekler genelde krakeri tercih etti.

But the question is, does this matter to babies

Ama soru şu, bu bebeklerin kuklalara

in how they treat the puppets? And it matters a lot.

nasıl davrandığını etkiliyor mu? Gayet etkiliyor.

They tend to prefer the puppet

Genelde kendileriyle aynı

who has the same food tastes that they have,

yemek zevkine sahip kuklaları tercih ediyorlar

and worse, they actually prefer puppets

ve kötüsü, farklı yemek tercihine sahip kuklayı

who punish the puppet with the different food taste.

cezalandıran kuklaları tercih ediyorlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

We see this sort of in-group, out-group psychology all the time.

Bu tür grup-içi, grup-dışı psikolojisini sürekli görüyoruz.

We see it in political clashes

Farklı ideolojilerdeki

within groups with different ideologies.

politik çatışmalarda görüyoruz.

We see it in its extreme in cases of war,

Aşırı ucunu, savaş durumlarında görüyoruz

where the out-group isn't merely given less,

dış gruba sadece az vererek değil

but dehumanized,

insanlıktan çıkararak

as in the Nazi perspective of Jews

aynı Nazi'lerin Yahudilere haşerat ya da bit gibi

as vermin or lice,

baktığı perspektifte

or the American perspective of Japanese as rats.

ya da Amerikalıların Japonlara fare yakıştırmasında görüyoruz.

Stereotypes can also go awry.

Genellemeler de ters gidebilir.

So often they're rational and useful,

Yani bazen rasyonel ve faydalılar

but sometimes they're irrational,

ancak bazen akıl dışılar

they give the wrong answers,

yanlış cevaplar veriyorlar

and other times

ve diğer zamanlarda

they lead to plainly immoral consequences.

tamamiyle ahlak dışı sonuçlara sebep oluyorlar.

And the case that's been most studied

En çok üzerinde çalışılan

is the case of race.

konu ırk meselesi.

There was a fascinating study

2008 seçimleri öncesinde

prior to the 2008 election

sosyal psikologların, hangi adayların

where social psychologists looked at the extent

Amerikan bayrağıyla bilinçsiz bir eşleştirmenin olduğu

to which the candidates were associated with America,

ve ne ölçüde Amerika ile özdeşleştirildiğine derinlemesine

as in an unconscious association with the American flag.

baktığı harika bir çalışma vardı.

And in one of their studies they compared

Çalışmalarının birinde

Obama and McCain, and they found McCain

Obama ve McCain'i karşılaştırdılar.

is thought of as more American than Obama,

McCain'in Obama'dan daha Amerikalı algılandığını keşfettiler ve

and to some extent, people aren't that surprised by hearing that.

bir noktaya kadar, insanlar bunu duymaktan şaşırmadılar.

McCain is a celebrated war hero,

McCain ünlü bir savaş kahramanı ve

and many people would explicitly say

pek çok insan açıkça onun Obama'dan daha

he has more of an American story than Obama.

Amerikalı bir hikayesi olduğunu söyleyecektir.

But they also compared Obama

Ama Obama'yı da İngiliz Başbakan

to British Prime Minister Tony Blair,

Tony Blair ile karşılaştırdılar

and they found that Blair was also thought of

ve Blair'in da Obama'dan daha

as more American than Obama,

Amerikalı bulunduğunu gördüler

even though subjects explicitly understood

ki Amerikalı olmadığını

that he's not American at all.

açıkça bildikleri halde.

But they were responding, of course,

Ama tabii ki teninin rengine

to the color of his skin.

göre tepki veriyorlardı.

These stereotypes and biases

Bu genellemeler ve taraflılığın

have real-world consequences,

incelikli ve çok önemli

both subtle and very important.

gerçek-dünya sonuçları var.

In one recent study, researchers

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, araştırmacılar

put ads on eBay for the sale of baseball cards.

eBay'e beysbol kart reklamları yerleştirdiler.

Some of them were held by white hands,

Bazılarını tutanların elleri beyaz,

others by black hands.

bazıları siyahtı.

They were the same baseball cards.

Kartlar ise aynıydı.

