Africa is a sleeping giant -- I'm trying to wake it up | Adeola Fayehun

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

What's up, people?

Nasılsınız arkadaşlar?

First of all, I cannot believe I'm on TED Talk.

Öncelikle, bir TED konuşmasında olduğuma inanamıyorum.

This is a big deal.

Bu büyük bir şey.

Because right now,

Çünkü şu an köyümdeki herkes beni izliyor

everybody in my village is watching this.

ve elbette başlık param fırladı.

And so, of course, my bride price just went up.

Ben Adeola Fayehun, Njeryalıyım.

My name is Adeola Fayehun.

I'm from Nigeria.

I live in the US,

ABD'de yaşıyorum,

I'm a journalist, or a comedian,

gazeteciyim ya da komedyenim,

or a satirist,

yok aslında mizahçıyım,

anything you want me to be, really.

aslında ne olmamı isterseniz oyum.

I'm every woman, it's all in me.

Bütün o kadınlar benim, hepsi içimde.

I host a YouTube show called "Keeping It Real with Adeola."

"Keeping It Real with Adeola" adında bir YouTube programı yapıyorum.

Now this show is a gentle, respectful and very blunt way

Bu program, nazik, saygılı ve çok açık biçimde

of calling out corrupt African leaders.

yozlaşmış Afrikalı liderlere sesleniyor.

(Video) Başkan Buhari: Eşimin hangi partiden olduğunu bilmiyorum

(Video) President Buhari: I don't know which party my wife belongs to,

ama o, benim mutfağıma ait, onu biliyorum.

but she belongs to my kitchen.

Adeola Fayehun: Oh, my God!

Adeola Fayehun: Aman Tanrım!

I need some water --

Biraz su içmem lazım --

I said I need some water!

biraz su içmem lazım dedim!

See?

İşte böyle!

I basically keep it real with them, ha!

Onlara seslenirken kendim oluyorum!

Özellikle de işleri berbat ettiklerinde, ki çoğu kez öyleler, böyle sesleniyorum.

Especially when they mess up, which is a lot of times.

If any African official is watching me, by the way,

Bu arada, eğer herhangi Afrikalı bir yetkili beni izliyorsa

I'm not talking about you, sir.

sizden bahsetmiyorum efendim.

I'm talking about your colleagues, yes.

Evet, meslektaşlarınızdan bahsediyorum.

I do this because Africa has everything in it to be great.

Bunu yapıyorum çünkü Afrika muhteşem olmak için her şeye sahip.

You know, I grew up believing

Afrika'nın dev bir kıta olduğuna inanarak büyüdüm.

that Africa as a continent is a giant.

We've got skills, intellectuals,

Becerilerimiz var, entelektüeliz,

natural resources more than any other continent.

hiçbir kıtada olmadığı kadar doğal kaynaklarımız var.

Africa supplies 31 percent of the world's gold,

Dünyadaki altın, manganez ve uranyum rezervinin %31'i Afrika'da.

manganese and uranium,

57 percent of the world's diamonds

Dünyadaki elmas rezervinin %57'si

and 13 percent of the world's oil.

ve petrol rezervinin de %13'ü Afrika'da.

We have no reason to depend on aid

Çin'den ve Dünya Bankası'ndan borç para almak için

or borrowing money from China or the World Bank.

veya yardımlara bağlanmamız için bir sebep yok.

But without good leaders,

Fakat iyi liderler olmadan

we're like an eagle that has no idea it could fly,

yüksekten uçmak bir yana,

uçabilmeye dair hiçbir yetisi olmayan bir kartal gibiyiz.

let alone soar.

Africa is a like a sleeping giant.

Afrika uyuyan bir dev gibi.

Now the truth is, I'm trying to wake up this giant,

Gerçek şu ki ben bu devi uyandırmaya çalışıyorum

and that's why I air the dirty laundry

ve bu yüzden uyuyan devin

yetkililerin kirli çamaşırlarını açıklıyorum.

of those in charge of the giant.

Our politicians, our religious leaders,

Siyasetçilerimizin, dini liderlerimizin -- elbette saygı çerçevesinde --

with huge respect, of course,

hatalarını söylüyorum

because more than anything else,

çünkü her şeyin ötesinde,

African leaders love to be respected.

Afrikalı liderler kendilerine saygı duyulmasına bayılırlar.

So I give it to them in doses.

Bu yüzden, bunu dozlar halinde onlara veriyorum.

On my show,

Programımda onlara diz çöküyorum -- hah! --

I kneel for them -- ha! --

I call them my uncles, my aunties,

Onlara amcalarım, teyzelerim,

manevi babalarım gibi sesleniyorum,

my fathers in the lord,

and then --

daha sonra da --

I insult them for insulting our intelligence.

aklımızı hor gördükleri için ben de onlara aynısını yapıyorum.

And it's because we are tired

Çünkü ikiyüzlülükten ve kandırmalardan yorulduk.

of the hypocrisy and false promises.

