Are athletes really getting faster, better, stronger? | David Epstein

Tłumaczenie: Małgosia Makowska Korekta: Adam Bialy

The Olympic motto is "Citius, Altius, Fortius."

Motto olimpijskie to: "Citius, Altius, Fortius".

Faster, Higher, Stronger.

Szybciej, wyżej, silniej.

And athletes have fulfilled that motto rapidly.

Lekkoatleci szybko to potwierdzają.

The winner of the 2012 Olympic marathon

Zwycięzca maratonu na olimpiadzie w 2012

ran two hours and eight minutes.

biegł 2 godziny i 8 minut.

Had he been racing against the winner

Gdyby jego przeciwnikiem był

of the 1904 Olympic marathon,

zwycięsca olimpiady w 1904 roku,

he would have won by nearly an hour and a half.

wyprzedziłby go o półtorej godziny.

Now we all have this feeling

Odnosimy wrażenie,

that we're somehow just getting better

że doskonalimy się jako rasa,

as a human race, inexorably progressing,

niepohamowanie się rozwijamy,

but it's not like we've evolved into a new species

lecz nie wyewoluowaliśmy w nowy gatunek

in a century.

w ciągu wieku.

So what's going on here?

O co więc tu chodzi?

I want to take a look at what's really behind

Zobaczmy, co się kryje

this march of athletic progress.

za lekkoatletycznym postępem.

In 1936, Jesse Owens

W 1936 Jesse Owens

held the world record in the 100 meters.

pobił rekord świata na 100 metrów.

Had Jesse Owens been racing last year

Gdyby Jesse Owens w zeszłym roku pobiegł

in the world championships of the 100 meters,

w mistrzostwach świata na 100 m,

when Jamaican sprinter Usain Bolt finished,

to gdy Jamajczyk Usain ukończył bieg,

Owens would have still had 14 feet to go.

Owens wciąż miałby 4 m do przebiegnięcia.

That's a lot in sprinter land.

To dużo dla sprintera.

To give you a sense of how much it is,

By dać wam poczuć, jak to wiele,

I want to share with you a demonstration

pokażę prezentację

conceived by sports scientist Ross Tucker.

stworzoną przez badacza sportu Rossa Tuckera.

Now picture the stadium last year

To zdjęcie stadionu z zeszłego roku

at the world championships of the 100 meters:

z mistrzostw świata na 100 m:

thousands of fans waiting with baited breath

tysiące kibiców czekają z zapartym tchem,

to see Usain Bolt, the fastest man in history;

by zobaczyć Usaina Bolta, najszybszego człowieka w historii.

flashbulbs popping as the nine fastest men in the world

Błyskają flesze, gdy dziewięciu najszybszych biegaczy

coil themselves into their blocks.

ustawiają się na starcie.

And I want you to pretend

Wyobraźcie sobie,

that Jesse Owens is in that race.

że Owens bierze udział w biegu.

Now close your eyes for a second and picture the race.

Zamknijcie oczy na chwilę i zobaczcie ten bieg.

Bang! The gun goes off.

Bang! Pistolet wypalił.

An American sprinter jumps out to the front.

Amerykański sprinter wyskakuje w przód.

Usain Bolt starts to catch him.

Usain Bolt zaczyna go gonić.

Usain Bolt passes him, and as the runners come to the finish,

Mija go i gdy dobiegaj a do mety,

you'll hear a beep as each man crosses the line.

słyszysz bip, gdy każdy z nich przekracza linię.

(Beeps)

(Bipy)

That's the entire finish of the race.

Oto zakończenie wyścigu w całości.

You can open your eyes now.

Otwórzcie teraz oczy.

That first beep was Usain Bolt.

Pierwszy bip należał do Usaina Bolta.

That last beep was Jesse Owens.

Ostatni do Jesse Owensa.

Listen to it again.

Wsłuchajcie się w to raz jeszcze.

(Beeps)

(Bipy)

When you think of it like that,

Gdy tak o tym pomyślicie,

it's not that big a difference, is it?

to nie taka wielka różnica, prawda?

And then consider that Usain Bolt started

I zauważcie, że Usain Bolt

by propelling himself out of blocks

wystartował z bloków

down a specially fabricated carpet

ze specjalnie stworzonych bieżni

designed to allow him to travel

zaprojektowanych, by ułatwić mu

as fast as humanly possible.

poruszanie się najszybciej jak się da.

