What we don't know about Europe's Muslim kids | Deeyah Khan

Translator: Crawford Hunt Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: ada mahiti Reviewer: Helena Bedalli

Kur unë isha femijë, dija që kisha superfuqi.

When I was a child, I knew I had superpowers.

That's right.

Është e vertet.

(Laughter)

(Të qeshura)

I thought I was absolutely amazing because I could understand

Mendoja se isha e mrekullueshme sepse mund te kuptoja

dhe të identifikohesha me ndjenjat e njerëzve bojëkaf,

and relate to the feelings of brown people,

like my grandfather, a conservative Muslim guy.

si gjyshi im, nje musliman konservator.

And also, I could understand my Afghan mother, my Pakistani father,

Gjithashtu, mund te kuptoja nënën time afgane, dhe baban tim pakistan,

not so religious but laid-back, fairly liberal.

jo shumë fetar por të qetë, mjaft liberal.

And of course, I could understand

Dhe sigurisht, mund te kuptoja

and relate to the feelings of white people.

dhe të lidhem me ndjenjat e te bardhëve.

The white Norwegians of my country.

Norvegjezet e bardhë te shtetit tim.

You know, white, brown, whatever --

E keni parasysh; te bardhë, bojekaf, cilido--

I loved them all.

Unë i doja të gjithë ata.

I understood them all,

Unë i kuptoja te gjithë.

edhe pse ata shpesh nuk kuptoheshin me njëri tjetrin;

even if they didn't always understand each other;

they were all my people.

ata ishin te gjithë njerëzit e mi.

My father, though, was always really worried.

Nga ana tjetër, babai im ishte gjithmonë në merak.

He kept saying that even with the best education,

Vazhdonte të më thoshte se edhe me arsimin më të mirë,

I was not going to get a fair shake.

nuk do trajtohesha drejtesisht.

I would still face discrimination, according to him.

Sipas tij, do vazhdoja të përballesha me diskriminime.

Dhe e vetmja mënyrë për t'u pranur nga të bardhët

And that the only way to be accepted by white people

do të ishte të bëhesha e famshme.

would be to become famous.

Now, mind you, he had this conversation with me when I was seven years old.

Tani, ai e beri kete bisedë me mua kur unë isha vetëm shtatë vjeçe.

So while I'm seven years old, he said,

Pra kur isha shtatë vjeçe, ai më thotë,

"Look, so it's either got to be sports, or it's got to be music."

"Vendos të hysh në sport ose muzikë".

He didn't know anything about sports -- bless him -- so it was music.

Ai nuk dinte shumë nga sportet-- i bekuar qoftë--kështu ra për muzikën.

Kështu, kur isha shtatë vjeçe, mblodhi gjithë lodrat e kukullat e mia,

So when I was seven years old, he gathered all my toys, all my dolls,

and he threw them all away.

dhe i hodhi poshtë.

In exchange he gave me a crappy little Casio keyboard and --

Në këmbim ai më dha nje tastierë të vogël Casio dhe--

(Laughter)

(Të qeshura)

Yeah. And singing lessons.

Po. Dhe kurse për kanto.

And he forced me, basically, to practice for hours and hours every single day.

Dhe më detyroi, me pak fjalë, të praktikoja për orë të tëra çdo ditë.

Very quickly, he also had me performing for larger and larger audiences,

Shumë shpejt, bëri të shfaqesha për publik gjithmonë më të madh

dhe çuditërisht, u bëra gati një lloj si femijë reklamë

and bizarrely, I became almost a kind of poster child

for Norwegian multiculturalism.

për multikulturalizmin norvegjez.

I felt very proud, of course.

U ndjeva shumë krenare, sigurisht.

Because even the newspapers at this point

Sepse edhe gazetat tani

were starting to write nice things about brown people,

fillonin të shkruanin mirë per njerezit bojekaf,

so I could feel that my superpower was growing.

prandaj ndieja që superfuqia ime po rritej.

So when I was 12 years old, walking home from school,

Kur isha 12 vjeçe, duke u kthyer në shtëpi nga shkolla,

I took a little detour

bëra një devijim të vogël

because I wanted to buy my favorite sweets called "salty feet."

sepse doja të blija ëmbëlsirat e preferuara, quhen "këmbë të kripura".

I know they sound kind of awful,

E di tingullon pak keq,

but I absolutely love them.

po mua më pëlqejnë shumë ato.

They're basically these little salty licorice bits in the shape of feet.

