Are athletes really getting faster, better, stronger? | David Epstein

Çeviri: Onur ŞAHİN Gözden geçirme: Eren Gokce

The Olympic motto is "Citius, Altius, Fortius."

Olimpiyatın düsturu, "Citius, Altius, Fortius"tur.

Faster, Higher, Stronger.

Daha hızlı, daha yüksek, daha güçlü.

And athletes have fulfilled that motto rapidly.

Atletler bu düsturu süratle yerine getirmiştir.

The winner of the 2012 Olympic marathon

2012 Olimpiyat maratonu birincisi

ran two hours and eight minutes.

iki saat sekiz dakikada ipi göğüsledi.

Had he been racing against the winner

Eğer 1904 Olimpiyat maratonu

of the 1904 Olympic marathon,

birincisine karşı yarışmış olsaydı,

he would have won by nearly an hour and a half.

yaklaşık doksan dakikalık farkla kazanmış olurdu.

Now we all have this feeling

İnsanoğlu olarak hepimiz bir şekilde daha

that we're somehow just getting better

iyiye doğru gittiğimizi hissediyoruz,

as a human race, inexorably progressing,

acımasızca gelişiyoruz;

but it's not like we've evolved into a new species

fakat bu bir yüzyıl içinde yeni bir türe evrildiğimiz

in a century.

anlamına gelmez.

So what's going on here?

Öyleyse, burada neler oluyor?

I want to take a look at what's really behind

Bu sportif başarı artışının

this march of athletic progress.

arkasında gerçekte ne olduğuna bakmak istiyorum.

In 1936, Jesse Owens

1936'da, Jesse Owens

held the world record in the 100 meters.

100 metre dünya rekorunu elinde tutuyordu.

Had Jesse Owens been racing last year

Jesse Owens geçen yıl 100 metre dünya

in the world championships of the 100 meters,

şampiyonasında yarışmış olsaydı,

when Jamaican sprinter Usain Bolt finished,

Jamaikalı koşucu Usain Bolt bitiş çizgisini geçtiğinde,

Owens would have still had 14 feet to go.

Owens 4,27 metre geride olacaktı.

That's a lot in sprinter land.

Koşucular için bu fark oldukça fazla.

To give you a sense of how much it is,

Bu farkı size hissettirmek için,

I want to share with you a demonstration

Ross Tucker adındaki bir spor bilim adamı tarafından

conceived by sports scientist Ross Tucker.

tasarlanmış bir demoyu sizinle paylaşmak istiyorum.

Now picture the stadium last year

Geçen yılki 100 metre dünya şampiyonasındaki

at the world championships of the 100 meters:

stadyumu hayal edin:

thousands of fans waiting with baited breath

Binlerce taraftar nefesini tutmuş,

to see Usain Bolt, the fastest man in history;

tarihteki en hızlı adamı, Usain Bolt'u görmek için bekliyor.

flashbulbs popping as the nine fastest men in the world

Flaşlar, dünyanın en hızlı dokuz adamının

coil themselves into their blocks.

çıkış takozunun önüne geçmesiyle patlıyor.

And I want you to pretend

Sizden Jesse Owens da bu yarışın

that Jesse Owens is in that race.

içindeymiş gibi hayal etmenizi istiyorum.

Now close your eyes for a second and picture the race.

Şimdi bir saniyeliğine gözlerinizi kapatın ve yarışı hayal edin.

Bang! The gun goes off.

Bang! Silah patladı.

An American sprinter jumps out to the front.

Amerikalı bir koşucu ön saflara sıçrıyor.

Usain Bolt starts to catch him.

Usain Bolt onu yakalamaya başladı.

Usain Bolt passes him, and as the runners come to the finish,

Usain Bolt onu geçiyor ve koşucular bitiş çizgisine

you'll hear a beep as each man crosses the line.

gelip her biri geçtiğinde bir bip sesi duyacaksınız.

(Beeps)

(Bip)

That's the entire finish of the race.

Yarışın sonuna geldik.

You can open your eyes now.

Şimdi gözlerinizi açabilirsiniz.

That first beep was Usain Bolt.

İlk bip sesi Usain Bolt içindi.

That last beep was Jesse Owens.

