What it's like to be a Muslim in America | Dalia Mogahed

Tłumaczenie: Paulina Pawlak Korekta: Kasia Biel

What do you think when you look at me?

Co o mnie myślisz, gdy na mnie patrzysz?

A woman of faith? An expert?

Kobieta wiary? Ekspert?

Maybe even a sister.

Może nawet siostra.

Or oppressed,

Albo zgnębiona,

brainwashed,

z wypranym mózgiem,

a terrorist.

terrorystka.

Or just an airport security line delay.

Albo po prostu opóźnienie przy kontroli na lotniskach.

That one's actually true.

Cóż, to akurat prawda.

(Laughter)

(śmiech)

If some of your perceptions were negative, I don't really blame you.

Nie winię cię, jeśli któreś z twoich wyobrażeń były negatywne.

That's just how the media has been portraying

To po prostu media w taki sposób ukazują

people who look like me.

ludzi takich jak ja.

One study found

Pewne badanie wykazało, że

that 80 percent of news coverage about Islam and Muslims is negative.

średnio 80% artykułów o islamie i muzułmanach jest negatywnych.

And studies show that Americans say that most don't know a Muslim.

Badanie pokazują, że większość Amerykanów osobiście nie zna muzułmanina.

I guess people don't talk to their Uber drivers.

Pewnie nie rozmawiają ze swoimi kierowcami z Uber.

(Laughter)

(śmiech)

Well, for those of you who have never met a Muslim,

Cóż, dla tych, którzy nigdy nie spotkali muzułmanina:

it's great to meet you.

wspaniale jest cię poznać.

Let me tell you who I am.

Pozwólcie mi się przedstawić.

I'm a mom, a coffee lover --

Jestem mamą, miłośniczką kawy -

double espresso, cream on the side.

podwójne espresso ze śmietanką.

I'm an introvert.

Jestem introwertyczką.

I'm a wannabe fitness fanatic.

Jestem fanatyczką fitnessu.

And I'm a practicing, spiritual Muslim.

I jestem praktykującą, duchową muzułmanką.

But not like Lady Gaga says, because baby, I wasn't born this way.

Ale nie tak jak Lady Gaga mówi, bo kochanie, nie urodziłam się w ten sposób.

It was a choice.

To był mój wybór.

When I was 17, I decided to come out.

Kiedy miałam 17 lat, zdecydowałam się ujawnić.

No, not as a gay person like some of my friends,

Nie tak jak niektórzy moi przyjaciele, jako osoba homoseksualna,

but as a Muslim,

ale jako muzułmanka.

and decided to start wearing the hijab, my head covering.

Zdecydowałam się nosić hijab, zakrywający głowę.

My feminist friends were aghast:

Moi feministyczni przyjaciele byli zdumieni:

"Why are you oppressing yourself?"

"Dlaczego uciemiężasz samą siebie?"

The funny thing was,

Najśmieszniejsze było to, że

it was actually at that time a feminist declaration of independence

stało się w to czasie feministycznej deklaracji niezależności podjętej

from the pressure I felt as a 17-year-old,

pod presją jaką czułam jako 17latka,

to conform to a perfect and unattainable standard of beauty.

żeby dostosować się do perfekcyjnego i nieosiągalnego standardu piękna.

I didn't just passively accept the faith of my parents.

Nie tylko biernie akceptowałam wiarę moich rodziców.

I wrestled with the Quran.

Zmagałam się z Koranem.

I read and reflected and questioned and doubted

Czytałam, zastanawiałam się, pytałam i rozważałam,

and, ultimately, believed.

a ostatecznie, wierzyłam.

My relationship with God -- it was not love at first sight.

Moja relacja z Bogiem nie była miłością od pierwszego wejrzenia.

It was a trust and a slow surrender

To było zaufanie i powolna kapitulacja, które pogłębiały się

that deepened with every reading of the Quran.

z każdym czytaniem Koranu.

Its rhythmic beauty sometimes moves me to tears.

Jego rytmiczne piękno czasem sprawia, że płaczę.

I see myself in it. I feel that God knows me.

Widzę samą siebie w Koranie, czuję, że Bóg mnie zna.

Have you ever felt like someone sees you, completely understands you

Czy kiedykolwiek czułeś, że ktoś, kto cię widzi, całkowicie cię rozumie

and yet loves you anyway?

i kocha tak czy inaczej?

