Dave Eggers: 2008 TED Prize wish: Once Upon a School

Tłumaczenie: Marcin Konkel Korekta: Rysia Wand

Thank you so much everyone from TED, and Chris and Amy in particular.

Dziękuję wszystkim z TED, w szczególności Chrisowi i Amy.

I cannot believe I'm here.

Nie mogę uwierzyć, że tu jestem.

I have not slept in weeks.

Nie spałem od tygodni.

Neil and I were sitting there comparing how little we've slept

Licytowalismy się z Neilem, który z nas mniej spał ostatnio.

in anticipation for this. I've never been so nervous --

Jestem strasznie zdenerwowany.

and I do this when I'm nervous, I just realized. (Laughter)

Robię wtedy tak, właśnie to zauważyłem.

So, I'm going to talk about sort of what we did at this organization

Opowiem, co zrobiliśmy w organizacji

called 826 Valencia, and then I'm going to talk

zwanej 826 Valencia, a następnie o tym,

about how we all might join in and do similar things.

jak się przyłączyć i robić podobne rzeczy.

Back in about 2000, I was living in Brooklyn,

W roku 2000 mieszkałem na Brooklynie.

I was trying to finish my first book,

Próbowałem skończyć pierwszą książkę,

I was wandering around dazed every day

błąkałem się nieprzytomnie każdego dnia,

because I wrote from 12 a.m. to 5 a.m.

bo pisałem od północy do 5 rano.

So I would walk around in a daze during the day.

Za dnia snułem się półprzytomny.

I had no mental acuity to speak of during the day, but I had flexible hours.

Brakowało mi bystrości umysłu, ale miałem elastyczne godziny pracy.

In the Brooklyn neighborhood that I lived in, Park Slope,

W Park Slope, części Brooklynu gdzie mieszkałem,

there are a lot of writers --

mieszka wielu pisarzy.

it's like a very high per capita ratio

Bardzo wysoki stosunek per-capita

of writers to normal people.

pisarzy do normalnych ludzi.

Meanwhile, I had grown up around a lot of teachers.

Dorastałem wśród nauczycieli.

My mom was a teacher, my sister became a teacher

Moja mama była nauczycielką, siostra także,

and after college so many of my friends went into teaching.

wielu kolegów z college'u zaczęło uczyć.

And so I was always hearing them talk about their lives

Wciąż mówili o swoim życiu

and how inspiring they were,

ile im daje inspiracji.

and they were really sort of the most hard-working

Byli to najbardziej pracowici

and constantly inspiring people I knew.

i niezmiennie inspirujący ludzie, jakich znałem.

But I knew so many of the things they were up against,

Wiedziałem, jak wiele spotyka ich trudności,

so many of the struggles they were dealing with.

problemów, z którymi musieli sobie radzić.

And one of them was that so many of my friends

Wielu kolegów narzekało,

that were teaching in city schools were having trouble

że ucząc w miejskich szkołach mają trudności

with their students keeping up at grade level,

z uczniami nie nadążającymi za poziomem klasy,

in their reading and writing in particular.

zwłaszcza w czytaniu i pisaniu.

Now, so many of these students had come from households

Wielu uczniów pochodzi z domów,

where English isn't spoken in the home,

gdzie nie mówi sie po angielsku,

where a lot of them have different special needs,

wielu ma różne specjalne potrzeby,

learning disabilities. And of course they're working in schools

problemy z nauką. Oczywiście te szkoły

which sometimes and very often are under-funded.

są bardzo często niedofinansowane.

And so they would talk to me about this and say,

Opowiadali mi o tym i mówili:

"You know, what we really need is just more people,

"Potrzeba więcej ludzi,

more bodies, more one-on-one attention,

więcej pracy sam na sam z uczniami,

more hours, more expertise from people

więcej godzin, więcej osób biegłych językowo,

that have skills in English and can work with these students one-on-one."

gotowych pracować z uczniami sam na sam."

Now, I would say, "Well, why don't you just work with them one-on-one?"

Pytałem: "Dlaczego wy nie pracujecie z nimi sam na sam?"

And they would say, "Well, we have five classes of 30 to 40 students each.

"Mamy 5 klas po 30, 40 studentów każda.

This can lead up to 150, 180, 200 students a day.

To daje 150, 180, 200 uczniów dziennie.

How can we possibly give each student

Jak poświęcić każdemu uczniowi

even one hour a week of one-on-one attention?"

choćby godzinę tygodniowo?"

You'd have to greatly multiply the workweek and clone the teachers.

Trzeba by wydłużyć tydzień i sklonować nauczycieli.

And so we started talking about this.