Ato ishin disa copa të vogla jamballi në formë këmbe.

And now that I say it out loud, I realize how terrible that sounds,

Dhe tani që e them me zë të lartë, e kuptoj sa keq tingullon,

but be that as it may, I absolutely love them.

sidoqoftë, unë i dua jashtë mase.

So on my way into the store,

Gjatë rrugës për në dyqan,

there was this grown white guy in the doorway blocking my way.

ishte nje burrë i bardhë, tek dera hyrëse që më bllokonte rrugën.

So I tried to walk around him, and as I did that, he stopped me

Kështu provova të ecja rreth tij, po sapo lëviza ai më ndaloi

and he was staring at me,

dhe më nguli sytë,

and he spit in my face, and he said,

dhe më pështyti në fytyrë, dhe më tha,

"Get out of my way

"Zhduku nga rruga ime

you little black bitch, you little Paki bitch,

ti bushter e zezë, ti bushtër e vogël pakistane,

go back home where you came from."

shko nga ku ke ardhur".

I was absolutely horrified.

Unë isha tmerrësisht e tmerruar.

I was staring at him.

Ia kisha ngulur sytë.

I was too afraid to wipe the spit off my face,

Isha shume e frikësuar të fshija pështymën nga fytyra,

even as it was mixing with my tears.

edhe pse po trazohej me lotët e mi.

I remember looking around, hoping that any minute now,

Më kujtohet që shikoja rreth e rrotull, duke shpresuar në çdo çast tani

a grown-up is going to come and make this guy stop.

një i rritur do të vinte dhe do të ndalonte këtë burrë.

But instead, people kept hurrying past me and pretended not to see me.

Përkundrazi, njerëzit vazhdonin të ecnin pas meje dhe pretendonin që s'më shikonin.

I was very confused because I was thinking, well,

Isha shumë e hutuar, sepse mendoja:

"My white people, come on! Where are they? What's going on?

"Njerëzit e mi të bardhë, ejani! Ku janë ata? Çfarë po ndodh?

How come they're not coming and rescuing me?"

Si mundet të mos vijnë të më shpëtojnë?"

E panevojshme për t'u thënë, ëmbëlsirat nuk i bleva.

So, needless to say, I didn't buy the sweets.

I just ran home as fast as I could.

Vrapova drejt shtëpisë me sa pata fuqi.

Things were still OK, though, I thought.

Gjërat ishin akoma në rregull, megjithatë, mendova.

As time went on, the more successful I became,

Me kalimin e kohës, dhe sa më shumë bëhesha e suksesshme.

I eventually started also attracting harassment from brown people.

filluan të më ngacmonin bile dhe njerezit bojekaf.

Some men in my parent's community felt that it was unacceptable

Disa burra nga komuniteti i prindërve mendonin se ishte e pa pranueshme

and dishonorable for a woman to be involved in music

dhe jo e ndershme për një grua të përfshihet në muzikë

and to be so present in the media.

dhe të jetë e pranishme nëpër media.

So very quickly, I was starting to become attacked at my own concerts.

Shumë shpejt, nisa të sulmohesha nëper koncertet e mia.

I remember one of the concerts, I was onstage, I lean into the audience

Më kujtohet nje nga koncertet, isha në skenë, u përkula drejt publikut

and the last thing I see is a young brown face,

dhe gjëja e fundit që pashë ishte fytyra esmere e një të riut

and the next thing I know is some sort of chemical is thrown in my eyes

dhe më pas mbaj mënd që një lloj kimikati u vërvit në sytë e mi

and I remember I couldn't really see and my eyes were watering

dhe më kujtohet që nuk mund të shikoja dhe sytë më lotonin

but I kept singing anyway.

po megjithatë vazhdova të këndoja.

I was spit in the face in the streets of Oslo, this time by brown men.

Isha pështyrë në fytyrë në rrugët e Oslos, kësaj radhe nga aziatikë.

They even tried to kidnap me at one point.

Tentuan dhe të më rrëmbenin.

The death threats were endless.

Kercënimet për vdekje ishin të pafundme.

I remember one older bearded guy stopped me in the street one time,

Kujtoj që një burrë mjekrosh i moshuar më ndaloi në rrugë njëherë,

and he said, "The reason I hate you so much

e më tha, "Arsyeja pse të urrej kaq shumë

is because you make our daughters think

është se i bën vajzat tona të mendojnë

they can do whatever they want."

se mund të bëjnë çfarë të duan."

