Nancy Kanwisher: A neural portrait of the human mind

Translator: Joseph Geni Reviewer: Madeleine Aronson

Translator: Reviewer: Helena Bedalli

Today I want to tell you

Sot do t'ju tregoj

about a project being carried out

rreth projektit i cili po realizohet

by scientists all over the world

nga shkenctarët nga e gjithë bota

to paint a neural portrait of the human mind.

për të pikturuar portretin nervor të mendjes njerëzore.

And the central idea of this work

Dhe ideja qëndrore e kësaj pune

is that the human mind and brain

është se mendja dhe truri njerëzor

is not a single, general-purpose processor,

nuk është procesor i vetëm, me qëllim të përgjithshëm,

but a collection of highly specialized components,

por përmbledhje e komponentëve shumë të specializuara,

each solving a different specific problem,

ku secila zgjidh nje problem të ndryshëm specifik,

and yet collectively making up

dhe prapëseprapë së bashku bëjnë

who we are as human beings and thinkers.

atë që jemi si qenie njerëzore dhe mendimtare.

To give you a feel for this idea,

Për t'ju dhënë nje ide mbi këtë,

imagine the following scenario:

imagjinoni skenarin në vijim:

You walk into your child's day care center.

Duke ecur qendrës për përkujdesje ditore të fëmijës suaj.

As usual, there's a dozen kids there

Si zakonisht, ka dhjetra fëmijë aty

waiting to get picked up,

duke pritur për tu marrë,

but this time,

por këtë herë,

the children's faces look weirdly similar,

fytyrat e fëmijëve duken çuditerisht te ngjashëm

and you can't figure out which child is yours.

dhe nuk mund të gjeni cili është fëmija juaj.

Do you need new glasses?

Ju nevojiten syze te reja?

Are you losing your mind?

Po humbisni mendjen?

You run through a quick mental checklist.

Ju kaloni shpejt rreth një liste kontrolluese-mendore.

No, you seem to be thinking clearly,

Jo, duket që mendoni qartë,

and your vision is perfectly sharp.

dhe shikimin e keni përkryer të mprehtë.

And everything looks normal

Dhe çdo gjë duket normale

except the children's faces.

përveç fytyrave të fëmijëve.

You can see the faces,

Mund t'i shihni fytyrat,

but they don't look distinctive,

por ato nuk duken të dallueshme

and none of them looks familiar,

dhe asnjë nga ato nuk duket e njohur,

and it's only by spotting an orange hair ribbon

dhe vetëm duke vënë re një fjongo ngjyrë portokalli

that you find your daughter.

tek flokët, ju gjeni vajzën tuaj.

This sudden loss of the ability to recognize faces

Kjo humbje e papritur e aftësisë për t'i njohur fytyrat

actually happens to people.

në të vërtetë u ndodh njerëzve.

It's called prosopagnosia,

Njihet si prozopagnozë

and it results from damage

dhe është rezultat i dëmtimit

to a particular part of the brain.

të një pjese të caktuar të trurit.

The striking thing about it

Gjëja e habitshme rreth kësaj është

is that only face recognition is impaired;

se vetëm njohja e fytyrave është prekur;

everything else is just fine.

çdo gjë tjetër është në rregull.

Prosopagnosia is one of many surprisingly specific

Prozopagnoza është një nga shumë deficitet mendore specifike

mental deficits that can happen after brain damage.

të cilat mund të ndodhin pas dëmtimit në tru.

These syndromes collectively

Këto sindroma së bashku

have suggested for a long time

kanë sugjeruar për një kohë të gjatë

that the mind is divvied up into distinct components,

se mendja është e ndarë në pjesë të veçanta,

but the effort to discover those components

por përpjekja për të zbuluar këto pjesë

has jumped to warp speed

ka bere hapa gjigande

with the invention of brain imaging technology,

me zbulimin e teknologjisë së paraqitjes fotografike të trurit,

especially MRI.

veçanërisht MRI.

So MRI enables you to see internal anatomy

MRI u mundëson që të shihni anatominë e brendshme

at high resolution,

në një rezolucion të lartë,

so I'm going to show you in a second

për një moment do t'ju tregoj

a set of MRI cross-sectional images

një set MRI fotosh ndër-grupore,

përmes një objekti të njohur,

through a familiar object,

and we're going to fly through them

do t'i kalojmë shpejt

and you're going to try to figure out what the object is.

dhe ju do të mundoheni të kuptoni ç'është objekti.

