Shigeru Ban: Emergency shelters made from paper

Tłumaczenie: Małgosia Makowska Korekta: Rysia Wand

Hi. I am an architect.

Cześć! Jestem architektem.

I am the only architect in the world

Jedynym na świecie,

making buildings out of paper like this cardboard tube,

tworzącym budynki z kartonowych tub.

and this exhibition is the first one I did

To pierwsza wystawa, którą stworzyłem

using paper tubes.

z papierowych tub.

1986, much, much longer before people started talking

Rok 1986, na długo zanim zaczęto mówić

about ecological issues and environmental issues,

o ekologii i środowisku,

I just started testing the paper tube

zacząłem testować papierowe tuby,

in order to use this as a building structure.

aby stworzyć z nich konstrukcję budynku.

It's very complicated to test the new material for the building,

Testowanie nowego materiału jest bardzo skomplikowane,

but this is much stronger than I expected,

ale ten okazał się mocniejszy, niż oczekiwałem.

and also it's very easy to waterproof,

Łatwo go uwodoszczelnić,

and also, because it's industrial material,

a ponieważ to materiał przemysłowy,

it's also possible to fireproof.

można go uodpornić na ogień.

Then I built the temporary structure, 1990.

W 1990 r. zbudowałem konstrukcję tymczasową.

This is the first temporary building made out of paper.

Oto pierwszy prowizoryczny budynek z papieru.

There are 330 tubes, diameter 55 [centimeters],

Zbudowany z 330 tub o średnicy 55 cm,

there are only 12 tubes with a diameter

i jedynie 12 tub

of 120 centimeters, or four feet, wide.

o średnicy 120 cm.

As you see it in the photo, inside is the toilet.

Jak widać na zdjęciu, w środku jest toaleta.

In case you're finished with toilet paper,

Jeśli skończy się papier toaletowy,

you can tear off the inside of the wall. (Laughter)

można oderwać fragment ściany. (Śmiech)

So it's very useful.

Jest więc bardzo użyteczny.

Year 2000, there was a big expo in Germany.

W 2000 r. w Niemczech odbyła się duża wystawa.

I was asked to design the building,

Poproszono mnie o projekt budynku,

because the theme of the expo was environmental issues.

gdyż głównym tematem wystawy były kwestie środowiskowe.

So I was chosen to build the pavilion out of paper tubes,

Zlecono mi zbudowanie pawilonu z tub,

recyclable paper.

z recyklingowanego papieru.

My goal of the design is not when it's completed.

Celu projektu nie osiągam kończąc budowę.

My goal was when the building was demolished,

Cel jest osiągnięty, gdy budynek rozebrano,

because each country makes a lot of pavilions

bo każdy kraj buduje wiele pawilonów,

but after half a year, we create a lot of industrial waste,

które po pół roku zmieniają się w stos odpadów przemysłowych.

so my building has to be reused or recycled.

Mój budynek trzeba użyć ponownie lub poddać recyklingowi.

After, the building was recycled.

Ten budynek poddano recyklingowi.

So that was the goal of my design.

Taki był cel mojego projektu.

Then I was very lucky to win the competition

Miałem szczęście wygrać konkurs

to build the second Pompidou Center in France

na zbudowanie drugiego Centrum Pompidou we Francji,

in the city of Metz.

w mieście Metz.

Because I was so poor,

Jako że byłem biedny,

I wanted to rent an office in Paris,

nie było mnie stać

but I couldn't afford it,

na wynajęcie biura w Paryżu.

so I decided to bring my students to Paris

Postanowiłem sprowadzić do Paryża swoich studentów,

to build our office on top of the Pompidou Center in Paris

by zbudować biuro na szczycie Centrum Pompidou w Paryżu.

by ourselves.

własnymi siłami.

So we brought the paper tubes and the wooden joints

Przywieźliśmy papierowe tuby i drewniane złącza,

to complete the 35-meter-long office.

by stworzyć biuro o długości 35 metrów.

We stayed there for six years without paying any rent.

Spędziliśmy tam 6 lat, nie płacąc czynszu.

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Brawa)

Thank you. I had one big problem.