A younger guy warned me to watch my back.

Një djal më i ri më paralajmëroi të kisha kujdes.

He said music is un-Islamic and the job of whores,

Ai tha që muzika është anti-islamike dhe punë për bushtra,

and if you keep this up, you are going to be raped

nese vazhdon, do të të përdhunojnë

and your stomach will be cut out so that another whore like you will not be born.

stomaku jot do të të pritet kështu që asnjë kurvë tjetër të lindi më.

Again, I was so confused.

Përsëri, isha e hutuar.

I couldn't understand what was going on.

Nuk mund të kuptoja çfarë po ndodhte.

My brown people now starting to treat me like this -- how come?

Njerëzit e mi kafe fillonin të më kërcënonin--si ndodhi?

Instead of bridging the worlds, the two worlds,

Në vënd të bashkoheshin botë, dy botët,

I felt like I was falling between my two worlds.

m'u duk sikur po bija midis dy botëve të mia.

I suppose, for me, spit was kryptonite.

Besoj, se për mua, pështyma ishte kriptonit.

So by the time I was 17 years old,

Kur isha 17 vjeçe,

kërcënimet për vdekje ishin të pafunda, dhe ngacmimet ishin të vazhdueshme.

the death threats were endless, and the harassment was constant.

It got so bad, at one point my mother sat me down and said,

Shkoi shumë keq, deri sa mamaja ime më uli dhe më tha,

"Look, we can no longer protect you, we can no longer keep you safe,

"S'mundemi më të të mbrojmë, nuk je e sigurt ketu,

duhet të largohesh prej këtej."

so you're going to have to go."

So I bought a one-way ticket to London, I packed my suitcase and I left.

Bleva një biletë vetëm vajtje për Londër, bëra valixhet dhe u largova.

Zemërimi im më i madh në atë kohë ishte që asnjeri nuk tha gjë.

My biggest heartbreak at that point was that nobody said anything.

I had a very public exit from Norway.

Pata një largim publik nga Norvegjia.

My brown people, my white people -- nobody said anything.

Njerzzit e mi kaf, njerëzit e bardhë-- asnjëri tha gjë.

Nobody said, "Hold on, this is wrong.

Asnjë tha, "Pritni, ky është gabim.

Support this girl, protect this girl, because she is one of us."

Përkraheni këtë vajzë, mbrojeni këtë vajzë, sepse është një prej nesh"

Nobody said that.

Asnjë nuk e tha këtë.

Instead, I felt like -- you know at the airport,

Përkundrazi, u ndjeva-- e keni parasysh në aeroport,

on the baggage carousel you have these different suitcases

tek rripi i transportit të valixheve janë ato valixhet

going around and around,

që shkojnë rreth e rrotull,

dhe aty është gjithmonë një valixhe e mbetur në fund,

and there's always that one suitcase left at the end,

the one that nobody wants, the one that nobody comes to claim.

atë që asnjë nuk do, atë që asnjeri nuk e kërkon.

I felt like that.

U ndieva kështu.

I'd never felt so alone. I'd never felt so lost.

Kurrë nuk isha ndjerë aq e vetmuar. Kur nuk isha ndjerë aq e humbur.

So, after coming to London, I did eventually resume my music career.

Kështu pasi erdha në Londër, vazhdova karrierën e muzikës.

Different place, but unfortunately the same old story.

Vend i ndryshëm, po fatkeqësisht, e njëjta histori.

I remember a message sent to me saying that I was going to be killed

Më kujtohet një mesazh që më kishin dërguar

që thoshte se do të më vrisnin dhe lumenj me gjak do të rridhnin

and that rivers of blood were going to flow

and that I was going to be raped many times before I died.

dhe unë do të përdhunohesha shumë herë para se të vdisja.

By this point, I have to say,

Në këtë pikë, dua të them,

I was actually getting used to messages like this,

po mësohesha me mesazhe të tilla,

but what became different was that now they started threatening my family.

por çfarë ndryshoi ishte që nisën të kërcënonin familjen time.

So once again, I packed my suitcase, I left music and I moved to the US.

Pra edhe njëherë, bëra valixhen, lashë muzikën dhe shkova në SHBA.

I'd had enough.

Mjaft.

I didn't want to have anything to do with this anymore.

Nuk doja të kisha të bëja më me këtë gjë.

And I was certainly not going to be killed for something

Dhe sigurisht nuk do vdisja për diçka

that wasn't even my dream -- it was my father's choice.

që nuk ishte as ëndrra ime -- ishte zgjidhja e babait tim.

