Eduardo Briceño: How to get better at the things you care about | TED

Translator: Erblina Vrbovci Reviewer: Erona Mjekiqi

Most of us go through life trying to do our best at whatever we do,

Shumica prej nesh kalojnë nëpër jetë duke u përpjekur të bëjmë

më të mirën në çdo gjë që bëjmë, qoftë kjo punë, familje, shkollë

whether it's our job, family, school

ose ndonjë gjë tjetër.

or anything else.

Ndihem kështu. Provoj ta bëj më të mirën.

I feel that way. I try my best.

But some time ago, I came to a realization

Por disa kohë më parë, arrita në një kuptim se nuk isha

that I wasn't getting much better at the things I cared most about,

duke u përmirësuar në gjërat për të cilat më interesuan shumë,

whether it was being a husband or a friend

qoftë ajo te qenë burrë apo mik

ose një profesionist ose shok i skuadrës,

or a professional or teammate,

and I wasn't improving much at those things

dhe nuk po përmirësohesha shumë në këto gjëra

even though I was spending a lot of time

edhe pse po kaloja shumë kohë

duke punuar shumë për to.

working hard at them.

E kam kuptuar që nga bisedat që kam pasur dhe nga kërkimet

I've since realized from conversations I've had and from research

that this stagnation, despite hard work,

që kjo ngecje, pavarësisht punës së madhe,

rezulton mjaft e zakonshme.

turns out to be pretty common.

So I'd like to share with you some insights into why that is

Kështu unë do të doja të ndaj me ju disa njohuri se pse është kjo

and what we can all do about it.

dhe çfarë mund të bëjmë të gjithë për të.

What I've learned is that the most effective people

Ajo që kam mësuar është se njerëzit më efektivë

and teams in any domain

dhe ekipet në çdo fushë

do something we can all emulate.

bëjmë diçka që të gjithë mund të kopjojmë

They go through life deliberately alternating between two zones:

Ata kalojnë jetën me qëllim duke kaluar midis dy zonave:

the learning zone and the performance zone.

zona e të mësuarit dhe zona e performancës.

The learning zone is when our goal is to improve.

Zona e mësimit është kur qëllimi ynë është të përmirësohemi.

Then we do activities designed for improvement,

Pastaj bëjmë aktivitete të krijuara për përmirësim,

concentrating on what we haven't mastered yet,

duke u përqëndruar në atë që ne nuk e kemi zotëruar ende,

which means we have to expect to make mistakes,

që do të thotë se duhet të presim për të bërë gabime,

knowing that we will learn from them.

duke ditur që do të mësojmë prej tyre.

That is very different from what we do when we're in our performance zone,

Kjo është shumë e ndryshme nga ato që ne bëjmë kur jemi në zonën e

which is when our goal is to do something as best as we can, to execute.

performancës,qëllimi ynë është të bëjmë diçka sa më mirë që mundemi.

Pastaj përqëndrohemi në ato që kemi zotëruar tashmë

Then we concentrate on what we have already mastered

and we try to minimize mistakes.

dhe ne përpiqemi të minimizojmë gabimet.

Both of these zones should be part of our lives,

Të dyja këto zona duhet të jenë pjesë e jetës sonë,

but being clear about when we want to be in each of them,

por të jemi të qartë kur duam të jemi në secilën prej tyre,

with what goal, focus and expectations,

me çfarë qëllimi, fokusimi dhe pritshmërie

helps us better perform and better improve.

na ndihmon të performojmë më mirë dhe të përmirësohemi më shumë.

The performance zone maximizes our immediate performance,

Zona e performancës maksimizon performancën tonë të tanishme,

while the learning zone maximizes our growth

ndërsa zona e mësimit maksimizon rritjen tonë

and our future performance.

dhe performancën tonë në të ardhmen.

The reason many of us don't improve much

Arsyeja që shumë prej nesh nuk përmirësohen shumë

despite our hard work

is that we tend to spend almost all of our time in the performance zone.

pavarësisht punës tonë të madhe është se

ne kemi tendencë të kalojmë pothuajse të gjithë kohën tonë

This hinders our growth,

në zonën e performancës. Kjo pengon rritjen tonë,

and ironically, over the long term, also our performance.

dhe për ironi, për një afat të gjatë edhe performancën tonë.

