Karen Armstrong: Let's revive the Golden Rule

Tłumaczenie: Dorota Konowrocka Korekta: A. Konstancja Wiszniewska

For years I've been feeling frustrated,

Przez wiele lat czułam się sfrustrowana,

because as a religious historian,

gdyż jako historyk religii zyskałam bolesną świadomość

I've become acutely aware

gdyż jako historyk religii zyskałam bolesną świadomość

of the centrality of compassion

centralnej roli współczucia w najważniejszych religiach.

in all the major world faiths.

centralnej roli współczucia w najważniejszych religiach.

Every single one of them

Każda z nim wypracowała własną wersję

has evolved their own version

Każda z nim wypracowała własną wersję

of what's been called the Golden Rule.

tego, co nazywamy Złotą Zasadą.

Sometimes it comes in a positive version --

Czasem występuje jako afirmacja:

"Always treat all others as you'd like to be treated yourself."

"Kochaj bliźniego swego jak siebie samego".

And equally important

Równie ważna jest negacja:

is the negative version --

Równie ważna jest negacja:

"Don't do to others what you would not like them to do to you."

"Nie rób drugiemu, co tobie niemiłe".

Look into your own heart,

Wejrzyjcie w siebie.

discover what it is that gives you pain

Zbadajcie, co sprawia wam ból,

and then refuse, under any circumstance whatsoever,

i odrzućcie myśl o sprawieniu tego bólu komukolwiek innemu, niezależnie od okoliczności.

to inflict that pain on anybody else.

i odrzućcie myśl o sprawieniu tego bólu komukolwiek innemu, niezależnie od okoliczności.

And people have emphasized the importance of compassion,

Podkreśla się znaczenie współczucia nie dlatego, że to dobrze brzmi,

not just because it sounds good,

Podkreśla się znaczenie współczucia nie dlatego, że to dobrze brzmi,

but because it works.

lecz dlatego, że to działa.

People have found that when they have

Ludzie odkryli, że gdy stosują Złotą Zasadę,

implemented the Golden Rule

Ludzie odkryli, że gdy stosują Złotą Zasadę,

as Confucius said, "all day and every day,"

jak mówi Konfucjusz: "każdego dnia przez cały dzień",

not just a question of doing your good deed for the day

nie jako dobry uczynek przerywający życie chciwe i egotyczne,

and then returning to a life of greed

nie jako dobry uczynek przerywający życie chciwe i egotyczne,

and egotism,

nie jako dobry uczynek przerywający życie chciwe i egotyczne,

but to do it all day and every day,

ale każdego dnia przez cały dzień,

you dethrone yourself from the center of your world,

pozbawiają się miejsca w centrum świata,

put another there, and you transcend yourself.

stawiają tam bliźniego i przekraczają siebie,

And it brings you into the presence

stając w obecności Boga, osiągając Nirwanę, Ramę, Tao.

of what's been called God, Nirvana, Rama, Tao.

stając w obecności Boga, osiągając Nirwanę, Ramę, Tao.

Something that goes beyond

Coś, co wykracza poza znaną nam egotyczną egzystencję.

what we know in our ego-bound existence.

Coś, co wykracza poza znaną nam egotyczną egzystencję.

But you know you'd never know it a lot of the time,

Często trudno zauważyć, że to istota religijności.

that this was so central to the religious life.

Często trudno zauważyć, że to istota religijności.

Because with a few wonderful exceptions,

Ponieważ z nielicznymi wyjątkami,

very often when religious people come together,

gdy zgromadzą się religijni ludzie,

religious leaders come together, they're arguing about abstruse doctrines

zaczynają dyskusje o zawiłej doktrynie

or uttering a council of hatred

lub zwołują sobór nienawiści

or inveighing against homosexuality or something of that sort.

czy pomstują na homoseksualistów.

Often people don't really want to be compassionate.

Często nie chcą współczuć.

I sometimes see

Czasem widzę, przemawiając do zgromadzenia wiernych,

when I'm speaking to a congregation of religious people

Czasem widzę, przemawiając do zgromadzenia wiernych,

a sort of mutinous expression crossing their faces

wyraz buntu na ich twarzach,

because people often want to be right instead.

gdyż chcą mieć rację, nie współczuć.

