Xavier Vilalta: Architecture at home in its community

Translator: Helena Bedalli Reviewer: Aida Musai

My work focuses on the connection of

Puna ime fokusohet në lidhjen

both thinking about our community life

ndërmjet të menduarit për jetën e komunitetit

being part of the environment

si pjesë e ambjentit

where architecture grows from the natural

ku arkitektura kultivohet nga kushtet natyrale lokale

local conditions and traditions.

dhe traditave.

Today I brought two recent projects

Sot, kam sjellë dy projekte te kohëve të fundit

as an example of this.

si shembull i kësaj.

Both projects are in emerging countries,

Te dy projektet janë në vendet në zhvillim

one in Ethiopia and another one in Tunisia.

një në Etiopi dhe tjetri në Tunizi.

And also they have in common

E përbashkëta e tyre është

that the different analyses from different perspectives

që analiza të ndryshme nga perspektiva të ndryshme

becomes an essential part of the final piece of architecture.

bëhen pjese esenciale e arkitektures finale.

The first example started with an invitation

Shembulli i parë filloi me një ftesë

to design a multistory shopping mall

për të krijuar një qendër tregtare shumëkateshe

in Ethiopia's capital city Addis Ababa.

në kryeqytetin e Etiopisë, Addis Ababa.

And this is the type of building

Ky është tipi i ndërtesës

we were shown as an example, to my team and myself,

që na treguan si shembull, mua dhe grupit tim,

of what we had to design.

të asaj që duhej të krijonim.

At first, the first thing I thought was,

Në fillim, gjëja e pare që mendova ishte,

I want to run away.

do iki nga sytë kembët.

(Laughter)

(Të qeshura)

After seeing a few of these buildings --

Mbasi pashë disa nga këto ndërtesa--

there are many in the city --

ka shumë te tilla në qytet--

we realized that they have three very big points.

kuptuam që ato ndajnë tre vecori kryesore.

First, these buildings, they are almost empty

E para, këto ndërtesa janë pothuajse bosh

because they have very large shops

sepse kanë dyqane shumë të mëdha

where people cannot afford to buy things.

ku njerëzit nuk i përballojnë dot cmimet.

Second, they need tons of energy to perform

E dyta, kërkojne shumë energji

because of the skin treatment with glass

për shkak të vetratave të gjera

that creates heat in the inside,

që krijojnë nxehtësi në ambientet e brendshme,

and then you need a lot of cooling.

dhe kanë kerkesë të lartë për ftohje.

In a city where this shouldn't happen

Në një qytet ku kjo s'është e nevojshme,

because they have really mild weather

sepse ata kanë kohë shumë të butë

that ranges from 20 to 25 degrees the whole year.

që varion nga 20 në 25 grade gjatë gjithë vitit.

And third is that their image has nothing to do

Dhe e treta është që pamja e tyre nuk ka të bejë fare

with Africa and with Ethiopia.

me Afrikën dhe Etiopinë.

It is a pity in a place that has such rich culture and traditions.

Eshtë mekat në atë vend me një kulturë e tradita aq të pasura.

Also during our first visit to Ethiopia,

Gjatë vizitës sonë të parë në Etiopi,

I was really captivated by the old merkato

më tërhoqi shumë pazari i vjetër

that is this open-air structure

që është një strukturë e hapur

where thousands of people, they go and buy things

ku mijra njerëz shkojnë dhe blejnë

every day from small vendors.

cdo ditë nga shitësit e vegjël.

And also it has this idea of the public space

Po ashtu të jep idenë e një hapësire publike

that uses the outdoors to create activity.

që përdor hapësirat e jashtme për të bërë aktivitete.

So I thought, this is what I really want to design,

Kështu mendova, kjo është ajo që dua të krijoj

not a shopping mall.

e jo një qendër tregtare.

But the question was how we could do a multistory,

Por cështja ishte se si mund të konceptonim një ndërtesë shumëkateshe

contemporary building with these principles.

bashkëkohore me këto vecori.

The next challenge was when we looked at the site,

Sfida tjetër ishte kur pamë sheshin e ndërtimit,

that is, in a really growing area of the city,

që është në një zonë të qytetit që po rritet shpejt.

where most of these buildings that you see in the image,

Pjesa më e madhe e ndërtesave që shihni këtu

they were not there.

nuk ishin aty,

And it's also between two parallel streets

Ndodhet midis dy rrugëve paralele

that don't have any connection for hundreds of meters.

që s'kanë asnjë lidhje për qindra metra.

So the first thing we did was to create a connection

Puna e parë që bëmë ishte të krijonim nje lidhje

between these two streets,

midis këtyre dy rrugëve,

putting all the entrances of the building.

duke venë gjithë hyrjet e ndertesës.

And this extends with an inclined atrium

Kjo krijon një atrium të pjerrët

that creates an open-air space in the building

që krijon një hapsirë boshe në ndërtesë

that self-protects itself with its own shape

që me formën e saj mbron vetveten

from the sun and the rain.

nga dielli dhe shiu.

