The clues to a great story | Andrew Stanton | TED

Tłumaczenie: Marta Stelmaszak Korekta: Marcin Cwikla

A tourist is backpacking

Turysta podróżuje z plecakiem

through the highlands of Scotland,

przez wyżyny Szkocji

and he stops at a pub to get a drink.

i zatrzymuje się w pubie na coś do picia.

And the only people in there is a bartender

Są tam tylko barman

and an old man nursing a beer.

i starszy mężczyzna pijący piwo.

And he orders a pint, and they sit in silence for a while.

Zamawia piwo i wszyscy przez jakiś czas siedzą w ciszy.

And suddenly the old man turns to him and goes,

Nagle starszy mężczyzna zwraca się do niego:

"You see this bar?

"Widzisz ten bar?

I built this bar with my bare hands

Zbudowałem go gołymi rękami

from the finest wood in the county.

z najlepszego drewna w hrabstwie.

Gave it more love and care than my own child.

Poświęciłem mu więcej miłości i opieki, niż własnemu dziecku.

But do they call me MacGregor the bar builder? No."

Ale czy mówią na mnie MacGregor, ten co zbudował bar? Nie."

Points out the window.

Wskazuje za okno.

"You see that stone wall out there?

"Widzisz ten mur z kamieni?

I built that stone wall with my bare hands.

Zbudowałem go gołymi rękami.

Found every stone, placed them just so through the rain and the cold.

Przyniosłem każdy kamień, ułożyłem je mimo deszczu i zimna.

But do they call me MacGregor the stone wall builder? No."

Ale czy mówią na mnie MacGregor, ten co zbudował mur? Nie."

Points out the window.

Wskazuje za okno.

"You see that pier on the lake out there?

"Widzisz tamten pomost na jeziorze?

I built that pier with my bare hands.

Zbudowałem go własnymi rękami.

Drove the pilings against the tide of the sand, plank by plank.

Przenosiłem elementy konstrukcji przez piach, deska po desce.

But do they call me MacGregor the pier builder? No.

Ale czy mówią na mnie MacGregor, ten co zbudował pomost? Nie."

But you fuck one goat ... "

Ale człowiek przeleciał jedną kozę..."

(Laughter)

(Śmiech)

Storytelling --

Opowiadanie historii

(Laughter)

(Śmiech)

is joke telling.

to opowiadanie dowcipu.

It's knowing your punchline,

Trzeba znać puentę,

your ending,

zakończenie,

knowing that everything you're saying, from the first sentence to the last,

trzeba wiedzieć, że wszystko co się mówi od pierwszego do ostatniego zdania,

is leading to a singular goal,

prowadzi do określonego celu

and ideally confirming some truth

i powinno jeszcze potwierdzać pewną prawdę,

that deepens our understandings

która pogłębia nasze rozumienie

of who we are as human beings.

tego kim jesteśmy.

We all love stories.

Wszyscy uwielbiamy historie.

We're born for them.

Jesteśmy do nich stworzeni.

Stories affirm who we are.

Historie potwierdzają to, kim jesteśmy.

We all want affirmations that our lives have meaning.

Wszyscy potrzebujemy potwierdzenia, że nasze życie ma znaczenie.

And nothing does a greater affirmation

Nic nie jest lepszym potwierdzeniem,

than when we connect through stories.

niż łączenie się z innymi poprzez historie,

It can cross the barriers of time,

które pokonują bariery czasu,

past, present and future,

przeszłości, teraźniejszości i przyszłości,

and allow us to experience

pozwalając nam doświadczyć tego,

the similarities between ourselves

jak podobni jesteśmy do siebie

and through others, real and imagined.

i jak różnimy się od innych ludzi: prawdziwych i fikcyjnych.

The children's television host Mr. Rogers

Pan Rogers, gospodarz programów dla dzieci,

always carried in his wallet

zawsze nosił w portfelu

a quote from a social worker

cytat pewnego pracownika społecznego:

that said, "Frankly, there isn't anyone you couldn't learn to love

"Szczerze mówiąc, nie ma ludzi, których nie pokochałoby się

once you've heard their story."

po wysłuchaniu ich historii".