And that of course defeats the object of the exercise.

A to udaremnia całe przedsięwzięcie.

Now why was I so grateful to TED?

Dlaczego byłam tak wdzięczna TEDowi?

Because they took me very gently

Bo bardzo łagodnie zabrali mnie

from my book-lined study

z gabinetu pełnego książek w XXI wiek,

and brought me into the 21st century,

z gabinetu pełnego książek w XXI wiek,

enabling me to speak to a much, much wider audience

dając mi znacznie większą publiczność, niż mogłabym sobie wymarzyć.

than I could have ever conceived.

dając mi znacznie większą publiczność, niż mogłabym sobie wymarzyć.

Because I feel an urgency about this.

To pilna sprawa.

If we don't manage to implement

Jeśli nie zdołamy wprowadzić Złotej Zasady w skali globalnej,

the Golden Rule globally,

Jeśli nie zdołamy wprowadzić Złotej Zasady w skali globalnej,

so that we treat all peoples, wherever and whoever they may be,

traktować wszystkich tak, jakby byli równie istotni jak my,

as though they were as important as ourselves,

traktować wszystkich tak, jakby byli równie istotni jak my,

I doubt that we'll have

nie przekażemy raczej następnemu pokoleniu świata zdolnego do przetrwania.

a viable world to hand on to the next generation.

nie przekażemy raczej następnemu pokoleniu świata zdolnego do przetrwania.

The task of our time,

Jednym z wielkich zadań naszych czasów

one of the great tasks of our time,

Jednym z wielkich zadań naszych czasów

is to build a global society, as I said,

jest zbudowanie społeczeństwa globalnego,

where people can live together in peace.

w którym ludzie mogą żyć w pokoju.

And the religions that should be making a major contribution

Religia, która powinna w tym pomóc,

are instead seen as part of the problem.

postrzegana jest jako jedna z przeszkód.

And of course it's not just religious people who believe in the Golden Rule.

Oczywiście nie tylko ludzie religijni wyznają Złotą Zasadę.

This is the source of all morality,

To źródło wszelkiej moralności,

this imaginative act of empathy,

empatii będącej owocem wyobraźni,

putting yourself in the place of another.

zdolności postawienia się na czyimś miejscu.

And so we have a choice, it seems to me.

Sądzę, że mamy wybór.

We can either go on bringing out or emphasizing

Możemy nadal podkreślać dogmaty i wyróżniki naszej wiary,

the dogmatic and intolerant aspects of our faith,

Możemy nadal podkreślać dogmaty i wyróżniki naszej wiary,

or we can go back to

lub wrócić do rabbiego Hillela, współczesnego Jezusowi,

the rabbis. Rabbi Hillel, the older contemporary of Jesus,

lub wrócić do rabbiego Hillela, współczesnego Jezusowi,

who, when asked by a pagan

który poproszony przez poganina o podsumowanie żydowskiego nauczania

to sum up the whole of Jewish teaching while he stood on one leg,

który poproszony przez poganina o podsumowanie żydowskiego nauczania

said, "That which is hateful to you, do not do to your neighbor.

powiedział: "Nie rób bliźniemu, co tobie niemiłe".

That is the Torah and everything else is only commentary."

"Tym jest Tora, reszta to tylko komentarz".

And the rabbis and the early fathers of the church who said that

Rabini i wcześni ojcowie Kościoła twierdzili,

any interpretation of scripture

że interpretacja pisma, która sieje nienawiść i pogardę jest nieuprawniona.

that bred hatred and disdain was illegitimate.

że interpretacja pisma, która sieje nienawiść i pogardę jest nieuprawniona.

And we need to revive that spirit.

Musimy ożywić tego ducha.

And it's not just going to happen

Nie możemy oczekiwać, że zstąpi na nas duch miłości.

because a spirit of love wafts us down.

Nie możemy oczekiwać, że zstąpi na nas duch miłości.

