Latif Nasser: The amazing story of the man who gave us modern pain relief

Çeviri: Melike Karasu Gözden geçirme: Ramazan Şen

A few years ago,

Birkaç yıl önce,

my mom developed rheumatoid arthritis.

annemde eklem iltihaplanması ortaya çıktı.

Her wrists, knees and toes swelled up, causing crippling, chronic pain.

Bilek, diz ve ayak parmakları şişerek felç edici, kronik bir acıya sebep oldu.

She had to file for disability.

Engellilik başvurusunda bulundu.

She stopped attending our local mosque.

Yakınımızdaki camiye gitmeyi bıraktı.

Some mornings it was too painful for her to brush her teeth.

Bazı sabahlar, diş fırçalamak bile çok acı vericiydi.

I wanted to help.

Yardım etmek istedim.

But I didn't know how.

Fakat nasıl yapacağımı bilmiyordum.

I'm not a doctor.

Ben doktor değilim.

So, what I am is a historian of medicine.

Bir tıp tarihçisiyim.

So I started to research the history of chronic pain.

Kronik acı tarihini araştırmaya başladım.

Turns out, UCLA has an entire history of pain collection

Meğer UCLA arşivinde acının tarihiyle ilgili

koca bir koleksiyon varmış.

in their archives.

And I found a story -- a fantastic story --

Bir hikaye buldum, harika bir hikaye.

of a man who saved -- rescued -- millions of people from pain;

Milyonlarca insanı acıdan kurtaran bir adam;

people like my mom.

annem gibi insanları.

Yet, I had never heard of him.

Onu hiç duymamıştım.

There were no biographies of him, no Hollywood movies.

Biyografisi, Hollywood filmi falan yoktu.

His name was John J. Bonica.

Adı John J. Bonica'ydı.

But when our story begins,

Ama hikayemiz başladığında,

he was better known as Johnny "Bull" Walker.

Johnny "Bull" Walker olarak biliniyordu.

It was a summer day in 1941.

1941'de bir yaz günüydü.

The circus had just arrived in the tiny town of Brookfield, New York.

New York, Brookfield'in ufak kasabasına sirk yeni gelmişti.

Spectators flocked to see the wire-walkers, the tramp clowns --

Seyirciler, ip cambazlarını ve palyaçoları akın akın izlemeye gidiyorlardı.

if they were lucky, the human cannonball.

Şanslılarsa, insan güllesini izliyorlardı.

They also came to see the strongman, Johnny "Bull" Walker,

Ayrıca, güçlü adam Johnny "Bull" Walker'ı da izlemeye geliyorlardı,

a brawny bully who'd pin you for a dollar.

bir dolar karşılığında seni iğneleyen kaslı kabadayıyı.

You know, on that particular day, a voice rang out

O gün, sirk sistemi üzerinde

over the circus P.A. system.

bir ses çınladı.

They needed a doctor urgently, in the live animal tent.

Canlı hayvan çadırına bir doktor lazımdı.

Something had gone wrong with the lion tamer.

Aslan terbiyecisine bir şey olmuştu.

The climax of his act had gone wrong,

Yanlış bir hareketi sonucu,

and his head was stuck inside the lion's mouth.

adamın kafası aslanın ağzında kaldı.

He was running out of air;

Nefesi tükeniyordu.

the crowd watched in horror

O orada çabalarken kalabalık, korkuyla

as he struggled and then passed out.

izliyordu.Sonunda adam bayıldı.

When the lion finally did relax its jaws,

Aslan çenesini gevşetince, bakıcı adam

the lion tamer just slumped to the ground, motionless.

hareketsiz bir şekilde yere düştü.

When he came to a few minutes later,

Ayıldığında, tanıdık birinin

he saw a familiar figure hunched over him.

onun üstüne çömeldiğini gördü.

It was Bull Walker.

O kişi Bull Walker'dı.

The strongman had given the lion tamer mouth-to-mouth, and saved his life.

Güçlü adam, ağzıyla soluk verip

onun hayatını kurtardı.

Now, the strongman hadn't told anyone,

Bu güçlü adam kimseye anlatmamıştı,

but he was actually a third-year medical student.

ama aslında üçüncü sınıf tıp öğrencisiydi.

