Carina Morillo: To understand autism, don't look away (with English subtitles) | TED

Translator: Mỹ Linh Lưu Reviewer: Lam Nguyen

"Look at me!"

"Nhìn tôi này!"

That phrase turned me into an eye-contact coach.

Cụm từ đó đã biến tôi trở thành một người rất giỏi giao tiếp bằng mắt.

I'm the mother of Ivan; he's 15 years old.

Tôi có một người con 15 tuổi, tên Ivan.

Ivan has autism,

Ivan mắc chứng tự kỷ,

he doesn't speak,

cậu ta không nói,

and he communicates through an iPad,

và chỉ giao tiếp thông qua chiếc iPad,

where his whole universe of words exists in images.

nơi mà vốn từ của Ivan được diễn tả bằng hình ảnh.

He was diagnosed when he was two and a half.

Cậu ta được chẩn đoán mắc tự kỷ khi mới hai tuổi rưỡi.

I still remember that day painfully.

Tôi vẫn còn nhớ đó là một ngày vô cùng đau đớn.

My husband and I felt really lost;

Vợ chồng chúng tôi gần như gục ngã,

we didn't know where to begin.

chúng tôi không biết bắt đầu từ đâu.

There was no internet,

Không có Internet,

you couldn't Google information,

không thể tìm thông tin trên Google,

so we made those first steps

chúng tôi đã bắt đầu chữa bệnh cho con

out of sheer intuition.

chỉ bằng trực giác.

Ivan would not maintain eye contact,

Ivan không nhìn vào mắt người khác,

he had lost the words that he did know,

cậu ấy quên những từ mà mình từng biết,

and he didn't respond to his name or to anything we asked him,

và cậu ấy không phản ứng lại khi nghe tên mình hay trả lời bất cứ ai.

as if words were noise.

như thể từ ngữ chỉ là những tiếng ồn.

The only way I could know

Điều duy nhất mà tôi có thể biết

what was going on with him,

về chuyện gì đang xảy ra với Ivan,

what he felt,

hay cảm giác cậu ta thế nào,

was looking him in the eye.

là nhìn vào mắt cậu ấy.

But that bridge was broken.

Nhưng khi ấy sự liên kết đó đã không còn.

How could I teach him about life?

Làm thế nào tôi có thể dạy Ivan về cuộc sống?

When I did things he liked, he would look at me,

Khi tôi làm những điều cậu ta thích, cậu ta nhìn tôi,

and we were connected.

và chúng tôi được nối kết.

So I dedicated myself to working with him on those things,

Nên tôi đã dành thời gian cùng cậu ấy làm những điều đó,

so we would have more and more eye-contact moments.

để chúng tôi được giao tiếp bằng mắt nhiều hơn.

We would spend hours and hours playing tag with his older sister, Alexia,

Tôi và Ivan dành hàng giờ chơi đuổi bắt với chị gái của cậu ấy, Alexia,

and when we said: "I caught you!"

và khi chúng tôi nói: "Bắt được rồi nhé!"

he would look around for us,

cậu ta sẽ nhìn quanh tìm chúng tôi,

and at that moment, I could feel he was alive.

và vào giây phút đó, tôi cảm thấy con mình sống trở lại.

We also hold a record for hours spent in a swimming pool.

Chúng tôi dành nhiều thời gian nhất để chơi ở hồ bơi.

Ivan always had a passion for water.

Ivan có niềm đam mê mãnh liệt với môn bơi lội.

I remember when he was two and a half,

Tôi nhớ khi cậu ta hai tuổi rưỡi,

on a rainy winter day,

vào một ngày đông mưa nhiều,

I was taking him to an indoor pool,

Tôi đã đưa Ivan đến một hồ bơi trong nhà,

because even on rainy days we'd go swimming.

bởi vì ngay cả lúc trời mưa, chúng tôi cũng sẽ đi bơi.

We were on the highway, and I took the wrong exit.

Hôm ấy, tôi đã đi sai hướng trên đường cao tốc.

He burst into tears and cried inconsolably, nonstop,

Ivan bỗng bật khóc và không ngừng khóc

until I turned back.

cho đến khi tôi quay lại.

Only then did he calm down.

Chỉ sau đó cậu ấy mới bình tĩnh.

How was it possible that a two and a half year old

Làm quái nào mà một cậu bé hai tuổi rưỡi

didn't respond to his own name,

không phản ứng khi nghe tên mình;

yet in the middle of the rain and fog, where I couldn't see anything,

nhưng ở một nơi mưa to và đầy sương mù, đến chính tôi còn chẳng nhận ra đường,

he knew the exact route?

cậu ấy lại nhớ rõ đường đi như vậy?

That's when I realized that Ivan had an exceptional visual memory,

Đó là khi tôi nhận ra trí nhớ thị giác của Ivan rất phi thường.

and that that would be my way in.

và đó sẽ là nơi tôi bắt đầu mọi thứ.