The ones held by black hands

Siyahlar tarafından tutulanlar

got substantially smaller bids

beyazlar tarafından tutulanlara göre

than the ones held by white hands.

kayda değer ölçüde daha az teklif aldı.

In research done at Stanford,

Standford'da yapılan araştırmada

psychologists explored the case of people

psikologlar beyaz bir insanın cinayetinden

sentenced for the murder of a white person.

mahkum olmuş insanların vakalarını incelediler.

It turns out, holding everything else constant,

Görünen o ki, diğer her şey sabit tutulduğunda

you are considerably more likely to be executed

eğer soldakinden çok

if you look like the man on the right

sağdaki adama benziyorsanız

than the man on the left,

idam edilme ihtimaliniz daha yüksek.

and this is in large part because

Büyük ölçüde böyle, çünkü

the man on the right looks more prototypically black,

sağdaki adam daha prototip siyah

more prototypically African-American,

daha prototip bir Afrikalı-Amerikalı gözüküyor

ve anlaşılan o ki bu, insanların onunla ilgili

and this apparently influences people's decisions

over what to do about him.

ne yapılması gerektiği yönündeki kararlarını etkiliyor.

So now that we know about this,

Yani şimdi bunu öğrendik

how do we combat it?

peki bununla nasıl mücadele edeceğiz?

And there are different avenues.

One avenue is to appeal

Birçok farklı yol var.

Biri

to people's emotional responses,

insanların duygusal tepkilerine

to appeal to people's empathy,

ve empatilerine hitap etmek

and we often do that through stories.

bunu da çoğu kez hikayeler üstünden yaparız.

So if you are a liberal parent

Eğer liberal bir ebeveynseniz

and you want to encourage your children

ve çocuklarınızı geleneksel olmayan ailelerin esasına

to believe in the merits of nontraditional families,

inanmaları yönünde teşvik etmek istiyorsanız

you might give them a book like this. ["Heather Has Two Mommies"]

onlara bunun gibi bir kitap verebilirsiniz. ["Heather'in iki annesi var"]

If you are conservative and have a different attitude,

Eğer muhafazakarsanız ve farklı bir tavrınız varsa,

you might give them a book like this.

onlara böyle bir kitap verebilirsiniz.

(Laughter) ["Help! Mom! There Are Liberals under My Bed!"]

(Gülüşmeler) ["Anne yetiş! Yatağımın altında liberaller var"]

But in general, stories can turn

Ama genelde, hikayeler

anonymous strangers into people who matter,

isimsiz yabancıları önemli kılabilir

and the idea that we care about people

ve fikir şu ki; insanlara birey olarak odaklandığımızda

when we focus on them as individuals

onları önemsiyoruz

is an idea which has shown up across history.

tarih boyunca kendini kanıtlamış bir fikir

So Stalin apocryphally said,

Stalin'in söylediği varsayılan bir söz

"A single death is a tragedy,

"Bir kişinin ölümü trajedi,

a million deaths is a statistic,"

bir milyonun işe ölümü istatistiktir"

and Mother Teresa said,

ve Rahibe Teresa demiştir ki

"If I look at the mass, I will never act.

"Eğer kitlelere bakacak olursam, asla harekete geçmem.

If I look at the one, I will."

eğer birine bakarsam, geçerim."

Psychologists have explored this.

Psikologlar bunu araştırdılar.

For instance, in one study,

Örneğin, bir çalışmada

people were given a list of facts about a crisis,

insanlara bir krizle ilgili bir dizi bilgi verildi

and it was seen how much they would donate

ve krizi çözmek için ne kadar

to solve this crisis,

bağışta bulunacaklarına bakıldı

and another group was given no facts at all

diğer grupla hiçbir bilgi paylaşılmadı

but they were told of an individual

ama bir kişiden bahsedildi

and given a name and given a face,

onlarla kişinin yüzü ve ismi paylaşıldı

and it turns out that they gave far more.

bu kişiler çok daha fazla yardımda bulundular.

None of this I think is a secret

Bunların hiçbirinin hayır işleriyle

to the people who are engaged in charity work.

uğraşanlara sır olduğunu sanmıyorum.