He toured with the circus during summers to pay tuition,

Harcını ödemek için yaz boyunca sirkteydi

but kept it a secret to protect his persona.

ama kimliğini korumak için

bunu bir sır olarak saklıyordu.

He was supposed to be a brute, a villain --

Onun bir canavar, kötü bir adam olması gerekiyordu

not a nerdy do-gooder.

iyi niyetli, çalışkan biri değil.

His medical colleagues didn't know his secret, either.

Tıbbi meslektaşları da onun sırrını bilmiyordu.

As he put it, "If you were an athlete, you were a dumb dodo."

Ona, "eğer bir atlet olsaydın aptal bir kuş olurdun." derlerdi.

So he didn't tell them about the circus,

Bu yüzden onlara sirkten hiç bahsetmedi,

or about how he wrestled professionally on evenings and weekends.

ya da akşamları ve haftasonları nasıl profesyonelce güreştiğini söylemedi.

He used a pseudonym like Bull Walker,

Bull Walker, sonraları da

or later, the Masked Marvel.

Maskeli Marvel gibi takma adlar kullandı.

He even kept it a secret that same year,

Dünya Hafif Ağır Siklet Şampiyonu olduğunda bile

when he was crowned the Light Heavyweight Champion

o yıl, bunu bir sır olarak tuttu.

of the world.

Over the years, John J. Bonica lived these parallel lives.

John J. Bonica, yıllarca bu paralel hayatları yaşadı.

He was a wrestler;

O bir güreşçiydi.

he was a doctor.

O bir doktordu.

He was a heel;

bir kalleşti.

he was a hero.

bir kahramandı.

He inflicted pain,

Acı verdi,

and he treated it.

ve onu iyileştirdi.

And he didn’t know it at the time, but over the next five decades,

O zamanlar bilmiyordu ama gelecek 50 yıl boyunca

he'd draw on these dueling identities

birbirleriyle çatışan kimliklerden yararlanarak

to forge a whole new way to think about pain.

acıyı düşünmek için yepyeni bir yol oluşturdu.

It'd change modern medicine so much so, that decades later,

Modern tıpta çok şeyi değiştirdi, öyle ki, onlarca yıl sonra

Time magazine would call him pain relief's founding father.

Time Dergisi ona, acıyı hafifletmenin kurucu babası dedi.

But that all happened later.

Ama bunlar hepsi sonradan oldu.

In 1942, Bonica graduated medical school and married Emma,

1942'de Bonica,

mezun oldu, ve maçların birinde

his sweetheart, whom he had met at one of his matches years before.

tanıştığı, sevgilisi Emma ile evlendi.

He still wrestled in secret -- he had to.

Hala gizlice güreşti, zorundaydı.

His internship at New York's St. Vincent's Hospital paid nothing.

Stajını yaptığı New York'taki St. Vincent Hastanesi para ödemiyordu.

With his championship belt, he wrestled in big-ticket venues,

Şampiyonluk kemeriyle pahalı mekanlarda güreşiyordu.

like Madison Square Garden,

Madison Meydanı'nda mesela,

against big-time opponents,

güçlü rakiplere karşı dövüşüyordu

like Everett "The Blonde Bear" Marshall,

Everett "The Blonde Bear" Marshal gibi

or three-time world champion, Angelo Savoldi.

ya da üç kez dünya şampiyonu olan Angelo Savoidi gibi.

The matches took a toll on his body;

Maçlar vücudunda büyük etki yapıyordu;

he tore hip joints, fractured ribs.

yırtık kalça eklemi, çatlak kaburgalar.

One night, The Terrible Turk's big toe scratched a scar like Capone's

Bir gece, Korkunç Turk'ün ayak parmağı

down the side of his face.

yüzünün altını tırmaladı.

The next morning at work, he had to wear a surgical mask to hide it.

Ertesi gün işte, yarayı saklamak için ameliyat maskesi takmak zorunda kaldı.

Twice Bonica showed up to the O.R. with one eye so bruised,

Bonica, yaralı bir gözle iki kere ameliyata girdi,

he couldn't see out of it.

fakat göremiyordu.

But worst of all were his mangled cauliflower ears.

Fakat en kötüsü ezilmiş karnabahar kulaklarıydı.

He said they felt like two baseballs on the sides of his head.

Başının iki yanında beyzbol topu varmış gibi hissettiğini söylüyordu.