So I started taking pictures of everything,

Tôi bắt đầu chụp ảnh của vạn vật xung quanh,

and teaching him what life was like,

và dạy cho Ivan biết cuộc sống là gì,

showing it to him, picture by picture.

cho cậu ta xem, từng hình một.

Even now, it's the way Ivan communicates

Ngay cả bây giờ, đó vẫn là cách Ivan giao tiếp

what he wants,

về những gì cậu ấy muốn,

what he needs

những gì cậu ấy cần,

and also what he feels.

và cả những cảm xúc của cậu.

But it wasn't just Ivan's eye contact that mattered.

Nhưng không chỉ mình Ivan có khả năng tốt về thị giác,

Everyone else's did, too.

Nhiều người khác cũng có.

How could I make people see not only his autism,

Bằng cách nào để tôi làm người khác không chỉ để ý tới chứng tự kỷ của Ivan,

but see him the person

mà còn để ý tới con người cậu

and everything he can give;

và những điều cậu cho đi;

everything he can do;

về khả năng của cậu

the things he likes and doesn't like,

hay những thứ cậu ta yêu thích hoặc căm ghét,

just like any one of us?

giống như bất kỳ ai trong chúng ta?

But for that, I also had to give of myself.

Để làm được điều đó, tôi phải cố gắng hết sức.

I had to have the strength to let him go,

Tôi phải có dũng khí để cho cậu ấy tự do,

which was extremely difficult.

một điều cực kỳ khó khăn.

Ivan was 11 years old,

Khi Ivan 11 tuổi,

and he went for treatment in a neighborhood near our house.

cậu ấy được điều trị ở khu vực ngay gần nhà chúng tôi.

One afternoon, while I was waiting for him,

Một buổi chiều, khi tôi đang chờ Ivan,

I went into a greengrocer,

tôi vào một cửa hàng bán rau,

a typical neighborhood store with a little bit of everything.

một cửa hàng rất điển hình, bán mỗi thứ một ít.

While doing the shopping,

Khi đang mua đồ,

I started talking to Jose, the owner.

Tôi bắt chuyện với Jose, chủ cửa hàng.

I told him about Ivan,

Tôi nói với anh ta về Ivan,

that he had autism,

rằng cậu ta mắc chứng tự kỷ,

and that I wanted him to learn to walk down the street by himself,

và tôi muốn cậu ấy học cách tự mình đi bộ xuống phố

without anyone holding his hand.

mà không cần ai nắm tay.

So I decided to ask Jose if Thursdays around 2pm,

Vì vậy, tôi quyết định hỏi Jose liệu vào hai giờ chiều mỗi thứ năm,

Ivan could come and help him arrange the water bottles on the shelves,

Ivan có thể đến và giúp anh ta sắp xếp các chai nước trên kệ không,

because he loved to organize things.

ởi vì cậu ấy thích tổ chức và sắp xếp mọi thứ.

And as a reward, he could buy some chocolate cookies,

Và như một phần thưởng, cậu ấy có thể mua một vài chiếc bánh sô-cô-la không,

which were his favorite.

vì đó là món yêu thích của Ivan.

He said "yes" right away.

Anh ta nói "được" ngay lập tức.

So that's how it went for a year:

Sau đó là những gì Ivan đã làm trong một năm:

Ivan would go to Jose's greengrocer,

đi đến cửa hàng bán rau của Jose,

help him arrange the shelves of water bottles

giúp anh ta sắp xếp các chai nước trên kệ

with the labels perfectly lined up on the same side,

với các nhãn tên xếp cạnh nhau một cách hoàn hảo,

and he would leave happy with his chocolate cookies.

và cậu ấy sẽ hạnh phúc rời khỏi đó với bánh sô-cô-la của mình.

Jose is not an expert in autism.

Jose không phải là chuyên gia về chứng tự kỷ.

There is no need to be an expert

Chúng ta không cần là chuyên gia

nor do anything heroic to include someone.

hay anh hùng để giải cứu ai đó.

We just need to be there --

Chúng ta chỉ cần ở đó!

(Applause)

(Vỗ tay)

(Applause ends)

(Vỗ tay kết thúc)

Really, no heroic deed --

Chúng ta không cần làm anh hùng.

we simply need to be close.

Chúng ta chỉ cần tạo sự gần gũi và thân thiết.

And if we are afraid of something

Và nếu chúng ta sợ điều gì,

or we don't understand something,

hoặc chúng ta không hiểu điều gì,

we need to ask.

chúng ta cần phải hỏi.

Let's be curious

Hãy tò mò,

but never indifferent.

nhưng đừng bao giờ vô tâm.

Let's have the courage to look each other in the eye,

Hãy can đảm nhìn vào mắt nhau!

because by looking,

Vì chỉ khi đó,

we can open a whole world to someone else.

chúng ta mới có thể cho người khác thấy cả thế giới trong ta.

(Applause)

(Vỗ tay)

(Cheers)

(Reo hò)