Pavan Sukhdev: Put a value on nature!

Pavan Sukhdev: Doğaya değer biçin!

Çeviri: Yasin Kasirga Gözden geçirme: Meric Aydonat

I'm here to talk to you

Burada bulunmamın amacı sizlere

about the economic invisibility of nature.

doğanın ekonomik değer anlamında görünmezliğinden bahsetmek.

The bad news

Kötü haber şu ki,

is that mother nature's back office isn't working yet,

doğa ananın mali departmanı henüz çalışmaya başlamadı,

so those invoices don't get issued.

dolayısıyla faturalar henüz düzenlenmedi.

But we need to do something about this problem.

Ancak bu sorun hakkında bir şeyler yapmalıyız.

I began my life as a markets professional

İş yaşamıma pazarlama uzmanı olarak başladım

and continued to take an interest,

ve bu alana duyduğum ilgi hep devam etti,

but most of my recent effort

ama yakın zamanlardaki çabalarımın çoğu

has been looking at the value

insanoğluna doğadan gelen ve

of what comes to human beings from nature,

ekonomik pazar tarafından fiyatlandırılmayan

and which doesn't get priced by the markets.

değerlere bakmak üzerine oldu.

A project called TEEB was started in 2007,

TEEB adında bir proje 2007 yılında,

and it was launched by a group of environment ministers

G8+5 ülkelerinin çevre bakanlarından oluşan

of the G8+5.

bir grup tarafından başlatıldı.

And their basic inspiration

Temel esin kaynakları

was a stern review of Lord Stern.

Lord Stern'in sert bir değerlendirmesiydi.

They asked themselves a question:

Kendilerine şu soruyu sordular:

If economics could make such a convincing case

Şayet ekonomi, iklim değişimi karşısında erken eylem için

for early action on climate change,

bu denli ikna edici bir değerlendirme yapabiliyorsa,

well why can't the same be done for conservation?

koruma için aynısını neden yapamasın?

Why can't an equivalent case be made

Neden denk bir sav, doğa için de

for nature?

ortaya konamasın?

And the answer is: Yeah, it can.

Cevap şu: Elbette yapılabilir.

But it's not that straightforward.

Ama bu o kadar basit değildi

Biodiversity, the living fabric of this planet, is not a gas.

Bu gezegenin canlı kumaşı olan biyoçeşitlilik gazdan ibaret değil.

It exists in many layers,

Pek çok katman halinde,

ecosystems, species and genes across many scales --

ekosistemler, türler ve genler halinde ve pek çok boyuta sahip

international, national, local, community --

--uluslararası, ulusal, yerel, kamusal--

and doing for nature

ve Lord Stern ve takımının

what Lord Stern and his team did for nature is not that easy.

doğa üzerine yaptığı şey hiç de kolay değil.

And yet, we began.

Projeye başladık.

We began the project with an interim report,

Bu projeye, onlarca araştırmacı tarafından

which quickly pulled together

konu hakkında hızlıca toplanan birçok

a lot of information that had been collected on the subject

bilgiyi içeren

by many, many researchers.

geçici bir raporla başladık.

And amongst our compiled results

Ve derlediğimiz sonuçlar neticesinde

was the startling revelation

açığa çıkan şey

that, in fact, we were losing natural capital --

gerçekte doğal sermayeyi - doğanın bizlere sunduğu

the benefits that flow from nature to us.

faydaları kaybediyor oluşumuzdu.

We were losing it at an extraordinary rate --

Hepsini sıradışı bir hızda kaybediyorduk,

in fact, of the order of two to four trillion dollars-worth

rakamsal olarak, iki ila dört trilyon dolar değerinde

of natural capital.

doğa sermayesi kaybı

This came out in 2008,

Bu 2008 yılında ortaya çıktı.

which was, of course, around the time that the banking crisis had shown

O yıl ekonomik krizlerin ortaya çıkardığı gibi

that we had lost financial capital

doğal kaynakların dört trilyonundan

of the order of two and a half trillion dollars.

iki buçuk trilyonunu kaybettiğimizi gösterdiği zamandı.

So this was comparable in size to that kind of loss.

Bu herhangi bir ölçüyle karşılaştıralamayacak kadar önemli bir kayıp.

We then have gone on since

Sonrasında biz

to present for [the] international community,

uluslarası topluma

for governments,

devletlere,

for local governments and for business

yerel hükümetlere, iş dünyasına ve sizin ve benim gibi insanlara

and for people, for you and me,

geçtiğimiz yıl Birleşmiş Milletler'de sunulan

a whole slew of reports, which were presented at the U.N. last year,

ve doğanın ekonomik değerinin görünmezliğini anlatan

which address the economic invisibility of nature

ve bu problemi çözmek için neler yapılabileceğini tarifleyen

and describe what can be done to solve it.

raporlar sunmaya başladık.

