Kailash Satyarthi: How to make peace? Get angry

Tłumaczenie: Kacper Borowiecki Korekta: Rysia Wand

Today, I am going to talk about anger.

Dzisiaj chcę opowiedzieć wam o gniewie.

When I was 11,

W wieku 11 lat widziałem,

seeing some of my friends leaving the school

jak koledzy odchodzili ze szkoły,

because their parents could not afford textbooks

ponieważ ich rodziców nie było stać na podręczniki.

made me angry.

To mnie rozgniewało.

When I was 27,

Kiedy miałem 27 lat,

hearing the plight of a desperate slave father

poznałem losy zdesperowanego ojca,

whose daughter was about to be sold to a brothel

którego córkę sprzedano do burdelu.

made me angry.

To mnie rozgniewało.

At the age of 50,

W wieku 50 lat

lying on the street, in a pool of blood,

leżałem na ulicy w kałuży krwi

along with my own son,

obok mojego własnego syna.

made me angry.

To mnie rozgniewało.

Dear friends, for centuries we were taught anger is bad.

Drodzy przyjaciele, od zawsze wpajano nam, że gniew jest zły.

Our parents, teachers, priests --

Nasi rodzice, nauczyciele, księża,

everyone taught us how to control and suppress our anger.

każdy uczył nas, jak kontrolować i tłumić gniew.

But I ask why?

Pytam jednak - dlaczego?

Why can't we convert our anger for the larger good of society?

Czemu nie zamienić gniewu w większe dobro dla ludzi?

Why can't we use our anger

Czemu nie użyć gniewu w walce ze złem tego świata?

to challenge and change the evils of the world?

That I tried to do.

To próbowałem zrobić.

Friends,

Przyjaciele,

most of the brightest ideas came to my mind out of anger.

większość moich najlepszych pomysłów wzięła się z gniewu.

Like when I was 35 and sat in a locked-up, tiny prison.

Jak wtedy, kiedy miałem 35 lat i siedziałem zamknięty w więzieniu.

The whole night, I was angry.

Byłem wściekły całą noc.

But it has given birth to a new idea.

Ten gniew zrodził jednak nowy pomysł.

But I will come to that later on.

Wrócę jednak do tego później.

Let me begin with the story of how I got a name for myself.

Pozwólcie mi zacząć od opowieści o tym, jak zdobyłem imię.

I had been a big admirer of Mahatma Gandhi since my childhood.

Od dzieciństwa byłem zwolennikiem Mahatmy Gandhiego.

Gandhi fought and lead India's freedom movement.

Gandhi walczył i przewodził indyjskiemu ruchowi niepodległościowemu.

But more importantly,

Co jednak ważniejsze

he taught us how to treat the most vulnerable sections,

nauczył nas, jak traktować najbardziej narażonych ludzi,

the most deprived people, with dignity and respect.

osoby najbardziej poszkodowane, z godnością i szacunkiem.

And so, when India was celebrating

Kiedy więc Indie świętowały

Mahatma Gandhi's birth centenary in 1969 --

rocznicę urodzin Gandhiego w 1969 roku,

at that time I was 15 --

miałem wtedy piętnaście lat,

an idea came to my mind.

wpadłem na pewien pomysł.

Why can't we celebrate it differently?

A może świętować to inaczej?

I knew, as perhaps many of you might know,

Wiedziałem, tak jak pewnie i część z was,

that in India, a large number of people are born in the lowest segment of caste.

że w Indiach mnóstwo ludzi rodzi się w niższych kastach.

And they are treated as untouchables.

Są traktowani jak niedotykalni.

These are the people --

Tym ludzion

forget about allowing them to go to the temples,

nie wolno wchodzić do świątyń,

they cannot even go into the houses and shops of high-caste people.

a nawet wchodzić do domów i sklepów ludzi z wyższej kasty.

So I was very impressed with the leaders of my town

Byłem zafascynowany liderami mojego miasta,

who were speaking very highly against the caste system and untouchability

którzy ostro przeciwstawiali się nietykalności i kastom,

and talking of Gandhian ideals.

opowiadali o pomysłach Gandhiego.

So inspired by that, I thought, let us set an example

Zainspirowany tym chciałem dać przykład,

by inviting these people to eat food cooked and served

zapraszając tych ludzi na jedzenie ugotowane i serwowane

by the untouchable community.

przez kastę nietykalnych.