People don't tend to deluge people

İnsanlar genelde diğer insanları

with facts and statistics.

istatistik ve bilgilerle boğmazlar.

Rather, you show them faces,

Daha ziyade, yüzler gösterirler,

you show them people.

insanları gösterirler.

It's possible that by extending our sympathies

Bir bireye karşı duyduğumuz sempatinin

to an individual, they can spread

genişletilerek o kişinin olduğu gruba da

to the group that the individual belongs to.

yayılabilmesi mümkün.

This is Harriet Beecher Stowe.

Bu Harriet Beecher Stowe.

The story, perhaps apocryphal,

Bu hikaye, belki uydurma,

is that President Lincoln invited her

Başkan Lincoln

to the White House in the middle of the Civil War

Sivil Savaş'ın ortasında Beyaz Saray'a çağırıp,

and said to her,

ona şöyle demiştir

"So you're the little lady who started this great war."

"Demek büyük savaşı başlatan küçük hanım sizsiniz"

And he was talking about "Uncle Tom's Cabin."

"Tom Amca'nın Kulübesi" nden bahsediyordu.

"Uncle Tom's Cabin" is not a great book of philosophy

"Tom Amca'nın Kulübesi" büyük bir felsefe

or of theology or perhaps not even literature,

ya da teoloji hatta edebi bir kitap bile değil

but it does a great job

ama insanları kendilerini başkalarının yerine koymaları için

of getting people to put themselves in the shoes

normalde koymayacakları insanlar için

of people they wouldn't otherwise be in the shoes of,

kölelerin yerine koydurması açısından

put themselves in the shoes of slaves.

harika bir iş yapıyor.

And that could well have been a catalyst

ve bu büyük bir sosyal değişim için

for great social change.

bir katalizör olabilirdi.

More recently, looking at America

Yakın zamanda, Amerika'ya bakarak

in the last several decades,

son birkaç onyılda

there's some reason to believe that shows like "The Cosby Show"

"The Cosby Show" gibi programların Amerikalıların

radically changed American attitudes towards African-Americans,

Afrikalı-Amerikalılara karşı tavırlarında

while shows like "Will and Grace" and "Modern Family"

"Will and Grace" ve "Modern Family" gibi programlarınsa

changed American attitudes

eşcinsel kadın ve erkeklerep karşı tavrında

towards gay men and women.

büyük değişim yarattığına inanmak için bazı sebepler var.

I don't think it's an exaggeration to say

Şunu söylemenin abartı olduğunu düşünmüyorum:

that the major catalyst in America for moral change

Amerikadaki ahlaki değişim için büyük katalizör

has been a situation comedy.

durum komedisi haline geldi.

But it's not all emotions,

Ama yalnızca duygular değil

and I want to end by appealing

mantığın gücüne dikkat çekerek

to the power of reason.

noktalamak istiyorum.

At some point in his wonderful book

Bir noktada bu harika kitapta

"The Better Angels of Our Nature,"

"The Better Angels of Our Nature,""

Steven Pinker says,

Steven Pinker diyor ki;

the Old Testament says love thy neighbor,

Eski Ahit komşunuzu sevin der,

and the New Testament says love thy enemy,

ve Yeni Ahit düşmanınızı sevin

but I don't love either one of them, not really,

ama ben aslında ikisini de sevmiyorum,

but I don't want to kill them.

ama onları öldürmek de istemiyorum.

I know I have obligations to them,

Onlara karşı sorumluluklarım olduğunu biliyorum

but my moral feelings to them, my moral beliefs

ama onlara karşı nasıl davranmam gerektiği

about how I should behave towards them,

konusunda ahlaki duygularım, inançlarım

aren't grounded in love.

sevgi temeline dayanmıyor.

What they're grounded in is the understanding of human rights,

İnsan haklarını anlamamda, onların hayatının

a belief that their life is as valuable to them

benimki kadar değerli olduğu inancında saklı.

as my life is to me,

Bunu desteklemek için,

and to support this, he tells a story

büyük filozof

by the great philosopher Adam Smith,

Adam Smith'ten bir hikaye anlatır

and I want to tell this story too,

ben de bu hikayeyi

though I'm going to modify it a little bit

modern zamanlar için biraz

for modern times.

değiştirerek anlatmak istiyorum.