And around this void

Rreth kësaj hapsire boshe

we placed this idea of the market with small shops,

ne hodhëm idenë e nje tregu me dyqane të vogla

that change in each floor because of the shape of the void.

që ndryshon në cdo kat për shkak të formës boshe.

I also thought, how to close the building?

Po mendoja, si do ta mbyllim godinën?

And I really wanted to find a solution

Doja të gjeja një zgjidhje

that would respond to the local climate conditions.

që t'i përgjigjej kushteve klimaterike lokale.

And I started thinking about the textile

Fillova të mendoj për një veshje

like a shell made of concrete

si një guackë prej betoni

with perforations that would let the air in,

me carje që lejojnë ajrin të hyjë brenda

and also the light, but in a filtered way.

dhe po ashtu dritën, por në mënyrë të filtruar.

And then the inspiration came from these beautiful patterns of the Ethiopian women's dresses.

Më pas frymëzimi erdhi nga motivet e bukura në fustanet e grave Etiopiane.

That they have fractal geometry properties

Ato kanë karakteristika gjeometrike fraktale

and this helped me to shape the whole facade.

gjë që më ndihmoi të zhvilloj krejt fasadën.

And we are building that

Po e ndërtojmë atë

with these small prefabricated pieces

me këto elemente të parafabrikuar

that are the windows that let the air and the light

që janë dritaret që lejojnë ajrin dhe dritën

in a controlled way inside the building.

në mënyrë të kontrolluar brenda ndërtesës.

And this is complemented by these small colored glasses

Kjo plotësohet nga këto xhama të ngjyrosura

that use the light from the inside of the building

që përdorin dritën nga brenda ndërtesës

to light up the building at night.

për të ndricuar godinën natën.

With these ideas it was not easy first to convince the developers

Në fillim nuk ishte e lehtë të bindje zhvilluesit për këto ide

because they were like,

sepse thoshin,

"This is not a shopping mall. We didn't ask for that."

Kjo nuk është qendër tregtare. Ne nuk kërkuam këtë.

But then we all realized that this idea of the market

Por, më pas, të gjithë kuptuam se kjo ide e tregut

happened to be a lot more profitable than the idea of the shopping mall

krijonte fitime shumë më të mëdha sesa ideja e qendrës tregtare.

because basically they had more shops to sell.

sepse në fakt do të kishte më shumë dyqane për të shitur.

And also that the idea of the facade was much, much cheaper,

Madje, edhe ideja e fasadës ishte shumë më ekonomike,

not only because of the material compared with the glass,

jo vetëm për materialin e përdorur krahasuar me xhamin,

but also because we didn't need to have air conditioning anymore.

por edhe sepse nuk kishte më nevoje për ajër të kondicionuar.

So we created some budget savings

Kështu kursimet nga buxheti

that we used to implement the project.

i përdorëm për të implementuar projektin.

And the first implementation was to think

Aplikimi i parë ishte të mendonim

about how we could make the building self-sufficient in terms of energy

sesi mund ta bënim ndërtesën të vetrregullueshme në termat e energjisë

in a city that has electricity cuts almost every day.

në një qytet që ka ndërprerje të përditshme te korrentit.

So we created a huge asset by placing photovoltaics there on the roof.

Krijuam nje avantazh të madh duke vendosur panele fotovoltaike në tarracë.

And then under those panels

Nën këto panele

we thought about the roof like a new public space with gathering areas and bars

e menduam tarracën si hapsirë e re publike për aktivitete dhe bare

that would create this urban oasis.

që do të krijojnte një oaz urban.

And these porches on the roof,

Këta portikë në cati, lejojnë

all together they collect the water to reuse for sanitation on the inside.

të grumbullohet uji për ripërdorim për pajisjet hidrosanitare brenda.

Hopefully by the beginning of next year, because we are already on the fifth floor of the construction.

Shpresojmë në fillim të vitit tjetër, sepse jemi tashmë në katin e pestë të konstruksionit.

The second example is a master plan

Shembulli i dytë është një master plan

of 2,000 apartments and facilities in the city of Tunis.

prej 2000 apartamentesh dhe ambientesh në qytetin e Tunisit.

And for doing such a big project, the biggest project I've ever designed,

Për të realizuar një projekt kaq të madh, më i madhi që kam dizenjuar ndonjëhere,

I really needed to understand the city of Tunis,

duhet patjetër të kuptoja qytetin e Tunisit,

but also its surroundings and the tradition and culture.

por edhe zonën përreth si dhe traditën e kulturën.

During that analysis I paid special attention to the medina

Gjatë kësaj analize i kushtova vëmendje të vecantë Medinës

that is this 1,000-year-old structure that used to be closed by a wall,

që është strukturë 1000 vjecare e mbyllur me mur,

opened by twelve different gates, connected by almost straight lines.

nga ku hapen 12 porta të ndryshme, të lidhura me linja gati të drejta.