So I kind of got lost.

U ndieva pak e humbur.

I kind of fell apart.

U ndieva e shqyer.

But I decided that what I wanted to do

Po vendosa që çfarë unë doja të bëja

is spend the next however many years of my life

ishte të kaloja vitet e ardhshme të jetës time

supporting young people

duke mbështetur njerëzit e rinj

and to try to be there in some small way,

dhe të provoja të isha afër tyre në disa mënyra,

whatever way that I could.

në çfarëdo lloj mënyre mundesha.

I started volunteering for various organizations

Nisa vullnetarizmin për disa organizata

that were working with young Muslims inside of Europe.

që punonin me muslimanët e rinj në Evropë.

And, to my surprise, what I found was

Dhe, për habi, çfarë zbulova ishte

so many of these young people were suffering and struggling.

që shumë nga këta të rinj po vuanin dhe po luftonin.

They were facing so many problems with their families and their communities

Po përballeshin me shumë probleme me familjet e komunitetet e tyre

who seemed to care more about their honor and their reputation

që dukeshin të interesuar më shumë për nderin dhe reputacionin

than the happiness and the lives of their own kids.

se sa për lumturinë dhe jetën e fëmijëve të tyre.

I started feeling like maybe I wasn't so alone, maybe I wasn't so weird.

Nisa të ndihesha që nuk isha aq e vetmuar, ndoshta nuk isha aq e çuditshme.

Maybe there are more of my people out there.

Ndoshta ka shumë njerëz si unë në botë.

Problemi është, që pjesa më e madhe e njerëzve nuk kuptojnë

The thing is, what most people don't understand

is that there are so many of us growing up in Europe

që ka shumë nga ne që jetojnë në Evropë.

who are not free to be ourselves.

që nuk janë të lirë të jenë vetvetja.

We're not allowed to be who we are.

Nuk na lejohet të jemi kush jemi.

We are not free to marry

Nuk jemi të lirë të martohemi

or to be in relationships with people that we choose.

ose të jemi në një marredhenie me një njeri që zgjedhim vetë.

We can't even pick our own career.

Nuk mund të zgjedhim as karrierën tonë.

This is the norm in the Muslim heartlands of Europe.

Kjo është normale në epiqëndrën muslimane të Evropës.

Even in the freest societies in the world, we're not free.

Edhe në shoqëritë më të lira në botë, ne nuk jemi të lirë

Our lives, our dreams, our future does not belong to us,

Jetët tona, ëndrrat tona, e ardhmja jonë nuk na përket neve,

it belongs to our parents and their community.

I përket prindërve tanë dhe komunitetit tonë.

I found endless stories of young people

Zbulova historira të pafunda të të rinjsh

who are lost to all of us,

që janë të humbura te gjithë ne,

who are invisible to all of us

që janë të padukshme për të gjithë ne,

but who are suffering, and they are suffering alone.

po që po vuajnë dhe po vuajnë vetëm.

Kids we are losing to forced marriages, to honor-based violence and abuse.

Fëmijët që humbim në martesa të detyruara, në dhunime dhe abuzime në emër të nderit.

Eventually, I realized after several years of working with these young people,

Përfundimisht, kuptova pas vitesh që punoja me këta të rinj,

that I will not be able to keep running.

që nuk do jem më në gjëndje të vazhdoj të vrapoj.

I can't spend the rest of my life being scared and hiding

Nuk mund të kaloj gjithë jetën time e frikësuar dhe duke u fshehur

and that I'm actually going to have to do something.

e që unë duhet të bej me të vërtet diçka.

And I also realized that my silence, our silence,

Kuptova edhe që heshtja ime, heshtja jonë,

allows abuse like this to continue.

lejon dhunë si kjo të vazhdojë.

So I decided that I wanted to put my childhood superpower to some use

Kështu vendosa që doja të përdorja superfuqinë e fëmijërisë time

by trying to make people on the different sides of these issues understand

për të bërë njerëzit e anëve të ndryshme të kësaj çështje të kuptojnë

what it's like to be a young person stuck between your family and your country.

çfarë është të jesh një i ri i bllokuar midis familjes dhe shtetit.

So I started making films, and I started telling these stories.

Kështu fillova të bëja filma, dhe fillova të tregoja këto histori.

And I also wanted people to understand the deadly consequences of us

Unë doja edhe që njerëzit të kuptojnë pasojat vdekjeprurëse

not taking these problems seriously.

e mos marrjes seriozisht të problemeve.