I went to some low-caste, so-called untouchable, people,

Poszedłem do ludzi z niskiej kasty, tak zwanych "niedotykalnych",

tried to convince them, but it was unthinkable for them.

chciałem ich przekonać, ale dla nich było to nie do pomyślenia.

They told me, "No, no. It's not possible. It never happened."

Mówili mi: "To niemożliwe. To się nigdy nie stanie".

I said, "Look at these leaders,

Tłumaczyłem: "Popatrzcie na liderów,

they are so great, they are against untouchability.

są wspaniali, występują przeciwko niedotykalności.

They will come. If nobody comes, we can set an example."

Przyjdą. Jeśli nikt nie przyjdzie, możemy dać im przykład".

These people thought that I was too naive.

Uznali, że jestem zbyt naiwny.

Finally, they were convinced.

Ostatecznie się przekonali.

My friends and I took our bicycles and invited political leaders.

Wraz z przyjaciółmi wsiedliśmy na rowery i zaprosiliśmy przywódców politycznych.

And I was so thrilled, rather, empowered

Byliśmy zachwyceni, poczuliśmy swoją moc,

to see that each one of them agreed to come.

kiedy widzieliśmy, że każdy z nich się zgodził.

I thought, "Great idea. We can set an example.

Pomyślałem: "Świetny pomysł. Możemy dać przykład.

We can bring about change in the society."

Możemy doprowadzić do zmian w społeczeństwie".

The day has come.

Nadszedł ten dzień.

All these untouchables, three women and two men,

Wszyscy niedotykalni, trzy kobiety i dwoje mężczyzn,

they agreed to come.

zgodziło się przyjść.

I could recall that they had used the best of their clothes.

Założyli swoje najlepsze ubrania.

They brought new utensils.

Kupili nowe naczynia.

They had taken baths hundreds of times

Brali kąpiel setki razy,

because it was unthinkable for them to do.

ponieważ sytuacja była dla nich niewyobrażalna.

It was the moment of change.

To był moment zmiany.

They gathered. Food was cooked.

Zebraliśmy się. Jedzenie było gotowe.

It was 7 o'clock.

Była dziewiętnasta.

By 8 o'clock, we kept on waiting,

Czekaliśmy do dwudziestej,

because it's not very uncommon that the leaders become late,

bo politycy często się spóźniają

for an hour or so.

o godzinę czy coś.

So after 8 o'clock, we took our bicycles and went to these leaders' homes,

Po 20:00 wsiedliśmy na rowery i ruszyliśmy do domów tych liderów,

just to remind them.

aby im o nas przypomnieć.

One of the leader's wives told me,

Żona jednego z nich powiedziała mi:

"Sorry, he is having some headache, perhaps he cannot come."

"Przepraszam, ale męża boli głowa, chyba nie będzie mógł przyjść".

I went to another leader

Pojechałem do drugiego lidera

and his wife told me, "Okay, you go, he will definitely join."

i jego żona powiedziała mi: "Wracajcie, on na pewno przyjdzie".

So I thought that the dinner will take place,

Pomyślałem, że kolacja dojdzie do skutku,

though not at that large a scale.

nawet jeśli będzie w mniejszej skali.

I went back to the venue, which was a newly built Mahatma Gandhi Park.

Wróciłem na miejsce spotkania, do nowo wybudowanego Parku Gandhiego.

It was 10 o'clock.

Była dwudziesta druga.

None of the leaders showed up.

Żaden z liderów się nie pokazał.

That made me angry.

To mnie rozgniewało.

I was standing, leaning against Mahatma Gandhi's statue.

Stałem oparty o pomnik Gandhiego.

I was emotionally drained, rather exhausted.

Byłem emocjonalnie wyczerpany, wycieńczony.

Then I sat down where the food was lying.

Usiadłem przy jedzeniu.

I kept my emotions on hold.

Trzymałem swoje uczucia na wodzy.

But then, when I took the first bite,

Jednak po pierwszym kęsie

I broke down in tears.

wybuchnąłem płaczem.

And suddenly I felt a hand on my shoulder.

Nagle poczułem czyjąś rękę na ramieniu.

And it was the healing, motherly touch of an untouchable woman.

To było jak uzdrowienie, matczyny dotyk nietykalnej kobiety.

And she told me, "Kailash, why are you crying?