Dziękuję. Miałem jeden spory problem.

Because we were part of the exhibition,

Byliśmy częścią wystawy,

even if my friend wanted to see me, they had to buy a ticket to see me.

więc gdy znajomy chciał mnie odwiedzić, musiał kupić bilet.

That was the problem.

Był z tym problem.

Then I completed the Pompidou Center in Metz.

Następnie ukończyłem Centrum Pompidou w Metzu.

It's a very popular museum now,

Obecnie to bardzo popularne muzeum.

and I created a big monument for the government.

Stworzyłem też duży pomnik dla rządu.

But then I was very disappointed

Ale bardzo rozczarował mnie

at my profession as an architect,

zawód architekta,

because we are not helping, we are not working for society,

bo my nie pracujemy dla społeczeństwa,

but we are working for privileged people,

tylko dla uprzywilejowanych,

rich people, government, developers.

bogatych ludzi, rządu, deweloperów.

They have money and power.

Oni mają władzę i pieniądze,

Those are invisible.

czego nie widać,

So they hire us to visualize their power and money

więc zatrudniają nas, by pokazać władzę i pieniędze

by making monumental architecture.

przez tworzenie monumentalnej architektury.

That is our profession, even historically it's the same,

Taki jest nasz zawód, zarówno patrząc historycznie,

even now we are doing the same.

jak i obecnie.

So I was very disappointed that we are not working for society,

Czułem zawód, że nie pracujemy dla społeczeństwa,

even though there are so many people

chociaż jest wielu ludzi,

who lost their houses by natural disasters.

którzy stracili domy wskutek klęsk żywiołowych.

But I must say they are no longer natural disasters.

Nie chodzi nawet o klęski żywiołowe.

For example, earthquakes never kill people,

Trzęsienia ziemi nigdy nie zabijają ludzi,

but collapse of the buildings kill people.

ale robią to walące się budynki.

That's the responsibility of architects.

Oto odpowiedzialność architektów.

Then people need some temporary housing,

Ludzie potrzebują czasowego zakwaterowania,

but there are no architects working there

ale żaden architekt nad tym nie pracuje,

because we are too busy working for privileged people.

bo jesteśmy zbyt zajęci pracą dla uprzywilejowanych.

So I thought, even as architects,

Dlatego pomyślałem, że jako architekci

we can be involved in the reconstruction of temporary housing.

możemy budować przejściowe domy.

We can make it better.

Możemy poprawić sytuację.

So that is why I started working in disaster areas.

Dlatego zacząłem pracować na obszarach klęsk żywiołowych.

1994, there was a big disaster in Rwanda, Africa.

W 1994 r. w Ruandzie nastąpiła tragedia.

Two tribes, Hutu and Tutsi, fought each other.

Doszło do walk między plemionami Hutu i Tutsi.

Over two million people became refugees.

Ponad 2 mln ludzi zostało uchodźcami.

But I was so surprised to see the shelter, refugee camp

Byłem zdziwiony, widząc obóz dla uchodźców

organized by the U.N.

zorganizowany przez ONZ.

They're so poor, and they are freezing

Są biedni i marzną

with blankets during the rainy season,

pod kocami w czasie pory deszczowej.

In the shelters built by the U.N.,

W schroniskach zbudowanych przez ONZ

they were just providing a plastic sheet,

były tylko plastikowe płachty

and the refugees had to cut the trees, and just like this.

i uchodźcy musieli wycinać drzewa.

But over two million people cut trees.

Ponad dwa miliony ludzi ścinało drzewa.

It just became big, heavy deforestation

Nastąpiło ogromne wylesienie,

and an environmental problem.

co stanowi problem dla środowiska.

That is why they started providing aluminum pipes, aluminum barracks.

Dostarczono więc aluminiowe rury i baraki.

Very expensive, they throw them out for money,

Bardzo drogie. Wydano wiele pieniędzy,

then cutting trees again.

a potem znowu wycinka drzew.

So I proposed my idea to improve the situation

Przedstawiłem pomysł na poprawę sytuacji

using these recycled paper tubes

przy użyciu tub z papieru z odzysku,

because this is so cheap and also so strong,

bo są bardzo tanie i mocne.

but my budget is only 50 U.S. dollars per unit.