For example,

Mesela, Nijerya devlet başkanı

the Nigerian president vowed to end medical tourism

harap olmuş hastanelerimizi onarıp

by fixing our dilapidated hospitals

yenilerini inşa ederek

sağlık turizmini bitireceğine dair ant içti.

and building us new ones.

But what did he do?

Fakat o ne yaptı ki?

He spends three months receiving treatment in London in 2017.

2017'de Londra'da üç ay boyunca tedavi gördü.

We were without a president for three months.

Üç ay boyunca bir başkanımız yoktu.

We were president-less for three months.

Üç ay boyunca başkansızdık.

So then it becomes my job to call out the President,

Daha sonra, benim işim de başkana seslenmek oldu,

with respect, of course.

bunu elbette saygı çerçevesinde yaptım.

I said, "Ha, Mr. President, it's your girl, Adeola.

Şöyle dedim:

"Sayın Başkan, işte sizin kızınız Adeola,

You know how I do, how you doing?

ben nasılım biliyorsunuz, sizden ne haber?

You have no shame."

Hiç utanmıyorsunuz."

I forgot to add "sir."

"Efendim" demeyi unuttum.

"Sir, you have no shame.

"Efendim, hiç utanmanız yok.

(In Yoruba: You have no fear of God.)

(Yoruba dili: Hiç Tanrı korkunuz yok.)

You have no fear of God."

Hiç Tanrı korkunuz yok."

Thirty-five thousand Nigerian doctors are presently working in the US,

Şu an ABD'de, Birleşik Krallık'ta ve Kanada'da

35 bin Nijeryalı doktor çalışıyor.

the UK and Canada,

doing amazing things,

Muhteşem şeyler yapıyorlar

because in Nigeria, they are not well-paid,

çünkü Nijerya'da iyi maaş alamıyorlar,

neither do they have the necessary equipment

hem de doktorluk yapabilmek için

to do the job of being a doctor.

gerekli olan ekipmanları yok.

And this is happening in many African countries.

Bu durum birçok Afrika ülkesinde böyle.

We have the capacity to fly.

Uçma kapasitemiz var

But sadly, a lot of African talent is flying straight out of Africa

ama ne yazık ki çoğu Afrikalı yetenek dosdoğru diğer kıtalara,

to other continents.

Afrika dışına uçuyor.

For example,

Mesela bu Nijeryalı doktor,

this Nigerian doctor operated on an unborn baby

doğmamış bir bebeğin Teksas'ta ameliyatını yaptı.

in Texas.

Also, this Nigerian doctor

Ayrıca bu doktor atletlerdeki beyin sarsıntısının

discovered the neurological effects of concussion on athletes.

nörolojik etkilerini keşfetti

And many countries have African athletes

ve birçok ülkenin Afrikalı atleti,

winning the gold medal for them.

onlar için altın madalya kazanıyor.

The interesting thing is,

Tuhaf olan şey şu ki

Afrika'nın düzelmesi için Tanrı'nın yardımını bekliyoruz.

we're waiting for God to fix Africa.

Like, for real, it's not a joke, we are, we're waiting for God.

Gerçekten öyle, şaka değil, Tanrı'yı bekliyoruz.

I mean, just look at the president of Burundi.

Sadece Burundi Başkanına bir bakın.

He's jailing journalists and opposition members,

Gazetecileri ve muhalefet üyelerini hapse atıyor

but he declared national day of prayer

fakat ulusal ibadet günü ilan ediyor,

so that people could pray for God to fix the country.

böylece insanlar ülkeyi düzeltmesi için Tanrı'ya dua edebiliyor.

And I'm like, shouldn't he be fixing the country?

Ülkeyi düzeltmesi gereken Başkan değil mi?

Oh, no, no, no, no, no, no.

Ah, hayır, hayır, elbette hayır.

We want God to fix it.

Biz Tanrı'nın düzeltmesini istiyoruz.

Do you see what I have to deal with?

Nelerle uğraşmak zorunda olduğumu görüyor musunuz?

I'm telling you,

Size şunu söylüyorum,

thunder is getting ready to hit these politicians some day.

fırtına bu siyasetçileri bir gün vurmak için hazırlanıyor.

We are better than this.

Biz bundan daha iyiyiz.

I want our leaders to start taking responsibility

Liderlerimizin sorumluluk almaya başlamasını

and stop putting everything on God.

ve her şeyi Tanrı'ya bağlamamalarını istiyorum.

God has given us everything we need.

Tanrı bize ihtiyacımız olan her şeyi verdi.

It's right here, let's use it.

İşte burada, onu kullanalım.

But here's the thing, my favorite part of what I do

Fakat durum şu ki yaptığım işin sevdiğim kısmı,

is featuring Africans doing amazing work,

muhteşem işler yapan Afrikalıları yayımlamak,

ordinary people touching lives.

sıradan insanların dokunaklı hayatları.