Son bip sesi de Jesse Owens için.

Listen to it again.

Tekrar dinleyelim.

(Beeps)

(Bip)

When you think of it like that,

Bunu hesaba kattığınızda,

it's not that big a difference, is it?

arada pek de büyük fark yok, öyle değil mi?

And then consider that Usain Bolt started

O zaman, Usain Bolt'un kendisini çıkış

by propelling himself out of blocks

takozundan ileriye atıp, insan sınırları

down a specially fabricated carpet

dâhilinde olabildiğince hızlı gitmesi için

designed to allow him to travel

yapılmış özel fabrikasyon bir yol üzerinde

as fast as humanly possible.

yarışa başladığını düşünün.

Jesse Owens, on the other hand,

Öte yandan, Jesse Owens,

ran on cinders, the ash from burnt wood,

cüruf, yanmış odun külü üzerinde koştu.

and that soft surface stole far more energy

Bu yumuşak pist, koştukça bacaklarından

from his legs as he ran.

daha çok enerji çalıyordu.

Rather than blocks, Jesse Owens had a gardening trowel

Çıkış takozundan ziyade, Jesse Owens'ın yarışa başlayabilmek

that he had to use to dig holes in the cinders to start from.

için cürufun içinde küçük bahçe küreğiyle çukurlar kazması gerekiyordu.

Biomechanical analysis of the speed

Owens'ın eklem hızının biyomekanik

of Owens' joints shows that had been running

analizi, Bolt'la aynı pist üzerinde

on the same surface as Bolt,

yarışmış olsaydı, 4,27 metre

he wouldn't have been 14 feet behind,

geride kalmayacağını gösteriyor,

he would have been within one stride.

bir adımlık mesafede olacaktı.

Rather than the last beep,

Son bipten ziyade,

Owens would have been the second beep.

Owens, ikinci bipin sahibi olabilirdi.

Listen to it again.

Tekrar dinleyelim.

(Beeps)

(Bip)

That's the difference track surface technology has made,

Bu koşu pisti teknolojisinin yaratmış olduğu bir fark

and it's done it throughout the running world.

ve bunu bütün koşu dünyasında yarattı.

Consider a longer event.

Daha uzun bir müsabakayı düşünelim.

In 1954, Sir Roger Bannister

1954'te, Sör Roger Bannister,

became the first man to run under four minutes in the mile.

1,6 km'yi dört dakikanın altında koşan ilk adam olmuştu.

Nowadays, college kids do that every year.

Günümüzde, üniversite öğrencileri bunu her sene yapıyor.

On rare occasions, a high school kid does it.

Daha seyrek olarak, bir lise öğrencisi de bunu başarıyor.

As of the end of last year,

Geçen senenin sonu itibarı ile,

1,314 men

1.314 erkek 1,6 km'yi dört dakika altında

had run under four minutes in the mile,

koşmayı başardı;

but like Jesse Owens,

ama Jesse Owens gibi,

Sir Roger Bannister ran on soft cinders

Sör Roger Bannister de yumuşak cüruf üzerinde koşmuştu,

that stole far more energy from his legs

pist bugünün sentetik pistlerinden

than the synthetic tracks of today.

daha çok enerjiyi bacaklarından çalıyordu.

So I consulted biomechanics experts

Sentetik pistler yerine

to find out how much slower it is to run on cinders

cüruf üzerinde koşmanın ne kadar yavaşlattığını bulmak için

than synthetic tracks,

biyomekanik uzmanlarına danıştım.

and their consensus that it's one and a half percent slower.

Ortak kararları yüzde 1,5 daha yavaş olduğuydu.

So if you apply a one and a half percent slowdown conversion

Eğer sentetik pist üzerinde 1,6 km'yi dört dakika altında koşan

to every man who ran his sub-four mile

her adama yüzde 1,5 oranında bir yavaşlatma

on a synthetic track,

dönüşümü uygularsanız,

this is what happens.

olacak olan budur.

Only 530 are left.

Geriye sadece 530 tane kaldı.

If you look at it from that perspective,

Olaya bu açıdan baktığınızda,

fewer than ten new men per [year]

Sör Roger Bannister'dan beri, her yıl on kişiden

have joined the sub-four mile club

daha azı 1,6 km'yi dört dakika

since Sir Roger Bannister.

altında koşanlar kulübüne katılıyor.