And the way I like to interpret that

Lubię to interpretować w ten sposób,

is probably the greatest story commandment,

pewnie jest to najważniejsze przykazanie opowiadań,

which is "Make me care" --

a mianowicie: "Spraw, by mnie to obchodziło",

please, emotionally,

proszę, emocjonalnie,

intellectually, aesthetically,

intelektualnie, estetycznie,

just make me care.

po prostu spraw, żebym się zainteresował.

We all know what it's like to not care.

Wiemy jak to jest, kiedy nas coś nie obchodzi.

You've gone through hundreds of TV channels,

Oglądaliście setki kanałów telewizyjnych,

just switching channel after channel,

skakaliście z kanału na kanał

and then suddenly you actually stop on one.

i nagle zatrzymaliście się na jednym.

It's already halfway over,

Połowa programu już minęła,

but something's caught you and you're drawn in and you care.

ale coś was wciągnęło i zainteresowało.

That's not by chance,

To nie przypadek.

that's by design.

To wszystko zamierzone.

So it got me thinking, what if I told you my history was story,

Zacząłem się zastanawiać, co gdybym wam powiedział, że moje życie to opowiadanie,

how I was born for it,

jak do tego dorosłem,

how I learned along the way this subject matter?

jak nauczyłem się po drodze tego tematu?

And to make it more interesting,

By było bardziej interesująco,

we'll start from the ending

zaczniemy od końca

and we'll go to the beginning.

i do początku.

And so if I were going to give you the ending of this story,

Jeśli miałbym wam dać zakończenie,

it would go something like this:

to brzmiałoby mniej więcej tak:

And that's what ultimately led me

To w końcu doprowadziło mnie momentu,

to speaking to you here at TED

gdy mówię do was na TED

about story.

o opowiadaniu.

And the most current story lesson that I've had

Ostatnia moja lekcja z opowiadania historii

was completing the film I've just done

to zakończenie prac nad moim ostatnim filmem,

this year in 2012.

w tym roku, w 2012.

The film is "John Carter." It's based on a book called "The Princess of Mars,"

Film to "John Carter" na podstawie książki "Księżniczka Marsa",

which was written by Edgar Rice Burroughs.

której autorem jest Edgar Rice Burroughs.

And Edgar Rice Burroughs actually put himself

Edgar Rice Burroughs umieścił w filmie siebie,

as a character inside this movie, and as the narrator.

jako bohatera i narratora.

And he's summoned by his rich uncle, John Carter, to his mansion

Zostaje wezwany przez swojego bogatego wujka do jego posiadłości

with a telegram saying, "See me at once."

telegramem o treści "Przyjedź natychmiast".

But once he gets there,

Gdy tylko tam dociera,

he's found out that his uncle has mysteriously passed away

dowiaduje się, że jego wujek zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach

and been entombed in a mausoleum on the property.

i został pochowany w mauzoleum na terenie posiadłości.

(Video) Butler: You won't find a keyhole.

(Video) Butler: Nie znajdziesz tam zamka.

Thing only opens from the inside.

Otwiera się od środka.

He insisted,

Nalegał,

no embalming, no open coffin,

by nie było żadnego balsamowania, otwartej trumny,

no funeral.

ani pogrzebu.

You don't acquire the kind of wealth your uncle commanded

Nie zdobywa się takiego bogactwa jakim zarządzał twój wuj,

by being like the rest of us, huh?

będąc takim jak reszta, co?

Come, let's go inside.

Wejdźmy do środka.

AS: What this scene is doing, and it did in the book,

AS: W tej scenie, na ekranie i w książce,

is it's fundamentally making a promise.

obiecuje się nam,

It's making a promise to you

obiecuje się nam,

that this story will lead somewhere that's worth your time.

że rozwinięcie tej historii jest warte naszego czasu.

And that's what all good stories should do at the beginning, is they should give you a promise.

Tak powinno się robić na początku każdej historii.

You could do it an infinite amount of ways.

Można to robić na nieskończoną ilość sposobów.