That's how it feels.

To właśnie takie uczucie.

And so later, I got married,

Więc później, wyszłam za mąż, a następnie jak

and like all good Egyptians,

wszyscy inni dobrzy Egipcjanie,

started my career as an engineer.

zostałam inżynierem.

(Laughter)

(śmiech)

I later had a child, after getting married,

Po ślubie, doczekałam się dziecka

and I was living essentially the Egyptian-American dream.

i głównie żyłam w egipcjańsko-amerykańskim śnie.

And then that terrible morning of September, 2001.

I wtedy ten potworny poranek września 2001 roku.

I think a lot of you probably remember exactly where you were that morning.

Myślę, że wielu z was doskonale pamięta, gdzie było tamtego ranka.

I was sitting in my kitchen finishing breakfast,

Ja siedziałam w kuchni, kończąc śniadanie i wten

and I look up on the screen and see the words "Breaking News."

spostrzegłam na ekranie telewizora napisy "z ostatniej chwili".

There was smoke, airplanes flying into buildings,

Na ekranie był dym, samoloty wlatujące w budynki, ludzie

people jumping out of buildings.

wyskakujący z tych budynków.

What was this?

Co się stało?

An accident?

Wypadek?

A malfunction?

Usterka?

My shock quickly turned to outrage.

Mój szok szybko przerodził się w oburzenie.

Who would do this?

Kto mógł to zrobić?

And I switch the channel and I hear,

Przełączyłam więc kanał, gdzie usłyszałam

"... Muslim terrorist ...,"

"...muzułmański terrorysta..."

"... in the name of Islam ...,"

"...w imię islamu..."

"... Middle-Eastern descent ...,"

"...bliskowschodnie pochodzenie..."

"... jihad ...,"

"...dżihad..."

"... we should bomb Mecca."

"...powinniśmy zbombardować

Oh my God.

Mekkę..." - o mój Boże.

Not only had my country been attacked,

Nie tylko mój kraj był atakowany,

but in a flash,

ale w mgnieniu oka,

somebody else's actions had turned me from a citizen

czyjeś przestępstwo przerodziło mnie z mieszkańca, obywatela na

to a suspect.

podejrzanego.

That same day, we had to drive across Middle America

Tego samego dnia musieliśmy przejechać przez Amerykę Środkową, aby

to move to a new city to start grad school.

przeprowadzić się do innego miasta, żeby zacząć naukę w liceum.

And I remember sitting in the passenger seat

Pamiętam siedzenie na miejscu pasażera,

as we drove in silence,

i jechanie w ciszy, oraz to, jak kuliłam

crouched as low as I could go in my seat,

się jak najbardziej w moim siedzeniu po raz pierwszy

for the first time in my life, afraid for anyone to know I was a Muslim.

w moim życiu, obawiając się każdego, kto wiedział, że wyznaję islam.

We moved into our apartment that night in a new town

Tamtej nocy wprowadziliśmy się do mieszkania w nowym mieście,

in what felt like a completely different world.

które wyglądało jak zupełnie inny świat.

And then I was hearing and seeing and reading

I wtedy czytałam, widziałam, a także słyszałam

warnings from national Muslim organizations

ostrzeżenia od narodowych muzułmańskich organizacji,

saying things like, "Be alert," "Be aware,"

mówiących "Bądź czujny", "Bądź uważny",

"Stay in well-lit areas," "Don't congregate."

"Pozostań w bezpiecznym miejscu", "Nie gromadź się z innymi".

I stayed inside all week.

Pozostałam w domu cały tydzień.

And then it was Friday that same week,

I w piątek tego samego tygodnia,

the day that Muslims congregate for worship.

czyli w dzień, gdy Muzułmanie gromadzą się na czczenia, spostrzegłam

And again the warnings were, "Don't go that first Friday,

ponowne ostrzeżenia "Nie idź tego piątku, to może być cel."

it could be a target."

And I was watching the news, wall-to-wall coverage.

Na okrągło oglądałam wiadomości.

Emotions were so raw, understandably,

Spostrzeżenia były tak surowe, niezrozumiałe.

and I was also hearing about attacks on Muslims,

Słyszałam również o atakach na Muzułmanów, lub na ludzi, którzy

or people who were perceived to be Muslim, being pulled out

byli tak postrzegani. Byli popychani,

and beaten in the street.

bito ich na ulicy.