So the first film I made was about Banaz.

Filmi i parë që bëra ishte mbi Banaz-in.

She was a 17-year-old Kurdish girl in London.

Ajo ishte një 17-vjeçare kurde në Londër.

She was obedient, she did whatever her parents wanted.

Ajo ishte vajzë e bindur, bënte çfarë prindërit i thonin.

She tried to do everything right.

Provonte të bënte gjithçka drejt.

She married some guy that her parents chose for her,

U martua me një djalë që i zgjodhën prindërit,

even though he beat and raped her constantly.

edhe pse ai e rrihte dhe e përdhunonte vazhdimisht.

And when she tried to go to her family for help, they said,

Dhe kur ajo provoi të shkonte tek familja e saj për ndihmë, ata thanë,

"Well, you got to go back and be a better wife."

"Duhet të kthehesh mbrapsht dhe te bëhesh nuse më e mirë."

Because they didn't want a divorced daughter on their hands

Sepse ata nuk donin një vajzë të ndarë tek dera e tyre

because, of course, that would bring dishonor on the family.

sepse, sigurisht, kjo do të sillte turp në familje.

She was beaten so badly her ears would bleed,

Ajo ishte qëlluar aq shumë saqë nga veshët i dilte gjak,

and when she finally left and she found a young man that she chose

dhe kur në fund u largua dhe gjeti një djalë që ajo zgjodhi

and she fell in love with,

dhe ra në dashuri,

the community and the family found out

komuniteti dhe familja e zbuloi

and she disappeared.

dhe ajo u zhduk.

She was found three months later.

U gjet tre muaj më vonë.

She'd been stuffed into a suitcase and buried underneath the house.

E futur në një valixhe dhe e varrosur nën tokën e shtëpisë.

She had been strangled, she had been beaten to death

E kishin mbytur, e kishin qëlluar deri në vdekje

by three men, three cousins, on the orders of her father and uncle.

nga tre burra, tre kusherinj, me urdhërin e babait dhe xhaxhait.

The added tragedy of Banaz's story

Tragjedisë të Banaz i shtohet fakti

is that she had gone to the police in England five times asking for help,

që ajo kish shkuar në polici në Angli pese herë për ndihmë,

telling them that she was going to be killed by her family.

duke i treguar se ajo do të vritej nga familja e saj.

The police didn't believe her so they didn't do anything.

Policia nuk e besoi atë kështu nuk bëri asgjë.

And the problem with this

Dhe problemi me këtë

is that not only are so many of our kids facing these problems

është që jo vetëm janë shumë nga fëmijët tanë që përballen me këto probleme

within their families and within their families' communities,

brenda familjeve dhe brenda komuniteteve,

but they're also meeting misunderstandings

po ato përballohen me keqkuptime

and apathy in the countries that they grow up in.

dhe apati ne vendet ku rriten.

When their own families betray them, they look to the rest of us,

Kur familjet e tyre i tradhëtojnë, ata shikojnë nga ne,

and when we don't understand,

dhe kur ne nuk kuptojmë,

we lose them.

ne i humbim ata.

So while I was making this film, several people said to me,

Ndërsa po bëja filmin, disa njerëz më thanë,

"Well, Deeyah, you know, this is just their culture,

"Mirë, Deeya, ti e di, kjo është kultura e tyre,

this is just what those people do to their kids

kjo është çfarë këta njerëz bëjnë me fëmijët e tyre

and we can't really interfere."

dhe ne nuk mund të ndërhyjmë."

I can assure you being murdered is not my culture.

Unë ju siguroj që të vritesh nuk është në kulturën time.

You know?

E dini?

And surely people who look like me,

Dhe sigurisht njerëzit që janë si unë,

young women who come from backgrounds like me,

gra të reja që vijnë nga të kaluara si imja,

should be subject to the same rights, the same protections

duhet të kenë të njëjta të drejta, të njëjta mbrojtje

as anybody else in our country, why not?

si çdo njeri tjetër në këtë shtet, pse jo?

So, for my next film, I wanted to try and understand

Kështu, për filmin e ardhshëm, doja të provoja të kuptoja

why some of our young Muslim kids in Europe

si disa muslimanë të rinj në Evropë

are drawn to extremism and violence.

janë tërhequr nga ekstremizmi dhe dhuna.