Now, 530 is a lot more than one,

530 sayısı birden çok daha fazladır.

and that's partly because there are many more people

Bu kısmen böyle, çünkü bugün idman

training today and they're training more intelligently.

yapan çok kişi var ve daha akıllıca idman yapıyorlar.

Even college kids are professional in their training

Üniversite öğrencileri bile, fakültedeki jinekoloji

compared to Sir Roger Bannister,

derslerini kırıp bir seferde 45 dakika

who trained for 45 minutes at a time

idman yapan Sör Roger Bannister'dan

while he ditched gynecology lectures in med school.

daha profesyonel çalışıyorlar.

And that guy who won the 1904 Olympic marathon

1904 Olimpiyat maratonunu üç buçuk saatlik

in three in a half hours,

dereceyle kazanan o adam,

that guy was drinking rat poison and brandy

pistte koşarken fare zehiri ve

while he ran along the course.

konyak içiyordu.

That was his idea of a performance-enhancing drug.

Bu onun performans artırıcı ilaç anlayışıydı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Clearly, athletes have gotten more savvy

Açıkça, atletler performans artırıcı

about performance-enhancing drugs as well,

ilaçlarla ilgili de deneyim kazandılar.

and that's made a difference in some sports at some times,

Bu durum ara sıra bazı sporlarda bir fark yarattı;

but technology has made a difference in all sports,

fakat teknoloji daha hızlı kayaklardan

from faster skis to lighter shoes.

daha hafif ayakkabılara kadar tüm sporlarda fark yarattı.

Take a look at the record for the 100-meter freestyle swim.

100 metre serbest stil yüzmedeki rekora bir bakalım.

The record is always trending downward,

Rekor sürekli olarak aşağı düşme eğiliminde,

but it's punctuated by these steep cliffs.

fakat birden düştüğü noktalar var.

This first cliff, in 1956, is the introduction

İlk büyük düşüş, 1956'da, takla atarak dönmenin

of the flip turn.

takdimiyle oluyor.

Rather than stopping and turning around,

Durup geriye dönmekten ziyade,

athletes could somersault under the water

atletler su altında takla atabilir

and get going right away in the opposite direction.

ve ters yönde anında gitmeye başlayabilirdi.

This second cliff, the introduction of gutters

İkinci büyük düşüş, havuzların yanına

on the side of the pool

olukların uygulanmasıyla olmuştu.

that allows water to splash off,

Bu oluklar, yüzücüleri engelleyen

rather than becoming turbulence

türbülansın oluşmasına

that impedes the swimmers as they race.

engel olmakla beraber suyun taşmasına izin veriyor.

This final cliff,

Son büyük düşüş ise,

the introduction of full-body

düşük sürtünmeye sahip,

and low-friction swimsuits.

tüm vücut yüzme giysilerinin takdimiyle oldu.

Throughout sports, technology has changed the face of performance.

Tüm sporlarda, teknoloji sergilenen performansı değiştirmiştir.

In 1972, Eddy Merckx set the record

1972'de, Eddy Merckx bir saat içinde bisiklet sürerek

for the longest distance cycled in one hour

alınan en uzun yol rekorunu

at 30 miles, 3,774 feet.

49,431 km ile kırdı.

Now that record improved and improved

Şimdi ise bu rekor, bisikletler geliştikçe,

as bicycles improved and became more aerodynamic

sürekli olarak gelişti ve 1996'da Eddy Merckx'in

all the way until 1996,

1972'deki rekorunu 8 km ilerletip

when it was set at 35 miles, 1,531 feet,

56,794 km'yi bulana kadar

nearly five miles farther

her yönden daha

than Eddy Merckx cycled in 1972.

aerodinamik hâle geldi.

But then in 2000, the International Cycling Union

Ama sonra 2000'de, Uluslararası Bisiklet Birliği,

decreed that anyone who wanted to hold that record

bu rekoru elinde tutmak isteyen birinin,

had to do so with essentially the same equipment

Eddy Merckx'in 1972'de kullandığı aynı ekipmanları kullanmak

that Eddy Merckx used in 1972.

zorunda olduğu yönünde karar verdi.