Mosques were actually firebombed.

Meczety były faktycznie bombardowane.

And I thought, we should just stay home.

Pomyślałam, że powinniśmy zostać w domu.

And yet, something didn't feel right.

I wtedy, coś mi nie grało, ponieważ

Because those people who attacked our country

ci ludzie, którzy zaatakowali nasz kraj,

attacked our country.

zaatakowali kraj mojej rodziny.

I get it that people were angry at the terrorists.

Rozumiałam, że ludzie byli źli na terrorystów.

Guess what? So was I.

Zgadnij co? Ja też byłam.

And so to have to explain yourself all the time isn't easy.

Nie jest łatwe, tłumaczenie siebie za każdym razem.

I don't mind questions. I love questions.

Nie mam nic przeciwko pytaniom. Ja kocham pytania.

It's the accusations that are tough.

To oskarżenia, które są trudne.

Today we hear people actually saying things like,

Dzisiaj słyszymy ludzi, mówiących rzeczy jak:

"There's a problem in this country, and it's called Muslims.

"Jest problem w naszym kraju. Nazywa się muzułmanie.

When are we going to get rid of them?"

Kiedy zamierzamy się ich pozbyć?"

So, some people want to ban Muslims and close down mosques.

Niektórzy ludzie chcą zakazać islamu, zamknąć meczety.

They talk about my community kind of like we're a tumor

Mówią o mojej społeczności jak o czymś w rodzaju raka, zrodzonego

in the body of America.

w ciele jakim jest Ameryka.

And the only question is, are we malignant or benign?

Jedynym pytaniem jest: jesteśmy złośliwi czy łagodni?

You know, a malignant tumor you extract altogether,

Bo widzisz, złośliwego pozbywasz się całkowicie,

and a benign tumor you just keep under surveillance.

a nad łagodnym po prostu panujesz.

The choices don't make sense, because it's the wrong question.

Jednak odpowiedź nie ma sensu, bowiem pytanie jest złe.

Muslims, like all other Americans, aren't a tumor in the body of America,

Muzułmanie, tak samo jak inni Amerykanie, nie są rakiem w ciele jakim jest Ameryka,

we're a vital organ.

a niezbędnym organem.

(Applause)

(brawa)

Thank you.

Dziękuję wam.

(Applause)

(brawa)

Muslims are inventors and teachers,

Muzułmanie to wynalazcy, nauczyciele,

first responders and Olympic athletes.

ratownicy pierwszej pomocy i olimpijscy atleci.

Now, is closing down mosques going to make America safer?

Więc czy zamknięcie meczetów uczyni Amerykę bezpieczniejszą?

It might free up some parking spots,

To mogłoby zwolnić parę miejsc parkingowych, lecz terroryzm

but it will not end terrorism.

nie przestanie być zagrożeniem.

Going to a mosque regularly is actually linked

Właściwie regularne chodzenie do meczetu jest

to having more tolerant views of people of other faiths

połączone z byciem bardziej tolerancyjnym w stosunku do wyznawców innych wiar

and greater civic engagement.

oraz większym zaangażowaniem obywatelskim.

And as one police chief in the Washington, DC area

Ostatnio jeden z policjantów z Waszyngtonu powiedział mi,

recently told me,

people don't actually get radicalized at mosques.

że ludzie tak właściwie nie radykalizują się w meczetach.

They get radicalized in their basement or bedroom, in front of a computer.

Oni ulegają radykalizacji w ich piwnicach lub sypialniach przed ekranem komputera.

And what you find about the radicalization process

Radykalizacja jest procesem, który zaczyna

is it starts online,

się online, w internecie, lecz

but the first thing that happens

tym, co dzieje się pierwsze jest

is the person gets cut off from their community,

odcięcie się od swojej społeczności,

from even their family,

a nawet od rodziny, po to,

so that the extremist group can brainwash them

aby grupa ekstermistów mogła ulegać praniu mózgu razem,

into believing that they, the terrorists, are the true Muslims,

wierząc, że oni, terroryści, są jedynymi, prawdziwymi muzułmanami, a każdy

and everyone else who abhors their behavior and ideology

inny, kto brzydzi się ich zachowaniem i wyznawaną ideologią

are sellouts or apostates.

sprzedał się lub jest apostatą.