What is this about?

Peki olan biten neydi?

A picture that you're familiar with --

Aşina olduğunuz bir resim---

the Amazon rainforests.

Amazon yağmur ormanları.

It's a massive store of carbon, it's an amazing store of biodiversity,

Devasa bir karbon deposu ve inanilmaz bir biyoçeşitlilik dünyası

but what people don't really know

ancak insanların aslında bilmediği bir gerçek daha var ki

is this also is a rain factory.

Amazon aynı zamanda bir yağmur fabrikası

Because the northeastern trade winds,

Zira kuzeydoğu menşeili rüzgarlar,

as they go over the Amazonas,

Amazonlar'ın üzerinden geçerken

effectively gather the water vapor.

su buharını da verimli bir şekilde toplarlar.

Something like 20 billion tons per day of water vapor

Yaklaşık olarak günlük 20 milyar ton su buharı

is sucked up by the northeastern trade winds,

kuzeydoğu menşeili rüzgarlar tarafından emilip

and eventually precipitates in the form of rain

La Plata havzasına yağmur formunda

across the La Plata Basin.

yağış olarak düşer.

This rainfall cycle, this rainfall factory,

Bu yağmur döngüsü, bu yağmur fabrikası,

effectively feeds an agricultural economy

Latin Amerika'da 240 milyar dolar değerinde

of the order of 240 billion dollars-worth

bir tarım ekonomisini

in Latin America.

verimli şekilde besler.

But the question arises: Okay, so how much

Ancak ortaya şu soru çıkıyor: Peki Uruguay,

do Uruguay, Paraguay, Argentina

Paraguay, Arjantin ve hatta Brezilya'daki Mato Gross eyaleti

and indeed the state of Mato Grosso in Brazil

bu yağmuru üreten ve yaşamsal bir ekonomi sağlayan

pay for that vital input to that economy

Amazonlar için

to the state of Amazonas, which produces that rainfall?

ne kadar para ödüyorlar?

And the answer is zilch,

Cevap hiç!,

exactly zero.

Tam olarak sıfır.

That's the economic invisibility of nature.

İşte doğanın ekonomik görünmezliği bu.

That can't keep going on,

Ancak bu şekilde devam edemez zira

because economic incentives and disincentives are very powerful.

ekonomik teşvikler ve caydırıcı faktörler çok güçlü.

Economics has become the currency of policy.

Ekonomi politikanın para birimi haline geldi.

And unless we address

Ve eğer biz

this invisibility,

bu görünmez değeri tariflemez isek

we are going to get the results that we are seeing,

bu değerli doğal varlığın aşamalı olarak değerini yitirmesi ile

which is a gradual degradation and loss

sonuçlanacağı görünen

of this valuable natural asset.

neticeler alacağız.

It's not just about the Amazonas, or indeed about rainforests.

Bu durum sadece Amazonlarla ilgili değil, hatta sadece yağmur ormanları ile de ilgili değil

No matter what level you look at,

Hangi açıdan bakarsanız bakın,

whether it's at the ecosystem level or at the species level or at the genetic level,

ister ekosistem açısından, ister türler açısından veya genetik açıdan

we see the same problem again and again.

aynı problemi tekrar tekrar görmeye devam ediyoruz.

So rainfall cycle and water regulation by rainforests

Yani ekosistem açısından, yağmur ormanlarının sağladığı yağmur döngüsü

at an ecosystem level.

ve su regülasyonu.

At the species level,

Türler açısından,

it's been estimated that insect-based pollination,

tahminler gösteriyor ki böcekler tarafından gerçekleştirilen

bees pollinating fruit and so on,

döllenme (tozlaşma)- arıların meyveleri döllemesi ve benzeri

is something like 190 billion dollars-worth.

tozlaşmaların değeri 190 milyar dolar civarında.

That's something like eight percent

Kabaca bu rakam bütün dünyanın global tarım çıktısının yaklaşık

of the total agricultural output globally.

yüzde 8'ine tekabül etmekte.

It completely passes below the radar screen.

Ancak bu gerçek radar ekranımızın dışında kalıyor, görmüyoruz.

But when did a bee actually ever give you an invoice?

Peki, ne zaman bir arı size gerçekten bir fatura kesti?

Or for that matter, if you look at the genetic level,

Veya aynı konu ile ilgili olarak, eğer genetik açıdan bakarsanız

60 percent of medicines were prospected,

tüm ilaçların yüzde 60'ı, ilk olarak ya bir yağmur ormanında

were found first as molecules in a rainforest or a reef.

ya da bir resifde molekül halinde bulunmuştur.

Once again, most of that doesn't get paid.

Bir kez daha, bu bedelin de çok büyük bir kısmı ödenmemiştir.