Miałem tylko 50 dolarów na domek.

We built 50 units to do that as a monitoring test

Zbudowaliśmy 50 domków w ramach testu,

for the durability and moisture and termites, so on.

aby sprawdzić trwałość, wilgoć, termity itd.

And then, year afterward, 1995, in Kobe, Japan,

Rok później, w 1995 r., w Kobe w Japonii

we had a big earthquake.

doszło do dużego trzęsienia ziemi.

Nearly 7,000 people were killed,

Zginęło około 7 tys. ludzi,

and the city like this Nagata district,

a całe miasto, w tym dzielnica Nagata,

all the city was burned in a fire after the earthquake.

spłonęło w pożarze po trzęsieniu ziemi.

And also I found out there's many Vietnamese refugees

Dowiedziałem się, że wielu uchodźców z Wietnamu

suffering and gathering at a Catholic church --

gromadziło się w kościele katolickim,

all the building was totally destroyed.

który został doszczętnie zniszczony.

So I went there and also I proposed to the priests,

Zaproponowałem księdzu:

"Why don't we rebuild the church out of paper tubes?"

"Może odbudujemy kościół z papierowych tub?".

And he said, "Oh God, are you crazy?

Odpowiedział: "Boże, czy pan zwariował?

After a fire, what are you proposing?"

Proponować coś takiego po pożarze?".

So he never trusted me, but I didn't give up.

Nie zaufał mi, ale się nie poddałem.

I started commuting to Kobe,

Zacząłem dojeżdżać do Kobe

and I met the society of Vietnamese people.

i poznałem wielu Wietnamczyków.

They were living like this with very poor plastic sheets

Żyli w takich warunkach, mając tylko plastikowe płachty,

in the park.

w parku.

So I proposed to rebuild. I raised -- did fundraising.

Zaproponowałem odbudowę. Zebrałem fundusze.

I made a paper tube shelter for them,

Stworzyłem dla nich schronienie z papierowych tub.

and in order to make it easy to be built by students

Aby studentom było łatwo je zbudować,

and also easy to demolish,

a także aby łatwo było je zburzyć,

I used beer crates as a foundation.

jako fundamenty wykorzystałem skrzynki na piwo.

I asked the Kirin beer company to propose,

Poprosiłem o nie firmę piwowarską Kirin,

because at that time, the Asahi beer company

bo wtedy firma Asahi

made their plastic beer crates red,

produkowała plastikowe skrzynie w kolorze czerwonym,

which doesn't go with the color of the paper tubes.

który nie pasował do koloru papierowych tub.

The color coordination is very important.

Dopasowanie kolorystyczne jest bardzo ważne.

And also I still remember, we were expecting

Nadal pamiętam, że oczekiwaliśmy

to have a beer inside the plastic beer crate,

skrzynek z piwem w środku,

but it came empty. (Laughter)

... ale były puste. (Śmiech)

So I remember it was so disappointing.

Co za rozczarowanie.

So during the summer with my students,

Latem wraz ze studentami

we built over 50 units of the shelters.

zbudowaliśmy ponad 50 domków.

Finally the priest, finally he trusted me to rebuild.

W końcu ksiądz mi zaufał.

He said, "As long as you collect money by yourself,

Powiedział: "Jeśli pan zbierze pieniądze

bring your students to build, you can do it."

i studenci pomogą, możecie budować".

So we spent five weeks rebuilding the church.

W pięć tygodni odbudowaliśmy kościół.

It was meant to stay there for three years,

Miał stać przez trzy lata,

but actually it stayed there 10 years because people loved it.

ale został na 10, bo spodobał się ludziom.

Then, in Taiwan, they had a big earthquake,

Potem było trzęsienie ziemi na Tajwanie

and we proposed to donate this church,

i zaproponowaliśmy przekazanie im tego kościoła.

so we dismantled them,

Rozłożyliśmy go na części

we sent them over to be built by volunteer people.

i wysłaliśmy, by wolontariusze złożyli je w całość.

It stayed there in Taiwan as a permanent church even now.

