Xiye Bastida: If you adults won't save the world, we will | TED

67,879 views ・ 2020-10-20

TED


Tafadhali bofya mara mbili manukuu ya Kiingereza hapa chini ili kucheza video.

Translator: Hanningtone Omollo Reviewer: Nelson Simfukwe
00:13
Dear Abuelita,
0
13436
1643
Mpendwa Abuelita,
00:15
I know I haven't been home for a while.
1
15103
2254
Najua sijakuwepo nyumbani kwa muda.
00:17
You are in our lovely home in Mexico,
2
17381
2307
Uko nyumbani kwetu pazuri Mexico,
00:19
and I'm here in the US,
3
19712
2349
nami niko hapa Marekani,
00:22
fighting for our future.
4
22085
1373
nikipigania maisha yetu ya baadaye.
00:23
You're probably watering the roses,
5
23927
2372
Pengine unanyunyuzia ua waridi maji,
00:26
taking care of the peaches
6
26323
1848
ukitunza fyulisi
00:28
and making sure your turtles are well-fed.
7
28195
2800
na kuhakikisha kua kasa wako wameshiba.
00:31
That's one of the things I miss the most about home --
8
31474
2785
Hiyo ni mojawapo ya vitu, navikumbuka sana kuhusu nyumbani --
00:34
spending time with the flowers
9
34283
1984
kupoteza muda na maua
00:36
while you tell me stories about your childhood.
10
36291
2482
ukinihadithia kuhusu utoto wako
00:40
As you know, we have been living in New York City since 2015.
11
40004
3984
Unavyojua, tumeishi New York City tangu 2015
00:44
But life has completely changed over the past year.
12
44385
3349
Lakini maisha yamebadilika mno kwa mwaka uliopita.
00:48
At first, New York City was about museums
13
48243
3318
Hapo mwanzoni, New York ilikua ni sehemu ya makumbusho
00:51
and parks
14
51585
1198
na hifadhi
00:52
and school and friends.
15
52807
1680
na shule na marafiki.
00:54
Now it serves as a web
16
54830
2563
Saaa hii ni kama mtandao
00:57
that connects me with all the other people
17
57417
2256
unaoniunganisha na watu wengine
00:59
who are organizing to save the planet.
18
59697
2199
wanaopanga kuokoa dunia.
01:02
You know how it started for me?
19
62790
2167
Wajua nilianzaje ?
01:04
It was Dad and his wisdom.
20
64981
1904
Ni baba na busara zake.
01:07
Everything you taught him, he went and taught the world.
21
67950
3587
Kila kitu ulimfunza, alienda akafunza ulimwengu.
01:11
All of his words about the responsibility that we have as humans
22
71561
4889
Maneno yake yote kuhusu uwajibikaji tulionao kama binadamu
01:16
to live in balance with nature
23
76474
2040
kuishi kwa usawa na asili
01:18
were passed down to me.
24
78538
1568
yalipitishwa kwangu.
01:20
I noticed the universal disconnect to our planet
25
80585
3406
Nimeona kutokua sawa kwenye ulimwengu wetu
01:24
and remembered what you once told me:
26
84015
2864
na kukumbuka ulichoniambia wakati mmoja:
01:26
"Leave everything better than you found it."
27
86903
2866
"Acha kila kitu bora kuliko ulivyokikuta."
01:30
I know you were talking about the dishes,
28
90625
3025
Najua ulikuwa unaongelea kuhusu vyombo,
01:33
but of course, that applies to the planet as well.
29
93674
2773
lakini, hiyo inaleta maana kwa ulimwengu pia.
01:36
I didn't know what to do at first.
30
96967
1886
Sikujua cha kufanya mwanzoni.
01:39
The world is so big,
31
99198
1316
Dunia ni kubwa mno,
01:40
and it has so many bad habits.
32
100538
2206
na ina tabia nyingi mbaya.
01:42
I didn't know how a 15-year-old was supposed to change anything,
33
102768
4317
Sikujua vile msichana mwenye miaka 15 angebadilisha chochote.
01:47
but I had to try.
34
107109
1293
lakini ilinibidi kujaribu.
01:49
To put this philosophy into practice,
35
109181
2136
Ili kuweka hii falsafa katika vitendo,
01:51
I joined the environmental club at my high school.