And that brings me to another aspect of this,

Ve bu beni konunun bir başka boyutuna getiriyor

which is, to whom should this get paid?

o da, bu bedelin ödemesi kime yapılmalı?

That genetic material

Bu genetik materyal

probably belonged, if it could belong to anyone,

eğer birine ait olabilse idi

to a local community of poor people

muhtemelen araştırmacıların sonradan ilaca dönüşen o molekülün bulmasında

who parted with the knowledge that helped the researchers to find the molecule,

bilgileri ile katkıda bulunmuş

which then became the medicine.

lokal ve fakir bir insan topluluğuna ait olurdu.

They were the ones that didn't get paid.

İşte ödemeyi almayanlar onlardır.

And if you look at the species level,

Ve eğer türler açısından bakacak olursanız

you saw about fish.

balığı görürsünüz.

Today, the depletion of ocean fisheries is so significant

Bugün, okyanus balıklarının tür ve sayılarındaki azalma

that effectively it is effecting the ability of the poor,

o kadar belirgin ki bu durum ailelerini beslemek

the artisanal fisher folk

ve geçimlerini sürdürmek için balıkçılık yapan

and those who fish for their own livelihoods,

fakir balıkçı halkı

to feed their families.

önemli ölçüde etkilemekte.

Something like a billion people depend on fish,

Yaklaşık olarak bir milyar insan

the quantity of fish in the oceans.

okyanuslardaki balık miktarına bağlı durumda yaşıyor.

A billion people depend on fish

Bir milyar insan ihtiyaç duydukları hayvansal proteinin

for their main source for animal protein.

ana kaynağı olarak balıklardan besleniyor.

And at this rate at which we are losing fish,

Ve bugün balıkları kaybediş hızımız böyle gittiği müddetçe

it is a human problem of enormous dimensions,

daha önce görmediğimiz ve inanılmaz büyüklükte

a health problem

bir sağlık problemi ile

of a kind we haven't seen before.

karşı karşıyayız demektir.

And finally, at the ecosystem level,

Sonuç olarak, ekosistem açısından,

whether it's flood prevention or drought control provided by the forests,

ister ormanların sağladığı kuraklık kontrolü veya sel/taşkın koruması olsun,

or whether it is the ability of poor farmers

ister fakir çiftçilerin

to go out and gather leaf litter

gidip sığır ve keçileri için

for their cattle and goats,

yaprak çöplerini toplamaları olsun,

or whether it's the ability of their wives

ister bu çiftçilerin eşlerinin gidip ormandan

to go and collect fuel wood from the forest,

yakacak olarak odun toplamaları olsun,

it is actually the poor

nihayetinde tüm bu ekosistem hizmetlerine bağlı

who depend most on these ecosystem services.

yaşayanlar aslında fakir insanlar.

We did estimates in our study

Çalışmalarımızda yaptığımız tahminlere göre

that for countries like Brazil, India and Indonesia,

Brezilya, Hindistan ve Endonezya gibi ülkeler,

even though ecosystem services --

---doğadan insanlığa akan ekosistem hizmetlerinden ücretsiz

these benefits that flow from nature to humanity for free --

faydalanıyor olsalar dahi---

they're not very big in percentage terms of GDP --

GSYİH açısından çok da büyük yer tutmamaktadır

two, four, eight, 10, 15 percent --

yüzde iki, dört, sekiz, 10, 15 ---

but in these countries, if we measure how much they're worth to the poor,

ama bu ülkelerde, eğer bu hizmetlerin fakirler için ne kadar değerli

the answers are more like

olduğunu ölçecek olursa, cevap yaklaşık olarak

45 percent, 75 percent, 90 percent.

yüzde 45, yüzde 75 yüzde 90 olur.

That's the difference.

İşte fark bu.

Because these are important benefits for the poor.

Çünkü tüm bunlar fakirler için çok önemli faydalar.

And you can't really have a proper model for development

Ve eğer, en önemli ve kendi geliştirdiğiniz varlık olan

if at the same time you're destroying or allowing

ekolojik altyapıyı bir taraftan yok ediyor veya sürekli tahrip olmasına izin veriyorsanız,

the degradation of the very asset, the most important asset,

diğer taraftan aynı ekolojik altyapının gelişmesi için

which is your development asset,

çalışabilecek bir model

that is ecological infrastructure.

geliştiremezsiniz.

How bad can things get?

Peki, işler ne kadar kötüye gidebilir?

Well here a picture of something called the mean species abundance.

Şimdi size ortalama türlerin bolluğu (MSA) adı verilen bir resim göstermek istiyorum

It's basically a measure

Bu (MSA) aslında basit olarak çevremizdeki farklı türlerin

of how many tigers, toads, ticks or whatever on average

ortalama biyokütlesinin ne kadarının kaplan, karakurbağası,

of biomass of various species are around.

kene veya diğer hayvanlardan meydana geldiğini gösteren bir ölçüm.

