Africa is a sleeping giant -- I'm trying to wake it up | Adeola Fayehun

Reviewer: 24 Anh

Thế gì thế, mọi người?

Đầu tiên, tôi không tin nổi. Mình dự diễn đàn của TED.

Điều này thật lớn lao.

Vì giờ đây,

mọi người trong làng tôi đang xem hình.

What's up, people?

Và thế, dĩ nhiên, niềm kiêu hãnh của tôi càng tăng lên.

First of all, I cannot believe I'm on TED Talk.

This is a big deal.

Tôi tên là Adeola Fayehun.

Because right now,

Tôi đến từ Nigeria.

Tôi sống ở Mỹ.

everybody in my village is watching this.

Tôi là một nhà báo, hay một diễn viên hài

And so, of course, my bride price just went up.

hay một nhà châm biếm

là bất kỳ ai bạn muốn, thật thế.

My name is Adeola Fayehun.

I'm from Nigeria.

Tôi như mọi phụ nữ, tất cả ở trong tôi.

I live in the US,

Tôi chủ trì một só trên YouTube gọi là “Giữ gìn thực tế cùng Adeola.”

I'm a journalist, or a comedian,

or a satirist,

anything you want me to be, really.

Giờ sô này nhẹ nhàng, trân trọng và rất thẳng thắn.

I'm every woman, it's all in me.

I host a YouTube show called "Keeping It Real with Adeola."

kêu gọi các lãnh đạo Châu Phi sai lạc

(Video) Tổng thống Buhari: Tôi không biết vợ tôi theo đảng nào

Now this show is a gentle, respectful and very blunt way

nhưng bà ấy thuộc về bếp nhà tôi.

Adeola Fayhun: Ôi, trời ơi!

of calling out corrupt African leaders.

Tôi cần chút nước --

Tôi nói tôi cần chút nước!

(Video) President Buhari: I don't know which party my wife belongs to,

but she belongs to my kitchen.

Thấy chưa?

Tôi cơ bản là giữ gìn thực tế đó!

Adeola Fayehun: Oh, my God!

I need some water --

Đặc biệt khi chúng lộn xộn, nhiều lúc là thế.

I said I need some water!

Nếu quan chức Châu Phi nào xem tôi, nhân đây,

See?

I basically keep it real with them, ha!

Tôi không nói về ngài, thưa ngài.

Tôi đang nói về đồng nghiệp của ngài, vâng.

Especially when they mess up, which is a lot of times.

If any African official is watching me, by the way,

Tôi làm điều này vì Châu Phi có mọi thứ để trở nên vĩ đại.

I'm not talking about you, sir.

Bạn thấy đó, tôi tin tưởng

I'm talking about your colleagues, yes.

rằng Châu Phi lục địa là một gã khổng lồ

I do this because Africa has everything in it to be great.

Chúng ta có kỹ năng, trí tuệ,

tài nguyên thiên nhiên hơn bất kỳ thuộc địa nào khác.

You know, I grew up believing

that Africa as a continent is a giant.

Châu Phi cung ứng 31% vàng trên thế giới,

We've got skills, intellectuals,

mangan và uranium,

natural resources more than any other continent.

57% kim cương thế giới

Africa supplies 31 percent of the world's gold,

và 13% dầu mỏ thế giới.

Chúng ta không lý gì lệ thuộc vào tài trợ

manganese and uranium,

57 percent of the world's diamonds

hay vay tiền từ Trung Quốc hay Ngân Hàng Thế Giới.

and 13 percent of the world's oil.

Nhưng không có lãnh đạo giỏi,

chúng ta như đại bàng không biết nó có thể bay,

We have no reason to depend on aid

or borrowing money from China or the World Bank.

để một mình bay lên.

Châu Phi như người khổng lồ ngủ mê

But without good leaders,

we're like an eagle that has no idea it could fly,

Sự thật là, tôi đang cố đánh thức gã này

đó là lý do tôi đưa lên vạch trần

let alone soar.

về những ai chịu trách nhiệm về gã khổng lồ

Africa is a like a sleeping giant.

Các chính trị gia, lãnh đạo tôn giáo của chúng ta

Now the truth is, I'm trying to wake up this giant,

với đầy sự kính trọng, dĩ nhiên,

and that's why I air the dirty laundry

vì hơn điều gì khác,

of those in charge of the giant.

lãnh đạo Châu Phi thích được tôn trọng.

Our politicians, our religious leaders,

Nên tôi cho hàng tá.

with huge respect, of course,

because more than anything else,

Trong chương trình của tôi,

Tôi quì xuống cho họ --đấy! --

African leaders love to be respected.

Tôi gọi họ là chú, dì của tôi,

cha của tôi nhân danh cha

So I give it to them in doses.

và rồi --

On my show,

Tôi xúc phạm họ vì sỉ nhục trí tuệ của chúng ta.

I kneel for them -- ha! --

I call them my uncles, my aunties,

Vì chính là chúng ta mệt mỏi rồi

my fathers in the lord,

vì đạo đức giả và hứa hão.

and then --

I insult them for insulting our intelligence.