Sometimes it's as simple as "Once upon a time ... "

Czasem to tak proste, jak "Pewnego razu...".

These Carter books always had Edgar Rice Burroughs as a narrator in it.

We wszystkich książkach o Carterze narratorem był Edgar Rice Burroughs.

And I always thought it was such a fantastic device.

Zawsze uważałem, że to wspaniały pomysł.

It's like a guy inviting you around the campfire,

Coś jak ktoś zapraszający nas wokół ogniska

or somebody in a bar saying, "Here, let me tell you a story.

albo ktoś w barze mówiący: "Chodź, opowiem ci historię.

It didn't happen to me, it happened to somebody else,

Nie przytrafiła się mnie, ale komuś innemu,

but it's going to be worth your time."

ale będzie warta twojego czasu".

A well told promise

Dobrze wypowiedziana obietnica

is like a pebble being pulled back in a slingshot

jest jak kamień naciągany w procy

and propels you forward through the story

wprawiający nas w ruch poprzez całą historię,

to the end.

aż do samego końca.

In 2008,

W 2008 roku

I pushed all the theories that I had on story at the time

Wszystkie teorie o historii jakie wtedy miałem

to the limits of my understanding on this project.

wykorzystałem do granic możliwości przy tym projekcie.

(Video) (Mechanical Sounds)

(Mechaniczne odgłosy)

♫ And that is all ♫

♫ I to właśnie to ♫

♫ that love's about ♫

♫ o czym jest miłość ♫

♫ And we'll recall ♫

♫ Przypomnimy sobie ♫

♫ when time runs out ♫

♫ kiedy skończy się czas ♫

♫ That it only ♫

♫ że to tylko ♫

(Laughter)

(Śmiech)

AS: Storytelling without dialogue.

AS: Opowiadanie bez dialogu.

It's the purest form of cinematic storytelling.

To historia kinowa w najczystszej postaci.

It's the most inclusive approach you can take.

To najbardziej globalne podejście.

It confirmed something I really had a hunch on,

Potwierdziło to moje przeczucie,

is that the audience

że publiczność

actually wants to work for their meal.

chce sama zapracować na swój posiłek,

They just don't want to know that they're doing that.

ale nie chcą wiedzieć, że to robią.

That's your job as a storyteller,

To jest właśnie zadanie dla was, autorów,

is to hide the fact

ukrycie tego,

that you're making them work for their meal.

że zmuszacie ich do zapracowania na własny posiłek.

We're born problem solvers.

Jesteśmy stworzeni do rozwiązywania problemów.

We're compelled to deduce

Jesteśmy zmuszeni do dedukowania,

and to deduct,

Jesteśmy zmuszeni do dedukowania,

because that's what we do in real life.

bo tym się zajmujemy w prawdziwym życiu.

It's this well-organized absence of information

To świetnie zorganizowany brak informacji

that draws us in.

przyciąga naszą uwagę.

There's a reason that we're all attracted to an infant or a puppy.

Jest powód, dlaczego tak podobają nam się niemowlęta i szczeniaczki.

It's not just that they're damn cute;

Nie tylko dlatego, że są cholernie słodkie;

it's because they can't completely express

to dlatego, że nie potrafią całkowicie wyrazić

what they're thinking and what their intentions are.

tego co myślą lub jakie są ich intencje.

And it's like a magnet.

To jest jak magnes.

We can't stop ourselves

Nie możemy powstrzymać się,

from wanting to complete the sentence and fill it in.

by nie zakończyć i uzupełnić zdania.

I first started

Zacząłem to

really understanding this storytelling device

naprawdę rozumieć o co chodzi w opowiadani historii

when I was writing with Bob Peterson on "Finding Nemo."

kiedy pisaliśmy z Bobem Petersonem "Gdzie jest Nemo?".

And we would call this the unifying theory of two plus two.

Nazywaliśmy to teorią unifikacji 2 + 2.

Make the audience put things together.

Niech widzowie zbiorą informacje.

Don't give them four,

Nie dawajmy im 4,

give them two plus two.

ale 2 + 2.