Jesse Owens, on the other hand,

Z kolei Jessie Owens

ran on cinders, the ash from burnt wood,

biegł po żużlu, popiele ze spalonego drewna

and that soft surface stole far more energy

i to miękkie podłoże odbierało mu

from his legs as he ran.

więcej energii podczas biegu.

Rather than blocks, Jesse Owens had a gardening trowel

Zamiast bloków startowych Owens miał ogrodniczą kielnię,

that he had to use to dig holes in the cinders to start from.

by wykopać dołki w żużlu, aby wystartować.

Biomechanical analysis of the speed

Biomechaniczna analiza prędkości

of Owens' joints shows that had been running

stawów Owensa wykazała,

on the same surface as Bolt,

że gdyby biegł po takiej samej nawierzchni jak Bolt

he wouldn't have been 14 feet behind,

nie pozostałby ponad 4 metry w tyle,

he would have been within one stride.

dotrzymałby kroku.

Rather than the last beep,

Zamiast ostatniego bipa

Owens would have been the second beep.

Owens usłyszałby drugi.

Listen to it again.

Posłuchajcie tego ponownie.

(Beeps)

(Bipy)

That's the difference track surface technology has made,

Różnica wynikała z rodzaju nawierzchni

and it's done it throughout the running world.

i tak było w całej historii biegania. Rozważcie dłuższy bieg.

Consider a longer event.

Rozważcie dłuższy bieg.

In 1954, Sir Roger Bannister

W 1954 Roger Bannister

became the first man to run under four minutes in the mile.

był pierwszym człowiekiem, który przebiegł kilometr poniżej 2,5 minut.

Nowadays, college kids do that every year.

Obecnie, dzieciak z college'u robią to co roku.

On rare occasions, a high school kid does it.

Bywa, że i licealiści to robią.

As of the end of last year,

Do końcu zeszłego roku

1,314 men

1314 ludzi,

had run under four minutes in the mile,

przebiegło kilometr poniżej 2,5 minut,

but like Jesse Owens,

lecz tak samo jak Jessie Owens,

Sir Roger Bannister ran on soft cinders

Sir Roger Bannister biegł po miękkim żużlu,

that stole far more energy from his legs

który odbierał mu energię

than the synthetic tracks of today.

w przeciwieństwie do dzisiejszych syntetycznych bieżni.

So I consulted biomechanics experts

Konsultacja z ekspertami biomechaniki

to find out how much slower it is to run on cinders

wykazała o ile wolniej jest biec po żużlu

than synthetic tracks,

niż po syntetycznej bieżni.

and their consensus that it's one and a half percent slower.

Są oni zgodni, że to o półtorej procenta wolniej.

So if you apply a one and a half percent slowdown conversion

Zatem jeśli zastosujemy półtorej procentowe spowolnienie

to every man who ran his sub-four mile

do każdego, kto przebiegł milę poniżej 4 minut

on a synthetic track,

na syntetycznej bieżni,

this is what happens.

oto co się stanie.

Only 530 are left.

Pozostanie tylko 530.

If you look at it from that perspective,

Patrząc z tej perspektywy,

fewer than ten new men per [year]

mniej niż 10 ludzi każdego roku

have joined the sub-four mile club

dołączałoby do tego klubu

since Sir Roger Bannister.

od czasów Bannistera.

Now, 530 is a lot more than one,

530 to znacznie więcej niż jeden

and that's partly because there are many more people

i jest tak częściowo dlatego że jest dziś znacznie więcej ludzi

training today and they're training more intelligently.

trenujących i to znacznie inteligentniej.

Even college kids are professional in their training

Nawet studenci trenują bardziej profesjonalnie

compared to Sir Roger Bannister,

niż Roger Bannister,

who trained for 45 minutes at a time

który trenował przez 45 minut,

while he ditched gynecology lectures in med school.

opuszczając wykłady z ginekologii w szkole medycznej.

And that guy who won the 1904 Olympic marathon

Zwycięzca maratonu olimpijskiego w 1904

in three in a half hours,

biegł trzy i pół godziny,

that guy was drinking rat poison and brandy

pił truciznę na szczury i brandy

while he ran along the course.

biegnąc po bieżni.

That was his idea of a performance-enhancing drug.

Taki był wówczas pomysł na dopalacz.