We have to make this happen,

Sami musimy się postarać,

and we can do it

z pomocą środków nowoczesnej komunikacji,

with the modern communications

z pomocą środków nowoczesnej komunikacji,

that TED has introduced.

które oferuje nam TED.

Already I've been tremendously heartened

Byłam niezwykle wzruszona reakcją wszystkich naszych partnerów.

at the response of all our partners.

Byłam niezwykle wzruszona reakcją wszystkich naszych partnerów.

In Singapore, we have a group

W Singapurze mamy grupę,

going to use the Charter to heal divisions

która chce wykorzystać Kartę, by zasypać podziały,

recently that have sprung up in Singaporean society,

które pojawiły się ostatnio w tym społeczeństwie,

and some members of the parliament want

niektórzy posłowie chcą wdrożyć odpowiednią politykę.

to implement it politically.

niektórzy posłowie chcą wdrożyć odpowiednią politykę.

In Malaysia, there is going to be an art exhibition

W Malezji będzie wystawa,

in which leading artists are going to be

na której wiodący artyści chcą pokazać młodym ludziom,

taking people, young people,

na której wiodący artyści chcą pokazać młodym ludziom,

and showing them that compassion also lies

że współczucie leży u podstaw wszelkiej sztuki.

at the root of all art.

że współczucie leży u podstaw wszelkiej sztuki.

Throughout Europe, the Muslim communities

W Europie społeczności muzułmańskie

are holding events and discussions,

organizują dyskusje i spotkania,

are discussing the centrality of compassion

na którym rozmawiają o współczuciu w islamie i innych religiach.

in Islam and in all faiths.

na którym rozmawiają o współczuciu w islamie i innych religiach.

But it can't stop there. It can't stop with the launch.

Na tym się nie skończy.

Religious teaching, this is where we've gone so wrong,

Nauczanie religijne poszło w złym kierunku,

concentrating solely on believing abstruse doctrines.

koncentrując się na niezrozumiałej doktrynie.

Religious teaching must always lead to action.

Nauczanie religijne musi prowadzić do działania.

And I intend to work on this till my dying day.

Chcę nad tym pracować aż do śmierci.

And I want to continue with our partners

Chcę wspólnie z naszymi partnerami zrobić dwie rzeczy:

to do two things --

Chcę wspólnie z naszymi partnerami zrobić dwie rzeczy:

educate and stimulate compassionate thinking.

edukować i stymulować empatyczne myślenie.

Education because we've so

Edukować, bo oduczyliśmy się współczuć.

dropped out of compassion.

Edukować, bo oduczyliśmy się współczuć.

People often think it simply means

Ludzie często sądzą, że wystarczy, by było im przykro z czyjegoś powodu.

feeling sorry for somebody.

Ludzie często sądzą, że wystarczy, by było im przykro z czyjegoś powodu.

But of course you don't understand compassion

Nie pojmiesz jednak współczucia, jeśli będziesz o nim tylko myślał.

if you're just going to think about it.

Nie pojmiesz jednak współczucia, jeśli będziesz o nim tylko myślał.

You also have to do it.

Musisz to zrobić.

I want them to get the media involved

Chcemy zaangażować media,

because the media are crucial

bo media są kluczowe,

in helping to dissolve some of the stereotypical views

by pomóc rozwiać stereotypowe poglądy

we have of other people,

na temat innych ludzi,

which are dividing us from one another.

które dzielą nas od nich.

The same applies to educators.

To samo tyczy się edukatorów.

I'd like youth to get a sense of

Chciałabym dać wam przedsmak dynamizmu i wyzwań życia pełnego współczucia.

the dynamism, the dynamic and challenge

Chciałabym dać wam przedsmak dynamizmu i wyzwań życia pełnego współczucia.

of a compassionate lifestyle.

Chciałabym dać wam przedsmak dynamizmu i wyzwań życia pełnego współczucia.

And also see that it demands acute intelligence,

Wymaga ono inteligencji, a nie tylko sentymentalizmu.

not just a gooey feeling.

Wymaga ono inteligencji, a nie tylko sentymentalizmu.