So Adam Smith starts by asking you to imagine

Adam Smith binlerce insanın ölümünü hayal etmenizi

the death of thousands of people,

isteyerek başlar

and imagine that the thousands of people

ve binlerce insanı hayal edin

are in a country you are not familiar with.

tanımadığınız bir ülkede

It could be China or India or a country in Africa.

Çin ya da Hindistan olabilir ya da Afrika'da bir ülke.

And Smith says, how would you respond?

Smith soruyor, nasıl tepki verirdiniz?

And you would say, well that's too bad,

derdiniz ki, bu çok kötü

and you'd go on to the rest of your life.

ve hayatınıza devam ederdiniz.

If you were to open up The New York Times online or something,

The New York Times online ya da başkasını açarsanız

and discover this, and in fact this happens to us all the time,

keşfedersiniz , aslında bu bize sürekli olur

we go about our lives.

hayatlarımıza devam ederiz.

But imagine instead, Smith says,

Ama onun yerine, Smith'in

you were to learn that tomorrow

bunu yarın öğreneceğinizi söylediğini hayal edin

you were to have your little finger chopped off.

serçe parmağınız kesilecek.

Smith says, that would matter a lot.

Smith bu durumun farkettireceğini söyler.

You would not sleep that night

o gece bunu merak ederek

wondering about that.

uyuyamazdınız.

So this raises the question:

Şu soruyu gündeme getirir:

Would you sacrifice thousands of lives

serçe parmağınızı kurtarmak için

to save your little finger?

binlerce yaşamı feda eder miydiniz?

Now answer this in the privacy of your own head,

Şimdi bunu kendi kafanızın özelinde cevaplayın,

but Smith says, absolutely not,

ama Smith diyor ki, kesinlikle hayır

what a horrid thought.

ne felaket bir düşünce.

And so this raises the question,

Ve şu soruyu akla getirir

and so, as Smith puts it,

Smith der ki:

"When our passive feelings are almost always

" pasif duygularımız neredeyse her zaman

so sordid and so selfish,

çok bencil ve çok çıkarcıyken,

how comes it that our active principles

etkin ilkelerimiz bu derece

should often be so generous and so noble?"

cömert ve asıl olabilmekte?"

And Smith's answer is, "It is reason,

Smith'in cevabı şu olur: "Bu mantık,

principle, conscience.

prensip, vicdan."

[This] calls to us,

Bize

with a voice capable of astonishing the most presumptuous of our passions,

en küstahça tutkularımızı şaşırtmaya muktedir bir sesle

that we are but one of the multitude,

"biz biri diğerinden daha iyi

in no respect better than any other in it."

olmayan çokluğun biriyiz "diye seslenir.

And this last part is what is often described

ve bu son kısım sıklıkla

as the principle of impartiality.

tarafsızlık prensibi olarak ifa edilir.

And this principle of impartiality manifests itself

ve tarafsızlık prensibi kendisini

in all of the world's religions,

dünyanın tüm dinlerinde ortaya koyar

in all of the different versions of the golden rule,

altın oranın tüm farklı versiyonlarında

and in all of the world's moral philosophies,

ve pek çok açıdan farklılık gösteren

which differ in many ways

dünyanın tüm ahlaki felselerinde

but share the presupposition that we should judge morality

ama ahlaki, bir çeşit tarafsız bakıştan

from sort of an impartial point of view.

değerlendirmemiz gerektiğini varsayar.

The best articulation of this view

Bu fikrin en temiz ifadesi aslında

is actually, for me, it's not from a theologian or from a philosopher,

bana göre, bir ilahiyatçı ya da filozoftan değil

but from Humphrey Bogart

ama "Casablanca"nın sonunda

at the end of "Casablanca."

Humphrey Bogart'tan gelir.

So, spoiler alert, he's telling his lover

Yani, spoiler uyarısı, sevdiği kadına

that they have to separate

herkesin yararına

for the more general good,

ayrılmaları gerektiğini söyler

and he says to her, and I won't do the accent,

ve ona der ki, aksanını taklit etmeyeceğim

but he says to her, "It doesn't take much to see

ama der ki, "

that the problems of three little people

üç küçük kişinin sorunları

don't amount to a hill of beans in this crazy world."

bu çılgın dünyada beş para etmez."