36
111341
2554
Nilijiunga na klabu ya mazingira shuleni.
01:53
However, I noticed that my classmates were talking about recycling
37
113919
4669
Lakini niliona wanafunzi wenza wakiongelea mchakato wa taka kuna matumizi tena
01:58
and watching movies about the ocean.
38
118612
1897
na kutazama filamu zinazohusu bahari.
02:00
It was a view of environmentalism
39
120947
2415
Ulikua mwonekano wa kuzingatia mazingira
02:03
that was so catered towards an ineffective way of climate activism,
40
123386
4453
ulioegemea harakati ya kutunza hali ya hewa isiyofaa,
02:07
one that blames the consumer for the climate crisis
41
127863
3416
na kutupa lawama kwa mtumiaji katika janga la kubadiika kwa hali ya hewa
02:11
and preaches that temperatures are going up
42
131303
2536
na kutangaza joto inaongezeka
02:13
because we forgot to bring a reusable bag to the store.
43
133863
3430
kwa sababu tulisahau kurudisaha mifuko inayoweza tumika tena dukani.
02:17
You taught me that taking care of Mother Earth
44
137665
3079
Ulinifunza kwamba kutunza ulimwengu
02:20
is about every decision that we make as a collective.
45
140768
3120
inahusu uamuzi tunaochukua kwa pamoja.
02:25
I am happy to tell you, Abuelita,
46
145109
2260
Nafurahia kukuambia, Abuelita,
02:27
that I changed everybody's mind in that club.
47
147393
2971
kwamba nimebadili wazo la kila mtu klabuni.
02:30
Instead of talking about recycling,
48
150388
2548
Badala ya kuongelea mchakato wa kufanya taka kutumika tena,
02:32
we started to write letters to our politicians
49
152960
2770
tumeanza kuandikia wanasiasa wetu barua,
02:35
to ban soft plastic altogether.
50
155754
2325
kupiga marufuku kabisa plastiki laini.
02:38
And then, the unexpected happened:
51
158498
2768
Na kisha, lisilojarajiwa likatokea:
02:41
we started striking from school.
52
161871
2342
tulianza kugoma shuleni.
02:45
I know you've probably seen it on the news,
53
165578
2270
Nafahamu ushatazama kwa habari,
02:47
and maybe it's not that special anymore.
54
167872
2045
au pengine hio si mahususi kwa saa hii.
02:50
But at the time, it was a huge deal, Abuelita.
55
170420
3202
Lakini wakati huo, ilikuwa ni jambo kubwa.
02:53
Imagine kids not going to school, because we want people to save the world.
56
173646
4353
Hebu fikiria watoto kutoenda shule kisa wanataka watu waokoe dunia.
02:58
(Video) Crowd: Another world is possible! We are unstoppable!
57
178023
2941
(Video) Umati: Ulimwengu mwingine unawezekana ! Hatuzuiliki !
03:00
Xiye Bastida: For the first global climate strike,
58
180988
2392
XiyeBastide: Kwa mgomo wa kwanza kimataifa wa hali ya hewa,
03:03
which was called on by Greta Thunberg,
59
183404
1878
ilioandaliwa na Greta Thunberg,
03:05
I got 600 of my classmates to walk out with me.
60
185306
3652
Nilishawishi wanafunzi 600 wenzangu kutembea nami.
03:10
Greta Thunberg is a teenager who first started striking for climate.
61
190474
3415
Greta Thunberg ni kijana mwanzilishi wa migomo
Uimara wake ulinihamasisha,
na kushtuka na utambuzi huu
03:14
Her boldness inspired me,
62
194252
2390
kua kijana angebadilisha maono ya umaa kwa masuala ya kijamii
03:16
and I was shocked by the realization
63
196666
2889
Harakati zikaanza.
03:19
that youth could turn public opinion on social issues.
64
199579
4019
(Video) Umati: Nyamazisha !
03:24
The movement exploded.
65
204196
1151
XB: Na nikawa mmoja wa waandalizi wakuu
03:25
(Video) Crowd: Shut it down!
66
205371
1342
kwa New York, Amerika na ulimwengu
03:26
XB: And I became one of the main organizers
67
206737
2048
(Video) XB: Tunahitaji nini? Crowd: Haki ya hali ya hewa!