So if we want to prevent radicalization,

Więc jeśli chcemy zapobiec radykalizacji,

we have to keep people going to the mosque.

musimy pozwolić ludziom uczęszczać do meczetu.

Now, some will still argue Islam is a violent religion.

Obecnie, wielu ludzi wciąż kłóci się o to, czy islam jest religią przemocy.

After all, a group like ISIS bases its brutality on the Quran.

Po wszystkim, grupa jak ISIS opiera swą brutalność na Koranie.

Now, as a Muslim, as a mother, as a human being,

Obecnie, jako muzułmanka, matka, jako człowiek,

I think we need to do everything we can to stop a group like ISIS.

myślę, że musimy zrobić wszystko, aby powstrzymać grupy takie jak ISIS.

But we would be giving in to their narrative

Lecz poddamy się ich narracji, jeśli uznamy ich jako

if we cast them as representatives of a faith of 1.6 billion people.

reprezentantów wiary 1,6 mln ludzi.

(Applause)

(brawa)

Thank you.

Dziękuję.

ISIS has as much to do with Islam

ISIS ma tak duzo zrobienia z islamem

as the Ku Klux Klan has to do with Christianity.

jak Ku Klux Klan z chrześcijaństwem.

(Applause)

(brawa)

Both groups claim to base their ideology on their holy book.

Obydwie grupy utrzymują, że opierają swe poglądy na ich świętej księdze.

But when you look at them, they're not motivated

Ale gdy na nich spojrzysz, ich czyny nie są motywowane tym,

by what they read in their holy book.

co mogą wyczytać w ich świętych księgach.

It's their brutality that makes them read these things into the scripture.

Tym, co sprawia, że wyczytują tam takie rzeczy jest ich brutalność.

Recently, a prominent imam told me a story that really took me aback.

Ostatnio, wybitny mam opowiedział mi historię, która bardzo mną wstrząsnęła.

He said that a girl came to him

Przyszła do niego dziewczynka, która

because she was thinking of going to join ISIS.

myślała o wstąpieniu do ISIS.

And I was really surprised and asked him,

Byłam bardzo zaskoczona, więc spytałam go,

had she been in contact with a radical religious leader?

czy ona kontaktowała się z liderem ISIS.

And he said the problem was quite the opposite,

Imam odpowiedział, że problemem było co innego.

that every cleric that she had talked to had shut her down

Mianowicie, każdy kleryk, do którego przychodziła, kazał jej się zamknąć,

and said that her rage, her sense of injustice in the world,

mówiąc, że jej wściekłość i poczucie niesprawiedliwości na świecie

was just going to get her in trouble.

doprowadzi ją do kłopotów.

And so with nowhere to channel and make sense of this anger,

Więc gdy nie mogła znaleźć żadnego ujścia jej wściekłości, stała się

she was a prime target to be exploited

prostym celem do wyzysku przez

by extremists promising her a solution.

ekstremistów obiecujących jej rozwiązanie.

What this imam did was to connect her back to God and to her community.

Owy imam kazał jej połączyć się ponownie z bogiem i wrócić do swojej społeczności.

He didn't shame her for her rage -- instead, he gave her constructive ways

Nie winił jej za jej wściekłość i zamiast tego, pokazał jej twórczą drogę

to make real change in the world.

do czynienia realnych zmian w świecie.

What she learned at that mosque prevented her from going to join ISIS.

To, czego nauczyła się w meczecie, uchroniło ją od wstąpienia do ISIS.

I've told you a little bit

Opowiedziałam wam trochę

about how Islamophobia affects me and my family.

o islamofobii, jaką spotkała mnie i moją rodzinę.

But how does it impact ordinary Americans?

Ale jak to wpływa na zwyczajnych Amerykanów?

How does it impact everyone else?

W jaki sposób wpływa to na każdego?

How does consuming fear 24 hours a day affect the health of our democracy,

Jak styczność ze strachem 24 godziny na dobę oddziałuje na stan demokracji,

the health of our free thought?

na stan wolności wyrażania myśli?

Well, one study -- actually, several studies in neuroscience --

Cóż, pewne badanie - właściwie kilka badań w dziedzinie badań nad mózgiem,

show that when we're afraid, at least three things happen.

wykazało, że człowiek boi się wydarzenia przynajmniej 3 rzeczy.