But with that topic,

Po me këtë çështje,

I also recognized that I was going to have to face my worst fear:

mësova që unë isha duke u përballur me frikën time më të madhe:

the brown men with beards.

burrat musliman me mjekër.

The same men, or similar men,

Të njëjta burra, o të ngjashëm,

to the ones that have hounded me for most of my life.

me ata që më lënduan për pjesën më të madhe të jetës time.

Men that I've been afraid of most of my life.

Burra që i kisha pasur frikë tërë jetën time.

Men that I've also deeply disliked,

Burra që unë i urreja thellë,

for many, many years.

për shumë, shumë vite.

So I spent the next two years interviewing convicted terrorists,

Kështu kalova dy vitet e ardhshme duke intervistuar terroristë të dënuar,

jihadis and former extremists.

xhihadistë dhe ish ekstremistë.

What I already knew, what was very obvious already,

Çfarë unë dija, ishte shumë e qartë tashmë,

was that religion, politics, Europe's colonial baggage,

ishte që feja, politika, e kaluara kolonialiste e Evropës,

also Western foreign policy failures of recent years,

dhe dështimet e politikës të jashtme të të viteve të kaluara,

were all a part of the picture.

ishin të gjitha pjesë e kuadrit.

But what I was more interested in finding out was what are the human,

Por çfarë më interesonte më shumë për të zbuluar ishte kush janë njerëzit,

what are the personal reasons

kush janë arsyet personale

why some of our young people are susceptible to groups like this.

pse disa nga të rinjtë janë të prekshëm nga grupe si këto.

And what really surprised me was that I found wounded human beings.

Dhe çfarë më surprizoi ishte që gjeta njerëz të lënduar.

Instead of the monsters that I was looking for,

Në vend të përbindëshave që po kërkoja,

that I was hoping to find --

që doja të gjeja--

quite frankly because it would have been very satisfying --

sinqerisht sepse do të kishte qënë shumë e kënaqshme--

I found broken people.

gjeta njerëz të vuajtur.

Just like Banaz,

Si Banaz-i,

I found that these young men were torn apart

zbulova që këta djem të rinj ishin shqyer

from trying to bridge the gaps

duke provuar të bashkonin boshllëqet

between their families and the countries that they were born in.

midis familjeve të tyre dhe vendit ku ata kishin lindur.

And what I also learned is that extremist groups, terrorist groups

Dhe çfarë mësova tjetër është që grupet ekstremiste, terroristët

are taking advantage of these feelings of our young people

përfitonin nga ndjenjat e këtyre të rinjëve

and channeling that -- cynically -- channeling that toward violence.

dhe i kanalizonin këtë drejt dhunës.

"Come to us," they say.

"Eja tek ne", thonë ata.

"Reject both sides, your family and your country

"Refuzo të dy anët, familjen tënde dhe shtetin tënd

because they reject you.

sepse ata ty të refuzojnë.

For your family, their honor is more important than you

Për familjen tënde, nderi saj është më i rëndësishëm se ty

and for your country,

dhe për shtetin tënd,

a real Norwegian, Brit or a French person will always be white and never you."

norvegjezi i vërtetë, anglezi ose francezi do të jetë gjithmonë i bardhë por jo ti."

They're also promising our young people the things that they crave:

Ata po i premtojnë të rinjve gjërat që dëshirojnë:

significance, heroism, a sense of belonging and purpose,

rëndësi, heroizëm, një arsye për prani dhe qëllim,

a community that loves and accepts them.

një komunitet që i do dhe i pranon.

They make the powerless feel powerful.

Bëjnë të pafuqishmit të ndihen të fuqishëm.

The invisible and the silent are finally seen and heard.

Të padukshmit dhe të heshturit më në fund dëgjohen.

This is what they're doing for our young people.

Kjo është çfarë po i bëjnë të rinjëve.

Why are these groups doing this for our young people and not us?

Pse këto grupe po e bëjnë këtë për të rinjtë tanë dhe jo ne?

The thing is,

E vërteta është,

I'm not trying to justify

nuk dua të justifikoj

or excuse any of the violence.

ose të fal asnjë lloj dhune.

What I am trying to say is that we have to understand

Çfarë dua të them është që ne duhet të kuptojmë

why some of our young people are attracted to this.

Pse disa nga të rinjtë joshen nga kjo.

I would like to also show you, actually --

Do doja t'ju tregoja, faktikisht--

these are childhood photos of some of the guys in the film.

këto janë foto fëmijërie të disa prej burrave të filmit.