The elements you provide and the order you place them in

Te elementy i ich kolejność

is crucial to whether you succeed or fail at engaging the audience.

decydują o naszym sukcesie lub porażce w zaangażowaniu widowni.

Editors and screenwriters have known this all along.

Zdają sobie z tego sprawę redaktorzy i scenarzyści.

It's the invisible application

To niewidzialne zastosowanie

that holds our attention to story.

utrzymuje naszą uwagę na historii.

I don't mean to make it sound

Nie chcę, żeby to zabrzmiało

like this is an actual exact science, it's not.

jak argument naukowy, bo nim nie jest.

That's what's so special about stories,

Co wspaniałe w opowiadaniach,

they're not a widget, they aren't exact.

to że nie są maszynowe, nie są dokładne.

Stories are inevitable, if they're good,

Jeśli są dobre, są nieuchronne,

but they're not predictable.

ale nie są do przewidzenia.

I took a seminar in this year

W tym roku brałem udział w ćwiczeniach

with an acting teacher named Judith Weston.

z nauczycielką aktorstwa Judith Weston.

And I learned a key insight to character.

Nauczyłem się kluczowego zrozumienia bohatera.

She believed that all well-drawn characters

Uważała, że wszyscy wyraziści bohaterowie

have a spine.

mają „kręgosłup".

And the idea is that the character has an inner motor,

Chodzi o to, że bohater ma wewnętrzny motor,

a dominant, unconscious goal that they're striving for,

dominujący, podświadomy cel, do którego dąży,

an itch that they can't scratch.

swędzenie, którego nie można podrapać.

She gave a wonderful example of Michael Corleone,

Dała świetny przykład Michaela Corlenone,

Al Pacino's character in "The Godfather,"

którego grał Al Pacino w "Ojcu Chrzestnym"

and that probably his spine

i jego "kręgosłupem"

was to please his father.

było by zadowolić ojca.

And it's something that always drove all his choices.

To decydowało o wszystkich jego decyzjach.

Even after his father died,

Nawet po śmierci ojca

he was still trying to scratch that itch.

nadal starał się drapać to swędzące miejsce.

I took to this like a duck to water.

Szybko do tego przywykłem.

Wall-E's was to find the beauty.

Wall-E szukał piękności.

Marlin's, the father in "Finding Nemo,"

Marlin w "Gdzie jest Nemo?"

was to prevent harm.

miał zapobiec nieszczęściu,

And Woody's was to do what was best for his child.

a Woody musiał zrobić co najlepsze dla jego dziecka.

And these spines don't always drive you to make the best choices.

Te "kręgosłupy" nie zawsze prowadzą do najlepszych decyzji.

Sometimes you can make some horrible choices with them.

Czasem podejmuje się złe.

I'm really blessed to be a parent,

Mam ogromne szczęście, że jestem rodzicem

and watching my children grow, I really firmly believe

i mogę patrzeć jak dorastają moje dzieci. Naprawdę wierzę,

that you're born with a temperament and you're wired a certain way,

że rodzimy się z określonym temperamentem

and you don't have any say about it,

i nie mamy nic w tej kwestii do powiedzenia

and there's no changing it.

i nic nie możemy w tym zmienić.

All you can do is learn to recognize it

Możemy tylko nauczyć się to rozpoznawać

and own it.

i żyć z tym.

And some of us are born with temperaments that are positive,

Niektórzy z nas rodzą się z pozytywnymi temperamentami,

some are negative.

a niektórzy z negatywnymi.

But a major threshold is passed

Przekraczamy ważną granicę,

when you mature enough

kiedy jesteśmy dość dorośli,

to acknowledge what drives you

by zrozumieć co nami kieruje

and to take the wheel and steer it.

i zacząć tym sterować.

As parents, you're always learning who your children are.

Jako rodzice, ciągle uczymy się jakie są nasze dzieci.

They're learning who they are.

One też się tego uczą.

And you're still learning who you are.

Ciągle uczymy się tego, kim jesteśmy.

So we're all learning all the time.

Wszyscy więc bez przerwy się uczymy.