Zaczęliśmy o tym rozmawiać.

And at the same time,

Jednocześnie myślałem

I thought about this massive group of people I knew:

o wielkiej grupie znajomych:

writers, editors, journalists, graduate students,

pisarzach, redaktorach, dziennikarzach, absolwentach,

assistant professors, you name it.

docentach i innych.

All these people that had sort of flexible daily hours

Wszyscy mieli elastyczne godziny pracy

and an interest in the English word --

i zainteresowanie językiem.

I hope to have an interest in the English language,

Chciałbym mieć swój wkład w język angielski,

but I'm not speaking it well right now. (Laughter)

chociaż teraz nie za dobrze mówię.

I'm trying. That clock has got me.

Staram się. To przez ten zegar.

But everyone that I knew had an interest in the primacy of the written word

Wszyscy znajomi uznawali wyższość słowa pisanego

in terms of nurturing a democracy, nurturing an enlightened life.

w podtrzymywaniu demokracji i oświeconego życia.

And so they had, you know, their time

Mieli więc czas

and their interest, but at the same time

i zainteresowanie, ale jednocześnie

there wasn't a conduit that I knew of in my community

nie znałem kanału,

to bring these two communities together.

który połączyłby te dwie społeczności.

So when I moved back to San Francisco, we rented this building.

Wróciłem do San Francisco i wynajęliśmy budynek.

And the idea was to put McSweeney's --

Chcieliśmy, żeby McSweeney's Quarterly

McSweeney's Quarterly, that we published twice or three times a year,

wychodzący 2 - 3 razy do roku,

and a few other magazines --

i kilka innych magazynów

we were going to move it into an office for the first time.

przeniosły się po raz pierwszy do biura.

It used to be in my kitchen in Brooklyn.

Dotąd używaliśmy mojej kuchni na Brooklynie.

We were going to move it into an office,

Mieliśmy przenieść się do biura

and we were going to actually share space with a tutoring center.

i dzielić przestrzeń z centrum nauczania.

So we thought, "We'll have all these writers and editors and everybody --

Pomyśleliśmy: "Mamy tu pisarzy, redaktorów itp,

sort of a writing community -- coming into the office every day anyway,

którzy i tak codziennie przychodzą do biura.

why don't we just open up

Może by tak udostępnić

the front of the building for students to come in there after school,

front budynku po godzinach szkolnych

get extra help on their written homework,

na udzielanie pomocy z pracami domowymi,

so you have basically no border between these two communities?"

łącząc sprawnie te dwie społeczności?"

So the idea was that we would be

Pomysł polegał na tym,

working on whatever we're working on,

że pracujemy jak zwykle,

at 2:30 p.m. the students flow in and you put down what you're doing,

a o 14:30 przychodzą uczniowie. Odkładasz pracę,

or you trade, or you work a little bit later or whatever it is.

zamieniasz się z kimś lub pracujesz trochę dłużej.

You give those hours in the afternoon

Poświęcasz popołudnia

to the students in the neighborhood.

uczniom z sąsiedztwa.

So, we had this place, we rented it,

Mieliśmy wynajęte miejsce.

the landlord was all for it. We did this mural,

Właściciel nas popierał. Mieliśmy na ścianie

that's a Chris Ware mural, that basically explains the entire history

malowidło Chrisa Warea, wyjaśniające historię

of the printed word, in mural form -- it takes a long time

słowa drukowanego. Trzeba dużo czasu,

to digest and you have to stand in the middle of the road.

żeby je przyswoić i musisz stanąć na środku drogi.

So we rented this space.

Wynajęliśmy więc tę przestrzeń.

And everything was great except the landlord said,

Właściciel zaznaczył, że to przestrzeń przeznaczona

"Well, the space is zoned for retail; you have to come up with something.

handel detaliczny: "Musicie coś wymyślić.

You've gotta sell something.

Musicie coś sprzedawać.

You can't just have a tutoring center."

Samo centrum nauczania nie wystarczy."

So we thought, "Ha ha! Really!"

Pomyśleliśmy: "Ha ha ! Doprawdy!"

And we couldn't think of anything necessarily to sell,

Nie mogliśmy wymyślić żadnego towaru,

but we did all the necessary research.

ale przeprowadziliśmy badania.

It used to be a weight room, so there were rubber floors below,

Dawniej była tu siłownia, stąd gumowe podłogi,

acoustic tile ceilings and fluorescent lights.

dźwiękoszczelne płytki na sufitach, jarzeniówki.