03:28
for New York, the US and the world.
68
208809
2622
XB: Tunalihitaji lini ? Crowd: Sasa !
03:31
(Video) XB: What do we want? Crowd: Climate justice!
69
211455
2452
XB: Nilianza kuongelea haki ya hali ya hewa na haki asilia
03:33
XB: When do we want it? Crowd: Now!
70
213931
1625
na ushirika miongoni mwa vizazi tofauti.
03:35
XB: I started speaking up about climate justice and Indigenous rights
71
215580
3300
Huu ulikuwa mwazo tu, hata hivyo.
03:38
and intergenerational cooperation.
72
218880
2100
Wiki iliyokuwa na shughuli nyingi katika maisha yangu
03:40
That was only the beginning, though.
73
220980
2137
nyakati zote itakuwa ni wiki ya Septemba 20,2019.
03:43
The busiest week of my life
74
223141
1619
Mimi na marafiki wangu tulipata watu 300,00 kugoma kwa ajiliya hali ya hewa katika jiji la New York
03:44
will forever be the week of September 20, 2019.
75
224784
3980
Natamani ungekuwepo.
03:49
Me and my friends got 300,000 people to strike for climate in New York.
76
229470
6125
Tuliandamana mitaani ya Wall Street kudai haki ya hali ya hewa.
03:56
I wish you could have been there.
77
236023
1633
(Video) Umati: Hakuna tena kamwe makaa ya mawe, kamwe tena kwa mafuta, acha kaboni kwenye ardhi !
03:57
We walked through Wall Street, demanding climate justice.
78
237680
2933
XB: Mwezi huo, nilihudhuria Mkutano wa Hali ya Hewa wa Umoja wa Mataifa.
04:00
(Video) Crowd: No more coal, no more oil, keep the carbon in the soil!
79
240637
3288
Niliongea katika jopo alipokuwepo Al Gore
04:03
XB: That same month, I went to the United Nations Climate Summit.
80
243949
3096
Nikakutana na Jay Inslee na Naomi Klein na Bill McKibben
04:07
I spoke on a panel with Al Gore.
81
247069
1984
na rais wa Umoja wa Mataifa
04:09
I met Jay Inslee and Naomi Klein and Bill McKibben
82
249664
3871
Ilikuwa wiki la kustaajabisha kabisa maishani mwangu,
04:13
and the president of the United Nations.
83
253559
2600
kwa sababu kila mtu ninayemjua walikuja pamoja-
04:16
It was the most amazing week of my life,
84
256742
2293
walimu wangu, wanafunzi wenzangu wote...
04:19
because everyone I knew came together --
85
259059
3088
Hata maduka niyapendayo yalifungwa kwa ajili ya mgomo wa hali ya hewa.
04:22
all my teachers, all my classmates ...
86
262171
2586
Kama ungeniuiza kwa nini nilifanya haya yote,
04:24
And even some of my favorite stores closed down to strike for climate.
87
264781
4706
jibu langu lingekuwa,
04:30
If you had asked me why I did all of that,
88
270643
2537
"Kwanini nishindwe?"
04:33
my only answer would be,
89
273204
1938
Imekua mwaka tangu nianze,
04:35
"How could I not?"
90
275166
1440
na wakati mwingine huchosha.
04:37
It's been one year since it all started for me,
91
277847
3325
Lakini kama kuna kitu mmoja ulinifunza, ni uthabiti.
04:41
and it gets a little tiring at times.
92
281196
1999
Nakumbuka ulienda jiji la Mexico kila siku kwa miaka 30
04:43
But if there is one thing that you taught me, it's resilience.
93
283688
3494
ili kupata pesa ya mahitaji ya familia.
04:47
I remember that you went to Mexico City every day for 30 years
94
287919
4288
Na najua Abuelito amekua akitembea nje kwa miaka 20
04:52
to get money for the family.
95
292231
1921
kulinda ardhi takatifu dhidi ya makampuni makubwa yanayataka kuinyakua
04:54
And I know that Abuelito has been going out for 20 years
96
294176
3952
mwaka moja si lolote
04:58
to protect sacred land from big companies that want to take it.
97
298152
3420
kulingana na mapambano familia yetu imepitia.