Like this Kenyan woman, Wangari Maathai,

Tıpkı Kenyalı bu kadın gibi, adı Wangari Maathai

the first African woman to receive the Nobel Peace prize,

ve Nobel Barış ödülünü alan ilk Afrikalı kadın

for standing up for human rights

çünkü o, insan haklarını savundu

and planting a million trees.

ve bir milyon ağaç dikti.

Also this Zimbabwean woman,

Ayrıca Zimbabveli bu kadın,

Dr. Tererai Trent,

Dr. Tererai Trent ise

who was married off at the age of 14

bir inek karşılığında 14 yaşında evlendirilmiş.

in exchange for a cow.

Yet, this woman taught herself to read and write,

Yine de bu kadın kendi kendine okumayı ve yazmayı öğrenmiş

and she ended up on Oprah's show.

ve Oprah'ın programına çıkmış.

Oh, Father, I want to be on Oprah some day.

Ah, babacığım, ben de bir gün Oprah'ın programına çıkmak istiyorum.

Today, this woman has built schools

Bu kadın binlerce çocuk için

for thousands of children in Zimbabwe.

Zimbabve'de okullar inşa etti.

Also, popular British architect David Adjaye has designed

Ayrıca, popüler bir İngiliz mimar olan David Adjaye,

spectacular buildings around the world.

tüm dünyada dikkat çekici binalar tasarladı.

And he's both Ghanian and Tanzanian,

Ayrıca hem Ganalı hem de Tanzanyalı,

so we know that it has to be the Ghanian Jollof rice,

buradan anlıyoruz ki orada bir Gana Jollof pirinci olmak zorunda,

which he ate,

ki kendisi de onu yiyor

that gave him the inspiration to design.

çünkü bu pirinç ona tasarım için ilham verdi.

Ah, maybe it's the Nigerian Jollof rice,

Ah, belki o Nijerya Jollof pirinciydi

because Nigerian one is better.

çünkü Nijeryanın pirinci daha iyi.

Anyway, but that is what gave him the inspiration to become

Neyse, o pirinç bugün kendisinin

the great man that he is today.

muhteşem bir adam olmasına dair ilham veren şeydi.

And while I have your attention,

Dikkatinizi çekmişken

I have one more thing to say,

bir şey daha söylemek istiyorum,

bu yüzden biraz daha yaklaşın lütfen.

so please move closer.

OK, that's good, don't get too close, that's good.

Tamam, böyle iyi, çok yaklaşmayın, böyle iyi.

I don't like the way some of you

Bazılarınızın Afrika'yı tanımlama biçimini sevmiyorum.

portray Africa.

Not all of you, just some of you.

Hepiniz değil, sadece bazılarınız böyle.

You especially.

Özellikle de siz.

First of all, it's not a country, it's a continent.

Öncelikle, Afrika ülke değil, bir kıta.

I do not know Paul from Uganda,

Ugandalı Paul'u tanımıyorum,

I don't know Rebecca from Zimbabwe.

Zimbabveli Rebecca'yı da tanımıyorum.

Nigeria is as far from Zimbabwe

Nijerya, Zimbabve'den uzak,

as New York is from France.

tıpkı New York'un Fransa'dan uzak olduğu gibi uzak.

And it's not a bunch of naked people in need of Western charity.

Ayrıca Batı'nın yardımına ihtiyaç duyan bir sürü çıplak insan da yok.

You have it all wrong.

Hepsinde yanılıyorsunuz.

Sokaklarımızda aslanlar gezinmiyor, tamam mı?

Lions are not roaming our streets, OK?

And I could go on,

Bunu sürdürebilirim

but you already know what I'm talking about.

fakat neden bahsettiğimi çoktan anladınız.

So while I try to do my job,

İşimi yapmaya çalışırken

trying to wake up the sleeping giant, Africa,

uyuyan dev olan Afrika'yı uyandırmaya çalışıyorum,

so she could take her rightful place on the world's arena,

böylece bu ülke dünya arenasında hakkı olan yeri alabilir,

you can your bit, too.

siz de üzerinize düşeni yapabilirsiniz.

Please listen more.

Lütfen daha çok dinleyin.

Listen to your African friends

Afrikalı arkadaşlarınızın söyleyeceklerini

without a preconceived notion

of what you think that they're going to say.

ön yargısız düşüncelerle dinleyin.

Read African books.

Afrika hakkında kitaplar okuyun.

Oh, my God, watch African movies.

Aman Tanrım, Afrika filmleri izleyin

Or at the very least,

ya da en azından,

learn some of the names of our 54 beautiful countries.

54 güzel ülkemizden bazılarının isimlerini öğrenin.

That's right, 54, baby, five-four.

Aynen öyle, 54 tane bebeğim, beş ve dört.

Pekâlâ arkadaşlar, bu gerçekti

Alright, y'all, it's been real,

and I'm keeping it real right up in here.

ve tam burada kendim oluyorum.

Until next time, I'm going to see you all later.

Bir sonraki sefere görüşürüz.

Sağlıcakla kalın.

Peace out.