Pain just kept accumulating in his life.

Hayatında, acı sadece çoğaldı.

Next, he watched his wife go into labor at his hospital.

Sonra, hastanede eşinin doğum yapışını izledi.

She heaved and pushed, clearly in anguish.

Kadın ıkınıyordu, açıkça bir ızdırap içindeydi.

Her obstetrician called out to the intern on duty

Ebe, stajyeri çağırıp, acısını azaltmak

to give her a few drops of ether to ease her pain.

için ona birkaç damla eter verdirtti.

But the intern was a young guy, just three weeks on the job --

Ama stajyer genç biriydi, daha 3 haftalık,

he was jittery, and in applying the ether,

gergindi ve eteri uygularken

irritated Emma's throat.

Emma'nın boğazını tahriş etti.

She vomited and choked, and started to turn blue.

Kusup tıkandı, morarmaya başladı.

Bonica, who was watching all this, pushed the intern out of the way,

Bunları gören Bonica, stajyeri itip,

cleared her airway,

kadının hava yolunu açtı,

and saved his wife and his unborn daughter.

karısıyla, doğmamış kızının hayatını kurtardı.

At that moment, he decided to devote his life to anesthesiology.

O an, hayatını anesteziye adamaya karar verdi.

Later, he'd even go on to help develop the epidural, for delivering mothers.

Sonra, epidural doğumu geliştirmeye

But before he could focus on obstetrics,

yardım etti, fakat doğuma odaklanmadan,

Bonica had to report for basic training.

temel stajını raporlamalıydı.

Right around D-Day,

Doktorlar Günü zamanlarında

Bonica showed up to Madigan Army Medical Center,

Bonica,

Tacoma yanındaki Madigan Sağlık Merkezinde

near Tacoma.

kendini gösterdi.

At 7,700 beds, it was one of the largest army hospitals in America.

7.700 yatakla Amerika'nın en büyük askeri

hastanelerinden biriydi.

Bonica was in charge of all pain control there.

Bonica, acı kontrolünün başındaydı.

He was only 27.

Daha 27 yaşındaydı.

Treating so many patients, Bonica started noticing cases

Bonica, birçok hastayı tedavi ettikten sonra,

öğrendiği her şeyle çelişen vakalar farketti.

that contradicted everything he had learned.

Pain was supposed to be a kind of alarm bell -- in a good way --

Acı bir çeşit alarmdı -- iyi anlamda--

a body's way of signaling an injury, like a broken arm.

yani vücudun yaralanma sonucu sinyal vermesi, kırılmış bir kol gibi.

But in some cases,

Ama bazı vakalarda,

like after a patient had a leg amputated,

hasta bacağını kestirdikten sonra mesela,

that patient might still complain of pain in that nonexistent leg.

olmayan bacağın acısından şikayet ediyordu.

But if the injury had been treated, why would the alarm bell keep ringing?

Eğer hasar tedavi edildiyse,

neden hala alarm çalmaya devam ediyordu?

There were other cases in which there was no evidence of an injury whatsoever,

Bazen hiç bir hasar olmamasına rağmen,

and yet, still the patient hurt.

hala canı yanan hastalar da oluyordu.

Bonica tracked down all the specialists at his hospital -- surgeons,

Bonica, hastaneki tüm uzmanları izledi;

neurologists, psychiatrists, others.

cerrahlar, nörolojistler, psikiyatristler, diğerleri.

And he tried to get their opinions on his patients.

Ve kendi hastaları hakkında

onların fikirlerini almaya çalıştı.

It took too long, so he started organizing group meetings over lunch.

Ama bu zaman aldığı için,

öğle yemeği sonrası

grup toplantıları düzenledi.

It would be like a tag team of specialists going up against the patient's pain.

Hastanın acısına karşı koyan uzman takımı gibiydiler.

No one had ever focused on pain this way before.

Daha önce, hiç kimse acıya bu şekilde odaklanmamıştı.

After that, he hit the books.

Sonrasında, çok çalıştı.

He read every medical textbook he could get his hands on,

Eline geçen tüm tıp kitaplarını,

"acı" kelimesi geçen her şeyi

carefully noting every mention of the word "pain."

dikkatlice not ederek okudu.

