Honor Harger: A history of the universe in sound

Tłumaczenie: Oskar Kocoł Korekta: Marek Kasiak

Space,

Kosmos,

we all know what it looks like.

wszyscy wiem jak wygląda.

We've been surrounded by images of space

Jesteśmy otoczeni obrazami kosmosu

our whole lives,

przez całe nasze życie,

from the speculative images

od obrazów fantastyki naukowej,

of science fiction

opartych na domysłach,

to the inspirational visions of artists

do inspirujących wizji artystów,

to the increasingly beautiful pictures

do coraz piękniejszych zdjęć

made possible by complex technologies.

wykonanych dzięki zaawansowanym technologiom.

But whilst we have

Ale podczas gdy mamy

an overwhelmingly vivid

wystarczająco jasne

visual understanding of space,

wzrokowe zrozumienie wszechświata,

we have no sense of what space sounds like.

nie mamy żadnego pojęcia, w jaki sposób kosmos brzmi.

And indeed, most people associate space with silence.

I w rzeczywistości, większość ludzi, łączy kosmos z ciszą.

But the story of how

Ale w historii tego

we came to understand the universe

w jaki sposób zrozumieliśmy wszechświat,

is just as much a story of listening

taki sam udział ma historia słuchania

as it is by looking.

jak i patrzenia.

And yet despite this,

Ale mimo to,

hardly any of us have ever heard space.

czy ktokolwiek z was, słyszał kiedyś dźwięk kosmosu?

How many of you here

Ilu z was mogłoby

could describe the sound

opisać dźwięk

of a single planet or star?

pojedynczej planety lub gwiazdy?

Well in case you've ever wondered,

W przypadku, jeśli kiedyś się nad tym zastanawialiście,

this is what the Sun sounds like.

tak właśnie brzmi słońce.

(Static)

(Spokojnie)

(Crackling)

(Trzaski)

(Static)

(Spokojnie)

(Crackling)

(Trzaski)

This is the planet Jupiter.

A tak Jowisz.

(Soft crackling)

(Delikatne trzaski)

And this is the space probe Cassini

A oto sonda kosmiczna Cassini

pirouetting through the ice rings of Saturn.

robiąca piruety przez lodowe pierścienie Saturna.

(Crackling)

(Trzaski)

This is a a highly condensed clump

A to jest wysoce zagęszczona bryła

of neutral matter,

materii złożonej z neutronów,

spinning in the distant universe.

wirująca w odległej galaktyce.

(Tapping)

(Pukanie)

So my artistic practice

Mój dorobek artystyczny

is all about listening

skupia się wokół słuchania

to the weird and wonderful noises

dziwnych a zarazem pięknych dźwięków

emitted by the magnificent celestial objects

emitowanych przez wspaniałe ciała niebieskie,

that make up our universe.

które tworzą nasz Wszechświat.

And you may wonder,

Możesz się zastanawiać,

how do we know what these sounds are?

w jaki sposób wiemy, jakie są te dźwięki?

How can we tell the difference

Jak możemy usłyszeć różnicę

between the sound of the Sun

pomiędzy dźwiękiem Słońca,

and the sound of a pulsar?

a dźwiękiem pulsara?

Well the answer

Cóż, odpowiedź to

is the science of radio astronomy.

radioastronomia.

Radio astronomers

Radioastronomowie

study radio waves from space

badają fale radiowe z kosmosu

using sensitive antennas and receivers,

używając niezwykle czułych anten i odbiorników,

which give them precise information

które dostarczają im szczegółowych danych

about what an astronomical object is

na temat, jaki obiekt astronomiczny obserwują

and where it is in our night sky.

i gdzie znajduje się na niebie.

And just like the signals

I dokładnie jak z sygnałami,

that we send and receive here on Earth,

które wysyłamy i odbieramy na ziemi,

we can convert these transmissions into sound

możemy przetworzyć sygnały odebrane z kosmosu na dźwięk

using simple analog techniques.

używając prostych, analogowych technik.

