The silent drama of photography | Sebastião Salgado

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Alicja Wysokińska Korekta: Magda Rittenhouse

I'm not sure that every person here

Nie jestem pewien, czy wszyscy

is familiar with my pictures.

znają moje zdjęcia.

I want to start to show just a few pictures to you,

Pokażę wam zatem kilka,

and after I'll speak.

zanim zacznę mówić.

I must speak to you a little bit of my history,

Muszę powiedzieć coś o sobie,

because we'll be speaking on this

bo ma to duży związek

during my speech here.

z tym, o czym będę dziś mówił.

I was born in 1944 in Brazil,

Urodziłem się w 1944 roku w Brazylii,

in the times that Brazil was not yet a market economy.

w czasach gdy nie była jeszcze gospodarką rynkową.

I was born on a farm,

Urodziłem się na farmie.

a farm that was more than 50 percent rainforest [still].

Ponad połowę tamtych terenów stanowiły wtedy lasy równikowe.

A marvelous place.

To było niesamowite miejsce.

I lived with incredible birds, incredible animals,

Mieszkały tam niezwykle zwierzęta,

I swam in our small rivers with our caimans.

w rzekach, w których się kąpałem pływały kajmany.

It was about 35 families that lived on this farm,

Na farmie mieszkało około 35 rodzin,

and everything that we produced on this farm, we consumed.

i wszystko, co hodowaliśmy, wykorzystywaliśmy sami.

Very few things went to the market.

Bardzo niewiele szło na sprzedaż.

Once a year, the only thing that went to the market

Raz w roku, do sprzedaży trafiało bydło,

was the cattle that we produced,

które hodowaliśmy.

and we made trips of about 45 days

Zaprowadzenie tysięcy krów do rzeźni

to reach the slaughterhouse,

zajmowało nam

bringing thousands of head of cattle,

około 45 dni.

and about 20 days traveling back

Przez kolejne 20 dni,

to reach our farm again.

wracaliśmy na naszą farmę.

When I was 15 years old,

Kiedy miałem 15 lat,

it was necessary for me to leave this place

musiałem opuścić to miejsce

and go to a town a little bit bigger -- much bigger --

i przenieść się do większego miasta,

where I did the second part of secondary school.

gdzie kontynuowałem naukę.

There I learned different things.

Uczyłem się tam wielu rzeczy.

Brazil was starting to urbanize, industrialize,

W Brazylii rozwijały się miasta, przemysł,

and I knew the politics. I became a little bit radical,

a ja zainteresowałem się polityką. Miałem dość radykalne poglądy.

I was a member of leftist parties,

Wstąpiłem do lewicowej partii

and I became an activist.

i zostałem aktywistą.

I [went to] university to become an economist.

Potem dostałem się na uniwersytet

I [did] a master's degree in economics.

i uzyskałem dyplom z ekonomii.

And the most important thing in my life

I to właśnie w tym czasie

also happened in this time.

zdarzyła się najważniejsza rzecz w moim życiu.

I met an incredible girl

Poznałem niesamowitą dziewczynę,

who became my lifelong best friend,

która została moją przyjaciółką na całe życie

and my associate in everything that I have done till now,

i która do dziś wspiera mnie we wszystkim, co robię.

my wife, Lélia Wanick Salgado.

To moja żona, Lélia Wanick Salgado.

Brazil radicalized very strongly.

Brazylia coraz bardziej się radykalizowała.

We fought very hard against the dictatorship,

Walczyliśmy z dyktaturą,

in a moment it was necessary to us:

aż pewnego dnia stanęliśmy przed wyborem:

Either go into clandestinity with weapons in hand,

Albo dołączymy do zbrojnej partyzantki

or leave Brazil. We were too young,

albo opuścimy Brazylię. Byliśmy bardzo młodzi

and our organization thought it was better for us to go out,

i nasza organizacja stwierdziła, że powinniśmy wyjechać.

and we went to France,

Wyjechaliśmy do Francji,

where I did a PhD in economics,

uzyskałem tam doktorat z ekonomii,

Léila became an architect.

Léila została architektem.

I worked after for an investment bank.

Później pracowałem w banku inwestycyjnym.