Zapytała mnie: "Kailash, czemu płaczesz?

You have done your bit.

Zrobiłeś swoje.

You have eaten the food cooked by untouchables,

Zjadłeś jedzenie przygotowane przez niedotykalnych.

which has never happened in our memory."

Coś takiego nie miało miejsca nigdy wcześniej".

She said, "You won today."

Mówiła: "Dzisiaj to ty zwyciężyłeś".

And my friends, she was right.

Moi przyjaciele przyznali jej rację.

I came back home, a little after midnight,

Wróciłem do domu chwilę po północy.

shocked to see that several high-caste elderly people

Wstrząsnął mną widok kilku starszych ludzi z wysokiej kasty

were sitting in my courtyard.

siedzących na moim podwórku.

I saw my mother and elderly women were crying

Zobaczyłem zapłakaną matkę i inne kobiety.

and they were pleading to these elderly people

Błagały tych starców,

because they had threatened to outcaste my whole family.

którzy grozili, że usuną nas z kasty.

And you know, outcasting the family is the biggest social punishment

Usunięcie rodziny z kasty jest największą karą,

one can think of.

jaką można sobie wyobrazić.

Somehow they agreed to punish only me, and the punishment was purification.

Jakoś zgodzili się, by ukarać tylko mnie, moją karą miała być puryfikacja.

That means I had to go 600 miles away from my hometown

Miałem wyjechać o 1000 kilometrów od domu

to the River Ganges to take a holy dip.

i dotrzeć do rzeki Ganges, aby wziąć świętą kąpiel.

And after that, I should organize a feast for priests, 101 priests,

Następnie miałem wydać ucztę dla 101 kapłanów,

wash their feet and drink that water.

umyć im stopy i wypić zużytą wodę.

It was total nonsense,

To była całkowita bzdura.

and I refused to accept that punishment.

Nie zgodziłem się na przyjęcie kary.

How did they punish me?

Jak mnie ukarali?

I was barred from entering into my own kitchen and my own dining room,

Nie mogłem wchodzić do własnej kuchni, do własnej jadalni.

my utensils were separated.

Moje naczynia zostały oddzielone.

But the night when I was angry, they wanted to outcaste me.

Tej nocy, kiedy byłem zły, chcieli wyrzucić mnie z kasty.

But I decided to outcaste the entire caste system.

Ja zaś zdecydowałem, że wyrzucę cały system kast.

(Applause)

(Brawa)

And that was possible because the beginning would have been

Było to możliwe, bo na początek musiałem zmienić nazwisko,

to change the family name, or surname,

because in India, most of the family names are caste names.

jako że w Indiach większość nazwisk pochodzi od kast.

So I decided to drop my name.

Zdecydowałem się porzucić nazwisko.

And then, later on, I gave a new name to myself: Satyarthi,

Później nadałem sobie nowe: Satyarthi.

that means, "seeker of truth."

To oznacza "poszukiwacz prawdy".

(Applause)

(Brawa)

And that was the beginning of my transformative anger.

To był początek transformacji mojego gniewu.

Friends, maybe one of you can tell me,

Czy ktoś z was mógłby mi powiedzieć,

what was I doing before becoming a children's rights activist?

kim byłem, zanim zostałem działaczem na rzecz praw dzieci?

Does anybody know?

Czy ktoś wie?

No.

Nikt.

I was an engineer, an electrical engineer.

Byłem inżynierem. Inżynierem energetykiem.

And then I learned how the energy

Dowiedziałem się, jak energia

of burning fire, coal,

pochodząca z ognia i węgla,

the nuclear blast inside the chambers,

paliwo atomowe wewnątrz reaktora,

raging river currents,

szalejące prądy rzeczne

fierce winds,

i gwałtowne wiatry

could be converted into the light and lives of millions.

można zmienić w światło i życie dla milionów ludzi.

I also learned how the most uncontrollable form of energy

Dowiedziałem się też,

jak wykorzystać najbardziej nieokiełznaną formę energii

could be harnessed for good and making society better.

dla dobra całego społeczeństwa.

So I'll come back to the story of when I was caught in the prison:

Wrócę do historii o tym, jak mnie uwięziono.

I was very happy freeing a dozen children from slavery,

Byłem bardzo szczęśliwy, uwalniając setki dzieci z niewoli,

handing them over to their parents.

przekazując je rodzicom.