Where does the record stand today?

Peki o rekor bugün nerede duruyor?

30 miles, 4,657 feet,

49,700 kilometrede,

a grand total of 883 feet

Eddy Merckx'in kırktan fazla yıl önce kırdığı

farther than Eddy Merckx cycled

bisiklet sürme rekorundan

more than four decades ago.

topu topu 269 metre daha fazla.

Essentially the entire improvement in this record

Esasında rekordaki tüm gelişmeler,

was due to technology.

teknolojinin sayesindeydi.

Still, technology isn't the only thing pushing athletes forward.

Yine de atletleri ileri taşıyan tek şey teknoloji değil.

While indeed we haven't evolved

Yüzyıl içinde gerçekte yeni bir

into a new species in a century,

türe evrilmemiş olmamıza rağmen,

the gene pool within competitive sports

rekabete dayanan sporların kapsamındaki

most certainly has changed.

gen havuzu kesin suretle değişti.

In the early half of the 20th century,

20. yüzyılın ilk yarısının başlarında,

physical education instructors and coaches

beden eğitimi öğretmenleri ve koçları

had the idea that the average body type

ortalama bir gövde tipinin tüm atletik çalışmalar

was the best for all athletic endeavors:

için en iyisi olduğunu düşünüyorlardı:

medium height, medium weight, no matter the sport.

Hangi spor olursa olsun, ortalama bir boy ve kilo.

And this showed in athletes' bodies.

Bu durum atletlerin vücutlarında kendini gösterdi.

In the 1920s, the average elite high-jumper

1920'lerde, ortalama elit bir yüksek atlamacı

and average elite shot-putter were the same exact size.

ve ortalama elit bir gülle atıcı tamamıyla aynı ölçülere sahipti.

But as that idea started to fade away,

Bu fikir unutulmaya başlandıkça,

as sports scientists and coaches realized that

spor bilimcileri ve koçları

rather than the average body type,

ortalama bir vücut tipinden ziyade,

you want highly specialized bodies

belli atletik nişlere uygun,

that fit into certain athletic niches,

son derece özelleşmiş vücutlar gerektiğini fark etti.

a form of artificial selection took place,

Bir çeşit yapay seleksiyon meydana geldi,

a self-sorting for bodies that fit certain sports,

belli başlı sporlara uyan vücutlar kendiliğinden sıralandı

and athletes' bodies became more different from one another.

ve sporcuların vücutları ise birbirinden daha farklı hâle geldi.

Today, rather than the same size as the average elite high jumper,

Bugün, ortalama elit bir gülleci, ortalama elit bir yüksek atlamacının

the average elite shot-putter

boyutlarından,

is two and a half inches taller

6,3 cm daha uzun ve

and 130 pounds heavier.

59 kg daha ağırdır.

And this happened throughout the sports world.

Bu durum tüm spor dünyasında gerçekleşti.

In fact, if you plot on a height versus mass graph

Aslında 20. yüzyılın ilk yarısında,

one data point for each of two dozen sports

iki düzine sporun her birinin bir veri noktasını gösterdiği

in the first half of the 20th century, it looks like this.

bir boy ve kilo grafiği çizerseniz, görüntü böyle olur.

There's some dispersal,

Biraz yayılma var,

but it's kind of grouped around that average body type.

ama ortalama vücut tipinde gruplaşma var sayılır.

Then that idea started to go away,

Sonra, bu fikirden vazgeçilmeye başlandı

and at the same time, digital technology --

ve aynı zamanda, dijital teknoloji --

first radio, then television and the Internet --

önce radyo, sonra televizyon ve internet --

gave millions, or in some cases billions, of people

milyonlarca ya da bazen milyarlarca insana

a ticket to consume elite sports performance.

elit spor performanslarını izlemeleri için olanak sağladı.

The financial incentives and fame and glory afforded elite athletes skyrocketed,

Finansal teşvikler, ün ve şöhret elit atletlerin fırlamalarını sağladı ve

and it tipped toward the tiny upper echelon of performance.

daha üstün bir performansa meylettiler.

It accelerated the artificial selection for specialized bodies.