05:02
A year is nothing
98
302081
1404
Na kama mapambano yetu yanaboresha dunia,
05:03
compared to the struggles that our family has been through.
99
303509
2928
yatatufanya kuwa watu bora.
05:06
And if our struggles make the world a better place,
100
306855
3254
Kumekuwa na matatizo, Abuelita.
05:10
they will make us better people.
101
310133
2171
Ulimwenguni,
05:12
There have been some hardships, Abuelita.
102
312673
2444
watu wanatarajia watoto kama sisi kufahamu kila kitu,
05:15
Out there in the world,
103
315141
1406
au angalau wanatarajia tujue,
05:16
people expect us kids to know everything,
104
316571
3236
Wanauliza na najibu,
05:19
or at least they want us to.
105
319831
1713
na kama najua jinsi ulimwengu unavyofanya kazi.
05:21
They ask questions and I give answers,
106
321568
2823
Wanahitaji matumaini, nasi tunawapa.
05:24
as if I really knew how the world works.
107
324415
2535
Nimepanga, kuandika, kuongelea na kusoma kuhusu hali ya hewa na sera
05:26
They want hope, and we give it.
108
326974
2137
karibu kila siku kwa mwaka moja uliopita.
05:30
I have organized, written, spoken and read about climate and policy
109
330620
5283
Na nina wasiwasi kidogo
05:35
almost every day for the past year.
110
335927
2333
kwamba sitoweza fanya vya kutosha, Abuelita.
05:39
And I'm just a little worried
111
339204
1746
Kwangu, kuwa na miaka 18 and kujaribu kuokoa ulimwengu
05:40
that I won't be able to do enough, Abuelita.
112
340974
2391
inamanisha kuwa mwanaharakati wa hali ya hewa.
05:44
For me, being 18 years old and trying to save the world
113
344484
3815
Awali, labda ilimanisha kusoma kuwa daktari
05:48
means being a climate activist.
114
348323
1905
au mwanasiasa au mtafiti.
05:50
Before, maybe it meant studying to be a doctor
115
350617
2547
Lakini siwezi ngojea kuwa mkubwa ili niwe mojawapo ya hayo.
05:53
or a politician or a researcher.
116
353188
2294
Ulimwengu unaumia,
05:55
But I can't wait to grow up and become one of those things.
117
355800
3197
na hatuna taanasa ya wakati kamwe.
05:59
The planet is suffering,
118
359514
1831
Kuokoa ulimwengu kama kijana unahitaji ueledi wa maneno,
06:01
and we don't have the luxury of time anymore.
119
361369
2492
kuelewa sayansi inayohusu janga la hali ya hewa
06:05
Saving the world as a teenager means being good with words,
120
365469
3735
kuleta mtazamo wa kipekee kwa suala ibuka
06:09
understanding the science behind the climate crisis,
121
369228
2865
na kusahau mambo mengineyo
06:12
bringing a unique perspective into the issue to stand out
122
372117
3587
Lakini wakati mwingine, nahisi kuzingatia mambo mengine tena.
06:15
and forgetting about almost everything else.
123
375728
2886
Nataka kuimba na kucheza na kufanya mazoezi ya viungo vya mwili
06:19
But sometimes, I want to care about other things again.
124
379333
3014
Kiukweli nahisi ikiwa sisi sote tungelinda ulimwengu
06:22
I want to be able to sing and dance and do gymnastics.
125
382371
3392
kama tabia,
06:26
I truly feel that if all of us took care of the Earth
126
386214
3870
kama tamaduni,
06:30
as a practice,
127
390108
1310
hakuna mtu angekua mwanaharakati wa hali ya hewa wakati wote
06:31
as a culture,
128
391442
1802
Kama biashara zimekua endelevu,
06:33
none of us would have to be full-time climate activists.
129
393268
3343
kama gridi ya umeme inaendesha kwa nishati mbadala,
06:37
When businesses turn sustainable,
130
397360
2003
kama mtaala wa shule unatufundisha
06:39
when the power grid runs on renewable energy,
131
399387
3238
kuwa kuzingatia ulimwengu ni moja ya utu wetu
06:42
when the school curriculum teaches us
132
402649
3012
labda naweza fanya mazoezi ya sarekasi tena.
06:45
that taking care of the Earth is part of our humanity,
133
405685
3234
Au sivyo, Abuelita ?