(Laughter)

(Śmiech)

Clearly, athletes have gotten more savvy

Zapewne atleci stali się bardziej łebscy

about performance-enhancing drugs as well,

także w kwestii dopalaczy

and that's made a difference in some sports at some times,

i to też czyni różnicę we wszelkich sportach,

but technology has made a difference in all sports,

ale i technologia czyni tę różnicę

from faster skis to lighter shoes.

poprzez szybsze narty czy lżejsze buty.

Take a look at the record for the 100-meter freestyle swim.

Zerknijmy na rekord w pływaniu na 100m stylem dowolnym.

The record is always trending downward,

Rekord zawsze ma tendencję do skracania,

but it's punctuated by these steep cliffs.

lecz jest to powstrzymywane przez strome klify.

This first cliff, in 1956, is the introduction

Pierwszy klif z 1956 r. był wstępem

of the flip turn.

do koziołka nawracającego.

Rather than stopping and turning around,

Zamiast zatrzymania i obrotu

athletes could somersault under the water

lekkoatleci mogli robić salto pod wodą

and get going right away in the opposite direction.

i poruszać się w przeciwnym kierunku.

This second cliff, the introduction of gutters

Drugi klif, wprowadzenie rynny

on the side of the pool

po jednej stronie basenu,

that allows water to splash off,

która pozwala wodzie rozpryskiwać się

rather than becoming turbulence

zamiast tworzyć turbulencje

that impedes the swimmers as they race.

utrudniające pływanie podczas wyścigu.

This final cliff,

Ostatni klif

the introduction of full-body

to wprowadzenie kostiumów

and low-friction swimsuits.

o małym oporze na całe ciało.

Throughout sports, technology has changed the face of performance.

W każdej dyscyplinie, technologia zmieniła oblicze występu.

In 1972, Eddy Merckx set the record

W 1972 Eddy Merckx ustanowił rekord

for the longest distance cycled in one hour

w kolarstwie długodystansowym

at 30 miles, 3,774 feet.

na 50 km w ciągu godziny.

Now that record improved and improved

Obecnie ten rekord jest wciąż poprawiany,

as bicycles improved and became more aerodynamic

bo rowery się doskonalą i stają się bardziej aerodynamiczne

all the way until 1996,

aż do roku 1996,

when it was set at 35 miles, 1,531 feet,

gdy ustalono 56 km,

nearly five miles farther

6 km dalej

than Eddy Merckx cycled in 1972.

niż Merckx w 1972.

But then in 2000, the International Cycling Union

W roku 2000, Międzynarodowy Komitet Kolarski

decreed that anyone who wanted to hold that record

zarządził, że każdy kto chce zdobyć ten rekord

had to do so with essentially the same equipment

musi używać tego samego sprzętu,

that Eddy Merckx used in 1972.

co Merckx w 1972.

Where does the record stand today?

Jaki jest ten rekord na dzień dzisiejszy?

30 miles, 4,657 feet,

50 km 260 m,

a grand total of 883 feet

prawie 300 metrów dalej

farther than Eddy Merckx cycled

niż Merckx przejechał

more than four decades ago.

ponad 40 lat temu.

Essentially the entire improvement in this record

W zasadzie poprawienie tego rekordu

was due to technology.

zawdzięczamy technologii.

Still, technology isn't the only thing pushing athletes forward.

Jednak nie tylko technologia pcha atletów do przodu.

While indeed we haven't evolved

Podczas, gdy nie wyewoluowaliśmy

into a new species in a century,

w nowy gatunek w ciągu wieku,

the gene pool within competitive sports

pula genetyczna sportów rywalizacyjnych

most certainly has changed.

niemal z pewnością się zmieniła.

In the early half of the 20th century,

na początku XX wieku

physical education instructors and coaches

nauczyciele WF i trenerzy

had the idea that the average body type

uważali, że to przeciętna budowa ciała

was the best for all athletic endeavors:

była najlepsza dla wszelkich atletycznych zmagań:

medium height, medium weight, no matter the sport.

średni wzrost i waga bez względu na dyscyplinę.

And this showed in athletes' bodies.

Odzwierciedlały to ciała atletów.

In the 1920s, the average elite high-jumper

W latach 20-tych, przeciętny elitarny skoczek wzwyż

and average elite shot-putter were the same exact size.

czy miotacz byli w tym samym rozmiarze.