I cannot explain my joy when I free a child.

Nie mogę opisać szczęścia, które czuję, uwalniając dziecko.

I was so happy.

Byłem taki szczęśliwy.

But when I was waiting for my train to come back to my hometown, Delhi,

Kiedy jednak czekałem na pociąg, aby wrócić do rodzinnego Delhi,

I saw that dozens of children were arriving;

zobaczyłem przyjazd dziesiątek dzieci,

they were being trafficked by someone.

które były przedmiotem handlu.

I stopped them, those people.

Zatrzymałem tych ludzi.

I complained to the police.

Zawiadomiłem policję.

So the policemen, instead of helping me,

Policjanci, zamiast mi pomóc,

they threw me in this small, tiny shell, like an animal.

wrzucili mnie do tej maleńkiej celi, jak zwierzę.

And that was the night of anger

Była to noc gniewu,

when one of the brightest and biggest ideas was born.

podczas której narodził się jeden z moich najlepszych pomysłów.

I thought that if I keep on freeing 10 children, and 50 more will join,

Jeśli uwolnię 10 dzieci, a na ich miejsce przyjdzie pięćdziesiąt,

that's not done.

to nic nie zrobiłem.

And I believed in the power of consumers,

Uwierzyłem w siłę odbiorców.

and let me tell you that this was the first time

Wydaje mi się, że wtedy po raz pierwszy

when a campaign was launched by me or anywhere in the world,

zrobiono na świecie kampanię,

to educate and sensitize the consumers

aby edukować i uwrażliwiać konsumentów,

to create a demand for child-labor-free rugs.

aby stworzyć popyt na świat bez pracy dzieci.

In Europe and America, we have been successful.

W Europie i Ameryce odnieśliśmy sukces.

And it has resulted in a fall in child labor

To spowodowało ograniczenie pracy dzieci

in South Asian countries by 80 percent.

w krajach południowej Azji o 80%.

(Applause)

(Brawa)

Not only that, but this first-ever consumer's power, or consumer's campaign

Co więcej pierwszy raz energia klientów, kampania konsumencka,

has grown in other countries and other industries,

zadziałała w innych krajach i gałęziach przemysłu,

maybe chocolate, maybe apparel, maybe shoes -- it has gone beyond.

czekoladzie, odzieży, butach i tak dalej.

My anger at the age of 11,

Mój gniew w wieku 11 lat,

when I realized how important education is for every child,

kiedy zrozumiałem znaczenie edukacji dla każdego dziecka,

I got an idea to collect used books and help the poorest children.

wymyśliłem, aby zebrać używane książki i pomóc najbiedniejszym dzieciom.

I created a book bank at the age of 11.

Założyłem bank książek w wieku 11 lat.

But I did not stop.

Ale nie zatrzymałem się.

Later on, I cofounded

Później współtworzyłem

the world's single largest civil society campaign for education

największą akcję środowiska obywatelskiego na rzecz edukacji na świecie.

that is the Global Campaign for Education.

Global Campaign for Education.

That has helped in changing the whole thinking towards education

Ta organizacja pomogła w zmianie całego myślenia o edukacji

from the charity mode to the human rights mode,

z modelu charytatywnego do modelu praw człowieka

and that has concretely helped the reduction of out-of-school children

i pomogła w zmniejszeniu liczby dzieci nie chodzących do szkoły

by half in the last 15 years.

o połowę w ciągu ostatnich 15 lat.

(Applause)

(Brawa)

My anger at the age of 27,

Mój gniew w wieku 27 lat,

to free that girl who was about to be sold to a brothel,

chęć uwolnienia dziewczynki, która miała trafić do burdelu,

has given me an idea

dała mi pomysł

to go for a new strategy of raid and rescue,

przejścia do nowej strategii działania i ratowania,

freeing children from slavery.

uwalniania dzieci z niewolnictwa.

And I am so lucky and proud to say that it is not one or 10 or 20,

Jestem dumny i szczęśliwy, bo mogę stwierdzić,

but my colleagues and I have been able to physically liberate 83,000 child slaves

że razem z kolegami uwolniliśmy 83 000 młodocianych niewolników

and hand them over back to their families and mothers.

i oddaliśmy je matkom i rodzinom.

(Applause)

(Brawa)

I knew that we needed global policies.