The green represents the percentage.

Yeşil renk yüzdeyi temsil ediyor.

If you start green, it's like 80 to 100 percent.

Eğer yeşil ile başlarsak, yüzde 80-100 arası olduğunu görüyoruz.

If it's yellow, it's 40 to 60 percent.

Eğer sarı ile başlarsak, yüzde 40-60 arası.

And these are percentages versus the original state, so to speak,

Ve bunlar orijinal durumla karşılaştırma yapıldığında çıkan yüzdeler,

the pre-industrial era, 1750.

başka bir deyişler, endüstriyel devrim öncesi çağ ile yani 1750.

Now I'm going to show you

Şimdi ise size iş dünyasının bu durumu haliyle

how business as usual will affect this.

nasıl etkilediğini göstereceğim.

And just watch the change in colors

Biz bu şekilde yani

in India, China, Europe,

global biyokütleyi sürdürülebilir olmayan şekilde

sub-Saharan Africa

tüketmeye devam ettikçe de

as we move on and consume global biomass

Hindistan, Çin, Avrupa, Africa Saharasının alt kısımlarındaki

at a rate which is actually not going to be able to sustain us.

renk değişikliklerini izleyin.

See that again.

Tekrar bakın.

The only places that remain green -- and that's not good news --

Yeşil renkte kalan tek yer -- ki bu iyi haber değil--

is, in fact, places like the Gobi Desert,

gördüğünüz gibi Gobi Çölü gibi tundralar

like the tundra and like the Sahara.

ve Sahara gibi çöller.

But that doesn't help because there were very few species

Ancak bu durum bize yardımcı olmuyor zira bu bölgelerde

and volume of biomass there in the first place.

ilk zamanlarda zaten çok kısıtlı sayıda tür ve biyokütle hacmi vardı.

This is the challenge.

İşte zor olan bu.

The reason this is happening

Benim düşünceme göre, bütün bu olanlar tek bir basit

boils down, in my mind, to one basic problem,

problemden kaynaklanıyor, o da bizlerin

which is our inability to perceive the difference

toplum çıkarları ile kişilerin kazançları arasındaki

between public benefits

farkı algılamadaki

and private profits.

yetersizliğimiz.

We tend to constantly ignore public wealth

Sürekli olarak toplumsal refahı gözardı etme

simply because it is in the common wealth,

eğilimindeyiz. Bu durum toplumsal refahın ortak refah olması

it's common goods.

ortak mallardan teşkil edilmesinden kaynaklanıyor.

And here's an example from Thailand

Bu duruma Tayland'dan bir örnek vereyim.

where we found that, because the value of a mangrove is not that much --

bir mangrov ağacının değeri --ölçüm yapılan 9 yıllık süreçte yaklaşık olarak 600 dolar--

it's about $600 over the life of nine years that this has been measured --

bir karides çitfliği olarak değerlendirildiğindeki değerinin yanında

compared to its value as a shrimp farm,

--9600 dolar-- hiç de çok değil

which is more like $9,600,

ve neticesinde kademeli olarak

there has been a gradual trend to deplete the mangroves

mangrov ağaçlarının yok edilip

and convert them to shrimp farms.

yerlerine karides çitflikleri kurulması trendine yol açıyor.

But of course, if you look at exactly what those profits are,

Ama tabii ki, gerçek manada elde edilen karlar ne diye

almost 8,000 of those dollars

bakarsak, 8000 doların neredeyse tamamı

are, in fact, subsidies.

aslında sübvansiyon.

So you compare the two sides of the coin

O halde madalyonun iki yüzünü karşılaştırın ve

and you find that it's more like 1,200 to 600.

göreceksiniz ki durum aslında 1200'e 600 şeklinde.

That's not that hard.

Bu zor değil.

But on the other hand, if you start measuring,

Ancak öte yandan, eğer bir karides çiftliği sahasının

how much would it actually cost

tekrar restore edilip eski üretkenliğine

to restore the land of the shrimp farm

kavuşmasının bedelini

back to productive use?

ölçmeye başlarsanız ne kadar eder?

Once salt deposition and chemical deposition

Bu sorunun cevabı tuz ve kimyasal çökertilerin

has had its effects,

etkilerinin yanında

that answer is more like $12,000 of cost.

yaklaşık olarak 12,000 dolar.

And if you see the benefits of the mangrove

Ayrıca eğer mangrov ağacının fırtına ve siklonlara

in terms of the storm protection and cyclone protection that you get

karşı sağladığı koruma ve balıklar için adeta bir üreme çiftliği olması

and in terms of the fisheries, the fish nurseries,

ve fakirlerin balık temin etmesini de sağlaması

that provide fish for the poor,

gibi faydaları dikkate aldığımızda

that answer is more like $11,000.

cevap 11,000 dolar gibi olur.