Here we go.

Le të shohim.

Nuk është aq lehtë. Është një angjinare.

It's not that easy. It's an artichoke.

Okay, let's try another one,

Mirë, le të provojmë një tjetër,

starting from the bottom and going through the top.

duke filluar nga poshtë e duke u ngjitur lart.

Broccoli! It's a head of broccoli.

Brokoli! Është koka e një brokoli.

Isn't it beautiful? I love that.

A nuk është i bukur? Mua me pëlqejne.

Okay, here's another one. It's a brain, of course.

Mirë, ja edhe një tjetër. Është truri, kuptohet.

In fact, it's my brain.

Në fakt, është truri im.

We're going through slices through my head like that.

Po kalojmë përmes rriskave në kokën time.

That's my nose over on the right, and now

Kjo është hunda ime djathtas

we're going over here, right there.

the tani kalojmë këtu, mu këtu.

So this picture's nice, if I do say so myself,

Kjo foto është e mirë, nëse mund ta them,

but it shows only anatomy.

por, paraqet vetëm anatomine.

Përparimi vërtetë i madh i MRI funksional

The really cool advance with functional imaging

happened when scientists figured out how to make

ndodhi kur shkenctarët kuptuan si të bëjnë

pictures that show not just anatomy but activity,

foto të cilat nuk paraqesin vetëm anatomi, por edhe aktivitet,

that is, where neurons are firing.

kjo është, ku po ndizen neuronet.

So here's how this works.

Ja si funksionon.

Brains are like muscles.

Trutë janë si muskujt.

When they get active,

Kur aktivizohen, kanë nevojë për rrjedhje

they need increased blood flow to supply that activity,

të rritur të gjakut për të furnizuar atë aktivitet

and lucky for us, blood flow control to the brain is local,

dhe për fatin tonë të mirë, kontrolli i rrjedhës së gjakut për trurin është lokal

so if a bunch of neurons, say, right there

pra nëse një mori neuronesh, le të themi, këtu

get active and start firing,

aktivizohen e fillojnë ndezjen,

then blood flow increases just right there.

atëherë rrjedha e gjakut rritet vetëm aty.

So functional MRI picks up on that blood flow increase,

Pra, MRI funksionale e njeh rritjen e rrjedhës së gjakut,

producing a higher MRI response

duke prodhuar përgjigje më të lartë MRI

where neural activity goes up.

aty ku aktiviteti neural rritet.

So to give you a concrete feel

Për tu dhënë ide konkrete

for how a functional MRI experiment goes

për atë se si rrjedh eksperimenti i MRI funksionale

and what you can learn from it

dhe çfarë mund të mësoni nga kjo

and what you can't,

dhe çfarë nuk mund,

let me describe one of the first studies I ever did.

më lejoni të përshkruaj njërin nga studimet e pare që kam bërë.

We wanted to know if there was a special part of the brain for recognizing faces,

Deshëm të dinim nëse ka pjesë të posaçme të trurit që njeh fytyrat

and there was already reason to think there might be such a thing

dhe tanimë kishte arsye për të menduar se aty ka një gjë të tillë

based on this phenomenon of prosopagnosia

bazuar në fenomenin e prozopagnozës

that I described a moment ago,

që përshkrova më parë

but nobody had ever seen that part of the brain

por, askush nuk kishte parë atë pjesë të trurit

in a normal person,

tek personi normal,

so we set out to look for it.

kështu që vendosem të kërkonim atë.

So I was the first subject.

Pra, unë isha subjekti i parë.

I went into the scanner, I lay on my back,

Hyra tek skaneri, e shtrire në shpinë,

I held my head as still as I could

mbajta kokën sa më qetë që munda

while staring at pictures of faces like these

duke shikuar fotografi të fytyrave si këto

and objects like these

dhe të objekteve si këto

and faces and objects for hours.

dhe të fytyrave dhe objekteve për orë të tëra.

So as somebody who has pretty close to the world record

Pasi isha aq afër rekordit botëror

of total number of hours spent inside an MRI scanner,

në numrin e përgjithshëm të orëve të kaluara në MRI skanues,

mund t'u them se një nga aftësitë

I can tell you that one of the skills

that's really important for MRI research

që është vërtetë me rëndësi në kërkimet MRI

is bladder control.

është kontrollimi i fshikëzës.