But as that idea started to fade away,

Z czasem ta idea zbladła,

as sports scientists and coaches realized that

gdy naukowcy i trenerzy zrozumieli,

rather than the average body type,

że bardziej niż przeciętny typ budowy

you want highly specialized bodies

ważne jest ciało wysoce wyspecjalizowane

that fit into certain athletic niches,

pasujące do określonej niszy atletycznej

a form of artificial selection took place,

i rozpoczęła się sztuczna selekcja,

a self-sorting for bodies that fit certain sports,

dobór ciała do określonej dyscyplin

and athletes' bodies became more different from one another.

i ciała lekkoatletów zaczęły się różnić.

Today, rather than the same size as the average elite high jumper,

Teraz, w porównaniu do przeciętnego czołowego skoczka wzwyż,

the average elite shot-putter

przeciętny miotacz

is two and a half inches taller

jest ponad 6 cm wyższy

and 130 pounds heavier.

i ok. 60 kg cięższy.

And this happened throughout the sports world.

I tak się dzieje w świecie sportu.

In fact, if you plot on a height versus mass graph

Jeśli porównamy wykres wzrostu w stosunku do masy,

one data point for each of two dozen sports

wygląda on jednakowo dla każdej z 24 dyscyplin

in the first half of the 20th century, it looks like this.

w pierwszej połowie XX wieku.

There's some dispersal,

Są pewne rozbieżności,

but it's kind of grouped around that average body type.

ale wszystko wskazuje na przeciętny typ budowy ciała.

Then that idea started to go away,

Potem ten pomysł zarzucono,

and at the same time, digital technology --

a jednocześnie technologia cyfrowa

first radio, then television and the Internet --

- pierwsze radio, potem telewizja i Internet -

gave millions, or in some cases billions, of people

dały milionom, a nawet miliardom ludzi

a ticket to consume elite sports performance.

możliwość oglądania elitarnych zawodów sportowych.

The financial incentives and fame and glory afforded elite athletes skyrocketed,

Zachęta finansowa, sława i chwała zwiększyła ilość czołowych atletów

and it tipped toward the tiny upper echelon of performance.

i podniosła występy na wyższy poziom.

It accelerated the artificial selection for specialized bodies.

Pobudziła sztuczny dobór wyspecjalizowanych ciał.

And if you plot a data point for these same

A jeśli nakreślimy dane

two dozen sports today, it looks like this.

dla 24 dyscyplin dzisiaj, wygląda to tak.

The athletes' bodies have gotten

Ciała atletów

much more different from one another.

zaczęły się od siebie różnić.

And because this chart looks like the charts

A ponieważ ten wykres wygląda jak wykresy

that show the expanding universe,

pokazujące rozszerzanie się wszechświata

with the galaxies flying away from one another,

z galaktykami oddalającymi się od siebie,

the scientists who discovered it call it

naukowcy, którzy to odkryli, nazwali to

"The Big Bang of Body Types."

"Wielki Wybuch Typów Sylwetki".

In sports where height is prized, like basketball,

W dyscyplinach, gdzie liczy się wzrost, np. w koszykówce

the tall athletes got taller.

lekkoatleci stają się coraz wyżsi.

In 1983, the National Basketball Association

W 1983, Narodowy Związek Koszykarzy

signed a groundbreaking agreement

podpisał przełomowe porozumienie,

making players partners in the league,

na mocy którego gracze stali się partnerami w lidze

entitled to shares of ticket revenues

uprawnionymi do udziału w dochodach z bitetów

and television contracts.

i kontraktów telewizyjnych.

Suddenly, anybody who could be an NBA player

Nagle każdy, kto mógłby być graczem NBA

wanted to be,

chciał nim być

and teams started scouring the globe

i drużyna zaczęły przeczesywać świat

for the bodies that could help them win championships.

w poszukiwaniu "ciał", które pozwoliłyby wygrywać mistrzostwa.

Almost overnight,

Niemal w ciągu nocy

the proportion of men in the NBA

proporcja mężczyzn w NBA

who are at least seven feet tall doubled

o wzroście ponad 213 cm podwoiła się

to 10 percent.

do 10 procent.

Today, one in 10 men in the NBA

Dzisiaj jeden na dziesięciu mężczyzn z NBA

is at least seven feet tall,

ma przynajmniej 213 cm wzrostu,

but a seven-foot-tall man is incredibly rare

a tacy mężczyźni są niezwykłą rzadkością

in the general population --

w ogólnej populacji.

so rare that if you know an American man

Taką rzadkością, że jeśli znasz Amerykaniana

between the ages of 20 and 40

między 20 a 40 rokiem życia,

who is at least seven feet tall,

który ma ponad 213 cm wzrostu,

there's a 17 percent chance

to na 17 %

he's in the NBA right now.

jest to gracz NBA.