Wiem, że potrzebujemy globalnych standardów.

We organized the worldwide marches against child labor

Zorganizowaliśmy międzynarodowe protesty przeciwko pracy dzieci,

and that has also resulted in a new international convention

których efektem była nowa międzynarodowa konwencja

to protect the children who are in the worst forms.

mająca na celu ochronę dzieci w najgorszej sytuacji.

And the concrete result was that the number of child laborers globally

Twarde dowody pokazują, że liczba pracujących dzieci na świecie

has gone down by one third in the last 15 years.

zmniejszyła się o jedną trzecią w ciągu ostatnich 15 lat.

(Applause)

(Brawa)

So, in each case,

Każdy z tych przypadków

it began from anger,

zaczyna się od gniewu,

turned into an idea,

który zmienia w pomysł

and action.

i działanie.

So anger, what next?

Więc gniew, a co dalej?

Idea, and --

Pomysł i...

Audience: Action

Widownia: Działanie.

Kailash Satyarthi: Anger, idea, action. Which I tried to do.

KS: Gniew, pomysł, działanie. To właśnie próbowałem zrobić.

Anger is a power, anger is an energy,

Gniew to moc, gniew to energia,

and the law of nature is that energy

a według praw natury

can never be created and never be vanished, can never be destroyed.

energii nie da się stworzyć ani jej unicestwić.

So why can't the energy of anger be translated and harnessed

Czemu więc nie wykorzystać energi gniewu

to create a better and beautiful world, a more just and equitable world?

do stworzenia lepszego świata, bardziej sprawiedliwego i słusznego?

Anger is within each one of you,

Gniew jest w każdym z was.

and I will share a secret for a few seconds:

Podzielę się z wami pewną tajemnicą:

that if we are confined in the narrow shells of egos,

jeśli ogranicza nas własne ego,

and the circles of selfishness,

jeśli tkwimy w egoizmie,

then the anger will turn out to be hatred, violence, revenge, destruction.

nasz gniew zamieni się w nienawiść, przemoc, zemstę i niszczenie.

But if we are able to break the circles,

Jeśli jednak wyzwolimy się z tego,

then the same anger could turn into a great power.

będzie można zamienić tę samą energię w wielką siłę.

We can break the circles by using our inherent compassion

Będzie można przerwać błędne koło, używając wrodzonego współczucia

and connect with the world through compassion to make this world better.

i przez współczucie połączyć się i ulepszyć świat.

That same anger could be transformed into it.

Ten sam gniew można zmienić w siłę.

So dear friends, sisters and brothers, again, as a Nobel Laureate,

Drodzy przyjaciele, jeszcze raz, jako laureat nagrody Nobla,

I am urging you to become angry.

wzywam was do gniewu.

I am urging you to become angry.

Wzywam was do gniewu.

And the angriest among us

A najbardziej rozgniewany wśród nas

is the one who can transform his anger into idea and action.

to ten, który może przekształcić swój gniew w pomysł i działanie.

Thank you so much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)

Chris Anderson: For many years, you've been an inspiration to others.

Chris Anderson: Przez wiele lat byłeś inspiracją dla innych.

Who or what inspires you and why?

Kto lub co inspiruje ciebie i dlaczego?

KS: Good question.

KS: Dobre pytanie.

Chris, let me tell you, and that is the truth,

Prawda jest taka,

each time when I free a child,

że przy każde uwolnione dziecko,

the child who has lost all his hope that he will ever come back to his mother,

które straciło nadzieję na powrót do matki,

the first smile of freedom,

jego pierwszy uśmiech wolności,

and the mother who has lost all hope

i matka, która straciła nadzieję,

that the son or daughter can ever come back and sit in her lap,

że jej kiedykolwiek weźmie to dziecko na kolana,

they become so emotional

oboje tak mocno to przeżywają,

and the first tear of joy rolls down on her cheek,

że kiedy pierwsza łza szczęścia spływa jej po policzku,

I see the glimpse of God in it -- this is my biggest inspiration.

to widzę w niej obraz Boga; to moja największa inspiracja.

And I am so lucky that not once, as I said before, but thousands of times,

Jestem szczęściarzem, że nie raz, ale tysiące razy

I have been able to witness my God in the faces of those children

widziałem mojego Boga na twarzach tych dzieci.

and they are my biggest inspirations.

To moja największa inspiracja.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)