Bu durum, özelleşmiş vücutlar için yapay seleksiyonu hızlandırdı.

And if you plot a data point for these same

İki düzine spor için verileri

two dozen sports today, it looks like this.

bugün için ortaya koyarsak, grafik şuna benzer.

The athletes' bodies have gotten

Sporcuların vücutları birbirinden

much more different from one another.

çok daha farklı duruma gelmiş.

And because this chart looks like the charts

Gördüğümüz grafik, birbirinden uzaklaşan

that show the expanding universe,

galaksilerin içinde olduğu genişleyen

with the galaxies flying away from one another,

evreni gösteren grafiğe benzediğinden,

the scientists who discovered it call it

bunu bulan bilim adamları şöyle adlandırıyor:

"The Big Bang of Body Types."

"Vücut tiplerinin büyük patlaması".

In sports where height is prized, like basketball,

Basketbol gibi, boya önem verilen sporlarda,

the tall athletes got taller.

uzun sporcular daha da uzun oldu.

In 1983, the National Basketball Association

1983'te, Ulusal Basketbol Birleşimi

signed a groundbreaking agreement

oyuncuları lige ortak eden,

making players partners in the league,

bilet gelirleri ve televizyon sözleşmelerinden

entitled to shares of ticket revenues

pay almalarını sağlayan, çığır açıcı

and television contracts.

bir anlaşma imzaladı.

Suddenly, anybody who could be an NBA player

Birdenbire, NBA oyuncusu olabilecek birisi,

wanted to be,

bunu olmak istedi.

and teams started scouring the globe

Takımlar, şampiyonaları kazanmalarını sağlayacak

for the bodies that could help them win championships.

vücutları bulmak için dünyayı arşınlamaya başladı.

Almost overnight,

Neredeyse bir gecede,

the proportion of men in the NBA

boyu en az 2,13 metre olan erkek

who are at least seven feet tall doubled

NBA oyuncularının oranı ikiye

to 10 percent.

katlanarak yüzde ona ulaştı.

Today, one in 10 men in the NBA

Bugün, NBA'da oynayan her 10 erkekten biri

is at least seven feet tall,

en az 2,13 metre boyunda;

but a seven-foot-tall man is incredibly rare

fakat genel nüfus içinde 2,13 metre boyundaki

in the general population --

adamların oranı oldukça az;

so rare that if you know an American man

öyle ki, 20-40 yaşlar arasında, en azından

between the ages of 20 and 40

2,13 metre boyunda olan

who is at least seven feet tall,

Amerikalı bir adam tanıyorsanız,

there's a 17 percent chance

şu an NBA'da oynama şansı

he's in the NBA right now.

yüzde 17'dir.

(Laughter)

(Kahkahalar)

That is, find six honest seven footers,

2,13 metrelik altı kişi bulursanız, bunlardan

one is in the NBA right now.

birinin NBA'da olduğu anlamına geliyor.

And that's not the only way that NBA players' bodies are unique.

NBA oyuncularının boyu, vücutlarındaki emsalsiz tek öge değil.

This is Leonardo da Vinci's "Vitruvian Man,"

Bu, Leonardo da Vinci'nin "Vitruvius Adamı",

the ideal proportions,

kulaç uzunluğunun boya

with arm span equal to height.

eşit olduğu ideal oranlar var.

My arm span is exactly equal to my height.

Benim kulaç uzunluğum tamamen boyuma eşit.

Yours is probably very nearly so.

Sizinkiler de büyük ihtimalle buna yakındır.

But not the average NBA player.

Fakat ortalama NBA oyuncularınınki değil.

The average NBA player is a shade under 6'7",

Ortalama NBA oyuncusunun kulaç uzunluğu 2,13 metre iken,

with arms that are seven feet long.

boyu 2 metrenin altındadır.

Not only are NBA players ridiculously tall,

NBA oyuncuları sadece inanılmaz şekilde uzun değil,

they are ludicrously long.

komik bir şekilde uzunlar.

Had Leonardo wanted to draw

Leonardo, Vitruvius bir

the Vitruvian NBA Player,

NBA oyuncusu çizmek isteseydi,

he would have needed a rectangle and an ellipse,

bir yuvarlak ve kareye değil, bir dikdörtgen

not a circle and a square.

ve elipse ihtiyacı olurdu.