So what does the learning zone look like?

Pra, si është zona e mësimit?

Merrni Demosthenes, një udhëheqës politik

Take Demosthenes, a political leader

and the greatest orator and lawyer in ancient Greece.

dhe oratori dhe avokati më i madh në Greqinë antike.

Për t'u bërë i madh, ai nuk e kaloi tërë kohën e tij

To become great, he didn't spend all his time

just being an orator or a lawyer,

thjesht duke qenë orator ose avokat,

e cila do të ishte zona e tij e performancës

which would be his performance zone.

But instead, he did activities designed for improvement.

Por përkundrazi, ai bëri aktivitete të dizajnuara për përmirësim.

Of course, he studied a lot.

Sigurisht, ai studioi shumë.

He studied law and philosophy with guidance from mentors,

Ai studioi juridikun dhe filozofinë me udhëzime nga mentorët,

but he also realized that being a lawyer involved persuading other people,

por ai e kuptoi gjithashtu që të qenurit avokat përfshin bindjen e njerëzve

so he also studied great speeches

të tjerë, kështu që ai studioi edhe fjalime të shkëlqyera

and acting.

dhe duke aktruar.

To get rid of an odd habit he had of involuntarily lifting his shoulder,

Për të hequr qafe një zakon të çuditshëm që kishte, ngritjes së pavullnetshme

he practiced his speeches in front of a mirror,

të supeve, ai praktikoi fjalimet e tij para një pasqyre,

and he suspended a sword from the ceiling

dhe ai vnoi një shpatë nga tavani

kështu që nëse ngriti supin,

so that if he raised his shoulder,

it would hurt.

do të dhimbte.

(Laughter)

(Të qeshura)

To speak more clearly despite a lisp,

Për të folur më qartë, pavarësisht vështirësive në shqiptim

he went through his speeches with stones in his mouth.

i tha fjalimet e tij me gurë në gojë.

Ai ndërtoi një dhomë nëntokësore

He built an underground room

where he could practice without interruptions

ku ai mund të praktikonte pa ndërprerje

dhe të mos shqetësojë njerëzit e tjerë.

and not disturb other people.

And since courts at the time were very noisy,

Dhe meqë gjykatat në atë kohë ishin shumë të zhurmshme,

he also practiced by the ocean,

ai gjithashtu praktikonte afër oqeanit,

projecting his voice above the roar of the waves.

duke projektuar zërin e tij mbi zhurmën e valëve.

His activities in the learning zone

Aktivitetet e tij në zonën e të mësuarit

were very different from his activities in court,

ishin shumë të ndryshme nga aktivitetet e tij në gjykatë,

his performance zone.

nga zona e tij e performancës.

In the learning zone,

he did what Dr. Anders Ericsson calls deliberate practice.

Në zonën e mësimit,

ai bëri atë që Dr.Anders Ericsson e quan praktikë të qëllimshme.

This involves breaking down abilities into component skills,

Kjo përfshin ndarjen e aftësive në aftësi përbërëse,

të qenurit i qartë për atë aftësi që ne jemi duke punuar për tu përmirësuar,

being clear about what subskill we're working to improve,

like keeping our shoulders down,

si mbajtja e shpatullave tona poshtë,

giving full concentration to a high level of challenge

duke i dhënë përqendrim të plotë një niveli të lartë sfidash

outside our comfort zone,

jashtë zonës sonë të rehatisë,

just beyond what we can currently do,

vetëm përtej asaj që ne mund të bëjmë aktualisht,

using frequent feedback with repetition and adjustments,

duke përdorur reagime të shpeshta me përsëritje dhe rregullime,

and ideally engaging the guidance of a skilled coach,

dhe duke e përshirë në mënyrë ideale udhëzimin e një trajneri të aftë,

because activities designed for improvement

sepse aktivitetet e krijuara për përmirësim

are domain-specific,

and great teachers and coaches know what those activities are

janë të një fushe specifike

dhe mësuesit dhe trainerët e shkëlqyeshëm e di se cilat janë ato aktivitete

and can also give us expert feedback.