Out of the 14,000 pages he read,

Okuduğu 14.000 sayfadan

the word "pain" was on 17 and a half of them.

on yedi buçuğunda "acı" kelimesi vardı.

Seventeen and a half.

ON YEDİ BUÇUK.

For the most basic, most common, most frustrating part of being a patient.

Hasta olmanın en temel, en yaygın,

en sinir bozucu yanı için.

Bonica was shocked -- I'm quoting him,

Bonica şaşırmıştı. Dedi ki,

he said, "What the hell kind of conclusion can you come to there?

"Ne çeşit bir sonuçla oraya gelebilirsin?

The most important thing from the patient's perspective,

Hasta açısından en önemli şey olan

they don't talk about."

acı hakkında konuşmuyorlar."

So over the next eight years, Bonica would talk about it.

Gelecek 8 yılda, Bonica bunun hakkında

He'd write about it; he'd write those missing pages.

konuştu, eksik sayfaları yazdı.

He wrote what would later be known as the Bible of Pain.

Sonraları "Acı'nın Kutsal Kitabı" olarak

bilinen kitabı yazdı.

In it he proposed new strategies,

Kitabında yeni stratejiler,

new treatments using nerve-block injections.

sinir bloğu iğnesi kullanılan yeni tedaviler önerdi.

He proposed a new institution, the Pain Clinic,

Öğle yemeği toplantılarına dayanarak,

based on those lunchtime meetings.

Acı Kliniği diye yeni klinik teklif etti.

But the most important thing about his book

Ama kitabıyla ilgili en önemli şey,

was that it was kind of an emotional alarm bell for medicine.

tıpta, duygusal bir alarm çeşidi olmasıydı.

Doktorların, hastaların hayatlarındaki acıyı

A desperate plea to doctors to take pain seriously

ciddiye almaları için umutsuzca bir istek..

in patients' lives.

He recast the very purpose of medicine.

Tıbbın amacını yeniden belirledi.

The goal wasn't to make patients better;

Amaç, hastaları daha iyi etmek değil;

it was to make patients feel better.

hastaları daha iyi hissettirmekti.

He pushed his pain agenda for decades,

Onlarca yıl ağrısını, gündeminden uzak tuttu

before it finally took hold in the mid-'70s.

ve nihayetinde 70'lerin ortasında acısı ortaya çıktı.

Hundreds of pain clinics sprung up all over the world.

Dünyada yüzlerce acı kliniği türedi.

But as they did -- a tragic twist.

Fakat türedikçe, trajik bir düğüm.

Bonica's years of wrestling caught up to him.

Bonica'nın güreş yılları onu yakaladı.

He had been out of the ring for over 20 years,

20 yılı aşkın süredir ringlerin dışında kaldı.

but those 1,500 professional bouts had left a mark on his body.

Ama 1500 müsabaka vücudunda iz bırakmıştı.

Still in his mid-50s, he suffered severe osteoarthritis.

50'li yaşların ortasına geldiğinde

hala osteoartrit hastasıydı.

Over the next 20 years he'd have 22 surgeries,

Sonraki 20 yıl, 4 omurga ameliyatı,

including four spine operations,

kalça protezi üstüne kalça protezi

and hip replacement after hip replacement.

olmak üzere 22 ameliyat geçirdi.

He could barely raise his arm, turn his neck.

Neredeyse kolunu kaldıramıyor

boynunu döndüremiyordu.

He needed aluminum crutches to walk.

Yürümek için aluminyum koltuk değneklerine ihtiyacı vardı.

His friends and former students became his doctors.

Arkadaşları ve

eski öğrencileri onun doktoru oldular.

One recalled that he probably had more nerve-block injections

Birine göre, dünyadaki en çok sinir bloğu

than anyone else on the planet.

iğnesi alan kişiydi.

Already a workaholic, he worked even more --

Zaten işkolikti, günde 15-18 saaten fazla çalıştı.

15- to 18-hour days.

Healing others became more than just his job,

İyileştirmek, onun için işten fazlasıydı.

it was his own most effective form of relief.

Bu onun rahatlama yoluydu.

"If I wasn't as busy as I am," he told a reporter at the time,

O zamanlar bir muhabire şöyle dedi;

"I would be a completely disabled guy."

"Eğer bu kadar meşgul olmasaydım,

tamamen engelli biri olurdum."