What really struck me is that so many of them --

Çfarë më pengon më shumë është që shumë prej këtyre --

I never would have thought this --

nuk do kisha menduar kurrë--

but so many of them have absent or abusive fathers.

po shumë prej këtyre kanë patur mungesë babai ose një baba të dhunshëm.

And several of these young guys

Dhe disa nga këta të rinj

ended up finding caring and compassionate father figures

përfunduan duke kërkuar dashuri dhe mëshirën e figurës së babait

within these extremist groups.

brënda grupeve ekstremiste.

I also found men brutalized by racist violence,

Gjeta edhe burra të brutalizuar nga dhuna raciale,

po gjetën një mënyrë për të ndaluar së ndjeri viktima

but who found a way to stop feeling like victims

by becoming violent themselves.

duke u bërë të dhunshëm vet.

In fact, I found something, to my horror, that I recognized.

Në fakt, zbulova diçka, në tmerrin tim, që njojta.

I found the same feelings that I felt as a 17-year-old as I fled from Norway.

Zbulova të njëjtat ndjenja që ndieja si 17 vjeçare kur u largova nga Norvegjia.

The same confusion, the same sorrow,

Të njejtën hutim, të njëjtën dhimbje,

the same feeling of being betrayed

dhe të njëjta ndjenja të të qënit i tradhtuar

and not belonging to anyone.

dhe mos përkasjes te asnjë.

The same feeling of being lost and torn between cultures.

E njëjta ndjenjë e të qënit e humbur dhe e shqyer midis dy kulturave.

Having said that, I did not choose destruction,

E thënë kjo, unë nuk zgjodha shkatërrimin,

I chose to pick up a camera instead of a gun.

unë zgjodha të mbaja lart një kamera në vend të një arme.

And the reason I did that is because of my superpower.

Arsyeja pse e bëra këtë është falë superfuqive të mia.

I could see that understanding is the answer, instead of violence.

Unë mund të shikoja që të kuptuarit është përgjigjja, në vend të dhunës.

Seeing human beings

Të shikosh qëniet njerëzore

with all their virtues and all their flaws

me gjithë virtytet e tyre dhe gjithë të metat e tyre

instead of continuing the caricatures:

në vënd të vazhduarit karikaturen:

the us and them, the villains and victims.

ne dhe ata, horrët dhe viktimat.

I'd also finally come to terms with the fact

Më në fund kuptova në fakt

that my two cultures didn't have to be on a collision course

që dy kulturat nuk duhet të përplasen

but instead became a space where I found my own voice.

po të bëhet një hapsirë ku unë gjeta zërin tim.

I stopped feeling like I had to pick a side,

Ndalova të ndihesha sikur duhet të zgjidhja një anë,

but this took me many, many years.

po për këtë mu deshën shumë, shumë vite.

There are so many of our young people today

Ka shumë nga të rinjtë tanë sot

who are struggling with these same issues,

që po luftojnë me të njëjtat çështje,

and they're struggling with this alone.

dhe po luftojnë me to vetëm.

And this leaves them open like wounds.

Dhe kjo lë hapur një plagë.

And for some, the worldview of radical Islam

Dhe për disa, vizioni botëror i radikalizmit islamik

becomes the infection that festers in these open wounds.

bëhet një infeksion që përhapet në atë plagë.

There's an African proverb that says,

Është një fjalë e urtë afrikane që thotë,

"If the young are not initiated into the village,

"Nëse të rinjtë nuk janë angazhuar në fshat,

they will burn it down just to feel its warmth."

ata do të djegin atë vetëm për ngrohtësi."

I would like to ask --

Dua të pyes--

to Muslim parents and Muslim communities,

prindërve musliman dhe komunitetit musliman,

will you love and care for your children

i doni ju fëmijët tuaj

without forcing them to meet your expectations?

pa i detyruar ata të përmbushin shpresat tuaja?

Can you choose them instead of your honor?

Mund të zgjidhni ata në vënd të nderit?

Can you understand why they're so angry and alienated

Mund të kuptoni pse ata janë kaq të inatosur dhe të tjetërsuar

when you put your honor before their happiness?

kur ju vini nderin tuaj para lumturisë së tyre?

Can you try to be a friend to your child

Mundeni ju të bëheni miq me fëmijët tuaj

so that they can trust you

që ata të besojnë tek ju

and want to share with you their experiences,

dhe të ndajnë me ju përvojat e tyre,

rather than having to seek it somewhere else?

më tepër se t'i kërkojnë në vënde të tjera?