We made a lot of trips, financed development,

Dużo podróżowaliśmy, zajmowaliśmy się rozwojem finansowym,

economic projects in Africa with the World Bank.

i projektami Banku Światowego w Afryce.

And one day photography made a total invasion in my life.

I pewnego dnia w moim życiu zagościła fotografia.

I became a photographer,

Zostałem fotografem.

abandoned everything and became a photographer,

Porzuciłem wszystko

and I started to do the photography

i zająłem się fotografią,

that was important for me.

Stała się dla mnie bardzo ważna.

Many people tell me that you are a photojournalist,

Wielu ludzi mówi, że jestem fotoreporterem,

that you are an anthropologist photographer,

fotografem-antropologiem,

that you are an activist photographer.

lub fotografem-aktywistą.

But I did much more than that.

Ale dla mnie to było coś więcej.

I put photography as my life.

Fotografia stała się moim życiem.

I lived totally inside photography

Żyłem tylko robieniem zdjęć

doing long term projects,

Nad niektórymi projektami

and I want to show you just a few pictures

pracowałem przez wiele lat.

of -- again, you'll see inside the social projects,

Często dotyczyły problemów społecznych.

that I went to, I published many books

Wydałem wiele książek z tymi zdjęciami.

on these photographs,

Wydałem wiele książek z tymi zdjęciami,

but I'll just show you a few ones now.

Pokażę wam teraz trochę z tych zdjęć.

In the '90s, from 1994 to 2000,

W latach 1994 - 2000

I photographed a story called Migrations.

pracowałem nad projektem "Migracje".

It became a book. It became a show.

Wydałem album, zorganizowano wystawę.

But during the time that I was photographing this,

Ale okres, kiedy robiłem te zdjęcia

I lived through a very hard moment in my life, mostly in Rwanda.

był dla mnie bardzo trudny, zwłaszcza praca w Rwandzie.

I saw in Rwanda total brutality.

Byłem tam świadkiem niezwykłego okrucieństwa.

I saw deaths by thousands per day.

Codziennie na moich oczach umierały tysiące ludzi.

I lost my faith in our species.

Straciłem wiarę w człowieka.

I didn't believe that it was possible for us to live any longer,

Sądziłem, że nasz gatunek nie przetrwa.

and I started to be attacked by my own Staphylococcus.

I wtedy zachorowałem.

I started to have infection everywhere.

Moje ciało zaatakował gronkowiec.

When I made love with my wife, I had no sperm that came out of me;

Kiedy kochałem się z żoną,

I had blood.

wypływała ze mnie nie sperma, lecz krew.

I went to see a friend's doctor in Paris,

Spotkałem się w Paryżu z przyjacielem, który jest lekarzem,

told him that I was completely sick.

powiedziałem mu o swojej chorobie.

He made a long examination, and told me, "Sebastian,

Zbadał mnie i powiedział ,,Sebastianie,

you are not sick, your prostate is perfect.

nie jesteś chory, twoja prostata jest zdrowa.

What happened is, you saw so many deaths that you are dying.

Po prostu widziałeś już tylu tak wiele śmierci, że sam zacząłeś umierać.

You must stop. Stop.

Musisz przestać.

You must stop because on the contrary, you will be dead."

Przestań, bo teraz to ty umrzesz".

And I made the decision to stop.

Więc przestałem.

I was really upset with photography,

Przygnębiała mnie i fotografia

with everything in the world,

i wszystko inne na tym świecie.

and I made the decision to go back to where I was born.

Postanowiłem wrócić tam, gdzie się urodziłem.

It was a big coincidence.

To był przypadek.

It was the moment that my parents became very old.

Moi rodzice byli już w podeszłym wieku.

I have seven sisters. I'm one of the only men in my family,

W mojej rodzinie nie ma wielu mężczyzn, mam siedem sióstr

and they made together the decision

i podjęły one decyzję

to transfer this land to Léila and myself.

by Léili i mi przekazać tą ziemie.

When we received this land, this land was as dead as I was.

W chwili gdy ją otrzymałem, była tak martwa jak ja.

When I was a kid, it was more than 50 percent rainforest.

Gdy byłem dzieckiem, ponad połowę tych terenów zajmowały tropikalne lasy.