And therefore, it's through listening

I z tego powodu, poprzez słuchanie,

that we've come to uncover

możemy odkryć

some of the universe's most important secrets --

część z najbardziej skrywanych tajemnic Wszechświata --

its scale, what it's made of

jego rozmiarów, składników,

and even how old it is.

i nawet, jak bardzo jest stary.

So today, I'm going to tell you a short story

Tak więc dzisiaj, chcę opowiedzieć wam krótką historię,

of the history of the universe through listening.

w jaki sposób ludzie zaczęli nasłuchiwać Wszechświat.

It's punctuated

Ujęłam ją

by three quick anecdotes,

w trzech, krótkich anegdotach,

which show how accidental encounters

które pokazują jak przypadkowe spotkanie

with strange noises

z dziwnymi szumami,

gave us some of the most important information

dostarczyło nam część z najważniejszych informacji

we have about space.

jakie dziś wiemy o kosmosie.

Now this story doesn't start

Historia ta nie zaczyna się

with vast telescopes

ogromnymi teleskopami,

or futuristic spacecraft,

czy futurystycznymi pojazdami kosmicznymi,

but a rather more humble technology --

ale raczej od skromnymniejszych środków --

and in fact, the very medium

w rzeczywistości początkiem,

which gave us the telecommunications revolution

dzięki któremu wybuchła rewolucja telekomunikacyjna,

that we're all part of today:

której dziś jesteśmy częścią:

the telephone.

telefonu.

It's 1876, it's in Boston,

Jest rok 1876, w Bostonie,

and this is Alexander Graham Bell

a to jest Alexander Graham Bell

who was working with Thomas Watson

pracujący razem z Thomasem Watsonem

on the invention of the telephone.

nad wynalezieniem telefonu.

A key part of their technical set up

Kluczowym elementem ich eksperymentu

was a half-mile long length of wire,

był długi na 800 metrów kabel,

which was thrown across the rooftops

przerzucony przez dachy

of several houses in Boston.

kilku domów w Bostonie.

The line carried the telephone signals

Linia ta przenosiła impulsy telefoniczne,

that would later make Bell a household name.

które później uczyniły Bella osobą światowej sławy.

But like any long length of charged wire,

Ale jak każdy długi, naładowany kabel,

it also inadvertently became

nieumyślnie stał się on również

an antenna.

anteną.

Thomas Watson

Thomas Watson

spent hours listening

poświęcił całe godziny na słuchaniu

to the strange crackles and hisses

dziwnych trzasków i syków,

and chirps and whistles

świergotów i gwizdów,

that his accidental antenna detected.

które zostały przypadkowo odebrane przez tę antenę.

Now you have to remember,

Musicie wiedzieć,

this is 10 years before

że było to 10 lat przed

Heinrich Hertz proved the existence of radio waves --

Heinrichem Hertzem, który dowiódł istnienia fal radowych,

15 years before Nikola Tesla's four-tuned circuit --

15 lat przed radiem Nikoli Tesli,

nearly 20 years before Marconi's first broadcast.

prawie 20 lat przed pierwszą audycją radiową Marconiego.

So Thomas Watson wasn't listening to us.

A więc Thomas Watson nie słuchał nas.

We didn't have the technology

Nie mieliśmy technologii,

to transmit.

aby nadawać.

So what were these strange noises?

Więc czym naprawdę były te dźwięki?

Watson was in fact listening

Watson w rzeczywistości słuchał

to very low-frequency radio emissions

fal radiowych o bardzo niskiej częstotliwości,

caused by nature.

wytworzonych przez naturę.

Some of the crackles and pops were lightning,

Część z trzasków, strzałów było spowodowane wyładowaniami atmosferycznymi,

but the eerie whistles

ale te niezwykłe gwizdy

and curiously melodious chirps

i interesująco melodyjne świergoty

had a rather more exotic origin.

miały bardziej egzotyczne pochodzenie.

Using the very first telephone,

Używając pierwszego telefonu,

Watson was in fact

Watson tak naprawdę,

dialed into the heavens.

połączył się z niebiosami.