And to our young people tempted by extremism,

Dhe për të rinjtë tanë të joshur nga ekstremismi,

can you acknowledge that your rage is fueled by pain?

A mundeni të kuptoni që inati juaj është i ushqyer nga vuajtja?

Will you find the strength to resist those cynical old men

A do gjeni forcën të kundërshtoni ata burra pleq cinik

who want to use your blood for their own profits?

që duan të përdorin gjakun tuaj për interesat e tyre?

Can you find a way to live?

Mund të gjeni një mënyrë për të jetuar?

Can you see that the sweetest revenge

Mund të shikoni që hakmarrja më e ëmbël

is for you to live a happy, full and free life?

është për ju lumturia, dhe jeta e lirë?

A life defined by you and nobody else.

Një jetë e përcaktuar nga ju dhe asnjë tjetër.

Why do you want to become just another dead Muslim kid?

Pse do të bëhesh një tjetër fëmijë musliman i vdekur?

And for the rest of us, when will we start listening to our young people?

Dhe për të tërë ne, kur do nisim të dëgjojmë fëmijët tanë?

How can we support them

Si mund t'i përkrahim

in redirecting their pain into something more constructive?

të drejtojmë dhimbjen e tyre drejt diçka më konstrutive?

They think we don't like them.

Ata mendojnë që ne si pëlqejmë.

They think we don't care what happens to them.

Ata mendojnë që ne nuk na intereson çfarë i ndodh.

They think we don't accept them.

Ata mendojnë se ne nuk i pranojmë.

Can we find a way to make them feel differently?

Mund të gjëjmë një mënyrë për t'i bërë të ndihen ndryshe?

What will it take for us to see them and notice them

Çfarë do na kushtonte t'i shikonim dhe të kujdeseshim për ata

before they become either the victims or the perpetrators of violence?

para se ata të shndërohen në viktima ose në kryesine e dhunës?

Can we make ourselves care about them and consider them to be our own?

Mund të bëhemi më të kujdeshëm për ta dhe t'i konsiderojmë si prej nesh?

And not just be outraged when the victims of violence look like ourselves?

Dhe mos të ndihemi të shqetsuar kur viktimat e dhunës të na ngjajnë?

Can we find a way to reject hatred and heal the divisions between us?

E gjejmë dot një mënyrë për të refuzuar urrejtjen e të afrojmë ndarjen midis nesh?

The thing is we cannot afford to give up on each other or on our kids,

Fakti është që s'mund të përballojmë të mohojmë veten dhe fëmijët tanë,

even if they've given up on us.

edhe nëse ata na kanë mohuar ne.

We are all in this together.

Ne jemi të gjithë bashkë këtu.

And in the long term, revenge and violence will not work against extremists.

Me kalimin e kohës, hakmarrja dhe dhuna nuk do funksionojnë kundër ekstremistëve.

Terrorists want us to huddle in our houses in fear,

Terroristët duan që ne të kemi frikë në shtëpitë tona,

closing our doors and our hearts.

të mbyllim dyert dhe zemrën tonë.

They want us to tear open more wounds in our societies

Ata duan që ne të hapim më shumë plagë në shoqërinë tonë

so that they can use them to spread their infection more widely.

kështu ata mund ti përdorin për të shpërndarë infeksionin e tyre sa më shumë.

They want us to become like them:

Ata duan që ne të bëhemi si ta:

intolerant, hateful and cruel.

intolerant, urrejtës dhe mizorë.

The day after the Paris attacks,

Një ditë pas sulmit të Parisit,

a friend of mine sent this photo of her daughter.

një mikja ime më dërgoi fotografinë e vajzës së saj.

This is a white girl and an Arab girl.

Kjo është një vajzë e bardhë dhe një vajzë arabe.

They're best friends.

Ato janë shoqe të ngushta.

This image is the kryptonite for extremists.

Kjo fotografi është kriptoniti për ekstremistët.

These two little girls with their superpowers

Këto dy vajza të vogla me superfuqitë e tyre

are showing the way forward

tregojnë rrugën që duhet të ndjekim

towards a society that we need to build together,

drejt një shoqërie që ne duhet të ndërtojmë së bashku,

a society that includes and supports,

një shoqëri që mban dhe mbështet,

rather than rejects our kids.

më shumë se të refuzojë fëmijët tanë.

Ju falemnderit që më dëgjuat.

Thank you for listening.

(Applause)

(Duartrokitje)