So in sports where large size is prized,

Büyük boyutların ödüllendirildiği bir yer olan sporda,

the large athletes have gotten larger.

iri atletler giderek büyüdü.

Conversely, in sports where diminutive stature is an advantage,

Zıttı şekilde, ufak boyun bir avantaj olduğu spor dallarında,

the small athletes got smaller.

küçük atletler giderek küçüldü.

The average elite female gymnast

Ortalama seçkin bir kadın jimnastikçi

shrunk from 5'3" to 4'9" on average

30 yıl zarfında, tamamen daha iyi bir

over the last 30 years,

güç-ağırlık oranı elde etmek için

all the better for their power-to-weight ratio

ve havada kolay hareket etmek adına

and for spinning in the air.

ortalama 1,60 metreden 1,45 metreye küçüldü.

And while the large got larger

Büyük daha büyük,

and the small got smaller,

küçük daha küçük olurken,

the weird got weirder.

acayip ise daha acayip oldu.

The average length of the forearm

Su topu oyuncusunun tüm koluna

of a water polo player in relation

oranla ortalama ön kol uzunluğu,

to their total arm got longer,

çok daha iyi şiddetle topa vurabilmek

all the better for a forceful throwing whip.

için daha çok arttı.

And as the large got larger,

Büyük daha büyük,

small got smaller, and the weird weirder.

küçük daha küçük ve acayip daha acayip oldu.

In swimming, the ideal body type

Yüzmede, ideal vücut şekli, uzun bir gövde

is a long torso and short legs.

ve kısa bacaklardan oluşur.

It's like the long hull of a canoe

Bu şekil, suda yüksek hız yapabilen,

for speed over the water.

uzun bir kano gövdesi gibidir.

And the opposite is advantageous in running.

Tam tersi ise, koşmada avantajlıdır.

You want long legs and a short torso.

Uzun bacaklar ve kısa bir gövde istersiniz.

And this shows in athletes' bodies today.

Bu resim, atletlerin bugünkü vücutlarını gösteriyor.

Here you see Michael Phelps,

Burada tarihteki en iyi yüzücü

the greatest swimmer in history,

Michael Phelps'i görüyorsunuz,

standing next to Hicham El Guerrouj,

yanındaki ise 1,6 km dünya rekorunu elinde bulunduran kişi olan

the world record holder in the mile.

Hicham El Guerrouj.

These men are seven inches different in height,

Bu iki adamın boyu arasında 18 cm'lik bir fark var;

but because of the body types

fakat spor dallarındaki

advantaged in their sports,

vücut şekli avantajlarından

they wear the same length pants.

ötürü aynı boy pantolon giyiyorlar.

Seven inches difference in height,

18 cm boy farkına rağmen,

these men have the same length legs.

bu iki adam aynı boyda bacaklara sahip.

Now in some cases, the search for bodies

Bazı durumlarda, atletik performansı ileri

that could push athletic performance forward

taşıyacak olan bedenler için araştırmalar,

ended up introducing into the competitive world

Kenyalı mesafe koşucuları gibi, daha önce

populations of people that weren't previously competing at all,

yarışmalara hiç katılmamış olan insan

like Kenyan distance runners.

topluluklarını rekabet dünyasına katmak ile sonuçlandı.

We think of Kenyans as being great marathoners.

Kenyalıların iyi maratoncular olduğunu düşünürken,

Kenyans think of the Kalenjin tribe

Kenyalılar da Kalenjin kabilesinin iyi maratoncu

as being great marathoners.

olduğunu düşünüyor.

The Kalenjin make up just 12 percent

Kalenjin'ler Kenya nüfusunun yüzde 12'sini

of the Kenyan population

oluşturuyor, fakat seçkin

but the vast majority of elite runners.

koşucuların çoğunluğu Kalenjin.