(Laughter)

(Të qeshura)

When I got out of the scanner,

Pasi dola nga skaneri

I did a quick analysis of the data,

bëra një analizë të shpejtë të të dhënave,

looking for any parts of my brain

duke kërkuar ndonjë pjesë të trurit tim

that produced a higher response when I was looking at faces

që prodhoi reagim më të lartë kur po shikoja fytyrat

than when I was looking at objects,

për dallim nga ato kur shikoja objektet

and here's what I saw.

dhe ja çfarë pashë.

Now this image looks just awful by today's standards,

Tani kjo foto duket e tmerrshme me standardet e sotme,

but at the time I thought it was beautiful.

por, në atë kohë mendoja se është e bukur.

What it shows is that region right there,

Çfarë shfaq është se rajoni këtu,

that little blob,

kjo pikë e vogël,

it's about the size of an olive

që ka thuajse madhësinë e një ulliri

and it's on the bottom surface of my brain

dhe gjendet në pjesën e poshtme të trurit tim

about an inch straight in from right there.

rreth 2-3 cm në thellesi aty.

And what that part of my brain is doing

Dhe çfarë bën ajo pjesë e trurit tim,

is producing a higher MRI response,

prodhon reagim më të lartë MRI,

that is, higher neural activity,

që është aktivitet më i lartë nervor,

when I was looking at faces

kur po shikoja fytyrat

than when I was looking at objects.

se sa kur po shikoja objektet.

Kjo është mjaft interesante

So that's pretty cool,

but how do we know this isn't a fluke?

por, si ta dimë që kjo nuk është rastësi?

Well, the easiest way

Pra! mënyra më e lehtë është

is to just do the experiment again.

të realizosh eksperimentin përsëri.

So I got back in the scanner,

U ktheva përsëri tek skaneri,

I looked at more faces and I looked at more objects

dhe kam pare më shumë fytyra dhe më shumë objekte

and I got a similar blob,

dhe u paraqit pikë e ngjashme,

and then I did it again

dhe atëherë e bëra përsëri

and I did it again

dhe e bëra përsëri

and again and again,

dhe përsëri dhe përsëri,

and around about then

dhe vetëm atëherë

I decided to believe it was for real.

vendosa të besoj se është e vërtetë.

But still, maybe this is something weird about my brain

Por, akoma, ndoshta kjo është diç e çuditshme tek truri im

and no one else has one of these things in there,

dhe askush nuk ka një gjë të tillë aty,

so to find out, we scanned a bunch of other people

kështu që për të kuptuar, skanuam një mori njerëzish te tjerë

and found that pretty much everyone

dhe kuptuam se thuajse shumica

has that little face-processing region

ka atë rajon të vogël të procesimit të fytyrave

in a similar neighborhood of the brain.

në një zonë te ngjashme të trurit.

So the next question was,

Kështu që, pyetja e radhës ishte,

what does this thing really do?

çfarë bën në të vërtetë kjo gjë?

Is it really specialized just for face recognition?

Vërtet është e specializuar vetem për njohjen e fytyrave?

Well, maybe not, right?

Pra! Ndoshta jo, ashtu?

Maybe it responds not only to faces

Ndoshta nuk u përgjigjet vetëm fytyrave

but to any body part.

por, çdo pjese të trupit.

Maybe it responds to anything human

Ndoshta i përgjigjet çdo gjëje njerëzore

or anything alive

ose çdo gjëje të gjallë

or anything round.

ose çdo gjëje përreth.

The only way to be really sure that that region

E vetmja mënyrë për tu siguruar se ai rajon

is specialized for face recognition

është i specializuar për të njohur fytyrat

is to rule out all of those hypotheses.

eshte të përjashtohen të gjitha këto hipoteza.

So we spent much of the next couple of years

Kështu që shumicën e viteve në vijim i kaluam

scanning subjects while they looked at lots

duke skanuar subjekte kur ata po shikonin

of different kinds of images,

lloje të shumta të fotografive të ndryshme

and we showed that that part of the brain

dhe vërtetuam se ajo pjesë e trurit

responds strongly when you look at

përgjigjet fuqishëm kur shikoni

any images that are faces of any kind,

fytyra të cilitdo lloj,

and it responds much less strongly

dhe përgjigjet pak a shumë fuqishëm

to any image you show that isn't a face,

ndaj seciles fotografi e cila nuk është fytyrë

like some of these.

siç janë disa nga këto.