And that's why change is fundamental in story.

Dlatego właśnie zmiana jest istotna w opowiadaniu,

If things go static, stories die,

które bez niej padnie,

because life is never static.

ponieważ życie jest pełne zmian.

In 1998,

W 1998 roku

I had finished writing "Toy Story" and "A Bug's Life"

skończyłem pisać "Toy Story" i "Dawno Temu w Trawie"

and I was completely hooked on screenwriting.

i byłem całkowicie uzależniony od scenopisarstwa.

So I wanted to become much better at it and learn anything I could.

Chciałem więc stać się w tym o wiele lepszy i nauczyć się, czego się da.

So I researched everything I possibly could.

Zbadałem wszystko co można było zbadać.

And I finally came across this fantastic quote

Trafiłem w końcu na ten fantastyczny cytat

by a British playwright, William Archer:

brytyjskiego dramaturga, Williama Archera:

"Drama is anticipation

Dramat jest oczekiwaniem

mingled with uncertainty."

zmieszanym z niepewnością".

It's an incredibly insightful definition.

To niesamowicie wnikliwa definicja.

When you're telling a story,

Opowiadając historię,

have you constructed anticipation?

budowaliście oczekiwanie?

In the short-term, have you made me want to know

Innymi słowy, sprawiliście bym chciał wiedzieć

what will happen next?

co stanie się dalej?

But more importantly,

Co ważniejsze,

have you made me want to know

czy sprawiliście bym chciał wiedzieć

how it will all conclude in the long-term?

jak to wszystko się zakończy w dłuższym czasie?

Have you constructed honest conflicts

Zbudowaliście szczere konflikty

with truth that creates doubt

z prawdą, która buduje niepewność

in what the outcome might be?

co do możliwego wyniku?

An example would be in "Finding Nemo,"

Np. w "Gdzie jest Nemo?"

in the short tension, you were always worried,

istnieje krótkotrwałe napięcie, ciągle przejmujemy się,

would Dory's short-term memory

czy Dory przez swoją krótkotrwałą pamięć

make her forget whatever she was being told by Marlin.

zapomni o wszystkim, co powiedział jej Marlin.

But under that was this global tension

Pod tym, znajduje się ogólne napięcie:

of will we ever find Nemo

czy kiedykolwiek znajdziemy Nemo

in this huge, vast ocean?

w tym ogromnym oceanie?

In our earliest days at Pixar,

Na samych początkach w studiach Pixar,

before we truly understood the invisible workings of story,

zanim naprawdę zrozumieliśmy niewidzialne działanie fabuły,

we were simply a group of guys just going on our gut, going on our instincts.

byliśmy grupą gości opierających się na własnych przeczuciach i instynktach.

And it's interesting to see

Teraz można zobaczyć,

how that led us places

jak zaprowadziło nas to w miejsca,

that were actually pretty good.

które okazały się całkiem dobre.

You've got to remember that in this time of year,

Musicie pamiętać że w tym czasie

1993,

w 1993 roku

what was considered a successful animated picture

za udane filmy animowane uważano

was "The Little Mermaid," "Beauty and the Beast,"

„Małą Syrenkę", „Piękną i Bestię",

"Aladdin," "Lion King."

„Aladyna", „Króla Lwa".

So when we pitched "Toy Story" to Tom Hanks for the first time,

Kiedy po raz pierwszy pokazaliśmy „Toy Story" Tomowi Hanksowi,

he walked in and he said,

zapytał:

"You don't want me to sing, do you?"

„Chyba nie chcecie żebym śpiewał?"

And I thought that epitomized perfectly

Uważam, że doskonale to uosabiało to

what everybody thought animation had to be at the time.

czym wszyscy myśleli, że jest animacja.

But we really wanted to prove

Chcieliśmy dowieść,

that you could tell stories completely different in animation.

że w animacji można opowiedzieć zupełnie inne historie.

We didn't have any influence then,

Nie mieliśmy wtedy żadnego wpływu,

so we had a little secret list of rules

więc mieliśmy małą sekretną listę zasad,

that we kept to ourselves.

które zachowaliśmy dla siebie.