We become more accepting of authoritarianism,

Stajemy się bardziej tolerancyjni na autorytaryzm,

conformity and prejudice.

konformizm i uprzedzenia.

One study showed that when subjects were exposed to news stories

Inne badanie pokazało, że kiedy w mediach były poruszane wątki, które wyrażały się o

that were negative about Muslims,

Muzułmanach negatywnie, ludzie

they became more accepting of military attacks on Muslim countries

stawali się bardziej przychylni co do ataków militarnych na muzułmańskie kraje

and policies that curtail the rights of American Muslims.

oraz politykę, zakładającą uszczuplanie praw amerykańskich muzułmanów.

Now, this isn't just academic.

To nie jest tylko badanie.

When you look at when anti-Muslim sentiment spiked

Kiedy popatrzysz na to, gdy antymuzułamńskie przekonania wzrastały

between 2001 and 2013,

między 2001 a 2013,

it happened three times,

wzrastały dokładnie 3 razy, lecz

but it wasn't around terrorist attacks.

nie było to spowodowane atakami terrorystów.

It was in the run up to the Iraq War and during two election cycles.

Stało się to w okresie poprzedzającym wojnę irańską i podczas 2 cykli wyborczych

So Islamophobia isn't just the natural response to Muslim terrorism

Wbrew moim oczekiwaniom, islamofobia nie jest wyłącznie naturalną odpowiedzią na

as I would have expected.

muzułmańskich terrorystów.

It can actually be a tool of public manipulation,

Właściwie to może być narzędzie do manipulacji,

eroding the very foundation of a free society,

niszczenia fundamentu wolnego społeczeństwa, które składa się z

which is rational and well-informed citizens.

racjonalnych i dobrze poinformowanych obywateli.

Muslims are like canaries in the coal mine.

Muzułmanie są jak kanarki w kopalniach węgla.

We might be the first to feel it,

Możemy być pierwszymi, którzy to

but the toxic air of fear is harming us all.

czują, lecz ta toksyczność rani nas wszystkich.

(Applause)

(brawa)

And assigning collective guilt

Przypisanie winy zbiorowej nie jest

isn't just about having to explain yourself all the time.

nieustanną możliwością do wytłumaczenia siebie samego.

Deah and his wife Yusor were a young married couple

Deah i jego żona Yusor byli młodym małżeństwem, żyjącym

living in Chapel Hill, North Carolina,

w Chapel Hill w Północnej Carolinie, gdzie

where they both went to school.

obydwoje uczęszczali do szkoły.

Deah was an athlete.

Deah był atletą, ukończył

He was in dental school, talented, promising ...

szkołę dentystyczną. Był utalentowany i obiecujący...

And his sister would tell me that he was the sweetest,

Jego siostra powiedziała mi, że był najsłodszym, najbardziej

most generous human being she knew.

hojnym człowiekiem, jakiego znała.

She was visiting him there and he showed her his resume,

Odwiedzała właśnie swojego brata, który pokazywał jej swoje osiągnięcia.

and she was amazed.

Była bardzo zdumiona.

She said, "When did my baby brother become such an accomplished young man?"

Spytała "kiedy mój mały braciszek stał się doskonałym młodym mężczyzną?"

Just a few weeks after Suzanne's visit to her brother and his new wife,

Zaledwie kilka tygodni później, sąsiad młodego atlety

their neighbor,

oraz jego żony,

Craig Stephen Hicks,

Craig Stephen Hicks,

murdered them,

zamordował ich, tak samo jak

as well as Yusor's sister, Razan, who was visiting for the afternoon,

siostrę Yusor, Razan, która odwiedzała ich tamtego wieczora

in their apartment,

w ich mieszkaniu.

execution style,

Zrobił to po tym, jak umieścił

after posting anti-Muslim statements on his Facebook page.

post z antymuzułmańskimi przekonaniami na Facebook'a.

He shot Deah eight times.

Strzelił do Deah'a osiem razy.

So bigotry isn't just immoral, it can even be lethal.

Fanatyzm nie jest tylko niemoralny, może być zabójczy.

So, back to my story.

Powróćmy do mojej historii.

What happened after 9/11?

Co stało się po 11. września?

Did we go to the mosque or did we play it safe and stay home?

Czy poszliśmy do meczetu, a może zostaliśmy w domu?