On a business trip to Florida in the early 1980s,

1980'lerin başında, Florida'da

bir iş gezisinde, Bonica, eski bir öğrencisini

Bonica got a former student to drive him to the Hyde Park area in Tampa.

onu Tampa'daki Hyde Park alanına götürmesi için aldı.

They drove past palm trees and pulled up to an old mansion,

Palmiye ağaçlarının önünden geçip,

garajında büyük gümüş havan topu saklı

with giant silver howitzer cannons hidden in the garage.

bir köşkün önünde durdular.

The house belonged to the Zacchini family,

Ev, Zacchini ailesine aitti--

who were something like American circus royalty.

Amerika'nın sirk kraliyeti denebilir.

Decades earlier, Bonica had watched them,

Yıllar önce, Bonica onları izlemişti,

clad in silver jumpsuits and goggles,

gümüş bir tulumda, büyük gözlüklerle,

doing the act they pioneered -- the Human Cannonball.

öncüsü oldukları numarayı yaparak

- İnsan Güllesi.

But now they were like him: retired.

Fakat şimdi

onlar da şu an onun gibiydi: emekli.

That generation is all dead now, including Bonica,

Şu an bu jenerasyonun hepsi ölü, Bonica da dahil.

so there's no way to know exactly what they said that day.

Bu yüzden o gün birbirlerine tam olarak

ne dediklerini bilmenin bir yolu yok.

But still, I love imagining it.

Ama yine de hayal etmeyi seviyorum.

The strongman and the human cannonballs reunited,

Güçlü adamlar ve insan gülleleri

tekrar bir araya gelmiş, birbirlerine

showing off old scars, and new ones.

eski, yeni yaralarını gösteriyorlar.

Maybe Bonica gave them medical advice.

Belki Bonica onlara tıbbi tavsiyeler verdi.

Maybe he told them what he later said in an oral history,

Belki onlara, sirkteki hayatının ve güreşmenin

which is that his time in the circus and wrestling deeply molded his life.

hayatını nasıl da şekillendirdiğini anlattı.

Bonica saw pain close up.

Bonica, acıyı yakından gördü.

He felt it. He lived it.

Onu hissetti.

Onu yaşadı.

And it made it impossible for him to ignore in others.

Ve bu,

acıyı inkar etmesini imkansızlaştırdı.

Out of that empathy, he spun a whole new field,

Bu sempatiyle, yepyeni bir alan tasarladı,

played a major role in getting medicine to acknowledge pain

tıbbın acıyı bilmesinde

in and of itself.

önemli bir rol oynadı.

In that same oral history,

Aynı sözlü tarihte,

Bonica, acının en karmaşık insan deneyimi olduğunu iddia etti.

Bonica claimed that pain

is the most complex human experience.

That it involves your past life, your current life,

Bu,

geçmiş yaşantını da,

bugünü de

your interactions, your family.

ilişkilerini de, aileni de içine alır.

That was definitely true for Bonica.

Bonica için tamamen doğduydu.

But it was also true for my mom.

Fakat bu, benim annem için de doğruydu.

It's easy for doctors to see my mom

Doktorlar için annemi,

profesyonel bir hasta olarak görmek kolaydı.

as a kind of professional patient,

a woman who just spends her days in waiting rooms.

Günlerini bekleme odalarında harcayan bir kadın.

Sometimes I get stuck seeing her that same way.

Bazen annemi aynı şekilde görmeye

takılıp kalıyorum.

But as I saw Bonica's pain --

Fakat, Bonica'nın dopdolu yaşanmış hayatına

a testament to his fully lived life --

vasiyet olan acısını gördükçe,

I started to remember all the things that my mom's pain holds.

annemin acısının dayandıklarını

hatırlamaya başlıyorum.

Before they got swollen and arthritic,

Şişip iltihaplanmadan önce,

my mom's fingers clacked away

çalıştığı hastanede insan kaynakları

in the hospital H.R. department where she worked.

bölümünde, annemin parmakları tıkırdardı.

They folded samosas for our entire mosque.

Tüm cami için, samsa (bir yemek çeşidi)

sarardı o parmaklar.

When I was a kid, they cut my hair,

Ben çocukken, onlar saçlarımı kestiler

wiped my nose,

burnumu sildiler,

tied my shoes.

ayakkabılarımı bağladılar.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)