So have we finally nailed the case

Pra, përfundimisht a i kemi zhdukur dyshimet

that this region is necessary for face recognition?

se ky rajon është i patjetërsueshëm për njohjen e fytyrave?

No, we haven't.

Jo, nuk e kemi bërë.

Brain imaging can never tell you

Fotografimi i trurit asnjëherë s'mund tu tregojë

if a region is necessary for anything.

nëse një rajon është i patjetërsueshëm për diçka.

All you can do with brain imaging

E gjitha që mund të bëni me fotografimin e trurit

is watch regions turn on and off

është të shihni si rajonet ndizen dhe shuhen

as people think different thoughts.

ndësa njerëzit mendojnë mendime të ndryshme.

To tell if a part of the brain is necessary for a mental function,

Për të thënë nëse një pjesë e trurit është e patjetërsueshme për një funksion mendor

you need to mess with it and see what happens,

duhet të ngatërroheni me të dhe të shihni çfarë ndodh

and normally we don't get to do that.

dhe zakonisht ne nuk mund të bëjmë këtë.

But an amazing opportunity came about

Por, na erdhi një mundësi e mrekullueshme,

very recently when a couple of colleagues of mine

së fundi, kur disa kolegë të mi

tested this man who has epilepsy

testuan këtë njeri i cili ka epilepsi

and who is shown here in his hospital bed

i cili këtu është paraqitur në shtratin e tij në spital

where he's just had electrodes placed

ku i janë vendosur elektrodat

on the surface of his brain

në sipërfaqen e trurit të tij

to identify the source of his seizures.

për të identifikuar burimin e krizave të tij.

So it turned out by total chance

Kështu nga të gjitha gjasat doli se

that two of the electrodes

dy nga elektrodat

happened to be right on top of his face area.

ndodhën të ishin sipër pjesës së fytyrës së tij.

So with the patient's consent,

Kështu, me miratimin e pacientit,

the doctors asked him what happened

mjekët e pyeten çfarë ndodhi

when they electrically stimulated that part of his brain.

kur ata stimuluan elektrikisht atë pjesë të trurit.

Now, the patient doesn't know

Tani, pacienti nuk e di

where those electrodes are,

ku janë këto elektroda

and he's never heard of the face area.

dhe ai asnjëherë nuk ka dëgjuar për pjesën e fytyrës.

So let's watch what happens.

Kështu që, le të shohim çfarë ndodh.

It's going to start with a control condition

Do të fillojë me gjendjen e kontrollit

that will say "Sham" nearly invisibly

që do të thotë "shem" gati padukshëm

in red in the lower left,

në të kuqe në pjesën e majtë poshtë

when no current is delivered,

kur nuk shpërndahet rrymë

and you'll hear the neurologist speaking to the patient first. So let's watch.

dhe do të dëgjoni neurologun duke i folur pacientit. Pra, le të shohim.

(Video) Neurologist: Okay, just look at my face

Neurologu: Mirë, vetëm më shiko në fytyrë

and tell me what happens when I do this.

dhe më trego çfarë ndodh kur e bëj këtë.

All right?

Në rregull?

Patient: Okay.

Pacienti: Mirë.

Neurologist: One, two, three.

Neurologu: Një, dy, tre.

Patient: Nothing. Neurologist: Nothing? Okay.

Pacienti: Asgjë. Neurologu: Asgjë? Mirë.

I'm going to do it one more time.

Do ta bëj edhe një herë.

Look at my face.

Më shiko në fytyrë.

One, two, three.

Një, dy, tre.

Patient: You just turned into somebody else.

Pacienti: Sapo u shndërrove në një njeri tjetër.

Your face metamorphosed.

Fytyra juaj u transformua.

Your nose got saggy, it went to the left.

Hunda juaj u rrudh, kaloi në të majtë.

You almost looked like somebody I'd seen before,

Gati dukeshe sikur dikush që kam parë më parë,

but somebody different.

por dikush ndryshe.

That was a trip.

Ky ishte një udhëtim.

(Laughter)

(Të qeshura)

Nancy Kanwisher: So this experiment —

Pra ky është eksperiment -

(Applause) —

(Duartrokitje) -

this experiment finally nails the case

ky eksperiment definitiv zhduk dyshimin

that this region of the brain is not only

se ky rajon i trurit jo vetem

selectively responsive to faces

reagon me përzgjedhje ndaj fytyrave

but causally involved in face perception.

por me shkas eshte përfshirë në perceptimin e fytyrave.