Ví dụ,

tổng thống Nigeria thề chấm dứt du lịch y tế

And it's because we are tired

of the hypocrisy and false promises.

bằng cách sửa mấy bệnh viện đổ nát của chúng ta

và xây dựng những cái mới.

For example,

the Nigerian president vowed to end medical tourism

Nhưng ông ta đã làm gì?

Ông bỏ ra ba tháng trị liệu ở Luân Đôn năm 2017.

by fixing our dilapidated hospitals

and building us new ones.

Chúng ta không có tổng thống trong ba tháng.

But what did he do?

He spends three months receiving treatment in London in 2017.

Chúng ta thiếu tổng thống những ba tháng.

Rồi đó trở thành công việc của tôi là vạch trần tổng thống,

We were without a president for three months.

với sự tôn kính, dĩ nhiên.

Tôi nói, “Tổng Thống, đây là con gái ngài, Adeola.

We were president-less for three months.

Bạn biết tôi rồi đó, ngài sao rồi?

So then it becomes my job to call out the President,

"Cô không xấu hổ à."

with respect, of course.

Tôi quên nói thêm “ngài”.

I said, "Ha, Mr. President, it's your girl, Adeola.

"Thưa ngài, ngài không biết xấu hổ.

(Tiếng Yoruba: Ngài không sợ Chúa.)

You know how I do, how you doing?

Ngài không biết sợ Chúa."

You have no shame."

Ba mươi lăm ngàn bác sĩ Nigerian hiện đang làm việc tại Mỹ.

I forgot to add "sir."

"Sir, you have no shame.

(In Yoruba: You have no fear of God.)

ở Anh và Canada,

đang làm nhiều thứ tuyệt vời,

You have no fear of God."

vì ở Nigeria, họ không được trả lương tốt,

Thirty-five thousand Nigerian doctors are presently working in the US,

ho cũng không có dụng cụ cần thiết

the UK and Canada,

để làm việc của bác sĩ

doing amazing things,

Điều này đang diễn ra ở nhiều nước Châu Phi

because in Nigeria, they are not well-paid,

neither do they have the necessary equipment

Chúng ta có khả năng bay lượn.

to do the job of being a doctor.

Đáng buồn là, hầu hết nhân tài Châu Phi đang bay khỏi Châu Phi

And this is happening in many African countries.

đến những lục địa khác.

We have the capacity to fly.

Ví dụ

bác sĩ Nigeria này đang mổ một trẻ chưa sinh

But sadly, a lot of African talent is flying straight out of Africa

ở Texas.

to other continents.

Cũng vậy, bác sĩ Nigeria này

phát hiện ảnh hưởng thần kinh do chấn động ở vận động viên.

For example,

this Nigerian doctor operated on an unborn baby

Còn nhiều nước có vận động viên Châu Phi

in Texas.

Also, this Nigerian doctor

đang giành huy chương vàng cho họ.

discovered the neurological effects of concussion on athletes.

Điều thú vị là,

chúng ta đang chờ Chúa sửa sai cho Châu Phi

And many countries have African athletes

Như, thực sựnó không phải trò đùa, chúng ta đang chờ đợi Chúa.

winning the gold medal for them.

Ý tôi là, hãy nhìn vào tổng thống Burundi.

The interesting thing is,

Ông ta đang bỏ tù phóng viên và nhân vật đối lập,

we're waiting for God to fix Africa.

nhưng ông ta tuyên bố ngày cầu nguyện quốc gia

Like, for real, it's not a joke, we are, we're waiting for God.

để mọi người có thể cầu Chúa sửa chữa đất nước.

I mean, just look at the president of Burundi.

He's jailing journalists and opposition members,

Còn tôi thì, ông ta không nên sửa chữa đất nước sao?

but he declared national day of prayer

Ồ không, không, không, không

Chúng ta muốn Chúa sửa chữa.

so that people could pray for God to fix the country.

Bạn có thấy chuyện tôi phải làm không?

And I'm like, shouldn't he be fixing the country?

Tôi đang nói cho bạn,

có ngày sấm sẽ giáng vào những vị này.

Oh, no, no, no, no, no, no.

We want God to fix it.

Chúng ta nên tốt hơn thế.

Do you see what I have to deal with?

Tôi muốn lãnh đạo của chúng ta bắt đầu chịu trách nhiệm

I'm telling you,

thunder is getting ready to hit these politicians some day.

và ngưng đặt mọi thứ vào tay Chúa.

We are better than this.

Chua đã cho chúng ta mọi thứ chúng ta cần.

I want our leaders to start taking responsibility

Nó ngay đây, hãy dùng nó.

and stop putting everything on God.

Nhưng có điều ở đây, phần ưa thích mà tôi làm

God has given us everything we need.

đó là hình dung người Châu Phi đang làm công việc tuyệt vời,

It's right here, let's use it.

những người bình thường chạm tới sự sống.