When we received the land,

Gdy ziemia trafiła do nas,

it was less than half a percent rainforest,

lasy tropikalne stanowiły tam mniej niż 0,5%

as in all my region.

Podobnie było w całym regionie.

To build development, Brazilian development,

Rozbudowując Brazylię

we destroyed a lot of our forest.

zniszczyliśmy nasze lasy.

As you did here in the United States,

Tak jak zrobiliście to wy, tu w USA

or you did in India, everywhere in this planet.

albo w Indiach i w wielu innych miejscach na ziemi.

To build our development,

Budując nasz kraj

we come to a huge contradiction

przy okazji

that we destroy around us everything.

niszczyliśmy wszytko co było dokoła nas.

This farm that had thousands of head of cattle

Na naszej farmie były kiedyś tysiące sztuk bydła.

had just a few hundreds,

Teraz pozostało zaledwie kilkaset.

and we didn't know how to deal with these.

Nie wiedzieliśmy, co zrobić.

And Léila came up with an incredible idea, a crazy idea.

I wtedy Léila wpadła na szalony pomysł:

She said, why don't you put back the rainforest that was here before?

,,A czemu by nie zasadzić na nowo lasów tropikalnych?

You say that you were born in paradise.

Opowiadałeś mi, że urodziłeś się w raju.

Let's build the paradise again.

Odbudujmy zatem ten raj".

And I went to see a good friend

Poprosiłem więc mojego przyjaciela,

that was engineering forests

który zajmował się sadzeniem lasów,

to prepare a project for us,

aby przygotował nam projekt.

and we started. We started to plant, and this

Zaczęliśmy sadzić drzewa.

first year we lost a lot of trees, second year less,

W pierwszym roku straciliśmy wiele z nich, w drugim już mniej

and slowly, slowly this dead land started to be born again.

i powoli ta martwa kraina zaczęła się odradzać.

We started to plant hundreds of thousands of trees,

Sadziliśmy setki tysięcy drzew,

only local species, only native species,

były to tylko miejscowe gatunki.

where we built an ecosystem identical to the one that was destroyed,

Chcieliśmy stworzyć ekosystem identyczny z tym, który został zniszczony.

and the life started to come back in an incredible way.

To było niezwykłe -- jak zaczynało się tam odradzać życie.

It was necessary for us to transform our land

Musieliśmy przekształcić naszą ziemię

into a national park.

w park narodowy.

We transformed. We gave this land back to nature.

Zrobiliśmy to. Zwróciliśmy tą ziemie matce naturze.

It became a national park.

Stała się parkiem narodowym.

We created an institution called Instituto Terra,

Założyliśmy organizację Instistuto Terra

and we built a big environmental project to raise money everywhere.

i stworzyliśmy projekt umożliwiający zbieranie pieniądzy na ochronę środowiska.

Here in Los Angeles, in the Bay Area in San Francisco,

Także tu, w Los Angeles czy nad Zatoką San Francisco.

it became tax deductible in the United States.

W USA darowizny są zwolnione z podatku.

We raised money in Spain, in Italy, a lot in Brazil.

Zbieraliśmy fundusze w Hiszpanii, we Włoszech oraz w Brazylii.

We worked with a lot of companies in Brazil

W Brazylii współpracowaliśmy z wieloma firmami

that put money into this project, the government.

które pomogły nam finansowo, z rządem.

And the life started to come, and I had a big wish

Obudziło się we mnie życie i zapragnąłem

to come back to photography, to photograph again.

wrócić do fotografowania.

And this time, my wish was not to photograph anymore

Ale tym razem, nie chciałem fotografować

just one animal that I had photographed all my life: us.

już tylko jednego zwierzęcia: człowieka.

I wished to photograph the other animals,

Chciałem fotografować także inne gatunki,

to photograph the landscapes,

robić zdjęcia krajobrazom,

to photograph us, but us from the beginning,

fotografować nas, ale nas z czasów

the time we lived in equilibrium with nature.

gdy żyliśmy w zgodzie z naturą.

And I went. I started in the beginning of 2004,

Zacząłem na początku 2004 roku,

and I finished at the end of 2011.

a skończyłem pod koniec 2011.