Kështu që, kalova përmes të gjitha këtyre detajeve

So I went through all of these details

about the face region to show you what it takes

rreth rajonit të fytyrës për t'ju treguar sa kërkohet

to really establish that a part of the brain

që vërtet të provohet se një pjesë e trurit në

is selectively involved in a specific mental process.

mënyrë të përzgjedhur është e përfshirë në një proces të veçantë.

Next, I'll go through much more quickly

Në vijim, do kaloj shumë më shpejt

some of the other specialized regions of the brain

disa nga rajonet tjera të specializuara të trurit

that we and others have found.

që ne dhe të tjerët kemi gjetur.

So to do this, I've spent a lot of time

Për të bërë këtë, kam kaluar shumë kohë

in the scanner over the last month

në skaner gjatë muajit të fundit

so I can show you these things in my brain.

për tu treguar këto gjëra në trurin tim.

So let's get started. Here's my right hemisphere.

Le të fillojmë. Kjo është hemisfera ime e djathtë.

So we're oriented like that. You're looking at my head this way.

Ne jemi orientuar kështu. Ju po shikoni kokën time nga kjo anë.

Imagine taking the skull off

imagjinoni kafkën e hequr

and looking at the surface of the brain like that.

dhe shikoni sipërfaqen e trurit! Në këtë mënyrë.

Okay, now as you can see,

Mirë, tani siç mund të shihni,

the surface of the brain is all folded up.

sipërfaqja e trurit është e palosur.

So that's not good. Stuff could be hidden in there.

Kjo nuk është mirë. Mund të jenë gjëra të fshehura aty.

We want to see the whole thing,

Ne duam të shohim të tërin,

so let's inflate it so we can see the whole thing.

le ta shpalosim për ta parë të tërin.

Next, let's find that face area I've been talking about

Në vijim, le të gjejmë atë zonën e fytyrës për të cilën po flas

that responds to images like these.

që reagon ndaj fotografive si këto.

To see that, let's turn the brain around

Për ta parë, le ta rrotullojmë trurin

and look on the inside surface on the bottom,

e të shikojmë në sipërfaqen e brendshme-poshtë,

and there it is, that's my face area.

dhe ja ku është, kjo është zona ime e fytyrës

Just to the right of that is another region

Në të djathtë të saj është një rajon tjetër

that is shown in purple

që është paraqitur në vjollcë

that responds when you process color information,

e cila reagon kur ju përpunoni informacione ngjyrash

and near those regions are other regions

dhe në afërsi të këtyre rajoneve janë rajonet tjera

that are involved in perceiving places,

të cilat janë të përfshira në perceptimin e vendeve

like right now, I'm seeing this layout of space around me

si tani, unë shoh këtë hapësirë rreth meje

and these regions in green right there

dhe këto rajone në të gjelbër

are really active.

janë aktive.

There's another one out on the outside surface again

Është një zone tjetër në sipërfaqen e jashtme

where there's a couple more face regions as well.

ku janë edhe disa rajone fytyre, gjithashtu.

Also in this vicinity

Gjithashtu në këte fqinjësi

është një rajon që është i përfshirë

is a region that's selectively involved

in processing visual motion,

like these moving dots here,

si këto pika lëvizëse këtu,

and that's in yellow at the bottom of the brain,

dhe kjo është në të verdhë në pjesën e poshtme të trurit

and near that is a region that responds

dhe në afërsi të saj është një rajon i cili përgjigjet

when you look at images of bodies and body parts

kur shikoni fotografitë e trupave dhe pjesëve të tyre

like these, and that region is shown in lime green

si këto, dhe ky rajon është paraqitur në të gjelbër

at the bottom of the brain.

në pjesën e poshtme të trurit.

Now all these regions I've shown you so far

Tani, të gjitha këto rajone që ua paraqita deri më tani

are involved in specific aspects of visual perception.

janë të përfshira në aspekte specifike të perceptimit vizual.

Do we also have specialized brain regions

A kemi, gjithashtu, rajone të specializuara të trurit

for other senses, like hearing?

për shqisa tjera, si të dëgjuarit?

Yes, we do. So if we turn the brain around a little bit,

Po, kemi. Nëse e rrotullojmë pak trurin,

here's a region in dark blue

ja ku është një rajon në blu të errët

that we reported just a couple of months ago,

të cilën e shpallëm disa muaj më parë,

and this region responds strongly

dhe ky rajon përgjigjet fort

when you hear sounds with pitch, like these.

kur dëgjoni zëra me shkallëzime, si këto.

