Xiye Bastida: If you adults won't save the world, we will | TED

Reviewer: Thu Ha Tran

Bà kính yêu,

Cháu biết cháu không về nhà đã lâu.

Bà đang ở ngôi nhà thân thương của chúng ta ở Mexico,

và cháu đang ở Hoa Kỳ,

Dear Abuelita,

đấu tranh vì tương lai.

I know I haven't been home for a while.

Có lẽ bà đang tưới hoa hồng,

You are in our lovely home in Mexico,

chăm sóc những trái đào

and I'm here in the US,

và chắc rằng đám rùa của bà được ăn no.

fighting for our future.

Đó là một trong những điều cháu nhớ nhất về nhà mình --

You're probably watering the roses,

dành thời gian với những bông hoa

taking care of the peaches

trong lúc bà kể cháu nghe về thời thơ ấu của bà.

and making sure your turtles are well-fed.

That's one of the things I miss the most about home --

Như bà đã biết, chúng cháu đã và đang sống ở Thành phố New York từ năm 2015.

spending time with the flowers

Nhưng cuộc sống đã hoàn toàn thay đổi trong năm qua.

while you tell me stories about your childhood.

Lúc đầu, cháu chỉ để tâm tới các bảo tàng,

As you know, we have been living in New York City since 2015.

và công viên

But life has completely changed over the past year.

trường học và những người bạn.

Giờ đây nó là một mạng lưới

At first, New York City was about museums

kết nối cháu với tất cả những người khác,

and parks

những người đang tổ chức để cứu hành tinh.

and school and friends.

Now it serves as a web

Bà biết vì sao cháu làm vậy không?

Là nhờ bố và sự thông thái của bố.

that connects me with all the other people

who are organizing to save the planet.

Mọi thứ bà đã dạy cho bố, bố đã đi và truyền tới khắp nơi.

You know how it started for me?

Những lời ông ấy nói về trách nhiệm mà chúng ta có với tư cách con người

It was Dad and his wisdom.

Everything you taught him, he went and taught the world.

để sống cân bằng với thiên nhiên

đã được truyền lại cho cháu.

All of his words about the responsibility that we have as humans

Cháu nhận thấy sự mất kết nối toàn cầu trên hành tinh của chúng ta

và nhớ những gì bà đã từng nói với cháu:

to live in balance with nature

were passed down to me.

“Khiến mọi thứ tốt hơn so với lần đầu bạn tìm thấy. ”

I noticed the universal disconnect to our planet

Cháu biết bà đang nói về các món ăn,

and remembered what you once told me:

nhưng tất nhiên, điều đó áp dụng cho cả hành tinh nữa.

"Leave everything better than you found it."

Lúc đầu cháu đã không biết phải làm gì.

I know you were talking about the dishes,

Thế giới thật lớn,

và nó có quá nhiều thói quen xấu.

but of course, that applies to the planet as well.

Cháu không biết một đứa trẻ 15 tuổi phải làm thế nào để thay đổi bất cứ điều gì,

I didn't know what to do at first.

nhưng cháu phải thử.

The world is so big,

and it has so many bad habits.

Để áp dụng triết lý này vào thực tế,

I didn't know how a 15-year-old was supposed to change anything,

Cháu đã vào câu lạc bộ môi trường tại trường của cháu.

Tuy nhiên, cháu để ý rằng các bạn cùng lớp của cháu đang nói về tái chế

but I had to try.

To put this philosophy into practice,

và đang xem phim về đại dương.

I joined the environmental club at my high school.

Đó là một cái nhìn về chủ nghĩa môi trường

However, I noticed that my classmates were talking about recycling

đã được phục vụ cho một cách hoạt động khí hậu không hiệu quả,

and watching movies about the ocean.

cái mà đổ lỗi cho người tiêu dùng cho cuộc khủng hoảng khí hậu

It was a view of environmentalism

và thuyết giáo rằng nhiệt độ đang tăng lên

that was so catered towards an ineffective way of climate activism,

bởi vì chúng ta quên mang theo một chiếc túi tái sử dụng đến cửa hàng.

one that blames the consumer for the climate crisis

Bà đã dạy cháu rằng chăm sóc Đất Mẹ

and preaches that temperatures are going up

là về mọi quyết định mà chúng ta tạo ra như một tập thể.

because we forgot to bring a reusable bag to the store.