And they happen, on average,

Ortalama olarak, mutlak

to have a certain unique physiology:

benzersiz bir fiziğe sahip olmak için;

legs that are very long

bacaklar son haddinde

and very thin at their extremity,

çok uzun ve inceler.

and this is because they have their ancestry

Bu durum, atalarının ekvatora yakın,

at very low latitude

çok sıcak ve kuru bir iklimde

in a very hot and dry climate,

yaşamalarından kaynaklanıyor.

and an evolutionary adaptation to that

Evrimsel adaptasyondan açısından,

is limbs that are very long

kol ve bacakların çok aşırı

and very thin at the extremity

uzun ve ince olmasının gayesi

for cooling purposes.

vücudu soğutabilmektir.

It's the same reason that a radiator has long coils,

Bir kaloriferin uzun borulara sahip olmasının nedeni de aynıdır,

to increase surface area compared to volume

yani ısıyı yayabilmek için hacme göre

to let heat out,

yüzey alanını artırmak için.

and because the leg is like a pendulum,

Bacaklar bir sarkaç gibi olduğundan,

the longer and thinner it is at the extremity,

son haddinde uzun ve ince olan bacaklar,

the more energy-efficient it is to swing.

hareket için daha iyi enerji verimi sağlar.

To put Kalenjin running success in perspective,

Kalenjin'lerin koşma başarısını bir perspektife koyarsak,

consider that 17 American men in history

tarihte maratonu 2 saat 10 dakikanın

have run faster than two hours and 10 minutes

altında koşan 17 Amerikalı koşucu

in the marathon.

olduğunu düşünün.

That's a four-minute-and-58-second-per-mile pace.

Kilometre başına 3 dakika 5 saniye olan bir hız.

Thirty-two Kalenjin men did that last October.

Öte yandan, 32 Kalenjin bunu geçtiğimiz Ekim'de yaptılar.

(Laughter)

(Kahkahalar)

That's from a source population the size

Bu sadece Atlanta metropolü

of metropolitan Atlanta.

büyüklüğündeki bir nüfustan kaynaklı.

Still, even changing technology

Teknolojinin ve spordaki gen

and the changing gene pool in sports

havuzunun değişmesi henüz

don't account for all of the changes in performance.

performanstaki tüm değişimi açıklamıyor.

Athletes have a different mindset than they once did.

Sporcular öncekinden farklı bir zihniyete sahip.

Have you ever seen in a movie when someone gets

Filmlerde, birilerinin elektrik

an electrical shock

şokundan sonra duvara doğru

and they're thrown across a room?

fırladığını daha önce gördünüz mü?

There's no explosion there.

Herhangi bir patlama yok.

What's happening when that happens is that

Burada olan şey,

the electrical impulse is causing

elektrik impalsı kas liflerinin

all their muscle fibers to twitch at once,

tamamının seğirmesine yol açıyor

and they're throwing themselves across the room.

ve bu da duvara fırlamalarına neden oluyor.

They're essentially jumping.

Gerçekte zıplıyorlar.

That's the power

İşte bu insan vücudunun

that's contained in the human body.

içinde saklı olan gücün ta kendisidir.

But normally we can't access nearly all of it.

Normalde, bunun tamamının yanına bile yaklaşamayız.

Our brain acts as a limiter,

Beynimiz bir sınırlayıcı gibi davranır.

preventing us from accessing all of our physical resources,

Bizi tüm fiziksel kaynaklarımıza erişmekten korur.

because we might hurt ourselves,

Çünkü liflerimizi ve bağlarımızı

tearing tendons or ligaments.

yırtıp kendimizi yaralayabiliriz.

But the more we learn about how that limiter functions,

Öte yandan, bu sınırlayıcının nasıl çalıştığını daha çok öğrendikçe,

the more we learn how we can push it back

biraz daha buna nasıl karşı geleceğimizi

just a bit,

öğreniyoruz,

in some cases by convincing the brain

bazı durumlarda, daha fazla zorlandığında

that the body won't be in mortal danger

bedenin ölümcül bir tehlikede

by pushing harder.

olmadığına beyni inandırmak suretiyle.

Endurance and ultra-endurance sports

Dayanıklılık ve ultra-dayanıklılık

serve as a great example.

sporları buna muhteşem bir örnek.