(Sirens)

(Sirena)

(Cello music)

(muzikë violinçeli)

(Doorbell)

(zile)

In contrast, that same region does not respond strongly

Në të kundërtën, i njëjti rajon nuk përgjigjet fuqishëm

when you hear perfectly familiar sounds

kur dëgjoni zëra tërësisht të njohur

that don't have a clear pitch, like these.

të cilat nuk kanë shkallëzim të qartë, si këto.

(Chomping)

(Duartrokitje)

(Drum roll)

(Rrahje tupani)

(Toilet flushing)

(Lëshimi i ujit në tualet)

Okay. Next to the pitch region

Mirë. Afër rajonit të shkallëzimit

është një set tjetër pjesësh të cilat përgjigjen në mënyrë të përzgjedhur

is another set of regions that are selectively responsive

when you hear the sounds of speech.

kur dëgjoni zërat e të folurit.

Okay, now let's look at these same regions.

Le të shikojmë tek këto rajone të njëjta.

In my left hemisphere, there's a similar arrangement —

Në hemisferën time të majtë, është një mbarështim i ngjashëm -

not identical, but similar —

jo i njëjtë, por i ngjashëm -

and most of the same regions are in here,

dhe shumica e rajoneve të njëjta janë këtu,

albeit sometimes different in size.

megjithëse ndonjëherë me madhësi të ndryshme.

Now, everything I've shown you so far

Tani, çdo gjë që u kam treguar deri tani

are regions that are involved in different aspects of perception,

janë rajone të cilat janë të përfshira në aspekte të ndryshme

vision and hearing.

të perceptimit, shikimit dhe dëgjimit.

Do we also have specialized brain regions

A kemi gjithashtu rajone të specializuara të trurit

for really fancy, complicated mental processes?

për procese mendore shumë interesante, të komplikuara?

Yes, we do.

Po, kemi.

So here in pink are my language regions.

Këtu në rozë janë rajonet e mia të gjuhës.

So it's been known for a very long time

Ka shumë kohë që dihet se

that that general vicinity of the brain

kjo fqinjësi e përgjithshme e trurit

is involved in processing language,

është e përfshirë në përpunimet e gjuhës,

but we showed very recently

por ne dëshmuam së fundi

that these pink regions

se këto rajone ngjyrë rozë

respond extremely selectively.

përgjigjen në mënyrë shumë të përzgjedhur.

They respond when you understand the meaning of a sentence,

Ato përgjigjen kur ju kuptoni domethënien e një fjalie,

but not when you do other complex mental things,

por jo kur ju bëni gjëra komplekse mendore,

like mental arithmetic

si aritmetike me mend

or holding information in memory

ose mbajtja e informacioneve në mend

or appreciating the complex structure

ose të vlerësuarit e strukturës komplekse

in a piece of music.

në një pjesë të muzikës.

The most amazing region that's been found yet

Rajoni më mahnitës që është gjetur

is this one right here in turquoise.

është ky këtu me ngjyrë të bruztë.

This region responds

Ky rajon përgjigjet

when you think about what another person is thinking.

kur ju mendoni çfarë është duke menduar personi tjetër.

So that may seem crazy,

Pra, kjo mund të duket çmenduri,

but actually, we humans do this all the time.

por në të vërtetë, ne njerëzit e bëjmë këtë gjatë gjithë kohës.

You're doing this when you realize

Ju e bëni këtë kur e kuptoni

that your partner is going to be worried

se partneri juaj do të merakoset

if you don't call home to say you're running late.

nëse ju nuk telefononi në shtëpi për të thene se do të vonoheni.

I'm doing this with that region of my brain right now

Unë e bëj këtë me këtë pjesë të trurit tim tani

when I realize that you guys

kur e kuptoj se ju

are probably now wondering about

sipas të gjitha gjasave pyesni veten

all that gray, uncharted territory in the brain,

rreth gjithë asaj ngjyrë hiri, territor i pa eksploruar në tru,

and what's up with that?

dhe çfarë ndodh aty?

Well, I'm wondering about that too,

Ja! Po pyes veten edhe unë për atë,

and we're running a bunch of experiments in my lab right now

dhe jemi duke bërë një mori eksperimentesh në laboratorin tim tani

to try to find a number of other

të tentojmë të gjejmë një mori

possible specializations in the brain

specializimesh te tjera të mundshme në tru

for other very specific mental functions.

për funksione te tjera mendore shumë specifike.