So now look at the different lens.

O halde, şimdi farklı açıdan bakın.

If you look at the lens of public wealth

Eğer toplum refahı, toplum zenginliği açısına karşılık kişisel

as against the lens of private profits,

çıkar açısından bakarsanız,

you get a completely different answer,

korumanın yıkımdan çok daha mantıklı olduğunu

which is clearly conservation makes more sense,

net bir şekilde ortaya koyan

and not destruction.

tamamen farklı bir cevap alırsınız.

So is this just a story from South Thailand?

Peki, bu anlattığım Güney Tayland'da yaşanan öylesine bir hikaye mi sadece?

Sorry, this is a global story.

Üzgünüm, bu global bir hikaye.

And here's what the same calculation looks like,

Ve TRUCOST isimli bir grubun yaptığı güncel

which was done recently -- well I say recently, over the last 10 years --

---son 10 yılı kapsayan şekilde--

by a group called TRUCOST.

bir çalışma şunu gösteriyor.

And they calculated for the top 3,000 corporations,

Bu çalışmayı en büyük 3000 şirket arasında gerçekleştirmişler

what are the externalities?

peki bu firmaların dışsallıkları nelerdir?

In other words, what are the costs of doing business as usual?

Başka bir deyişle, işleri her zamanki gibi yürütmenin maliyeti ne?

This is not illegal stuff, this is basically business as usual,

Yasadışı bir durumdan bahsetmiyorum, iklim değişikliğine yol açan

which causes climate-changing emissions, which have an economic cost.

ve ekonomik maliyet getiren işlere devam etmekten bahsediyorum.

It causes pollutants being issued, which have an economic cost,

Çevre kirliliğine yol açan ve ekonomik maliyet getiren

health cost and so on.

sağlık maliyeti getiren işlerden bahsediyorum.

Use of freshwater.

Temiz suyun kullanımı.

If you drill water to make coke near a village farm,

Eğer bir köy çiftliği yakınlarında kola üretmek için su kuyusu

that's not illegal, but yes, it costs the community.

açarsanız, bu yasadışı değildir ama evet topluma bir maliyeti vardır.

Can we stop this, and how?

Peki biz bunu durdurabilir miyiz? ve nasıl?

I think the first point to make is that we need to recognize natural capital.

Bence ilk hareket noktamız doğal tabiat sermayesinin farkına varmak olmalı.

Basically the stuff of life is natural capital,

Tüm yaşamın içindekiler doğal sermayedir ve biz bu durumun farkına

and we need to recognize and build that into our systems.

varmalı ve bu gerçeği kendi sistemlerimize adapte etmeliyiz.

When we measure GDP

Ulusal düzeyde bir ekonomik performans ölçütü olarak

as a measure of economic performance at the national level,

GSYİH'i ölçtüğümüze

we don't include our biggest asset at the country level.

ülke bazındaki en büyük varlığımızı bu ölçüme dahil etmiyoruz.

When we measure corporate performances,

Kurumsal performansları ölçtüğümüzde

we don't include our impacts on nature

o kurumun yaptığı işin doğa üzerindeki etkilerini

and what our business costs society.

ve topluma yansıyan maliyeti dahil etmiyoruz.

That has to stop.

Bu artık sona ermelidir.

In fact, this was what really inspired my interest in this phase.

Aslına bakarsanız, bana bu aşamada ilham veren konu da bu.

I began a project way back called the Green Accounting Project.

Green Accounting Project (Yeşil Muhasebe Projesi) isminde bir projeye başladım.

That was in the early 2000s

2000'li yılların başında

when India was going gung-ho about GDP growth

Çin yıllık yüzde 8,9 hatta 10'luk "yıldızlı" GSYİH büyümesi

as the means forward --

gerçekleştirirken Hindistan olarak aynı

looking at China with its stellar growths of eight, nine, 10 percent

GSYİH artışını biz niye yapamayalım

and wondering, why can we do the same?

diye düşündük.

And a few friends of mine and I

Birkaç arkadaşım ve ben

decided this doesn't make sense.

bunun pek mantıklı olmadığına karar verdik.

This is going to create more cost to society and more losses.

Bu durum toplum için daha büyük bir maliyete ve daha büyük kayıplara yol açacaktı.

So we decided to do a massive set of calculations

Sonrasında onlarca hesap yapmaya ve Hindistan

and started producing green accounts for India and its states.

ve eyaletleri için yeşil hesaplar oluşturmaya başladık.

That's how my interests began

Bu konudaki merakım ve TEEB projesine

and went to the TEEB project.

varışım buradan kaynaklanıyor.

Calculating this at the national level is one thing, and it has begun.

Bu hesapları ulusal düzeyde yapmak önemli bir şeydi ve artık başladı.