It is this type of practice in the learning zone

dhe gjithashtu mund të na japin komente të ekspertëve.

which leads to substantial improvement,

Është kjo lloj praktike në zonën e të mësuarit

not just time on task performing.

që çon në përmirësim thelbësor,

dhe jo vetëm për një kohë.

For example, research shows that after the first couple of years

Për shembull, studimi tregon se pas dy viteve të para

working in a profession,

duke punuar në një profesion,

performance usually plateaus.

performanca zakonisht qëndron e njëjtë.

This has been shown to be true in teaching, general medicine,

Kjo është treguar e vërtetë në mësimdhënie, mjekësi të përgjithshme,

nursing and other fields,

infermieri dhe fushat e tjera,

and it happens because once we think we have become good enough,

dhe kjo ndodh sepse pasi mendojmë se jemi bërë te zot sa duhet,

mjaftueshëm,

adequate,

atëherë ne ndalojmë së harxhuari kohën në zonën e të mësuarit.

then we stop spending time in the learning zone.

We focus all our time on just doing our job,

Ne përqëndrohemi gjatë gjithë kohës për të bërë punën tonë,

performing,

which turns out not to be a great way to improve.

duke performuar

që rezulton të mos jetë një mënyrë e shkëlqyeshme për tu përmirësuar.

But the people who continue to spend time in the learning zone

Por njerëzit që vazhdojnë të kalojnë kohë në zonën e mësimit

do continue to always improve.

vazhdojnë të përmirësohen gjithmonë.

The best salespeople at least once a week

Shitësit më të mirë të paktën një herë në javë

do activities with the goal of improvement.

bëj aktivitete me qëllim të përmirësimit.

They read to extend their knowledge,

Ata lexojnë për të zgjeruar njohuritë e tyre,

consult with colleagues or domain experts,

konsultohen me kolegë ose ekspert të fushës

try out new strategies, solicit feedback and reflect.

provojnë strategji të reja, kërkojnë reagime dhe reflektojnë.

The best chess players

Lojtarët më të mirë të shahut

spend a lot of time not playing games of chess,

kalojne shumë kohë duke mos luajtur shah,

e cila do të ishte zona e tyre e performancës,

which would be their performance zone,

but trying to predict the moves grand masters made and analyzing them.

por duke u përpjekur të parashikojnë lëvizjet nga mjeshtrit e mëdhenjë

Secili prej nesh ka kaluar ndoshta shumë, shumë, shumë orë

Each of us has probably spent many, many, many hours

typing on a computer

duke shkruar në një kompjuter

without getting faster,

pa u bërë më të shpejtë,

but if we spent 10 to 20 minutes each day

por nëse do të kalonim nga 10 deri në 20 minuta çdo ditë

fully concentrating on typing 10 to 20 percent faster

duke u përqëndruar plotësisht në shtypjen 10 deri në 20 % më shpejt

than our current reliable speed,

sesa shpejtësia jonë e tanishme,

we would get faster,

do të bëheshim më të shpejtë,

especially if we also identified what mistakes we're making

veçanërisht nëse gjithashtu kemi identifikuar se çfarë gabimesh po bëjmë

and practiced typing those words.

dhe praktikimi i shtypjes së atyre fjalëve

That's deliberate practice.

Kjo është praktikë e qëllimshme.

In what other parts of our lives,

Në cilat pjesë të tjera të jetës sonë,

perhaps that we care more about,

mbase që ne interesohemi më shumë,

are we working hard but not improving much

jemi duke punuar fort por jo duke e përmirësuar shumë

because we're always in the performance zone?

sepse jemi gjithmonë në zonën e performancës?

Tani, kjo nuk do të thotë se zona e performancës nuk ka asnjë vlerë.

Now, this is not to say that the performance zone has no value.

Ka shumë.

It very much does.

When I needed a knee surgery, I didn't tell the surgeon,

Kur më duhej një operacion në gju, Unë nuk i thashë kirurgut,

"Poke around in there and focus on what you don't know."