(Laughter)

(Śmiech)

That is, find six honest seven footers,

Oznacza to, że na sześciu 2,13-metrowców,

one is in the NBA right now.

jeden gra teraz w NBA.

And that's not the only way that NBA players' bodies are unique.

I nie tylko w ten sposób ciała graczy NBA stają się wyjątkowe.

This is Leonardo da Vinci's "Vitruvian Man,"

To Witruwiański Człowiek Leonarda da Vinci

the ideal proportions,

o idealnych propocjach,

with arm span equal to height.

o rozpiętości ramion równej wzrostowi.

My arm span is exactly equal to my height.

Rozpiętość moich ramion jest dokładnie równa mojemu wzrostowi.

Yours is probably very nearly so.

Wasza prawdopodobnie również.

But not the average NBA player.

Ale nie u przeciętnego gracza NBA.

The average NBA player is a shade under 6'7",

Przeciętny gracz NBA ma powyżej 2 metry,

with arms that are seven feet long.

przy rozpiętości ramion ponad 213 cm.

Not only are NBA players ridiculously tall,

Są oni nie tylko niewyobrażalnie wysocy,

they are ludicrously long.

ale także absurdalnie dłudzy.

Had Leonardo wanted to draw

Gdyby da Vinci chciał namalować

the Vitruvian NBA Player,

Wirtuwiańskiego gracza NBA,

he would have needed a rectangle and an ellipse,

potrzebowałby prostokąta i elipsy,

not a circle and a square.

a nie koła i kwadratu.

So in sports where large size is prized,

Zatem w sportach, gdzie zaletą jest duży rozmiar,

the large athletes have gotten larger.

wielcy atleci stali się więksi.

Conversely, in sports where diminutive stature is an advantage,

Dla kontrastu, tam gdzie liczy się drobna postać,

the small athletes got smaller.

mali atleci stali się mniejsi.

The average elite female gymnast

Przeciętna czołowa gimnastyczka

shrunk from 5'3" to 4'9" on average

skurczyła się z 160 cm do 145

over the last 30 years,

w ciągu 30 lat,

all the better for their power-to-weight ratio

poprawiając stosunek siły do wagi

and for spinning in the air.

i obrotów w powietrzu.

And while the large got larger

I gdy tak wielcy stają się więksi,

and the small got smaller,

mali mniejsi,

the weird got weirder.

to dziwni stają się dziwniejsi.

The average length of the forearm

Przeciętna długość przedramienia

of a water polo player in relation

gracza w polo w porównaniu

to their total arm got longer,

z długością ręki staje się większa,

all the better for a forceful throwing whip.

wszystko w celu silniejszego uderzenia.

And as the large got larger,

I tak duże staje się większe,

small got smaller, and the weird weirder.

małe mniejsze, a dziwne dziwniejsze.

In swimming, the ideal body type

Idealna sylwetka w pływaniu

is a long torso and short legs.

to długi tors i krótkie nogi.

It's like the long hull of a canoe

To jakby długi kadłub łodzi

for speed over the water.

do szybkiego przemierzania wody.

And the opposite is advantageous in running.

Odmienny rodzaj sylwetki jest mile widziany w bieganiu.

You want long legs and a short torso.

Tam liczą się długie nogi i krótki tułów.

And this shows in athletes' bodies today.

Tutaj są sylwetki dzisiejszych atletów.

Here you see Michael Phelps,

Oto Michael Phelps,

the greatest swimmer in history,

największy w dziejach pływak,

standing next to Hicham El Guerrouj,

a obok Hicham El Guerrouj,

the world record holder in the mile.

rekordzista świata na milę.

These men are seven inches different in height,

Dzieli ich 18 cm wzrostu,

but because of the body types

lecz z powodu typu sylwetki

advantaged in their sports,

korzystnego dla ich dyscyplin,

they wear the same length pants.

noszą spodnie tej samej długości.

Seven inches difference in height,

Przy 18 cm różnicy we wzroście,

these men have the same length legs.

mają oni nogi tej samej długości.