We created an incredible amount of pictures,

Stworzyliśmy niesamowitą ilość zdjęć,

and the result -- Lélia did the design of all my books,

Léila zaprojektowała wszystkie moje książki,

the design of all my shows. She is the creator of the shows.

wszystkie moje wystąpienia. To ona je stworzyła.

And what we want with these pictures

Chcemy, aby te zdjęcia

is to create a discussion about what we have that is pristine on the planet

wywołały dyskusję o tym, co jest na naszej planecie nienaruszone

and what we must hold on this planet

i co musimy najbardziej chronić,

if we want to live, to have some equilibrium in our life.

by zachować w życiu jakąś równowagę.

And I wanted to see us

Chciałem zobaczyć ludzi,

when we used, yes, our instruments in stone.

którzy żyli jak dawniej.

We exist yet. I was last week

Tydzień temu gościłem w

at the Brazilian National Indian Foundation,

Brazylijskiej Narodowej Fundacji Indian.

and only in the Amazon we have about 110 groups

W samej Amazonii jest jeszcze około 110 grup Indian,

of Indians that are not contacted yet.

żyjących z dala od cywilizacji.

We must protect the forest in this sense.

Również dlatego musimy chronić te lasy.

And with these pictures, I hope that we can create

Mam nadzieję, że dzięki tym zdjęciom

information, a system of information.

świat dowie się o tym problemie,

We tried to do a new presentation of the planet,

i ludzie zaczną inaczej patrzeć na planetę.

and I want to show you now just a few pictures

Pokaże wam zdjęcia

of this project, please.

pochodzące z tego projektu.

Well, this — (Applause) —

To jest - (oklaski)

Thank you. Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

This is what we must fight hard

To właśnie musimy chronić,

to hold like it is now.

walczyć o to zaciekle.

But there is another part that we must together rebuild,

Ale jest coś jeszcze, co musimy odbudować.

to build our societies, our modern family of societies,

Stworzyliśmy nowoczesne społeczeństwo

we are at a point where we cannot go back.

i nie możemy już tego cofnąć.

But we create an incredible contradiction.

Wpadliśmy jednak w pewną pułapkę.

To build all this, we destroy a lot.

Budując to wszystko, wiele zniszczyliśmy.

Our forest in Brazil, that antique forest

Nasz pradawny las w Brazylii,

that was the size of California,

który był wielkości Kalifornii,

is destroyed today 93 percent.

został zniszczony w 93 procentach.

Here, on the West Coast, you've destroyed your forest.

Tutaj, na Zachodnim Wybrzeżu wy zniszczyliście swoje lasy.

Around here, no? The redwood forests are gone.

Nie ma już prawie sekwojowych lasów, które tu kiedyś istniały.

Gone very fast, disappeared.

Zniknęły w niezwykle krótkim czasie.

Coming the other day from Atlanta, here, two days ago,

Dwa dni temu przyjechałem tu z Atlanty.

I was flying over deserts

Samolot leciał and pustynią,

that we made, we provoked with our own hands.

która powstała z winy człowieka.

India has no more trees. Spain has no more trees.

W Indiach i Hiszpanii również brakuje drzew.

And we must rebuild these forests.

Musimy odtworzyć te lasy.

That is the essence of our life, these forests.

Są podstawą naszego życia.

We need to breathe. The only factory

Żeby żyć, musimy oddychać, a jedyną fabryką

capable to transform CO2 into oxygen,

która jest w stanie przekształcić dwutlenek węgla w tlen

are the forests.

są właśnie lasy.

The only machine capable to capture the carbon

Jedynym urządzeniem będącym w stanie pochłaniać węgiel

that we are producing, always,

który nieustannie produkujemy,

even if we reduce them, everything that we do, we produce CO2,

nawet jeśli zredukujemy jego emisję, i tak zawsze będziemy go produkować,

are the trees.

są drzewa.

I put the question -- three or four weeks ago,

Trzy lub cztery tygodnie temu

we saw in the newspapers

gazety donosiły

millions of fish that die in Norway.

o milionach ryb, które umarły w Norwegii.

A lack of oxygen in the water.

W wodzie zabrakło tlenu.

I put to myself the question, if for a moment,

Zadałem sobie wtedy pytanie, czy kiedyś

we will not lack oxygen for all animal species,

nie zabraknie tlenu dla innych gatunków?

ours included -- that would be very complicated for us.