As he correctly guessed,

Jak z resztą poprawnie odgadł,

some of these sounds were caused

część z tychże dźwięków była spowodowana,

by activity on the surface of the Sun.

przez aktywność na powierzchni Słońca.

It was a solar wind

Watson słyszał

interacting with our ionosphere

wiatr słoneczny

that he was listening to --

oddziałujący z naszą jonosferą --

a phenomena which we can see

zjawisko, które możemy zobaczyć

at the extreme northern and southern latitudes of our planet

na dużych szerokościach geograficznych, zarówno na północy jak i na południu

as the aurora.

naszej planety, zwane zorzą polarną.

So whilst inventing the technology

A więc podczas konstruowania technologi,

that would usher in the telecommunications revolution,

która zapoczątkowała rewolucję telekomunikacyjną,

Watson had discovered

Watson odkrył,

that the star at the center of our solar system

że gwiazda, w centrum naszego układu słonecznego,

emitted powerful radio waves.

emituje bardzo silne fale radiowe.

He had accidentally been the first person

Przypadkowo stał się pierwszym człowiekiem,

to tune in to them.

je usłyszał.

Fast-forward 50 years,

Przenieśmy się 50 lat do przodu,

and Bell and Watson's technology

kiedy to odkrycie Bella i Watsona

has completely transformed

całkowicie zmieniło

global communications.

światową komunikację.

But going from slinging some wire

Ale przejście z kawałka kabla

across rooftops in Boston

przerzuconego przez dachy w Bostonie

to laying thousands and thousands of miles of cable

do położenia kilku tysięcy mil kabli

on the Atlantic Ocean seabed

na dnie Oceanu Atlantyckiego,

is no easy matter.

nie jest takie proste.

And so before long,

I wkrótce,

Bell were looking to new technologies

Bell rozpoczął poszukiwanie nowych technologii,

to optimize their revolution.

aby zoptymalizować ich rewolucję.

Radio could carry sound without wires.

Fale radiowe, mogą przenosić dźwięk bez użycia kabli.

But the medium is lossy --

Ale ośrodek powoduje straty --

it's subject to a lot of noise and interference.

występuje mnóstwo hałasów i zakłóceń.

So Bell employed an engineer

Z tego powodu, Bell zatrudnił inżyniera,

to study those noises,

który miał zbadać zakłócenia

to try and find out where they came from,

i spróbować odkryć, skąd one pochodzą,

with a view towards building

oraz, podjąć próbę zbudowania

the perfect hardware codec, which would get rid of them

najlepszego sprzęt dekodujący, który pozwoliłby się ich pozbyć.

so they could think about using radio

Mogli więc wtedy zacząć myśleć

for the purposes of telephony.

o używaniu fal radiowych na potrzeby telefonii.

Most of the noises

Większość zakłóceń,

that the engineer, Karl Jansky, investigated

którymi zajmował się inżynier Karl Jansky,

were fairly prosaic in origin.

miało raczej prozaiczne pochodzenie.

They turned out to be lightning

Okazało się, że powodem są wyładowania atmosferyczne

or sources of electrical power.

bądź źródła prądu elektrycznego.

But there was one persistent noise

Ale istniał też jeden, ciągły hałas,

that Jansky couldn't identify,

którego Jansky nie mógł rozpoznać,

and it seemed to appear

i wyglądało na to,

in his radio headset

że pojawia się w jego słuchawkach

four minutes earlier each day.

cztery minuty wcześniej każdego dnia.

Now any astronomer will tell you,

Każdy astronom powiedziałby ci,

this is the telltale sign

że jest to jasna poszlaka

of something that doesn't originate from Earth.

czegoś, co nie pochodzi z Ziemi.

Jansky had made a historic discovery,

Jansky wykonał historyczne odkrycie,

that celestial objects could emit radio waves

dowodzące, że ciała niebieskie mogą emitować fale radiowe

as well as light waves.

zarówno jak fale świetlne.