Now in some cases, the search for bodies

W niektórych przypadkach poszukiwania sylwetki,

that could push athletic performance forward

które mogą poprawić osiągnięcia atletyczne

ended up introducing into the competitive world

zakończyły się zaprezentowaniem światu

populations of people that weren't previously competing at all,

populacji ludzi, którzy wcześniej w ogóle nie brali udziału w zawodach,

like Kenyan distance runners.

przykładowo kenijscy biegacze.

We think of Kenyans as being great marathoners.

Uważamy ich za świetnych maratończyków.

Kenyans think of the Kalenjin tribe

Oni zaś sądzą, że najlepsi maratończycy

as being great marathoners.

pochodzą z plemienia Kalendżin,

The Kalenjin make up just 12 percent

które stanowi 12 %

of the Kenyan population

populacji Kenii,

but the vast majority of elite runners.

i ogromną większość czołowych biegaczy.

And they happen, on average,

Występuje u nich przeciętnie

to have a certain unique physiology:

niezwykły typ fizjologii:

legs that are very long

nogi są bardzo długie

and very thin at their extremity,

i niezwykle chude,

and this is because they have their ancestry

a dzieje się tak, gdyż ich przodkowie

at very low latitude

żyli w klimacie zwrotnikowym,

in a very hot and dry climate,

bardzo gorącym i suchym.

and an evolutionary adaptation to that

Ewolucyjna adaptacja do klimatu

is limbs that are very long

to bardzo długie

and very thin at the extremity

i skrajnie chude kończyny

for cooling purposes.

w celu ochładzania.

It's the same reason that a radiator has long coils,

Dlatego chłodnica ma długie zwoje,

to increase surface area compared to volume

by zwiększyć powierzchnię w stosunku do objętości

to let heat out,

i pozbywania się ciepła.

and because the leg is like a pendulum,

Noga dział jak wahadło,

the longer and thinner it is at the extremity,

im dłuższe i cieńsze,

the more energy-efficient it is to swing.

tym bardziej wydajne energetycznie.

To put Kalenjin running success in perspective,

Dla pokazania sukcesów Kenijczyków,

consider that 17 American men in history

zwróćcie uwagę, że 17 Amerykanów w dziejach

have run faster than two hours and 10 minutes

przebiegło maraton w czasie poniżej

in the marathon.

2 godzin i 10 minut.

That's a four-minute-and-58-second-per-mile pace.

To 3 minuty i 6 sekund na kilometr.

Thirty-two Kalenjin men did that last October.

W ciągu ostatniego października, dokonało tego 32 Kalendżin.

(Laughter)

(Śmiech)

That's from a source population the size

W porównaniu do populacji źródłowej

of metropolitan Atlanta.

to rozmiar metropolii Atlanty.

Still, even changing technology

Jednak nawet zmieniająca się technika

and the changing gene pool in sports

i zmiany w puli genetycznej sportowców,

don't account for all of the changes in performance.

nie decydują o wszystkich zmianach.

Athletes have a different mindset than they once did.

Atleci mają teraz inny sposób myślenia.

Have you ever seen in a movie when someone gets

Widzieliście kiedyś film, w którym kogoś

an electrical shock

poraża prąd

and they're thrown across a room?

i odrzuca go na drugi koniec pokoju?

There's no explosion there.

Nie występuje eksplozja.

What's happening when that happens is that

Rzecz w tym, że

the electrical impulse is causing

impuls elektryczny powoduje skurcz

all their muscle fibers to twitch at once,

wszystkich włókien mięśniowych naraz

and they're throwing themselves across the room.

i to powoduje wyrzucenie na drugą stronę pokoju.

They're essentially jumping.

W zasadzie to skok.

That's the power

To siła

that's contained in the human body.

zawarta w ludzkim ciele.

But normally we can't access nearly all of it.

Ale zazwyczaj nie korzystamy z niej w całości.

Our brain acts as a limiter,

Nasz mózg to ogranicza,

preventing us from accessing all of our physical resources,

chroniąc nas od dostępu do naszych zasobów fizycznych,

because we might hurt ourselves,

bo to mogłoby nas zranić,

tearing tendons or ligaments.

poprzez rozdarcie powięzi i więzadeł.

But the more we learn about how that limiter functions,

Lecz im więcej dowiadujemy się jak działa ograniczający mózg,

the more we learn how we can push it back

tym bardziej wiemy jak go naciągnąć,

just a bit,

odrobinę,

in some cases by convincing the brain

w niektórych przypadkach, poprzez przekonaniu ,

that the body won't be in mortal danger

że ciału nie zagraża śmiertelne niebezpieczeństwo,

by pushing harder.

jeśli pozwoli się na więcej.