Również dla nas?

For the water system, the trees are essential.

Gospodarka wodna potrzebuje drzew.

I'll give you a small example that you'll understand very easily.

Podam wam prosty przykład.

You happy people that have a lot of hair on your head,

Większość z was ma sporo włosów na głowie.

if you take a shower, it takes you

Gdy bierzecie prysznic,

two or three hours to dry your hair

po dwóch trzech godzinach

if you don't use a dryer machine.

włosy wysychają.

Me, one minute, it's dry. The same with the trees.

U mnie trwa to około minuty. Tak samo jest z drzewami.

The trees are the hair of our planet.

Drzewa są jak włosy naszej planety.

When you have rain in a place that has no trees,

Kiedy deszcz spadnie tam, gdzie nie ma drzew,

in just a few minutes, the water arrives in the stream,

woda zamienia się w strumienie i wypłukuje glebę.

brings soil, destroying our water source,

Nasze źródła wody

destroying the rivers,

zostają zniszczone,

and no humidity to retain.

a ziemia nie nawadnia się.

When you have trees, the root system holds the water.

System korzeniowy drzew zatrzymuje wodę.

All the branches of the trees, the leaves that come down

Gałęzie i liście które spadają z drzew

create a humid area,

także zbierają wilgoć.

and they take months and months under the water, go to the rivers,

Woda utrzymuje się w takiej ziemi miesiącami,

and maintain our source, maintain our rivers.

a nasze źródła się odnawiają.

This is the most important thing,

To jest w tym wszystkim najważniejsze,

when we imagine that we need water for every activity in life.

świadomość, że woda jest nam niezbędna do życia.

I want to show you now, to finish,

Na koniec chciałbym wam pokazać

just a few pictures that for me

jeszcze kilka moich zdjęć,

are very important in that direction.

które dotyczą tego, o czym właśnie mówię.

You remember that I told you,

Jak wspomniałem,

when I received the farm from my parents

farma, którą dostałem po rodzicach

that was my paradise, that was the farm.

była kiedyś moim rajem.

Land completely destroyed, the erosion there, the land had dried.

Potem teren został całkowicie zniszczony. Gleba wyschła, uległa erozji.

But you can see in this picture,

Tutaj widać, jak zaczynaliśmy

we were starting to construct an educational center

budować nasze centrum edukacji,

that became quite a large environmental center in Brazil.

które stało się potem dużą organizacją ochrony środowiska w Brazylii.

But you see a lot of small spots in this picture.

Na zdjęciu jest mnóstwo małych plam.

In each point of those spots, we had planted a tree.

W każdym z tych miejsc zasadziliśmy drzewo.

There are thousands of trees.

Razem - tysiące drzew.

Now I'll show you the pictures made exactly in the same point

A to zdjęcia zrobione w tym samym miejscu

two months ago.

dwa miesiące temu.

(Applause)

(Oklaski)

I told you in the beginning that it was necessary

Na początku mówiłem, że musieliśmy

for us to plant about 2.5 million trees

zasadzić około 2,5 miliona drzew

of about 200 different species

około 200 różnych gatunków,

in order to rebuild the ecosystem.

aby odtworzyć tamtejszy ekosystem.

And I'll show you the last picture.

Pokaże wam teraz ostatnie zdjęcie.

We are with two million trees in the ground now.

Zasadziliśmy 2 miliony drzew.

We are doing the sequestration

Dzięki temu ograniczyliśmy emisję

of about 100,000 tons of carbon with these trees.

około 100 tys. ton węgla.

My friends, it's very easy to do. We did it, no?

To było bardzo proste, udało nam się.

By an accident that happened to me,

Przez pewien zbieg okoliczności,

we went back, we built an ecosystem.

cofnęliśmy czas, naprawiliśmy ekosystem.

We here inside the room,

Mam nadzieję, że wszyscy na tej sali

I believe that we have the same concern,

mamy ten sam cel,

and the model that we created in Brazil,

aby tutaj zrobić to samo

we can transplant it here.

co my zrobiliśmy w Brazylii.

We can apply it everywhere around the world, no?

Możemy przecież podjąć takie działania na całym świecie.

And I believe that we can do it together.

I wierzę, że razem nam się uda.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)