Our reason could cause us to override our passions.

Mantığımız tutkularımızı göz ardı etmemizi sağlayabilir.

Our reason could motivate us

Mantığımız bizi empatimizi genişletmemiz

to extend our empathy,

için motive edebilir

could motivate us to write a book like "Uncle Tom's Cabin,"

"Uncle Tom's Cabin" gibi bir kitabı yazmamız için

or read a book like "Uncle Tom's Cabin,"

ya da Uncle Tom's Cabin'i okumamız için motive edebilir.

and our reason can motivate us to create

ve mantığımız bizi

customs and taboos and laws

dürtülerimizle hareket etmemize karşı sınırlayacak

that will constrain us

gelenekler ve tabular ve kanunlar

from acting upon our impulses

yaratmamız için motive edebilir

when, as rational beings, we feel

rasyonel varlıklar olarak, sınırlanmamız

we should be constrained.

gerektiğini hissederiz çünkü.

This is what a constitution is.

Anayasa budur.

A constitution is something which was set up in the past

Bir anayasa geçmişte kurulmuş

that applies now in the present,

şu ana uygulanan bir şeydir.

and what it says is,

ve der ki,

no matter how much we might to reelect

her ne kadar popüler bir başkanı üçüncü dönem için

a popular president for a third term,

yeniden seçsek de,

no matter how much white Americans might choose

her ne kadar beyaz Amerikalılar

to feel that they want to reinstate the institution of slavery, we can't.

kölelik kurumunu yeniden kurmayı hissetmek için seçseler de, yapamayız.

We have bound ourselves.

Kendimizi sınırlıyoruz.

And we bind ourselves in other ways as well.

ve kendimizi diğer şekillerle de sınırlıyoruz.

We know that when it comes to choosing somebody

Bir kişiyi bir iş, bir ödül için

for a job, for an award,

seçmeye geldiğine

we are strongly biased by their race,

onların ırkıyla ilgili güçlü şekilde taraflıyız

we are biased by their gender,

cinsiyetleri için taraflıyız

we are biased by how attractive they are,

ne kadar çekici olduklarıyla ilgili taraflıyız

and sometimes we might say, "Well fine, that's the way it should be."

ve bazen diyebilir ki, " peki hoş, olması gereken bu"

But other times we say, "This is wrong."

Ama diğer zamanlar diyoruz ki, "Bu yanlış."

And so to combat this,

bununla mücadele için,

we don't just try harder,

daha fazla çalışmıyoruz

but rather what we do is we set up situations

daha ziyade yaptığımız bu diğer bilgi kaynaklarının

where these other sources of information can't bias us,

bizi yanlılığa itemeyeceği koşullar kurmak

which is why many orchestras

pek çok orkestranın müzisyenlerini

audition musicians behind screens,

sahnenin arkasından seçmesinin sebebi bu

so the only information they have

böylelikle tek sahip oldukları bilgi

is the information they believe should matter.

önemli olduğuna inandıkları bilgi.

I think prejudice and bias

Bence ön yargı ve taraflılık

illustrate a fundamental duality of human nature.

insan doğasının temel bir ikililiği.

We have gut feelings, instincts, emotions,

İç seslerimiz, önsezilerimiz, duygularımız var

and they affect our judgments and our actions

ve bunlar yargı ve hareketlerimizi etkiler

for good and for evil,

iyi ya da kötü

but we are also capable of rational deliberation

ama aynı zamanda rasyonel müzakere ve akıllı planlama

and intelligent planning,

yeteneğine de sahibiz.

and we can use these to, in some cases,

ve bunları bazı durumlarda duygularımızı

accelerate and nourish our emotions,

hızlandırmada ve beslemede

and in other cases staunch them.

diğer durumlarda durdurma da kullanabiliriz.

And it's in this way

ve bu şekilde

that reason helps us create a better world.

mantık bize daha iyi bir dünya yaratmaya yardımcı olur.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)