06:50
maybe I can do gymnastics once again.
134
410008
2611
Tunaweza fanya hili.
06:52
Don't you think so, Abuelita?
135
412942
1499
Yote najaribu kufanya na kazi yangu
06:54
We can do this.
136
414966
1150
ni kuwapa watu wengine mtazamo chanya wa matumaini.
06:56
All I'm trying to do with my work
137
416569
1588
Lakini ni ngumu kidogo.
06:58
is give that optimistic mindset to other people.
138
418181
3008
Kuna tamaa,
07:01
But it's been a little hard.
139
421879
1546
kuna kiburi,
07:03
There is greed,
140
423870
1177
kuna pesa,
07:05
there's pride,
141
425071
1419
na pia uyakinifu.
07:06
there's money,
142
426514
1252
Hulka ya watu hurahisisha kuongelea haya mambo,
07:07
and there's materialism.
143
427790
1501
lakini napata wakati mgumu kuwafunza.
07:09
People make it so easy for me to talk to them,
144
429315
3163
Nataka wajiamini kwa kujitahidi kila wakati.
07:12
but they make it so hard for me to teach them.
145
432502
3459
Nawatakia kua na moyo na ujasiri
07:16
I want them to have the confidence to always do their best.
146
436502
3332
wa kupenda ulimwengu,
07:20
I want them to have the heart and the courage
147
440236
2564
kamaulivyonifunza.
07:22
to love the world,
148
442824
1150
Nimeandika barua hii kukushukuru.
07:24
just like you taught me.
149
444768
1762
Shukrani kwa kunikaribisha kupenda ulimwengu
07:26
I wrote this letter to thank you.
150
446554
1901
tangu nizaliwe.
07:28
Thank you for inviting me to love the world
151
448895
2777
Shukran kwa kucheka kwa kila kitu.
07:31
since the moment I was born.
152
451696
1743
Shukrani kwa kunifunza
07:33
Thank you for laughing at everything.
153
453947
1889
kua matumaini na matarajio ndizo zana za nguvu tulizo nazo
07:35
Thank you for teaching me
154
455860
1488
kukumbana na shida yoyote.
07:37
that hope and optimism are the most powerful tools we have
155
457372
4355
Nafanya hili kwa kuwa ulinionyesha
07:41
to tackle any problem.
156
461751
1680
kwamba uthabiti, upendo na ujuzi
07:43
I do this work because you showed me
157
463767
3088
vinatosha kuleta mabadiliko.
07:46
that resilience, love and knowledge
158
466879
1993
Nataka kurudi Mexico nikutembelee.
07:48
are enough to make a difference.
159
468896
1728
Nataka kukuonyesha picha ya vitu nilivyofanya.
07:51
I want to go back to Mexico and visit you.
160
471260
2587
Nataka kukuonyesha sheria ya hali ya hewa
07:53
I want to show you the pictures of the things that I have done.
161
473871
3266
tuliyoweza kupitisha.
07:57
I want to show you the climate legislation
162
477161
2321
Nataka kunusa maua
07:59
that we've been able to pass.
163
479506
1727
na kupigania haki ya hali ya hewa pamoja nawe
08:01
I want to smell the flowers
164
481257
1707
Te quiero mucho.(Nakupenda sana)
08:02
and fight for climate justice alongside you.
165
482988
2472
Nakupenda
08:06
Te quiero mucho.
166
486179
1182
Xiye.
08:07
I love you.
167
487385
1166
[Te quiero mucho. Xiye.]
08:08
Xiye.
168
488575
1159
08:10
[Te quiero mucho. Xiye.]
169
490273
3504
Kuhusu tovuti hii

Tovuti hii itakuletea video za YouTube ambazo ni muhimu kwa kujifunza Kiingereza. Utaona masomo ya Kiingereza yanayofundishwa na walimu wa kiwango cha juu kutoka duniani kote. Bofya mara mbili kwenye manukuu ya Kiingereza yanayoonyeshwa kwenye kila ukurasa wa video ili kucheza video kutoka hapo. Manukuu yanasonga katika kusawazishwa na uchezaji wa video. Ikiwa una maoni au maombi yoyote, tafadhali wasiliana nasi kwa kutumia fomu hii ya mawasiliano.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7