Carina Morillo: To understand autism, don't look away (with English subtitles) | TED

Çeviri: Hatice Çulha Gözden geçirme: Merve Kılıç

"Look at me!"

"Gözlerime bak!"

That phrase turned me into an eye-contact coach.

Bu cümle beni bir göz teması koçuna dönüştürdü.

I'm the mother of Ivan; he's 15 years old.

Ben, 15 yaşındaki Ivan'ın annesiyim.

Ivan has autism,

Ivan'ın otizmi var, konuşmuyor ve

he doesn't speak,

and he communicates through an iPad,

bütün kelime evreninin imgelerde yer aldığı

where his whole universe of words exists in images.

bir iPad aracılığıyla iletişim kuruyor.

He was diagnosed when he was two and a half.

O iki buçuk yaşındayken teşhis konuldu.

I still remember that day painfully.

Hâlâ o günü hüzünle hatırlarım.

My husband and I felt really lost;

Kocamla ben kendimizi kaybettik,

we didn't know where to begin.

nereden başlayacağımızı bilmiyorduk.

There was no internet,

İnternet yoktu,

you couldn't Google information,

Google'dan bilgi alamıyordunuz,

so we made those first steps

bu yüzden de ilk adımlarımızı

out of sheer intuition.

saf sezgilerimize dayanarak attık.

Ivan would not maintain eye contact,

Ivan göz temasını sürdüremiyor,

he had lost the words that he did know,

bildiği sözcükleri unutuyordu ve

and he didn't respond to his name or to anything we asked him,

adını ve ona sorduğumuz her şeyi

gürültü olarak algılıyormuşcasına

as if words were noise.

yanıt vermiyordu.

The only way I could know

Ona neler olduğunu,

onun ne hissettiğini anlamamın tek yolu

what was going on with him,

what he felt,

was looking him in the eye.

gözlerine bakmamdı.

But that bridge was broken.

Ama bu yol da çıkmaza girmişti.

How could I teach him about life?

Ona hayatı nasıl öğretecektim?

When I did things he liked, he would look at me,

Sevdiği şeyleri yaptığımda

bana bakardı

and we were connected.

ve iletişim kurardık.

So I dedicated myself to working with him on those things,

Göz teması kurduğumuz anlar daha fazla olsun diye

so we would have more and more eye-contact moments.

kendimi bu tür şeyler üzerinde yoğunlaşmaya adadım.

We would spend hours and hours playing tag with his older sister, Alexia,

Vaktimizi ablası Alexia ile saatlerce yakalamaca oynayarak

geçiriyorduk ve "Seni yakaladım!" dediğimizde,

and when we said: "I caught you!"

bizi görmek için etrafa bakıyordu

he would look around for us,

and at that moment, I could feel he was alive.

ve tam o an, bir şeylerin bilincinde olduğunu hissedebiliyordum.

We also hold a record for hours spent in a swimming pool.

Ayrıca, yüzme havuzunda geçirdiği saatleri not ediyoruz.

Ivan always had a passion for water.

Ivan her zaman suyu çok sevmiştir.

I remember when he was two and a half,

İki buçuk yaşında olduğu

on a rainy winter day,

yağmurlu bir kış gününde

I was taking him to an indoor pool,

onu kapalı havuzdan aldığımı hatırlıyorum,

because even on rainy days we'd go swimming.

çünkü yağmurlu günlerde bile yüzmeye gidiyorduk.

We were on the highway, and I took the wrong exit.

Otoyoldaydık ve yanlış çıkışa girmiştim.

Gözyaşlarına boğuldu ve

He burst into tears and cried inconsolably, nonstop,

ben geri dönüş yapana kadar

teselli olmaz biçimde aralıksız ağlamaya başladı.

until I turned back.

Only then did he calm down.

Ancak o zaman sakinleşmişti.

How was it possible that a two and a half year old

Kendi ismine tepki veremeyen

iki buçuk yaşındaki bir çocuğun,

didn't respond to his own name,

benim hiçbir şey göremediğim yağmurun ve sisin ortasında

yet in the middle of the rain and fog, where I couldn't see anything,

he knew the exact route?

doğru yolu bilmesi nasıl mümkün olabiliyordu?

That's when I realized that Ivan had an exceptional visual memory,

İşte o zaman Ivan'ın benzersiz bir görsel zekaya sahip olduğunu

and that that would be my way in.

fark ettim ve bu benim takip edeceğim yol olacaktı.