Well, we talked it over,

Cóż, przedyskutowaliśmy to.

and it might seem like a small decision, but to us,

Mogłoby się to wydawać drobną decyzją, lecz dla nas,

it was about what kind of America we wanted to leave for our kids:

był to wybór, jaką Amerykę chcemy pozostawić naszym dzieciom:

one that would control us by fear

kraj, w którym ktoś może kontrolować nas poprzez strach,

or one where we were practicing our religion freely.

lub kraj, gdzie istnieje wolność religii.

So we decided to go to the mosque.

Dlatego zdecydowaliśmy się pójść.

And we put my son in his car seat,

Zapięliśmy syna w krzesełku

buckled him in, and we drove silently, intensely, to the mosque.

samochodowym, a potem jechaliśmy w ciszy do meczetu.

I took him out, I took off my shoes, I walked into the prayer hall

Wyjęłam syna, zdjęłam buty i weszłam do sali modlitewnej.

and what I saw made me stop.

Zatrzymałam się, widząc...

The place was completely full.

salę pełną ludzi.

And then the imam made an announcement,

I wtedy imam wydał ogłoszenie,

thanking and welcoming our guests,

dziękując i witając gości, bowiem

because half the congregation

połowa zgromadzonych okazała się być

were Christians, Jews, Buddhists, atheists,

chrześcijanami, żydami, buddystami, ateistami, ludźmi

people of faith and no faith,

wiary i nie wiary, którzy przyszli do

who had come not to attack us, but to stand in solidarity with us.

meczetu, aby pokazać swoją solidarność z nami.

(Applause)

(brawa)

I just break down at this time.

Zwyczajnie się wtedy popłakałam.

These people were there because they chose courage and compassion

Ci ludzie byli tam, ponieważ wybrali odwagę i współczucie,

over panic and prejudice.

zamiast paniki i uprzedzeń.

What will you choose?

Co ty byś wybrał?

What will you choose at this time of fear and bigotry?

Co wybrałbyś w czasie strachu i fanatyzmu?

Will you play it safe?

Czy zagrałbyś fair?

Or will you join those who say

A może dołączyłbyś do tych, którzy

we are better than that?

uważali się za lepszych od innych?

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(brawa)

Thank you so much.

Dziękuję bardzo!

Helen Walters: So Dalia, you seem to have struck a chord.

Helen Walters: Więc Dalia... Wydajesz się zaciekawiać ludzi, lecz

But I wonder,

zastanawiam się, co byś

what would you say to those who might argue

powiedziała ludziom, którzy mogliby się kłócić,

that you're giving a TED Talk,

że przeprowadzasz prelekcję TED,

you're clearly a deep thinker,

że wyraźnie jesteś myślicielką,

you work at a fancy think tank,

pracujesz w think tank,

you're an exception, you're not the rule.

że jesteś wyjątkiem, nie regułą?

What would you say to those people?

Co powiedziałabyś tym ludziom?

Dalia Mogahed: I would say, don't let this stage distract you,

Dalia: Powiedziałabym, aby nie pozwolili,

aby ten wykład ich rozpraszał.

I'm completely ordinary.

Jestem zupełnie zwyczajna, nie jestem wyjątkiem.

I'm not an exception.

My story is not unusual.

Moja historia nie jest niezwykła

I am as ordinary as they come.

Jestem tak zwyczajna jak reszta.

When you look at Muslims around the world --

Gdy spojrzysz na muzułmanów, którzy znajdują się na całym świecie -

a ja zrobiłam to, zrobiłam największe kiedykolwiek badania na świecie na temat

and I've done this, I've done the largest study ever done

on Muslims around the world --

muzułmanów na całym świecie -

people want ordinary things.

ludzie chcą zwyczajnych rzeczy.

They want prosperity for their family,

Chcą dobrobytu ich rodziny, pracy,

they want jobs

and they want to live in peace.

chcą żyć w pokoju.

So I am not in any way an exception.

Więc nie jestem w żadnym wypadku wyjątkiem.

Kiedy spotykasz ludzi, którzy wydają się być wyjątkiem od reguły,

When you meet people who seem like an exception to the rule,

to reguła jest złamana,

oftentimes it's that the rule is broken,

not that they're an exception to it.

a nie ci ludzie są wyjątkiem.

HW: Thank you so much. Dalia Mogahed.

HW: Dziękuję bardzo. Dalia Mogahed.

(Applause)

(Brawa)