And they were: No songs,

Oto one: żadnych piosenek,

no "I want" moment,

żadnych momentów typu „bardzo pragnę",

no happy village,

żadnej szczęśliwej wioski,

no love story.

żadnej love story.

And the irony is that, in the first year,

Jak na ironię, pierwszego roku

our story was not working at all

nasza bajka nie działała,

and Disney was panicking.

a ci z Disneya panikowali.

So they privately got advice

Dostali prywatnie radę

from a famous lyricist, who I won't name,

od znanego autora tekstów piosenek, którego imienia nie zdradzę.

and he faxed them some suggestions.

Przefaksował im kilka propozycji.

And we got a hold of that fax.

Dostaliśmy ten faks,

And the fax said,

a w nim,

there should be songs,

że powinny być piosenki,

there should be an "I want" song,

powinna być piosenka typu „bardzo pragnę",

there should be a happy village song,

piosenka o szczęśliwej wiosce

there should be a love story

i o miłości.

and there should be a villain.

Powinien też być czarny charakter.

And thank goodness

Dzięki Bogu,

we were just too young, rebellious and contrarian at the time.

że byliśmy wtedy bardzo młodzi i buntowniczy.

That just gave us more determination

To nas bardziej zdeterminowało

to prove that you could build a better story.

do udowodnienia, że można stworzyć lepszą historię.

And a year after that, we did conquer it.

Rok później nam się udało.

And it just went to prove

Udowodniło to,

that storytelling has guidelines,

że historie rządzą się swoimi prawami,

not hard, fast rules.

nie twardymi zasadami.

Another fundamental thing we learned

Nauczyliśmy się również innej ważnej rzeczy

was about liking your main character.

o lubieniu swojego głównego bohatera.

And we had naively thought,

Naiwnie sądziliśmy,

well Woody in "Toy Story" has to become selfless at the end,

że Chudy w „Toy Story" musi pod koniec stać się bezinteresowny,

so you've got to start from someplace.

od czegoś więc trzeba było zacząć.

So let's make him selfish. And this is what you get.

Zróbmy więc z niego egoistę. Oto co otrzymamy.

(Voice Over) Woody: What do you think you're doing?

(Podłożony głos) Chudy: Co ty robisz?

Off the bed.

Złaź z łóżka.

Hey, off the bed!

Złaź z łóżka, słyszysz?!

Mr. Potato Head: You going to make us, Woody?

Pan Bulwa: A co, zmusisz nas Chudy?

Woody: No, he is.

Woody: Ja nie, ale on tak.

Slinky? Slink ... Slinky!

Cienki? Cien... Cienki!

Get up here and do your job.

Chodź na górę i rób co do ciebie należy.

Are you deaf?

Głuchy jesteś?

I said, take care of them.

Powiedziałem, zajmij się nimi.

Slinky: I'm sorry, Woody,

Cienki: Przepraszam Chudy,

but I have to agree with them.

ale zgadzam się z nimi.

I don't think what you did was right.

Myślę, że to co zrobiłeś, było złe.

Woody: What? Am I hearing correctly?

Chudy: Co? Czy ja dobrze słyszę?

You don't think I was right?

Myślisz, że zrobiłem źle?

Who said your job was to think, Spring Wiener?

Kto ci kazał myśleć ty parówo sprężynowa?

AS: So how do you make a selfish character likable?

AS: Jak zrobić z samolubnego bohatera, takiego dającego się polubić?

We realized, you can make him kind,

Można sprawić, by był miły,

generous, funny, considerate,

wielkoduszny, zabawny, troskliwy,

as long as one condition is met for him,

pod jednym warunkiem,

is that he stays the top toy.

że będzie najważniejszą zabawką.

And that's what it really is,

Tak naprawdę

is that we all live life conditionally.

wszyscy żyjemy spełniając określone warunki.

We're all willing to play by the rules and follow things along,

Chętnie przestrzegamy zasad,

as long as certain conditions are met.

ale pod pewnymi warunkami.

After that, all bets are off.

Później wszystko się może zdarzyć.