Cháu rất vui được nói với bà,

You taught me that taking care of Mother Earth

rằng cháu đã thay đổi tâm trí mọi người trong câu lạc bộ đó.

is about every decision that we make as a collective.

Thay vì nói về tái chế,

chúng cháu bắt đầu viết thư cho các chính trị gia của mình

I am happy to tell you, Abuelita,

that I changed everybody's mind in that club.

để cấm hoàn toàn nhựa mềm.

Instead of talking about recycling,

Và sau đó, điều bất ngờ đã xảy ra:

we started to write letters to our politicians

chúng cháu bắt đầu cuộc đình công ở trường học.

to ban soft plastic altogether.

Cháu biết bà có thể đã thấy nó trên tin tức,

And then, the unexpected happened:

và có lẽ nó không còn đặc biệt nữa.

we started striking from school.

Nhưng vào thời điểm đó, đó là một việc rất lớn, bà ạ.

I know you've probably seen it on the news,

Tưởng tượng những đứa trẻ không đi học, bởi vì chúng muốn mọi người cứu thế giới.

and maybe it's not that special anymore.

(Video) Đám đông: Thế giới khác là khả thi! Chúng ta bất bại!

But at the time, it was a huge deal, Abuelita.

Xiye Bastida: Ở cuộc đình công khí hậu toàn cầu đầu tiên

Imagine kids not going to school, because we want people to save the world.

được kêu gọi bởi Greta Thunberg,

cháu đã có 600 bạn cùng lớp biểu tình với mình.

(Video) Crowd: Another world is possible! We are unstoppable!

Xiye Bastida: For the first global climate strike,

Greta Thunberg là thiếu niên đầu tiên bắt đầu biểu tình vì khí hậu.

which was called on by Greta Thunberg,

I got 600 of my classmates to walk out with me.

Sự táo bạo của cô ấy đã truyền cảm hứng cho cháu,

và cháu đã bị sốc khi nhận ra

Greta Thunberg is a teenager who first started striking for climate.

rằng tuổi trẻ có thể thay đổi dư luận xã hội.

Her boldness inspired me,

Phong trào bùng nổ.

and I was shocked by the realization

(Video) Đám đông: Tắt nó đi!

XB: Và cháu đã trở thành một trong những nhà tổ chức chính

that youth could turn public opinion on social issues.

cho New York, Hoa Kỳ và thế giới.

(Video) XB: Chúng ta muốn gì? Đám đông: Công lý khí hậu!

The movement exploded.

(Video) Crowd: Shut it down!

XB: Khi nào? Đám đông: Bây giờ!

XB: And I became one of the main organizers

XB: Cháu bắt đầu lên tiếng về công lý khí hậu và quyền của người bản địa

for New York, the US and the world.

và hợp tác giữa các thế hệ.

(Video) XB: What do we want? Crowd: Climate justice!

Đó chỉ là khởi đầu.

XB: When do we want it? Crowd: Now!

Tuần bận rộn nhất cuộc đời cháu

XB: I started speaking up about climate justice and Indigenous rights

sẽ mãi mãi là tuần của ngày 20 tháng 9 năm 2019.

and intergenerational cooperation.

That was only the beginning, though.

Cháu và bạn bè của cháu có 300.000 người biểu tình vì khí hậu ở New York.

The busiest week of my life

will forever be the week of September 20, 2019.

Cháu ước giá như bà có ở đó.

Me and my friends got 300,000 people to strike for climate in New York.

Chúng cháu đi qua Phố Wall, đòi hỏi công lý khí hậu.

(Video) Đám đông: Không còn than và dầu, giữ carbon trong đất!

XB: Cùng tháng đó, cháu đã đi tới Hội nghị về khí hậu của Liên hợp quốc.

I wish you could have been there.

We walked through Wall Street, demanding climate justice.

Cháu đã phát biểu trong hội thảo với Al Gore.