Ultra-endurance was once thought to be harmful

Ultra-dayanıklılık sporlarının eskiden insan vücudu

to human health,

için zararlı olduğunu düşünürdük;

but now we realize

fakat şimdi ultra-dayanıklılık

that we have all these traits

için tüm yeteneklere hepimizin

that are perfect for ultra-endurance:

sahip olduğunu fark ettik:

no body fur and a glut of sweat glands

Vücudumuzda kürk yok ve bizi koşarken

that keep us cool while running;

serin tutan bolca ter bezi var;

narrow waists and long legs compared to our frames;

vücudumuza kıyasla dar belimiz ve uzun bacaklarımız var;

large surface area of joints for shock absorption.

şok emilimi için geniş yüzey alanlı eklemlerimiz var.

We have an arch in our foot that acts like a spring,

Ayağımızda âdeta yay gibi davranan bir kavis var;

short toes that are better for pushing off

kısa ayak parmakları, ağaç dallarını kavramaktan

than for grasping tree limbs,

ziyade itmek için daha iyidir

and when we run,

ve koştuğumuzda,

we can turn our torso and our shoulders

başımızı düz tutarken, gövdemizi

like this while keeping our heads straight.

ve omuzlarımızı bu şekilde çevirebiliriz.

Our primate cousins can't do that.

Primat kuzenlerimiz bunu yapamaz.

They have to run like this.

Onlar aynı bu şekilde koşarlar.

And we have big old butt muscles

Biz, koşarken bedenimizi dimdik tutmaya

that keep us upright while running.

yarayan büyük popo kaslarına sahibiz.

Have you ever looked at an ape's butt?

Daha önce maymun poposu gördünüz mü?

They have no buns because they don't run upright.

Dimdik koşmadıklarından popoları yuvarlak değildir.

And as athletes have realized

Atletlerin de fark ettiği üzere,

that we're perfectly suited for ultra-endurance,

biz ultra-dayanıklılık için son derece uygun olduğumuz için,

they've taken on feats

İspanyol dayanıklılık yarışçısı

that would have been unthinkable before,

Kílian Jornet gibi sporcular daha önce

athletes like Spanish endurance racer Kílian Jornet.

hayal dahi edilemeyen bir başarıyı göğüslediler.

Here's Kílian running up the Matterhorn.

İşte, Kílian Matterhorn'da tırmanırken.

(Laughter)

(Kahkahalar)

With a sweatshirt there tied around his waist.

Uzun kollu giysisiyle belinden bağlı hâlde.

It's so steep he can't even run here.

Burası koşulamayacak kadar dik.

He's pulling up on a rope.

Bir halatı çekiyor.

This is a vertical ascent

Burası 2.400 metreden daha

of more than 8,000 feet,

uzun dikey bir tırmanış yolu.

and Kílian went up and down

Kílian'ın dağa tırmanıp geri dönmesi

in under three hours.

üç saat bile sürmedi.

Amazing.

İnanılmaz.

And talented though he is,

Yetenekli olduğu hâlde,

Kílian is not a physiological freak.

Kílian asla fizyolojik bir ucube değil.

Now that he has done this,

Bunu başarmış olduğu için,

other athletes will follow,

diğer atletler onun peşinden gidecek.

just as other athletes followed

Tıpkı 1,6 km'yi dört dakika

after Sir Roger Bannister

altında koşan Sör Roger Bannister'ın

ran under four minutes in the mile.

peşinden gittikleri gibi.

Changing technology, changing genes,

Değişen teknoloji, değişen genler

and a changing mindset.

ve değişen bir zihniyet.

Innovation in sports,

Yeni koşu pistleri

whether that's new track surfaces

veya yeni yüzme teknikleri olsun,

or new swimming techniques,

sporda yenilik,

the democratization of sport,

sporun demokratikleşmesi,

the spread to new bodies

dünyadaki yeni vücutların

and to new populations around the world,

ve yeni insan topluluklarının yaygınlaşması,

and imagination in sport,

spordaki hayal gücü,

an understanding of what the human body

insan vücudunun gerçekte neye

is truly capable of,

yetebilir olduğuna dair bir anlayış,

have conspired to make athletes stronger,

sporcuların daha güçlü,

faster, bolder,

daha hızlı, daha dayanıklı ve daha önce

and better than ever.

hiç olmadığı kadar iyi olmasını sağladı.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)