And the World Bank has acknowledged this

Dünya Bankası da bunu tanıdı ve onlar da

and they've started a project called WAVES --

WAVES isimli bir projeye başladılar.

Wealth Accounting and Valuation of Ecosystem Services.

--- Refah Muhasebesi ve Ekosistem Servislerinin Değerlemesi---

But calculating this at the next level,

Ama aynı hesapları bir sonraki aşamada gerçekleştirmek

that means at the business sector level, is important.

yani iş dünyası seviyesinde gerçekleştirmek çok önemli.

And actually we've done this with the TEEB project.

Biz bunu TEEB projesi ile yaptık.

We've done this for a very difficult case,

Çok zorlu bir vakayı çalıştık,

which was for deforestation in China.

tüm Çin'deki ormanların yokolması vakasını.

This is important, because in China in 1997,

Bu önemli, çünkü 1997 yılında Çin'de,

the Yellow River actually went dry for nine months

Sarı Nehir 9 ay boyunca kurumuş ve

causing severe loss of agriculture output

sadece tarımsal üretimde çok ciddi kayıplara yol açmakla kalmayıp

and pain and loss to society.

topluma da acı ve kayıp vermişti.

Just a year later the Yangtze flooded,

Bundan sadece 1 sene sonra, Yangtze seli

causing something like 5,500 deaths.

yaklaşık 5500 ölüme yol açtı.

So clearly there was a problem with deforestation.

Açık bir şekilde ortada ormanların yok oluşu ile ilgili bir problem var.

It was associated largely with the construction industry.

Bu durum taahhüt sektörü ile çokça ilişkilendirildi.

And the Chinese government responded sensibly

Sonrasında Çin hükümeti duyarlı bir şekilde hareket ederek

and placed a ban on felling.

ağaçların kesilip yakılmasını yasakladı.

A retrospective on 40 years

Geçtiğimiz 40 yıla bakarsak göreceğiz ki

shows that if we had accounted for these costs --

eğer tüm bu dışsal maliyetleri hesaplasaydık,

the cost of loss of topsoil,

nebati toprağın kaybedilmesinin maliyeti,

the cost of loss of waterways,

su yollarının kaybedilmesinin maliyeti

the lost productivity, the loss to local communities

üretkenliğin kaybı ve lokal toplumun kaybı,

as a result of all these factors,

ve tüm bu faktörler neticesinde oluşan

desertification and so on --

çölleşme ve diğerleri --

those costs are almost twice as much

tüm bunlar kerestenin pazar fiyatının şimdikinin

as the market price of timber.

iki katı olmasına yol açardı.

So in fact, the price of timber in the Beijing marketplace

Açıkcası, Beijing'de piyasadaki kerestenin fiyatına

ought to have been three-times what it was

eğer gerçek anlamda Çin toplumunun yaşadığı acı ve maliyetler eklenmiş olsa idi

had it reflected the true pain and the costs

bu fiyatın şimdikinin iki-üç katı

to the society within China.

olması gerekirdi.

Of course, after the event one can be wise.

Elbette, bir olay olduktan ve başımıza geldikten sonra ders alarak daha akıllı davranırız.

The way to do this is to do it on a company basis,

Bu işi daha ileriye götürmek için yapılması gereken ise

to take leadership forward,

aynı hesaplamaları önemli sektörlerde faaliyet gösteren

and to do it for as many important sectors which have a cost,

ve maliyet oluşturan mümkün olduğu kadar

and to disclose these answers.

çok şirket üzerinde gerçekleştirmek.

Someone once asked me, "Who is better or worse,

Bir zamanlar biri bana şu soruyu sormuştu, "Endonezya'daki

is it Unilever or is it P&G

yağmur ormanları üzerinde oluşturdukları etki söz konusu olduğunda

when it comes to their impact on rainforests in Indonesia?"

hangi firma daha iyi, Unilever mi yoksa P&G mi?

And I couldn't answer because neither of these companies,

Ve ben bu soruya cevap veremedim çünkü her iki şirket de

good though they are and professional though they are,

iyi ve profesyonel olmasına rağmen, ikisi de

do not calculate or disclose their externalities.

dışsallıklarını açığa vurmamakta ve hesaplamamaktalar.

But if we look at companies like PUMA --

Ama eğer PUMA gibi şirketlere bakarsak,

Jochen Zeitz, their CEO and chairman,

şirketin CEO'su ve başkanı olan Jochen Zeitz

once challenged me at a function,

bir keresinde ben kendi projemi bitirmeden kendisinin bu projeyi

saying that he's going to implement my project before I finish it.

uygulamaya geçireceğini söylemişti.

Well I think we kind of did it at the same time, but he's done it.

Sanırım ikimiz de aynı sürede tamamladık ama dediğini yaptı.

He's basically worked the cost to PUMA.

PUMA'nın maliyetleri üzerinde çalıştı.