Do dziś stoi w Tajwanie na stałe.

So this building became a permanent building.

Stał się budynkiem trwałym.

Then I wonder, what is a permanent and what is a temporary building?

Czym się różni budynek przejściowy od trwałego?

Even a building made in paper

Nawet budynek z papieru

can be permanent as long as people love it.

może być stały, jeśli podoba się ludziom.

Even a concrete building can be very temporary

Nawet budynek betonowy może być tymczasowy,

if that is made to make money.

jeśli to się opłaca.

In 1999, in Turkey, the big earthquake,

W 1999 r. w Turcji doszło do trzęsienia ziemi.

I went there to use the local material to build a shelter.

Pojechałem tam, aby z miejscowych materiałów zbudować schronisko.

2001, in West India, I built also a shelter.

W 2001 r. zbudowałem także schronisko w Indiach Zachodnich.

In 2004, in Sri Lanka, after the Sumatra earthquake

W 2004 r. po trzęsieniu ziemi i tsunami u wybrzeży Sumatry,

and tsunami, I rebuilt Islamic fishermen's villages.

odbudowałem islamskie wioski rybackie na Sri Lance.

And in 2008, in Chengdu, Sichuan area in China,

W 2008 r. w Chengdu, w chińskiej prowincji Syczuan,

nearly 70,000 people were killed,

zginęło prawie 70 tys. ludzi.

and also especially many of the schools were destroyed

Wiele szkół zostało zniszczonych

because of the corruption between the authority and the contractor.

z powodu korupcji wśród władz i wykonawców.

I was asked to rebuild the temporary church.

Poproszono mnie o zbudowanie tymczasowego kościoła.

I brought my Japanese students to work with the Chinese students.

Sprowadziłem moich japońskich studentów do współpracy z chińskimi.

In one month, we completed nine classrooms,

W miesiąc ukończyliśmy dziewięć klas,

over 500 square meters.

ponad 500 metrów kwadratowych.

It's still used, even after the current earthquake in China.

Nadal są używane, nawet po obecnym trzęsieniu ziemi w Chinach.

In 2009, in Italy, L'Aquila, also they had a big earthquake.

W 2009 r. doszło do trzęsienia ziemi w L'Aquila we Włoszech.

And this is a very interesting photo:

To bardzo ciekawe zdjęcie:

former Prime Minister Berlusconi

były premier Berlusconi

and Japanese former former former former Prime Minister Mr. Aso --

i bardzo były premier Japonii, pan Aso...

you know, because we have to change the prime minister ever year.

bo my musimy zmieniać premiera co roku.

And they are very kind, affording my model.

Wyglądają życzliwie, przyjmując mój projekt.

I proposed a big rebuilding, a temporary music hall,

Zaproponowałem wielką odbudowę. Tymczasową halę muzyczną,

because L'Aquila is very famous for music

bo L'Aquila jest znana z muzyki,

and all the concert halls were destroyed,

a wszystkie hale koncertowe zostały zniszczone,

so musicians were moving out.

więc muzycy opuszczali miasto.

So I proposed to the mayor,

Powiedziałem burmistrzowi,

I'd like to rebuild the temporary auditorium.

że chcę zbudować tymczasową salę koncertową.

He said, "As long as you bring your money, you can do it."

Odparł: "Jeśli pan to sfinansuje, to do dzieła".

And I was very lucky.

Miałem szczęście.

Mr. Berlusconi brought G8 summit,

Pan Berlusconi zwołał szczyt państw G8.

and our former prime minister came,

Przybył nasz były minister

so they helped us to collect money,

i pomogli nam zebrać pieniądze.

and I got half a million euros from the Japanese government

Dostałem pół miliona euro od władz Japonii

to rebuild this temporary auditorium.

na budowę tymczasowej sali koncertowej.

Year 2010 in Haiti, there was a big earthquake,

W 2010 r. doszło do trzęsienia ziemi na Haiti.

but it's impossible to fly over,

Lot na Haiti był niemożliwy,

so I went to Santo Domingo, next-door country,

więc pojechałem do pobliskiego Santo Domingo,

to drive six hours to get to Haiti

by stamtąd w 6 godzin dojechać na Haiti

with the local students in Santo Domingo

ze studentami z Santo Domingo,

to build 50 units of shelter out of local paper tubes.