And before I'd even decided to make storytelling my career,

Zanim zadecydowałem, że zawodowo zajmę się bajkami,

I can now see key things that happened in my youth

widzę obecnie jakie ważne momenty z mojego młodzieńczego życia

that really sort of opened my eyes

otworzyły mi oczy

to certain things about story.

na różne aspekty bajek.

In 1986, I truly understood the notion

W 1986 roku zrozumiałem ideę

of story having a theme.

głównego motywu w bajkach.

And that was the year that they restored and re-released

W tym samym roku ulepszono i ponownie wypuszczono

"Lawrence of Arabia."

„Lawrence'a z Arabii".

And I saw that thing seven times in one month.

Obejrzałem ten film 7 razy w ciągu miesiąca.

I couldn't get enough of it.

Nie było mi dość.

I could just tell there was a grand design under it --

Film był zrobiony z rozmysłem,

in every shot, every scene, every line.

każde ujęcie, scena, fragment.

Yet, on the surface it just seemed

Z wierzchu jednak

to be depicting his historical lineage

przedstawiało swój pierwowzór.

of what went on.

przedstawiało swój pierwowzór.

Yet, there was something more being said. What exactly was it?

Ale w tej historii było coś więcej. Co dokładnie?

And it wasn't until, on one of my later viewings,

Dopiero przy późniejszym oglądaniu

that the veil was lifted

tajemnica została wyjawiona.

and it was in a scene where he's walked across the Sinai Desert

Była to scena, w której bohater maszerował przez pustynię Synaj

and he's reached the Suez Canal,

i dotarł do kanału sueskiego.

and I suddenly got it.

Wtedy właśnie wszystko zrozumiałem.

(Video) Boy: Hey! Hey! Hey! Hey!

Chłopiec: Hej! Hej! Hej! Hej!

Cyclist: Who are you?

Motocyklista: Kim jesteś?

Who are you?

Kim jesteś?

AS: That was the theme: Who are you?

AS: To był właśnie ten motyw: Kim jesteś?

Here were all these seemingly disparate

To właśnie tutaj były te wszystkie niby desperackie

events and dialogues

wydarzenia i dialogi

that just were chronologically telling the history of him,

które po prostu opowiadały chronologicznie jego historię.

but underneath it was a constant,

Ale pod spodem były ciągłe

a guideline, a road map.

wskazówki, mapa.

Everything Lawrence did in that movie

Wszystko, co Lawerence zrobił w tym filmie

was an attempt for him to figure out where his place was in the world.

było próbą wyjaśnienia jego miejsca na świecie.

A strong theme is always running through

Silny motyw zawsze towarzyszy

a well-told story.

dobrze opowiedzianej historii.

When I was five,

Kiedy miałem pięć lat,

I was introduced to possibly the most major ingredient

zapoznano mnie z prawdopodobnie najważniejszym składnikiem

that I feel a story should have,

który według mnie powinien być w każdej historii

but is rarely invoked.

ale jest rzadko przywoływany.

And this is what my mother took me to when I was five.

Na to zabrała mnie mama kiedy miałem pięć lat.

(Video) Thumper: Come on. It's all right.

Tuptuś: No chodź, nic się nie stanie.

Look.

Zobacz.

The water's stiff.

Woda jest sztywna.

Bambi: Yippee!

Bambi: Juhu!

Thumper: Some fun,

Tuptuś: Trochę zabawy

huh, Bambi?

co nie, Bambi?

Come on. Get up.

No dalej, wstawaj.

Like this.

Właśnie tak.

Ha ha. No, no, no.

Ha ha. Nie, nie, nie.

AS: I walked out of there

AS: Wyszedłem stamtąd

wide-eyed with wonder.

szczerze zdziwiony.

And that's what I think the magic ingredient is,

I to właśnie uważam za ten magiczny składnik,

the secret sauce,

tajemniczy sos,

is can you invoke wonder.

to wywoływanie zdziwienia.

Wonder is honest, it's completely innocent.

Zdziwienie jest szczere, zupełnie niewinne.

It can't be artificially evoked.