PUMA has 2.7 billion dollars of turnover,

PUMA yıllık 2.7 milyar ciroya ve

300 million dollars of profits,

300 milyon dolar kara,

200 million dollars after tax,

200 milyon dolar vergi sonrası kara,

94 million dollars of externalities, cost to business.

ve maliyete etki eden 94 milyon dolar dışsallıklara sahip.

Now that's not a happy situation for them,

Şimdi bu durum onlar için hoş değil

but they have the confidence and the courage

ama "işte ölçtüğümüz şeyler bunlar"

to come forward and say, "Here's what we are measuring.

diyebilecek özgüvene ve cesarete sahipler.

We are measuring it because we know

Ölçüyoruz çünkü biliyoruz ki

that you cannot manage what you do not measure."

ölçemediğiniz şeyi yönetemezsiniz.

That's an example, I think, for us to look at

Bu bir örnekti, sanırım, dikkat etmemiz gereken

and for us to draw comfort from.

ve bizi rahatlatan bir örnek.

If more companies did this,

Eğer daha çok şirket bunu yapmış olsaydı,

and if more sectors engaged this as sectors,

ve eğer daha çok sektör bu sektörlere angaje olsaydı

you could have analysts, business analysts,

daha çok analist ve bizim gibi insanlar daha fazla olabilirdi ve

and you could have people like us and consumers and NGOs

tüketiciler ile sivil toplum örgütleri şirketlerin

actually look and compare the social performance of companies.

sosyal performanslarını yakından görüp karşılaştırabilirdi.

Today we can't yet do that, but I think the path is laid out.

Bugün hala bunu yapamıyoruz ama sanırım yol haritası artık netleşmiş durumda.

This can be done.

Bu yapılabilir.

And I'm delighted that the Institute of Chartered Accountants in the U.K.

Ve bildirmekten memnuniyet duyuyorum ki İngiltere Muhasebeciler Derneği

has already set up a coalition to do this,

bu işi yapmak için çoktan bir koalisyon kurdu,

an international coalition.

uluslararası bir koalisyon.

The other favorite, if you like, solution for me

Benim bir diğer favori çözümüm de

is the creation of green carbon markets.

yeşil karbon piyasasının oluşturulması.

And by the way, these are my favorites --

Bu arada, bunlar benim favorilerim, dışsallıkların

externalities calculation and green carbon markets.

hesaplanması ve yeşil karbon piyasaları.

TEEB has more than a dozen separate groups of solutions

TEEB'in korunaklı alanların değerlendirilmesini,

including protected area evaluation

ekosistem servisleri için ödeme yapılmasını ve

and payments for ecosystem services

eko-sertifikasyonu içeren bir düzine farklı çözümü var

and eco-certification and you name it, but these are the favorites.

ama benim favorilerim az önce bahsettiğim iki konu.

What's green carbon?

Peki niye yeşil karbon?

Today what we have is basically a brown carbon marketplace.

Bugün sahip olduğumuz temelde bir kahverengi karbon pazarı.

It's about energy emissions.

Konu enerji emisyonları hakkında.

The European Union ETS is the main marketplace.

Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi bugünkü ana piyasayı oluşturuyor.

It's not doing too well. We've over-issued.

Ve çok iyi çalışmıyor. Çok fazla miktarda karbon piyasaya sürülmüş durumda.

A bit like inflation: you over-issue currency,

Bir nevi enflasyon gibi, eğer piyasaya fazla miktarda para

you get what you see, declining prices.

sürerseniz, ne alacağınız bellidir, fiyatlar düşer.

But that's all about energy and industry.

Ama bu tamamen enerji ve endüstri ile ilgili.

But what we're missing is also some other emissions

Ama bizim eksikliğini gördüğümüz siyah karbon

like black carbon, that is soot.

yani kül gibi diğer başka emisyonların da piyasada olması.

What we're also missing is blue carbon,

Ayrıca yüzde 55'ten daha fazla olan depolama kaynağı ile

which, by the way, is the largest store of carbon --

en büyük karbon deposu olan

more than 55 percent.

mavi karbonun da eksikliğini görüyoruz.

Thankfully, the flux, in other words, the flow of emissions

Şükürler olsun ki, mevcut akış, başka bir deyişle, emisyonların

from the ocean to the atmosphere and vice versa,

atmosferden okyanusa ve aynı şekilde tam tersi yöne olan

is more or less balanced.

akışı aşağı yukarı dengelenmiş durumda.

In fact, what's being absorbed

Gerçekte absorbe edilen tüm emisyonlarımızın

is something like 25 percent of our emissions,

yaklaşık yüzde 25'lik miktarı, ki bu durumda sonrasında

which then leads to acidification

asitleşmeye ve okyanuslardaki alkalinitenin

or lower alkalinity in oceans.

azalmasına yol açmakta.

More of that in a minute.