żeby zbudować 50 papierowych schronisk.

This is what happened in Japan two years ago, in northern Japan.

Dwa lata temu w północnej Japonii.

After the earthquake and tsunami,

po trzęsieniu ziemi i tsunami

people had to be evacuated in a big room like a gymnasium.

ludzi ewakuowano do sal gimnastycznych.

But look at this. There's no privacy.

Spójrzcie na to. Brak prywatności.

People suffer mentally and physically.

Ludzie cierpią psychicznie i fizycznie.

So we went there to build partitions

Pojechaliśmy tam ze wszystkimi studentami-wolontariuszami,

with all the student volunteers with paper tubes,

aby zbudować ściany działowe z papierowych tub,

just a very simple shelter out of the tube frame and the curtain.

bardzo proste schronienie z ramy tubowej i zasłony.

However, some of the facility authority

Jednak część władz ośrodka

doesn't want us to do it, because, they said,

sprzeciwiała się temu,

simply, it's become more difficult to control them.

bo było trudniej utrzymać kontrolę.

But it's really necessary to do it.

Ale musieliśmy to zrobić.

They don't have enough flat area to build

Nie ma tam wystarczająco płaskiej powierzchni na budowę

standard government single-story housing like this one.

tradycyjne jednopiętrowe mieszkania rządowe, takie jak to.

Look at this. Even civil government is doing

Spójrzcie na to. Nawet rząd cywilny

such poor construction of the temporary housing,

kiepsko sobie radzi z konstrukcją tymczasowych mieszkań.

so dense and so messy because there is no storage, nothing, water is leaking,

Bardzo zwarte i niechlujne, brak miejsca, woda przecieka.

so I thought, we have to make multi-story building

Pomyślałem, że trzeba stworzyć wielopiętrowy budynek,

because there's no land and also it's not very comfortable.

bo nie ma miejsca na budowę i nie jest zbyt wygodnie.

So I proposed to the mayor while I was making partitions.

Powiedziałem o tym burmistrzowi, gdy tworzyłem ściany działowe.

Finally I met a very nice mayor in Onagawa village

Spotkałem przemiłego burmistrza w wiosce Onagawa,

in Miyagi.

w prefekturze Miyagi.

He asked me to build three-story housing on baseball [fields].

Poprosił o zbudowanie 3-piętrowego domu na boisku do koszykówki.

I used the shipping container

Wykorzystałem opakowania transportowe,

and also the students helped us to make

a studenci pomogli mi w stworzeniu

all the building furniture

wszystkich mebli,

to make them comfortable,

aby było wygodnie.

within the budget of the government

Było to w ramach budżetu rządu.

but also the area of the house is exactly the same,

Powierzchnia domu pozostaje taka sama,

but much more comfortable.

ale jest znacznie wygodniejszy.

Many of the people want to stay here forever.

Wielu ludzi chce tu zostać na zawsze.

I was very happy to hear that.

Bardzo mnie to cieszy.

Now I am working in New Zealand, Christchurch.

Teraz pracuję w Christchurch w Nowej Zelandii.

About 20 days before the Japanese earthquake happened,

20 dni przed trzęsieniem ziemi w Japonii,

also they had a big earthquake,

tutaj także doszło do dużego trzęsienia ziemi.

and many Japanese students were also killed,

Zginęło wielu japońskich studentów,

and the most important cathedral of the city,

a najważniejsza katedra,

the symbol of Christchurch, was totally destroyed.

symbol miasta Christchurch, została zniszczona.

And I was asked to come to rebuild the temporary cathedral.

Poproszono mnie o zbudowanie tymczasowej katedry.

So this is under construction.

Budowa trwa.

And I'd like to keep building monuments

Chciałbym nadal budować monumenty,

that are beloved by people.

uwielbiane przez ludzi.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you. (Applause)

Dziękuję. (Brawa)

Thank you very much. (Applause)

Bardzo dziękuję. (Brawa)