(Video) Crowd: No more coal, no more oil, keep the carbon in the soil!

Cháu đã gặp Jay Inslee và Naomi Klein và Bill McKibben

XB: That same month, I went to the United Nations Climate Summit.

và chủ tịch Liên hợp quốc.

I spoke on a panel with Al Gore.

Đó là tuần tuyệt vời nhất cuộc đời cháu,

I met Jay Inslee and Naomi Klein and Bill McKibben

vì những người cháu biết đã cùng đến --

and the president of the United Nations.

tất cả giáo viên, và bạn học của cháu...

It was the most amazing week of my life,

và thậm chí một số tiệm yêu thích của cháu đóng cửa để quan tâm vì khí hậu.

because everyone I knew came together --

all my teachers, all my classmates ...

Nếu bà hỏi cháu tại sao cháu làm như vậy,

And even some of my favorite stores closed down to strike for climate.

câu trả lời duy nhất của cháu sẽ là:

“Làm sao cháu có thể không làm?”

Đã một năm từ khi tất cả bắt đầu với cháu,

If you had asked me why I did all of that,

và đôi khi hơi mệt mỏi.

my only answer would be,

"How could I not?"

Nhưng nếu có một điều mà bà đã dạy cháu, đó là sự kiên cường.

It's been one year since it all started for me,

Cháu nhớ rằng bà đã đến Thành phố Mexico mỗi ngày trong 30 năm

and it gets a little tiring at times.

But if there is one thing that you taught me, it's resilience.

để kiếm tiền cho gia đình.

Và cháu biết rằng bà đã biểu tình được 20 năm

I remember that you went to Mexico City every day for 30 years

để bảo vệ đất thiêng khỏi các công ty lớn muốn lấy nó.

to get money for the family.

Một năm không là gì

And I know that Abuelito has been going out for 20 years

so với những cuộc đấu tranh mà gia đình chúng ta đã trải qua.

Và nếu những đấu tranh của chúng ta khiến thế giới thành một nơi tốt hơn,

to protect sacred land from big companies that want to take it.

chúng sẽ biến ta thành người tốt hơn.

A year is nothing

compared to the struggles that our family has been through.

Đã có một số khó khăn, bà ạ.

And if our struggles make the world a better place,

Ngoài kia thế giới,

mọi người mong chúng cháu biết mọi thứ,

they will make us better people.

hoặc ít nhất họ muốn chúng cháu làm vậy.

There have been some hardships, Abuelita.

Họ đặt câu hỏi và cháu đưa ra câu trả lời,

Out there in the world,

như cháu biết thế giới hoạt động thế nào.

people expect us kids to know everything,

Họ muốn hy vọng, và chúng cháu cho đi.

or at least they want us to.

They ask questions and I give answers,

Cháu đã tổ chức, viết, nói và đọc về khí hậu và chính sách

as if I really knew how the world works.

They want hope, and we give it.

hầu như mọi ngày trong năm qua.

I have organized, written, spoken and read about climate and policy

Và cháu chỉ hơi lo lắng

rằng cháu sẽ không thể làm đủ, bà ạ.

almost every day for the past year.

Đối với cháu, 18 tuổi và cố gắng cứu thế giới

And I'm just a little worried

nghĩa là làm một nhà hoạt động khí hậu.

that I won't be able to do enough, Abuelita.

Trước đây, có lẽ nó có nghĩa là học trở thành bác sĩ

For me, being 18 years old and trying to save the world

hoặc chính trị gia hoặc nhà nghiên cứu.

Nhưng cháu không thể chờ để lớn lên và trở thành một trong những thứ đó.

means being a climate activist.

Before, maybe it meant studying to be a doctor

Hành tinh đang đau khổ,

và chúng ta không có sự dư giả của thời gian nữa.

or a politician or a researcher.

But I can't wait to grow up and become one of those things.