Dahası da var.

And finally, there's deforestation,

Nihayetinde, ormanların yokolması ve

and there's emission of methane

topraktan çıkan

from agriculture.

metan emisyonu.

Green carbon,

Yeşil karbon,

which is the deforestation and agricultural emissions,

yani ormanların yok olması ve zirai emisyonlar ve

and blue carbon

mavi karbon, birlikte tüm emisyonlarımızın

together comprise 25 percent of our emissions.

yüzde 25'lik kısmını oluşturuyor.

We have the means already in our hands,

Elimizde bu durum için bir araç mevcut, bir yapı ile bir

through a structure, through a mechanism, called REDD Plus --

mekanizma şeklinde çalışan bir araç, buna REDD Plus diyoruz.

a scheme for the reduced emissions

Ormanların yok olması ve orman arazilerin azalmasından

from deforestation and forest degradation.

kaynaklı emisyonların azaltılması için bir plan.

And already Norway has contributed a billion dollars each

Norveç çoktan hem Endonezya hem de Brezilya'ya

towards Indonesia and Brazil

bu Red Plus planının uygulanabilmesi için bir milyar dolar

to implement this Red Plus scheme.

kaynak aktarmış ve katkı yapmış durumda.

So we actually have some movement forward.

Aslında attığımız adımlar var.

But the thing is to do a lot more of that.

Ama gerçek şu ki daha yapılması gereken çok iş var.

Will this solve the problem? Will economics solve everything?

Peki bu problemi çözecek mi? Ekonomi herşeyi çözecek mi?

Well I'm afraid not.

Korkarım hayır.

There is an area that is the oceans, coral reefs.

Okyanuslarda bir alan var, mercan resifleri

As you can see,

Gördüğünüz gibi,

they cut across the entire globe

Mikronezya'dan başlayıp tüm Endonezya, Malezya,

all the way from Micronesia

Hindistan, Madagaskarı geçip Karayipler'in batısına ulaşacak

across Indonesia, Malaysia, India, Madagascar

şekilde bütün yerküreyi

and to the West of the Caribbean.

kesiyor.

These red dots, these red areas,

Bu kırmızı noktalar, bu kırmızı alanlar,

basically provide the food and livelihood

yarım milyardan fazla insana yiyecek ve yaşam

for more than half a billion people.

sağlıyor.

So that's almost an eighth of society.

Bu tüm toplumların neredeyse sekizde biri demek.

And the sad thing is that, as these coral reefs are lost --

Ve üzücü olan ise, mercan resifleri kayboldukça

and scientists tell us

ve --bilimadamlarının söylediğine göre atmosferdeki

that any level of carbon dioxide in the atmosphere above 350 parts per million

karbondioksit seviyesinin 350 ppm'i aşması durumu

is too dangerous for the survival of these reefs --

bu resiflerin hayatına devam etmeleri karşısında çok büyük tehdit oluşturacak.--

we are not only risking the extinction

biz sadece tüm mercan resiflerinde yaşayan türlerinin ve ılık su mercanlarının

of the entire coral species, the warm water corals,

yok olmasını riske atmakla kalmıyoruz,

we're not only risking a fourth of all fish species which are in the oceans,

okyanuslardaki tüm balık türlerinin dörtte birini riske atmakla kalmıyoruz,

but we are risking the very lives and livelihoods

aynı zamanda fakir ülkelerde gelişmekte olan dünyada yaşayan

of more than 500 million people

500 milyon insanın hayatını ve yaşam çevresini

who live in the developing world in poor countries.

riske atıyoruz.

So in selecting targets of 450 parts per million

O halde 450 ppm değerini hedefleyip, iklim müzakerelerinde

and selecting two degrees at the climate negotiations,

iki derecelik artışı seçerek

what we have done is we've made an ethical choice.

aslında etik bir tercihte bulunmuş oluyoruz.

We've actually kind of made an ethical choice in society

Aslında toplum olarak çoktan mercan resiflerine sahip olmamak, onları kaybetmek

to not have coral reefs.

üzere etik bir tercih yapmış bulunuyoruz.

Well what I will say to you in parting

Kapanış kısmında söylemek istediğim bir şey var ki

is that we may have done that.

aslında bunu yapabilirdik.

Let's think about it and what it means,

Lütfen bunun hakkında ve ne anlama geldiği konusunda

but please, let's not do more of that.

düşünelim ama daha ötesini yapmayalım.

Because mother nature only has that much

Çünkü tabiat ananın ancak bu kadar ekolojik altyapısı ve doğal

in ecological infrastructure and that much natural capital.

sermayasi var, ötesi yok.

I don't think we can afford too much of such ethical choices.

Benzer etik tercihlere daha fazla gücümüzün yeteceğini zannetmiyorum.

Thank you.

Teşekkürler

(Applause)

(Alkışlar)