"Shpojeni diku aty dhe përqendrohuni në ato që nuk dini."

(Laughter)

(Të qeshura)

"We'll learn from your mistakes!"

"Ne do të mësojmë nga gabimet tuaja!"

I looked for a surgeon who I felt would do a good job,

Unë kërkova një kirurge e cila mendoja se do të bënte një punë të mirë,

and I wanted her to do a good job.

dhe unë doja që ajo të bënte një punë të mirë.

Being in the performance zone

Të qenurit në zonën e performancës

allows us to get things done as best as we can.

na lejon të bëjmë gjërat sa më mirë që mundemi.

It can also be motivating,

Mund të jetë gjithashtu motivues,

and it provides us with information to identify what to focus on next

e na jep informacione për të identifikuar se çfarë të përqëndrohemi

when we go back to the learning zone.

në pasuesen kur kthehemi në zonën e mësimit.

So the way to high performance

Kështu që mënyra për performancë të lartë

is to alternate between the learning zone and the performance zone,

është të kalohet midis zonës së mësimit dhe performancës,

purposefully building our skills in the learning zone,

duke ndërtuar me qëllim aftësitë tona në zonën e të mësuarit,

then applying those skills in the performance zone.

pastaj duke aplikuar ato aftësi në zonën e performancës.

When Beyoncé is on tour,

Kur Beyoncé është në turne,

during the concert, she's in her performance zone,

gjatë koncertit, ajo është në zonën e saj të performancës,

but every night when she gets back to the hotel room,

por çdo natë kur ajo kthehet në dhomën e hotelit,

she goes right back into her learning zone.

ajo kthehet menjëherë në zonën e saj të mësimit.

She watches a video of the show that just ended.

Ajo shikon një video të shfaqjes që sapo mbaroi.

She identifies opportunities for improvement,

Ajo identifikon mundësitë për përmirësim,

for herself, her dancers and her camera staff.

për veten e saj, valltarët dhe stafi i kamerës së saj.

And the next morning,

Dhe të nesërmen në mëngjes,

everyone receives pages of notes with what to adjust,

të gjithë marrin faqe shënimesh se çfarë të rregullojnë,

which they then work on during the day before the next performance.

të cilat ata më pas punojnë gjatë ditës para shfaqjes tjetër.

It's a spiral

Është një spirale

to ever-increasing capabilities,

e aftësive gjithnjë në rritje,

but we need to know when we seek to learn, and when we seek to perform,

por duhet të dimë kur kërkojmë të mësojmë dhe kur të performojmë,

and while we want to spend time doing both,

dhe ndërsa ne duam të kalojmë kohë duke bërë të dyja

the more time we spend in the learning zone,

sa më shumë kohë të kalojmë në zonën e mësimit,

the more we'll improve.

aq më shumë do të përmirësohemi.

So how can we spend more time in the learning zone?

Pra, si mund të kalojmë më shumë kohë në zonën e mësimit?

First, we must believe and understand

Së pari, duhet të besojmë dhe të kuptojmë

që ne mund të përmirësohemi,

that we can improve,

what we call a growth mindset.

atë që ne e quajmë një mentalitet në rritje.

Second, we must want to improve at that particular skill.

Së dyti, ne duhet të dëshirojmë të përmirësohemi në atë aftësi të veçantë.

There has to be a purpose we care about,

Duhet të ketë një qëllim për të cilin ne interesohemi,

because it takes time and effort.

sepse kërkon kohë dhe përpjekje.

Third, we must have an idea about how to improve,

Së treti, duhet të kemi një ide se si të përmirësohemi,

what we can do to improve,

çfarë mund të bëjmë për tu përmirësuar,

not how I used to practice the guitar as a teenager,

jo si kam praktikuar kitaren si adoleshent,

performing songs over and over again,

duke performuar këngë pa pushim,

but doing deliberate practice.

por duke bërë praktikë të qëllimshme.

And fourth, we must be in a low-stakes situation,

Dhe e katërta, ne duhet të jemi në një situatë me interes të ulët,

because if mistakes are to be expected,

sepse nëse priten gabime,

atëherë pasoja e bërjes së tyre nuk duhet të jetë katastrofike,

then the consequence of making them must not be catastrophic,

or even very significant.

apo edhe shumë domethënëse.