Nie może być przywołane sztucznie.

For me, there's no greater ability

Według mnie nie ma większej umiejętności

than the gift of another human being giving you that feeling --

niż podarowanie drugiemu człowiekowi właśnie tego uczucia:

to hold them still just for a brief moment in their day

zatrzymać go na krótką chwilę w ciągu dnia

and have them surrender to wonder.

i sprawić, że się podda i zdziwi.

When it's tapped, the affirmation of being alive,

Kiedy się to uda, to potwierdzenie bycia żywym,

it reaches you almost to a cellular level.

dociera do ciebie niemal na poziomie komórek.

And when an artist does that to another artist,

I kiedy jeden artysta robi coś takiego drugiemu artyście,

it's like you're compelled to pass it on.

wtedy ma się niemal obowiązek podania tego dalej.

It's like a dormant command

To jest takim uśpionym nakazem,

that suddenly is activated in you, like a call to Devil's Tower.

który nagle aktywuje się w środku, jak wewnętrzne wezwanie.

Do unto others what's been done to you.

Rób innym, co zrobiono tobie.

The best stories infuse wonder.

Najlepsze historie wypełniają zdziwieniem.

When I was four years old,

Kiedy miałem cztery lata,

I have a vivid memory

żywo wspominam

of finding two pinpoint scars on my ankle

jak zauważyłem dwie małe blizny na kostce

and asking my dad what they were.

i zapytałem tatę, skąd one się tam wzięły.

And he said I had a matching pair like that on my head,

Powiedział, że mam drugą taką samą parę na głowie,

but I couldn't see them because of my hair.

ale nie mogę ich zobaczyć przez włosy.

And he explained that when I was born,

Wytłumaczył, że urodziłem się

I was born premature,

wcześniakiem,

that I came out much too early,

że przyszedłem na świat dużo za wcześnie,

and I wasn't fully baked;

że jeszcze nie byłem do końca wyrośnięty.

I was very, very sick.

Byłem bardzo, bardzo chory.

And when the doctor took a look at this yellow kid with black teeth,

Kiedy lekarz rzucił okiem na to żółte dziecko z czarnymi zębami,

he looked straight at my mom and said,

popatrzył na moją mamę i powiedział:

"He's not going to live."

„On tego nie przeżyje."

And I was in the hospital for months.

Spędziłem kilka miesięcy w szpitalu.

And many blood transfusions later,

Po kilku transfuzjach krwi

I lived,

żyłem nadal

and that made me special.

i to właśnie jest we mnie wyjątkowe.

I don't know if I really believe that.

Nie wiem, czy naprawdę w to wierzę.

I don't know if my parents really believe that,

Nie wiem, czy moi rodzice w to wierzą,

but I didn't want to prove them wrong.

ale nie chciałem, żeby się zawiedli.

Whatever I ended up being good at,

Cokolwiek będę robił w przyszłości,

I would strive to be worthy of the second chance I was given.

postaram się wykazać, że jestem godny tej drugiej szansy.

(Video) (Crying)

(Płacz)

Marlin: There, there, there.

Marlin: No już, już, już.

It's okay, daddy's here.

Nie bój się, tata jest tutaj.

Daddy's got you.

Tata się tobą zajmie.

I promise,

Obiecuję,

I will never let anything happen to you, Nemo.

że nie dopuszczę, żeby cokolwiek ci się stało, Nemo.

AS: And that's the first story lesson I ever learned.

AS: To właśnie była pierwsza historia, którą poznałem.

Use what you know. Draw from it.

Korzystajcie z tego, co znacie. Używajcie tego.

It doesn't always mean plot or fact.

Nie zawsze jest to fabuła albo fakt.

It means capturing a truth from your experiencing it,

Czasami chodzi o wychwycenie prawdy z własnego doświadczenia,

expressing values you personally feel

o wyrażenie wartości, co do których jest się przekonanym

deep down in your core.

głęboko w środku.

And that's what ultimately led me to speaking to you

I to właśnie to sprawiło, że mówię do was

here at TEDTalk today.

dzisiaj, podczas tego TEDTalk.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)