So I started taking pictures of everything,

Bu yüzden her şeyin resmini çektim,

and teaching him what life was like,

çektiğim resimleri ona tek tek göstererek

showing it to him, picture by picture.

hayatın nasıl bir şey olduğunu öğretmeye başladım.

Even now, it's the way Ivan communicates

Şu an bile, Ivan'ın ne istediğine

what he wants,

neye ihtiyacı olduğuna ve hatta ne hissettiğine dair

what he needs

and also what he feels.

iletişim kurma şekli böyle.

But it wasn't just Ivan's eye contact that mattered.

Ama önemli olan Ivan'la göz teması kurmak değildi.

Everyone else's did, too.

Bunu başkaları da yapıyordu.

How could I make people see not only his autism,

İnsanların Ivan'ı otizmli olarak değil de tıpkı her birimiz gibi

but see him the person

and everything he can give;

her şeyini paylaşabilen ve her şeyi yapabilen,

everything he can do;

sevdiği ve sevmediği şeyler olan

the things he likes and doesn't like,

bir birey olduğunu anlamalarını nasıl sağlayabilirdim?

just like any one of us?

But for that, I also had to give of myself.

Ama bunun için, kendimden ödün vermek zorundaydım.

I had to have the strength to let him go,

Bir yerlere gitmesine izin verecek güce sahip olmalıydım,

which was extremely difficult.

zira bu oldukça zordu.

Ivan was 11 years old,

Ivan 11 yaşındaydı,

and he went for treatment in a neighborhood near our house.

evimizin yakınlarında bir komşuya tedavi için gidiyordu.

One afternoon, while I was waiting for him,

Bir öğleden sonra onu beklerken,

I went into a greengrocer,

her şeyden biraz bulabileceğiniz

a typical neighborhood store with a little bit of everything.

tipik bir mahalle manavına gittim.

While doing the shopping,

Alışverişimi yaparken,

I started talking to Jose, the owner.

manavın sahibi Jose ile konuşmaya başladım.

I told him about Ivan,

Ona Ivan'ın otizmli olmasından ve

that he had autism,

and that I wanted him to learn to walk down the street by himself,

kimse onun elini tutmadan tek başına sokakta yürümeyi

without anyone holding his hand.

öğrenmesini istediğimden bahsettim.

So I decided to ask Jose if Thursdays around 2pm,

Bu yüzden Jose'den, Ivan'ın

perşembe günleri saat 14:00 gibi gelip raflardaki su şişelerini düzenlemede

Ivan could come and help him arrange the water bottles on the shelves,

ona yardım etmesini rica etmeye karar verdim.

Çünkü o bir şeyleri düzenlemeye bayılıyordu.

because he loved to organize things.

And as a reward, he could buy some chocolate cookies,

Ödül olarak da, o çok sevdiği

which were his favorite.

çikolatalı kurabiyelerden alabilecekti.

He said "yes" right away.

O da hemen "olur" dedi.

So that's how it went for a year:

Yani bir yıl boyunca bu şekildeydi:

Ivan would go to Jose's greengrocer,

Ivan, Jose'nin manavına gidip

help him arrange the shelves of water bottles

ve raflardaki su şişelerini

with the labels perfectly lined up on the same side,

üzerindeki etiketler aynı tarafa bakacak şekilde dizer,

and he would leave happy with his chocolate cookies.

sonunda da çikolatalı kurabiyeleriyle

oradan mutlu bir şekilde ayrılırdı.

Jose is not an expert in autism.

Jose, otizm konusunda uzman biri değil.

There is no need to be an expert

Ne uzman olmaya

nor do anything heroic to include someone.

ne de birini dahil etmek için kahramanca bir şey yapmaya gerek yok.

We just need to be there --

Sadece orada olmalıyız.

(Applause)

(Alkış)

(Applause ends)

Really, no heroic deed --

Gerçekten kahramanlığa gerek yok,

we simply need to be close.

sadece bir arada olsak yeter.

And if we are afraid of something

Ve korktuğumuz ya da

or we don't understand something,

anlamadığımız bir şey olduğunda, sormalıyız.

we need to ask.

Let's be curious

Her zaman umursamaz değil,

but never indifferent.

meraklı olalım.

Let's have the courage to look each other in the eye,

Hadi birbirimizin gözlerine bakma cesareti gösterelim,

because by looking,

çünkü bunu yaparak

we can open a whole world to someone else.

bir başkasına dünyaları verebiliriz.

(Applause)

(Alkış)

(Cheers)

(Tezahürat)