But here's the thing, my favorite part of what I do

Như người phụ nữ Kenya này, Wangari Maathai,

is featuring Africans doing amazing work,

người phụ nữ Châu Phi đầu tiên nhận giải Nobel Hòa Bình,

ordinary people touching lives.

nhờ đứng lên vì nhân quyền

và trồng hàng ngàn cây.

Like this Kenyan woman, Wangari Maathai,

the first African woman to receive the Nobel Peace prize,

Rồi phụ nữ Zimbabwe này,

Tiến sĩ Tererai Trent,

người bị gả đi lúc 14 tuổi

for standing up for human rights

and planting a million trees.

để lấy một con cừu.

Also this Zimbabwean woman,

Nhưng, bà tự dạy mình đọc và viết

Dr. Tererai Trent,

rồi bà xuất hiện trong sô của Oprah

who was married off at the age of 14

Ôi, Cha, con muốn dự sô của Oprah một ngày nào đó.

in exchange for a cow.

Yet, this woman taught herself to read and write,

Hôm nay, người phụ nữ này xây trường

cho hàng ngàn trẻ em ở Zimbabwe.

and she ended up on Oprah's show.

Oh, Father, I want to be on Oprah some day.

Nữa, một kiến trúc sư Anh David Adjaye đã thiết kế

Today, this woman has built schools

những tòa nhà tuyệt đẹp khắp thế giới.

for thousands of children in Zimbabwe.

Anh ta vừa là người Ghana và Tanzania,

Also, popular British architect David Adjaye has designed

nên chúng ta biết là món súp gạo Ghana

spectacular buildings around the world.

mà anh ta ăn,

And he's both Ghanian and Tanzanian,

cho anh ta cảm hứng để thiết kế.

À, có lẽ chính là món súp gạo Nigeria

so we know that it has to be the Ghanian Jollof rice,

vì món đó của Nigeria ngon hơn

Dù vậy, chính điều đó cho anh ta cảm hứng để trở thành

which he ate,

that gave him the inspiration to design.

một người nổi tiếng nhưng anh ta hiện nay.

Ah, maybe it's the Nigerian Jollof rice,

Trong lúc tôi đang nói với bạn,

because Nigerian one is better.

tôi còn một điều nữa muốn nói,

xin hãy lại gần hơn.

Anyway, but that is what gave him the inspiration to become

Được rồi, tốt rồi, đừng gần quá, thế là tốt rồi.

the great man that he is today.

Tôi không thích cách một số bạn

And while I have your attention,

vẽ vời Châu Phi.

I have one more thing to say,

Không phải tất cả, chỉ vài người.

so please move closer.

Đặc biệt là bạn.

OK, that's good, don't get too close, that's good.

Trước tiên, đó không phải là một nước, đó là một lục địa.

I don't like the way some of you

Tôi không biết Paul từ Uganda,

portray Africa.

Tôi không biết Rebecca từ Zimbabwe.

Not all of you, just some of you.

You especially.

Nigeria thì cách xa Zimbabwe

First of all, it's not a country, it's a continent.

như New York xa cách Pháp.

I do not know Paul from Uganda,

Đó không phải một nhóm người trần trụi cần phương Tây làm từ thiện

I don't know Rebecca from Zimbabwe.

Bạn hiểu sai hết rồi.

Nigeria is as far from Zimbabwe

Sư tử không gầm trên phố chúng ta, được chứ?

as New York is from France.

Tôi có thể còn nói tiếp,

And it's not a bunch of naked people in need of Western charity.

nhưng bạn biết những gì tôi nói rồi.

Vậy lúc tôi cố làm việc

You have it all wrong.

đánh thức gã khổng lồ ngủ mê Châu Phi

Lions are not roaming our streets, OK?

để cô ta nắm lấy vị trí đúng đắn trên trường quốc tế,

And I could go on,

but you already know what I'm talking about.

bạn có thể giúp chút luôn.

So while I try to do my job,

Xin hãy lắng nghe thêm.

trying to wake up the sleeping giant, Africa,

Lắng nghe bạn bè Châu Phi của bạn

so she could take her rightful place on the world's arena,

mà không có thành kiến

you can your bit, too.

về những gì bạn cho là họ sắp nói.

Please listen more.

Hãy đọc sách của Châu Phi.

Listen to your African friends

Ôi, Chúa ơi, hãy xem phim của Châu Phi.

without a preconceived notion

Hay ít nhất,

of what you think that they're going to say.

học vài tên gọi của 54 nước Châu Phi xinh đẹp.

Read African books.

Điều đó thật đấy, 54, bạn ơi, 54.

Oh, my God, watch African movies.

Thế đấy, các bạn, đó là thực tế,

Or at the very least,

learn some of the names of our 54 beautiful countries.

và tôi đang giữ gìn sự thật nơi đây.

Đến lần sau, tôi sẽ gặp lại các bạn.

That's right, 54, baby, five-four.

Giải tán.

Alright, y'all, it's been real,

and I'm keeping it real right up in here.

Until next time, I'm going to see you all later.

Peace out.