Fifty years on

50 lat

from Watson's accidental encounter with the Sun,

po przypadkowym spotkaniu Watsona ze Słońcem,

Jansky's careful listening

uważne nasłuchiwanie Janskyego

ushered in a new age of space exploration:

zapoczątkowała nową erę w eksploracji kosmosu:

the radio astronomy age.

erę radioastronomii.

Over the next few years,

Przez następne kilka lat,

astronomers connected up their antennas to loudspeakers

astronomowie połączyli swoje anteny z głośnikami

and learned about our radio sky,

i uczyli się o naszym radiowym niebie,

about Jupiter and the Sun,

o Jowiszu, i Słońcu,

by listening.

poprzez słuchanie.

Let's jump ahead again.

Przenieśmy się znów do przodu.

It's 1964,

Jest 1964,

and we're back at Bell Labs.

i jesteśmy z powrotem w Bell Labs.

And once again,

I jeszcze raz,

two scientists have got a problem with noise.

dwóch naukowców miało problem z zakłóceniami.

Arno Penzias and Robert Wilson

Arno Penzias i Robert Wilson

were using the horn antenna

używali anteny tubowej

at Bell's Holmdel laboratory

w Bell's Holmdel laboratory

to study the Milky Way

aby badać Drogę Mleczną

with extraordinary precision.

z niezwykłą precyzją.

They were really listening

Tak naprawdę,

to the galaxy in high fidelity.

słuchali galaktyk w jakości Hi-Fi.

There was a glitch in their soundtrack.

Ale mieli pewien fałsz w swojej ścieżce dźwiękowej.

A mysterious persistent noise

Tajemniczy, niezmienny szum,

was disrupting their research.

który zakłócał ich badania.

It was in the microwave range,

Było to w zakresie mikrofal,

and it appeared to be coming

i wyglądało, że dochodzi do nich

from all directions simultaneously.

ze wszystkich stron jednocześnie.

Now this didn't make any sense,

To nie miało żadnego sensu.

and like any reasonable engineer or scientist,

I jak każdy rozsądny inżynier czy naukowiec,

they assumed that the problem must be the technology itself,

stwierdzili, że problem tkwi w ich sprzęcie,

it must be the dish.

a dokładniej w talerzu.

There were pigeons roosting in the dish.

Otóż na talerzu zagnieździły się gołębie.

And so perhaps once they cleaned up the pigeon droppings,

Więc być może, kiedy wyczyszczą odchody gołębi,

get the disk kind of operational again,

poddadzą go swego rodzaju operacji,

normal operations would resume.

zakłócenia znikną.

But the noise didn't disappear.

Ale hałas nie zniknął.

The mysterious noise

Tajemniczy szum,

that Penzias and Wilson were listening to

którego słuchali Penzias i Wilson

turned out to be the oldest and most significant sound

okazał się być najstarszym i najważniejszym dźwiękiem,

that anyone had ever heard.

jaki kiedykolwiek ktoś słyszał.

It was cosmic radiation

Było to promieniowanie kosmiczne,

left over from the very birth of the universe.

które powstało podczas narodzin Wszechświata.

This was the first experimental evidence

Był to pierwszy eksperymentalny dowód

that the Big Bang existed

na to, że Wielki Wybuch miał miejsce,

and the universe was born at a precise moment

i że Wszechświat narodził się w jednym momencie

some 14.7 billion years ago.

jakieś 14,7 miliarda lat temu.

So our story ends

Tak więc nasza historia

at the beginning --

kończy się na początku --

the beginning of all things, the Big Bang.

początku wszystkiego, Wielkim Wybuchu.

This is the noise that Penzias and Wilson heard --

Oto szum, który słyszał Penzias i Wilson --

the oldest sound that you're ever going to hear,

najstarszy dźwięk, jaki kiedykolwiek usłyszycie --

the cosmic microwave background radiation

kosmiczne promieniowanie tła

left over from the Big Bang.

pozostały po Wielkim Wybuchu.

(Fuzz)

(Szum)

Thanks.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)