I'd like to call upon scholars to explore

Chciałabym, by naukowcy zbadali wątek współczucia

the compassionate theme

Chciałabym, by naukowcy zbadali wątek współczucia

in their own and in other people's traditions.

we własnych i obcych kulturach.

And perhaps above all,

Ponad wszystko zachęcam do wrażliwości

to encourage a sensitivity about

Ponad wszystko zachęcam do wrażliwości

uncompassionate speaking,

na mowę pozbawioną empatii.

so that because people have this Charter,

Ponieważ ludzie mają Kartę,

whatever their beliefs or lack of them,

niezależnie od przekonań czy ich braku,

they feel empowered

czują się upoważnieni do zakwestionowania nieempatycznej mowy,

to challenge uncompassionate speech,

czują się upoważnieni do zakwestionowania nieempatycznej mowy,

disdainful remarks

pogardliwych uwag przywódców religijnych i politycznych,

from their religious leaders, their political leaders,

pogardliwych uwag przywódców religijnych i politycznych,

from the captains of industry.

szefów korporacji.

Because we can change the world,

Możemy zmienić świat, jesteśmy do tego zdolni.

we have the ability.

Możemy zmienić świat, jesteśmy do tego zdolni.

I would never have thought of putting the Charter online.

Nie pomyślałabym o umieszczeniu Karty w sieci.

I was still stuck in the old world

Tkwiłam w starym świecie

of a whole bunch of boffins sitting together in a room

nadętego grona siedzącego w pokoju

and issuing yet another arcane statement.

i wygłaszającego ezoteryczne stwierdzenia.

And TED introduced me to a whole new way

TED pokazał mi nowy sposób myślenia i prezentowania idei.

of thinking and presenting ideas.

TED pokazał mi nowy sposób myślenia i prezentowania idei.

Because that is what is so wonderful about TED.

To dlatego TED jest cudowny.

In this room, all this expertise,

Wiedza zgromadzona w tej sali,

if we joined it all together,

jeśli połączymy siły,

we could change the world.

pomoże nam zmienić świat.

And of course the problems sometimes seem insuperable.

Czasem problemy wydają się nierozwiązywalne.

But I'd just like to quote, finish at the end

Zakończę cytatem brytyjskiego, oksfordzkiego pisarza,

with a reference to a British author, an Oxford author

Zakończę cytatem brytyjskiego, oksfordzkiego pisarza,

whom I don't quote very often,

którego nieczęsto cytuję: C.S. Lewisa.

C.S. Lewis.

którego nieczęsto cytuję: C.S. Lewisa.

But he wrote one thing that stuck in my mind

Napisał coś, co poruszyło mnie, gdy byłam jeszcze uczennicą.

ever since I read it when I was a schoolgirl.

Napisał coś, co poruszyło mnie, gdy byłam jeszcze uczennicą.

It's in his book "The Four Loves."

To cytat z "Czterech miłości".

He said that he distinguished between erotic love,

Porównał miłość erotyczną,

when two people gaze, spellbound, into each other's eyes.

gdy ludzie wpatrują się zaczarowani w oczy kochanka,

And then he compared that to friendship,

z przyjaźnią,

when two people stand side by side, as it were, shoulder to shoulder,

gdy ludzie stoją ramię przy ramieniu,

with their eyes fixed on a common goal.

skupiając wzrok na wspólnym celu.

We don't have to fall in love with each other,

Nie musimy być w sobie zakochani,

but we can become friends.

ale możemy zostać przyjaciółmi.

And I am convinced.

Jestem o tym przekonana.

I felt it very strongly

Poczułam to mocno podczas spotkań w Vevey,

during our little deliberations at Vevey,

Poczułam to mocno podczas spotkań w Vevey,

that when people of all different persuasions

że kiedy ludzie o różnych przekonaniach

come together, working side by side

łączą siły we wspólnym celu,

for a common goal,

łączą siły we wspólnym celu,

differences melt away.

różnice tracą na znaczeniu.

And we learn amity.

Nauczyliśmy się przyjaźni.

And we learn to live together and to get to know one another.

Nauczyliśmy się żyć razem i poznawać się nawzajem.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)