When I went to the site, the first design operation we did

Kur vajta në vend, puna e parë dizajnuese

was to extend the existing streets, creating 12 initial blocks

ishte të zgjeronim rrugët ekzistuese, duke krijuar 12 blloqe

similar in size and characteristics to the ones we have in Barcelona

të ngjashme ne madhësi dhe karakteristika me ato që kemi në Barcelona

and other cities in Europe with these courtyards.

dhe qytete të tjera europiane me këto oborre të brendshme.

On top of that, we selected some strategic points

Përvec kësaj, zgjodhëm pikat strategjike

reminded of this idea of the gates and connecting them by straight lines,

dhe i lidhem ato me linja te drejta duke risjellë idenë e portave

and this modified this initial pattern.

dhe kjo modifikoi konfiguracionin fillestar.

And the last operation was to think about the cell,

Nderhyrja e fundit ishte ta mendonim

the small cell of the project, like the apartment,

celulën e vogël të projektit, apartamentin,

as an essential part of the master plan.

si pjesë thelbësore të masterplanit.

And for that I thought, what would be the best orientation

Për këtë mendova, cili do të ishte orientimi më i mirë

in the Mediterranean climate for an apartment?

për një apartament në klimën mesdhetare?

And it's north-south, because it creates a thermal difference between both sides of the house

Eshtë veri-jug, sepse krijon diference termike midis dy faqeve të shtëpise

and then a natural ventilation.

dhe si rrjedhim ka ventilim natyral.

So we overlap a pattern that makes sure that most of the apartments

E pra kemi zgjedhur një skemë që siguron që shumica e apartamenteve

are perfectly oriented in that direction.

janë të orientuara krejtesisht në atë drejtim.

And this is the result

Ky është rezultati,

that is almost like a combination of the European block and the Arab city.

është gati kombinimi i një blloku europian dhe një qyteti arab.

It has these blocks with courtyards,

Ka blloqe me oborre te brendshme,

and then on the ground floor

dhe në katin përdhe

you have all these connections for the pedestrians.

kemi gjithë lidhjet për këmbësoret.

And also it responds to the local regulations that establish

Po ashtu i përgjigjet rregulloreve lokale që kërkojnë

a higher density on the upper levels and a lower density on the ground floor.

një dendësi më të madhe në katet e larta dhe më të vogël në katin përdhe.

And it also reinforces this idea of the gates.

Po ashtu përforcon idenë e portave.

The volume has this connecting shape

Volumi ka këtë formë komunikuese

that shades itself with three different types of apartments

me tre tipe apartamentesh të ndryshme

and also lets the light go on the ground floor in a very dense neighborhood

dhe po ashtu lejon të hyjë dritë në katin përdhe në një lagje shumë të dendur.

And in the courtyards there are the different facilities,

Në oborr gjenden shërbime të ndryshme,

such as a gym and a kindergarten

si palestër dhe kopësht fëmijësh

and close by, a series of commercial [spaces] that bring activity to the ground floor.

dhe aty afër, një seri hapsirash tregtare që ofrojne sherbime në katin përdhe.

The roof, which is my favorite space of the project

Tarraca, që është pjesa ime e preferuar e projektit,

is almost like giving back to the community the space taken by the construction.

është si ti rikthesh komunitetit hapsirën e zënë nga ndërtimi.

And it's where all the neighbors, they can go up and socialize,

Ai është vendi ku ata mund të mblidhen

and do activities such as having a two-kilometer run in the morning,

dhe të bëjnë aktivitete si vrapim 2 km në mëngjes,

jumping from one building to another.

duke kaluar nga një godinë në tjetrën.

These two examples,

Këto dy shembuj,

they have a common approach in the design process.

kanë ngjashmëri në mënyrën si janë konceptuar.

And also, they are in emerging countries where you can see

Po ashtu, gjenden në vendet në zhvillim

the cities literally growing.

ku po ndodh me shpejtesi rritja e qyteteve.

In these cities, the impact of architecture in people's lives of today and tomorrow

Në këto qytete, impakti i arkitekturës në jetën e njerëzve sot dhe nesër

changes the local communities and economies at the same speed as the buildings grow.

ndryshon komunitetet dhe ekonomitë lokale me të njëjtën shpejtësi që ngrihen ndërtesat.

For this reason, I see even more importance

Për këtë arsye, mendoj se ka akoma më shumë rëndësi

to look at architecture finding simple but affordable solutions

t'i drejtohesh arkitektures për të gjetur zgjidhje të thjeshta por të përballueshme,

that enhance the relationship between the community and the environment

që shtojnë raportin e komunitetit me mjedisin

and that aim to connect nature and people.

dhe që synojnë të lidhin natyrën dhe njerëzit.

Thank you very much.

Falemnderit

(Applause)

(Duartrokitje)