Një person që ec mbi litar nuk i praktikon truket e reja pa një rrjetë nën të,

A tightrope walker doesn't practice new tricks without a net underneath,

and an athlete wouldn't set out to first try a new move

dhe një atlet nuk do të fillonte të provonte fillimisht një lëvizje të re

during a championship match.

gjatë një ndeshje kampionati.

One reason that in our lives

Një arsye pse ne kalojmë

we spend so much time in the performance zone

kaq shumë kohë në zonën e performancës

is that our environments often are, unnecessarily, high stakes.

është se mjediset tona shpesh janë me rrezik të panevojshëm.

Ne krijojmë rreziqe sociale për njëri-tjetrin,

We create social risks for one another,

even in schools which are supposed to be all about learning,

edhe në shkolla të cilat supozohet të jenë të gjitha për të mësuar,

and I'm not talking about standardized tests.

dhe nuk po flas për teste të standardizuara.

I mean that every minute of every day,

Dua të them që çdo minutë i çdo dite,

many students in elementary schools through colleges

shumë studentë në shkolla fillore deri tek kolegje

feel that if they make a mistake, others will think less of them.

mendojne se nëse bëjnë një gabim, të tjerët do të mendojnë më pak për ta.

No wonder they're always stressed out

Nuk është çudi që ata janë gjithmonë të stresuar

and not taking the risks necessary for learning.

dhe duke mos marrë rreziqet e nevojshme për të mësuar.

But they learn that mistakes are undesirable

Por ata mësojnë se gabimet janë të padëshirueshme

inadvertently

pa dashje,

when teachers or parents are eager to hear just correct answers

kur mësuesit ose prindërit mezi presin të dëgjojnë përgjigje të sakta

and reject mistakes rather than welcome and examine them

dhe refuzojnë gabimet në vend se t'i mirëpresni dhe shqyrtojnë ato

to learn from them,

or when we look for narrow responses

të mësojnë prej tyre,

ose kur kërkojnë përgjigje të ngushta

rather than encourage more exploratory thinking

në vend se të inkurajoni të menduarit më eksplorues

that we can all learn from.

When all homework or student work has a number or a letter on it,

nga i cili të gjithë mund të mësojmë.

Kur të gjitha detyrat e shtëpisë ose puna e studentit ka një numër

and counts towards a final grade,

rather than being used for practice, mistakes, feedback and revision,

ose një shkronjë në të dhe llogaritet drejt një note përfundimtare,

we send the message that school is a performance zone.

në vend se të përdoret për praktikë, gabime, reagime dhe rishikime,

ne dërgojmë mesazhin se shkolla është një zonë e performancës.

The same is true in our workplaces.

E njëjta gjë është e vërtetë edhe në vendet tona të punës.

In the companies I consult with, I often see flawless execution cultures

Në kompanitë me të cilat konsultohem, unë shpesh shoh kulturat

which leaders foster to encourage great work.

e përsosura të praktikimit, të cilat udhëheqësit nxisin për të inkurajuar punën

But that leads employees to stay within what they know

and not try new things,

Por kjo i bën punonjësit të qëndrojnë brenda asaj që dinë

so companies struggle to innovate and improve,

and they fall behind.

dhe mos provimi i gjërave të reja,

kështu që kompanitë nuk arrijnë të inovojnë dhe përmirësojnë

We can create more spaces for growth

dhe ata mbesin mbrapa.

by starting conversations with one another

Ne mund të krijojmë më shumë hapësira për rritje

about when we want to be in each zone.

duke filluar bisedat me njëri-tjetrin

rreth asaj se kur duam të jemi në secilën zonë.

What do we want to get better at and how?

Në çfarë dëshirojmë të bëhemi më të mirë dhe si?

And when do we want to execute and minimize mistakes?

Dhe kur duam të ekzekutojmë dhe minimizojmë gabimet?

That way, we gain clarity about what success is,

Në atë mënyrë, ne fitojmë qartësi në lidhje me atë që është suksesi,

when, and how to best support one another.

kur, dhe si ta mbështesim më mirë njëri-tjetrin.