Endurance and ultra-endurance sports

Wytrzymałość i superwytrzymałość w sporcie

serve as a great example.

to wspaniały przykład.

Ultra-endurance was once thought to be harmful

Superwytrzymałość była uważana za szkodliwą

to human health,

dla ludzkiego zdrowia,

but now we realize

ale teraz wiemy,

that we have all these traits

że posiadamy wszelkie cechy,

that are perfect for ultra-endurance:

które są idealne dla superwytrzymałości:

no body fur and a glut of sweat glands

nie mamy futra, a gruczoły potowe

that keep us cool while running;

ochładzają nas podczas biegu;

narrow waists and long legs compared to our frames;

mamy wąskie talie i długie nogi w stosunku do rozmiaru;

large surface area of joints for shock absorption.

oraz duże powierzchnie stawowe do amortyzacji wstrząsów.

We have an arch in our foot that acts like a spring,

Mamy podbicie w stopach, działające jak spreżyna,

short toes that are better for pushing off

krótkie palce u nóg, by się odepchnąć,

than for grasping tree limbs,

a nie by łapać się gałęzi,

and when we run,

a kiedy biegniemy,

we can turn our torso and our shoulders

możemy obracać tułowiem i ramionami

like this while keeping our heads straight.

w taki sposób, utrzymując głowę prosto.

Our primate cousins can't do that.

Nasi kuzyni Naczelni nie mają tych cech.

They have to run like this.

Muszą biegać w ten sposób.

And we have big old butt muscles

I my mamy ogromny mięsień pośladkowy,

that keep us upright while running.

który utrzymuje nas prosto podczas biegu.

Have you ever looked at an ape's butt?

Widzieliście kiedyś zadek małp?

They have no buns because they don't run upright.

Nie mają pośladków, bo nie biegają wyprostowane.

And as athletes have realized

Kiedy atleci pojęli,

that we're perfectly suited for ultra-endurance,

że jesteśmy świetnie wyposażeni do ultrawytrzymałości,

they've taken on feats

osiągnęli rzeczy

that would have been unthinkable before,

wcześniej nie do pomyślenia

athletes like Spanish endurance racer Kílian Jornet.

na przykład hiszpański biegacz Kílian Jornet.

Here's Kílian running up the Matterhorn.

Oto on wbiegający na Matterhorn.

(Laughter)

(Śmiech)

With a sweatshirt there tied around his waist.

Z bluzą zawiązaną wokół pasa.

It's so steep he can't even run here.

Jest tak stromo, że nie może biec.

He's pulling up on a rope.

Podciąga się na linie.

This is a vertical ascent

To pionowa wspinaczka

of more than 8,000 feet,

o długości 2500 metrów,

and Kílian went up and down

a Kilian wszedł i zszedł

in under three hours.

w ciągu mniej niż trzech godzin.

Amazing.

Niezwykłe.

And talented though he is,

I choć bardzo utalentowany,

Kílian is not a physiological freak.

nie był fizjologicznym dziwolągiem.

Now that he has done this,

Po jego wyczynie,

other athletes will follow,

inni pójdą w jego ślady,

just as other athletes followed

tak jak poszli za przykładem

after Sir Roger Bannister

Sir Rogera Bannistera,

ran under four minutes in the mile.

przebiegającego kilometr w 2,5 minuty.

Changing technology, changing genes,

Zmieniająca się technologia, zmieniające się geny

and a changing mindset.

i zmiany w sposobie myślenia.

Innovation in sports,

Innowacje w sporcie,

whether that's new track surfaces

czy to nowe nawierzchnie bieżni

or new swimming techniques,

czy nowe technilk pływackie,

the democratization of sport,

demokratyzacja sportu,

the spread to new bodies

upowszechnianie nowych sylwetek

and to new populations around the world,

i nowych populacji na świecie,

and imagination in sport,

i wyobraźnia w sporcie,

an understanding of what the human body

zrozumienie,czego ludzkie ciało

is truly capable of,

naprawdę jest w stanie dokonać,

have conspired to make athletes stronger,

sprawiło, że atleci są silniejsi,

faster, bolder,

szybsi, odważniejsi

and better than ever.

i lepsi niż kiedykolwiek.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)