Cứu thế giới khi còn là một thiếu niên có nghĩa là dùng lời nói,

The planet is suffering,

hiểu biết về khoa học đằng sau cuộc khủng hoảng khí hậu,

and we don't have the luxury of time anymore.

mang lại một góc nhìn độc đáo vào vấn đề nổi bật

Saving the world as a teenager means being good with words,

và quên đi hầu hết mọi thứ khác.

understanding the science behind the climate crisis,

Nhưng đôi khi, cháu muốn quan tâm về những thứ khác nữa.

bringing a unique perspective into the issue to stand out

Tôi muốn có thể hát và khiêu vũ và tập thể dục dụng cụ.

and forgetting about almost everything else.

Cháu thực sự cảm thấy rằng nếu chúng ta chăm sóc Trái đất

But sometimes, I want to care about other things again.

như một thông lệ,

I want to be able to sing and dance and do gymnastics.

như một nền văn hóa,

không ai trong chúng ta phải là nhà hoạt động khí hậu toàn thời gian.

I truly feel that if all of us took care of the Earth

Khi doanh nghiệp phát triển bền vững,

as a practice,

khi điện lưới chạy bằng năng lượng tái tạo,

as a culture,

none of us would have to be full-time climate activists.

khi chương trình học dạy chúng ta

When businesses turn sustainable,

chăm sóc Trái đất là một phần của nhân loại chúng ta,

when the power grid runs on renewable energy,

cháu có thể tập thể dục dụng cụ lần nữa.

when the school curriculum teaches us

Bà có nghĩ vậy không?

that taking care of the Earth is part of our humanity,

Chúng ta có thể làm được.

Tất cả những gì cháu đang cố gắng làm

là đưa ra suy nghĩ lạc quan cho những người khác.

maybe I can do gymnastics once again.

Don't you think so, Abuelita?

Nhưng nó khá là khó.

We can do this.

Lòng tham,

All I'm trying to do with my work

sự tự cao

is give that optimistic mindset to other people.

tiền bạc,

và chủ nghĩa vật chất.

Mọi người làm cho nó thật dễ dàng để cháu nói chuyện với họ,

But it's been a little hard.

There is greed,

nhưng lại rất khó để cháu dạy họ.

there's pride,

there's money,

and there's materialism.

Cháu muốn họ có sự tự tin để luôn làm tốt nhất có thể.

People make it so easy for me to talk to them,

Cháu muốn họ có trái tim và lòng dũng cảm

but they make it so hard for me to teach them.

để yêu thế giới,

I want them to have the confidence to always do their best.

giống như bà đã dạy cháu.

Cháu đã viết thư này để cảm ơn bà.

I want them to have the heart and the courage

Cảm ơn bà đã làm cháu yêu thế giới

to love the world,

kể từ khi cháu được sinh ra.

just like you taught me.

Cảm ơn bà đã cười vì mọi thứ.

I wrote this letter to thank you.

Cảm ơn bà vì đã dạy cháu

Thank you for inviting me to love the world

rằng hy vọng và lạc quan là những vũ khí mạnh nhất mà chúng ta có

since the moment I was born.

Thank you for laughing at everything.

để giải quyết mọi vấn đề.

Thank you for teaching me

Cháu làm việc này vì bà đã chỉ cho cháu

that hope and optimism are the most powerful tools we have

rằng kiên cường, tình yêu và kiến ​​thức

đủ để tạo ra sự khác biệt.

to tackle any problem.

Cháu muốn trở lại Mexico và thăm bà.

I do this work because you showed me

Cháu muốn cho bà xem những bức ảnh về những điều cháu đã làm.

that resilience, love and knowledge

are enough to make a difference.

Cháu muốn cho bà thấy luật khí hậu

I want to go back to Mexico and visit you.

mà chúng ta đã có thể vượt qua.

Cháu muốn ngửi những bông hoa

I want to show you the pictures of the things that I have done.

và đấu tranh cho công lý khí hậu bên cạnh bà.

I want to show you the climate legislation

Cháu yêu bà rất nhiều.

Cháu yêu bà.

that we've been able to pass.

Xiye.

I want to smell the flowers

[Cháu yêu bà rất nhiều. Xiye.]

and fight for climate justice alongside you.

Te quiero mucho.

I love you.

Xiye.

[Te quiero mucho. Xiye.]