But importantly, I don't think we have

Por më me rëndësi, nuk mendoj se kemi

specializations in the brain

zona te specialuara në tru

for every important mental function,

për çdo funksion të rëndësishëm mendor,

even mental functions that may be critical for survival.

madje edhe funksione mendore të cilat mund të jenë kritike për mbijetesë

In fact, a few years ago,

Në fakt, ca vite më parë,

there was a scientist in my lab

një shkencëtar në laboratorin tim

who became quite convinced

ishte i bindur

that he'd found a brain region

se kishte gjetur një rajon në tru

for detecting food,

për gjetjen e ushqimit,

and it responded really strongly in the scanner

dhe u përgjigj shumë fort në skaner

when people looked at images like this.

kur njerëzit shikonin foto si këto.

And further, he found a similar response

Dhe në vazhdim, ai gjeti reagime të ngjashme

in more or less the same location

në pak a shumë të njëjten zone

in 10 out of 12 subjects.

në 10 nga 12 te testuarit.

So he was pretty stoked,

Kështu, arriti deri aty

and he was running around the lab

sa po vraponte nëpër laborator

telling everyone that he was going to go on "Oprah"

duke i thënë secilit se po shkonte tek "Oprah"

with his big discovery.

me zbulimin e tij të madh.

But then he devised the critical test:

Por atëherë shpiku testin kritik:

He showed subjects images of food like this

Ai u shfaqi subjekteve foto të ushqimit si këto

and compared them to images with very similar

dhe i krahasoi ato me fotografitë me ngjyrë e formë të ngjashme,

color and shape, but that weren't food, like these.

por nuk ishin ushqime, si këto.

And his region responded the same

Dhe ky rajon u përgjigj njësoj

to both sets of images.

për të dyja grupet e fotografive.

So it wasn't a food area,

Pra nuk ishte zona e ushqimit,

it was just a region that liked colors and shapes.

ishte vetëm rajoni i cili pëlqente ngjyrat dhe format.

So much for "Oprah."

S'kishte me "Oprah".

But then the question, of course, is,

Por atëherë pyetja, kuptohet, është,

how do we process all this other stuff

si i përpunojmë gjithë këto gjëra te tjera

that we don't have specialized brain regions for?

për të cilat nuk kemi rajone të specializuara të trurit?

Well, I think the answer is that in addition

Mendoj se përgjigja është se

to these highly specialized components that I've been describing,

për dallim nga këto pjesë shumë të specializuara të cilat i përshkrova,

we also have a lot of very general- purpose machinery in our heads

ne kemi shumë mekanizma me qëllim të përgjithshëm në kokat tona

that enables us to tackle

që na mundëson të trajtojmë

whatever problem comes along.

çfarëdo problemi që na vjen.

In fact, we've shown recently that

Në fakt, kemi dëshmuar së fundi se

these regions here in white

këto rajone këtu në të bardhë

respond whenever you do any difficult mental task

përgjigjen kurdo që ju bëni një veprim të rëndë mendor

at all —

well, of the seven that we've tested.

pra, nga këto shtatë që kemi testuar,.

So each of the brain regions that I've described

Kështu që çdo rajon i trurit që u përshkrova

to you today

juve sot

is present in approximately the same location

gjendet afërsisht në të njëjtin vend

in every normal subject.

tek secili subjekt normal.

I could take any of you,

Mund të marr cilindo nga ju,

pop you in the scanner,

t'ju fus në skaner

and find each of those regions in your brain,

e të gjej secilin nga këto rajone në trurin tuaj

and it would look a lot like my brain,

dhe do të duket shumë i ngjashëm me trurin tim,

although the regions would be slightly different

megjithëse rajonet do të jenë pak më ndyshe

in their exact location and in their size.

në vendin dhe madhësinë e tyre të saktë.

What's important to me about this work

Çfarë është me rëndësi për mua rreth kësaj pune

is not the particular locations of these brain regions,

nuk janë pozicionet e veçanta të këtyre rajoneve të trurit,

but the simple fact that we have

por fakti i thjeshtë se ne pikë së pari kemi

selective, specific components of mind and brain

pjesë përbërëse specifike të përzgjedhura të mendjes dhe trurit.

in the first place.

I mean, it could have been otherwise.