But what if we find ourselves in a chronic high-stakes setting

Po sikur të gjendemi në një situatë të veprimeve të larta

and we feel we can't start those conversations yet?

dhe ne ndjehemi se nuk mund t'i fillojmë ato biseda akoma?

Then here are three things that we can still do as individuals.

Atëherë këtu janë tre gjëra që ende mund të bëjmë si individë.

First, we can create low-stakes islands in an otherwise high-stakes sea.

Së pari, ne mund të krijojmë ishuj me rrezik të ulët, përkundrazi një deti

me nivele të larta. Këto janë hapësira ku gabimet kanë pak pasoja.

These are spaces where mistakes have little consequence.

For example, we might find a mentor or a trusted colleague

Për shembull, mund të gjejmë një mentor ose një koleg të besueshëm

with whom we can exchange ideas or have vulnerable conversations

me të cilët mund të shkëmbejmë ide ose të kemi biseda të prekshme

or even role-play.

apo edhe luajte të roleve.

Or we can ask for feedback-oriented meetings as projects progress.

Ose mund të kërkojmë orientim nga takimet komentuese si projekte progesi.

Or we can set aside time to read or watch videos or take online courses.

Ose mund të marrim kohën për të lexuar, shikuar video

ose marrja e kurseve online. Këto janë vetëm disa shembuj.

Those are just some examples.

Second, we can execute and perform as we're expected,

Së dyti, ne mund të ekzekutojmë dhe të performojmë ashtu siç pritet,

but then reflect on what we could do better next time,

por më pas reflektojmë për atë që mund të bënim më mirë herën tjetër,

like Beyoncé does,

siç bën Beyoncé,

and we can observe and emulate experts.

dhe ne mund të vëzhgojmë dhe imitojmë ekspertët.

The observation, reflection and adjustment is a learning zone.

Vëzhgimi, reflektimi dhe rregullimi është një zonë mësimore.

And finally, we can lead

Dhe së fundi, ne mund të udhëheqim

and lower the stakes for others by sharing what we want to get better at,

duke ulur nivelet për të tjerët përmes ndarjes për atë që dëshirojmë të

përmirësohemi, duke bërë pyetje për ato që ne nuk dimë,

by asking questions about what we don't know,

by soliciting feedback and by sharing our mistakes

duke kërkuar reagime dhe duke ndarë gabimet tona

and what we've learned from them,

dhe ato që kemi mësuar prej tyre,

so that others can feel safe to do the same.

në mënyrë që të tjerët të ndjehen të sigurt për të bërë të njëjtën gjë.

Real confidence is about modeling ongoing learning.

Besimi i vërtetë ka të bëjë me modelimin e mësimit në vazhdim.

What if, instead of spending our lives doing, doing, doing,

Po sikur, në vend që ta kalojmë jetën duke bërë, bërë, bërë,

duke perfomuar, performuar, performuar

performing, performing, performing,

të shpenzojmë më shumë kohë duke eksploruar,

we spent more time exploring,

pyetur,

asking,

listening,

dëgjuar,

duke eksperimentuar, reflektuar,

experimenting, reflecting,

striving and becoming?

duke u përpjekur dhe duke u bërë?

Po sikur secili të kishim gjithmonë diçka

What if we each always had something

we were working to improve?

të cilen jemi duke punuar për tu përmirësuar?

What if we created more low-stakes islands

Po sikur të krijonim më shumë ishuj me nivele të ulëta

and waters?

dhe ujëra?

And what if we got clear,

Po sikur ta kemi të qartë,

brenda vetes dhe me shokët tanë të skuadrës,

within ourselves and with our teammates,

about when we seek to learn and when we seek to perform,

rreth kërkimit të mësuarit dhe kërkimit të performojmë,

so that our efforts can become more consequential,

në mënyrë që përpjekjet tona të bëhen më të rëndësishme,

our improvement never-ending

përmirësimi ynë i pafund

and our best even better?

dhe më e mira edhe më e mirë?

Thank you.

Faleminderit.