Dua të them, mund të ishte ndryshe.

The brain could have been a single,

Truri mund të ishte një procesor i vetëm me qëllim të përgjithshëm,

general-purpose processor,

more like a kitchen knife

më shumë si thikë kuzhine

than a Swiss Army knife.

sesa si thikë xhepi e "Armatës Zvicerane".

Instead, what brain imaging has delivered

Në vend të kësaj, çfarë ka sjellë paraqitja fotografike e trurit

is this rich and interesting picture of the human mind.

është kjo foto e pasur e interesante e mendjes njerëzore.

So we have this picture of very general-purpose

Ne kemi në duar tona këtë foto të mekanizmit me qëllim të përgjithshëm

machinery in our heads

in addition to this surprising array

përveç këtij zinxhiri befasues

of very specialized components.

të pjesëve përbërëse të specializuara.

It's early days in this enterprise.

Janë ditët e para në këtë ndërmarrje.

We've painted only the first brushstrokes

Ne vetëm kemi pikturuar vijat e para me furce

in our neural portrait of the human mind.

në portretin tonë nervor të mendjes njerëzore.

The most fundamental questions remain unanswered.

Pyetjet më bazike mbeten pa përgjigjur.

So for example, what does each of these regions do exactly?

Kështu për shembull, çfarë bën saktësisht secila nga këto pjesë?

Why do we need three face areas

Përse kemi nevojë për tri zona të fytyrës

and three place areas,

dhe tri pjesë të vendit

and what's the division of labor between them?

dhe çfarë është ndarja e veprimit mes tyre?

Second, how are all these things

E dyta, si janë të lidhura të gjitha këto gjëra në tru?

connected in the brain?

With diffusion imaging,

Me pikturimin me përhapje,

you can trace bundles of neurons

ju mund të përcillni pako neuronesh

that connect to different parts of the brain,

të cilat lidhen me pjesët e ndryshme të trurit

and with this method shown here,

dhe me këtë metodë të paraqitur këtu,

you can trace the connections of individual neurons in the brain,

ju mund të përcillni lidhjen e neuroneve individuale në tru,

potentially someday giving us a wiring diagram

me potencial që një ditë të na japin diagramin e instalimeve elektronike

of the entire human brain.

të tërë trurit të njeriut.

Third, how does all of this

Së treti, si ndërtohet e gjithë kjo strukturë shumë sistematike,

very systematic structure get built,

both over development in childhood

si gjatë zhvillimit në fëmijëri

and over the evolution of our species?

ashtu edhe gjatë evoluimit të llojit tonë?

To address questions like that,

Për tu përgjigjur pyetjeve si këto,

scientists are now scanning

tani shkencëtarët po skanojnë

other species of animals,

krijesa të kafshëve te tjera

and they're also scanning human infants.

dhe gjithashtu po skanojnë foshnje njerëzore.

Many people justify the high cost of neuroscience research

Shumica e njerëzve arsyetojnë shpenzimet e larta të kërkimeve neurologjike

by pointing out that it may help us someday

duke theksuar se mund të na ndihmojë një ditë

to treat brain disorders like Alzheimer's and autism.

të trajtojmë çrregullimet e trurit si Alzheimer dhe autizmi.

That's a hugely important goal,

Ky është një synim shumë i rëndësishëm

and I'd be thrilled if any of my work contributed to it,

dhe unë do të drithërohesha nëse ndonjë nga punët e mia do të ndihmonte për këtë,

but fixing things that are broken in the world

por rregullimi i gjërave që janë të thella në botë

is not the only thing that's worth doing.

nuk është e vetmja gjë që ja vlen të bëhet.

The effort to understand the human mind and brain

Përpjekja për të kuptuar mendjen dhe trurin njerëzor

is worthwhile even if it never led to the treatment

ia vlen madje edhe nëse asnjëherë nuk shpie në trajtimin

of a single disease.

qoftë edhe të një sëmundjeje.

What could be more thrilling

Çfarë do të ishte më drithëruese

than to understand the fundamental mechanisms

se të kuptuarit e mekanizmave bazë

that underlie human experience,

të cilat nënvijëzojnë përvojën njerëzore,

to understand, in essence, who we are?

për të kuptuar, në esencë, kush jemi ne?

This is, I think, the greatest scientific quest

Ky, mendoj, është kërkimi më i madh shkencor i të gjitha kohëve.

of all time.

(Applause)

(Duartrokitje)