We took all that down, and we found beautiful wooden floors,

Usunęlismy to i pod spodem znaleźliśmy

whitewashed beams and it had the look --

piękne drewniane podłogi i pobielone belki.

while we were renovating this place, somebody said,

Ktoś powiedział:

"You know, it really kind of looks like the hull of a ship."

"To wygląda jak kadłub statku."

And we looked around and somebody else said,

Rozejrzelismy się i ktoś dodał:

"Well, you should sell supplies to the working buccaneer." (Laughter)

"Tu powinien być sklep do piratów".

And so this is what we did. So it made everybody laugh,

Wszystkich to rozbawiło.

and we said, "There's a point to that.

Uznaliśmy, że to ma sens.

Let's sell pirate supplies." This is the pirate supply store.

Niech to będzie sklep dla piratów.

You see, this is sort of a sketch I did on a napkin.

Zrobiłem szkic na serwetce,

A great carpenter built all this stuff and you see,

a wspaniały cieśla wszystko zbudował.

we made it look sort of pirate supply-like.

Wygląda odpowiednio.

Here you see planks sold by the foot

Tutaj sprzedajemy deski na metry,

and we have supplies to combat scurvy.

mamy środki do zwalczania szkorbutu,

We have the peg legs there, that are all handmade and fitted to you.

drewniane nogi, wykonywane ręcznie na miarę,

Up at the top, you see the eyepatch display,

a u góry wystawa przepasek na oczy:

which is the black column there for everyday use

czarna na codzień, tradycyjna,

for your eyepatch, and then you have the pastel

wersje pastelowe

and other colors for stepping out at night --

i inne kolory na wieczór,

special occasions, bar mitzvahs and whatever.

specjalne okazje, bar mitzwy itp.

So we opened this place. And this is a vat

Otworzyliśmy sklep. To jest beczka,

that we fill with treasures that students dig in.

którą wypełniają skarby znalezione przez uczniów:

This is replacement eyes in case you lose one.

zapasowe oczy na wypadek, gdybyście jedno zgubili;

These are some signs that we have all over the place:

Tu są znaki rozwieszone w pomieszczeniu:

"Practical Joking with Pirates."

"Kawały do robienia piratom."

While you're reading the sign, we pull a rope behind the counter

Kiedy czytasz ten znak, my ciągniemy linę za kasą

and eight mop heads drop on your head.

i osiem mopów spada ci na głowę.

That was just my one thing -- I said we had to have something that drops on people's heads.

To był mój pomysł, żeby koniecznie coś spadało ludziom na głowę.

It became mop heads. And this is the fish theater,

Wybraliśmy mopy. A to jest teatr rybek,

which is just a saltwater tank with three seats,

czyli po prostu zbiornik ze słoną wodą i 3 krzesła,

and then right behind it we set up this space,

a tuż za nim ta przestrzeń,

which was the tutoring center.

czyli centrum nauczania.

So right there is the tutoring center,

Tu jest centrum nauczania,

and then behind the curtain were the McSweeney's offices,

a z tyłu biura McSweeney's,

where all of us would be working on the magazine and book editing and things like that.

gdzie mieliśmy pracować nad magazynem, książkami itp.

The kids would come in --

Dzieci miały przychodzić

or we thought they would come in. I should back up.

tak przynajmniej sądziliśmy. Muszę się cofnąć.

We set the place up, we opened up, we spent months and months

Urządziliśmy się, otworzyliśmy.

renovating this place.

Remont zajął długie miesiące.

We had tables, chairs, computers, everything.

Mieliśmy stoły, krzesła, komputery, wszystko.

I went to a dot-com auction at a Holiday Inn in Palo Alto

Z aukcji dot-com w Holiday Inn w Palo Alto

and I bought 11 G4s with a stroke of a paddle.

przywiozłem 11 G4 za jednym zamachem.

Anyway, we bought 'em, we set everything up and then we waited.

Wszystko podłączyliśmy i czekaliśmy.

It was started with about 12 of my friends,

Zacząłem z 12 kolegami,

people that I had known for years that were writers in the neighborhood.

których znałem od lat, pisarzami z sąsiedztwa.

And we sat. And at 2:30 p.m. we put a sandwich board out on the front sidewalk

Siedzimy. O 14:30 postawiliśmy reklamę na chodniku:

and it just said, "Free Tutoring for Your English-Related

"Darmowe korepetycje: angielski i wypracowania.

and Writing-Related Needs -- Just Come In, It's All Free."

Wejdź, wszystko za darmo."

And we thought, "Oh, they're going to storm the gates,

Myśleliśmy: "Będą sztormować bramy,

they're gonna love it." And they didn't.

pokochają to." Nie pokochali.

And so we waited, we sat at the tables, we waited and waited.

Siedzimy przy stolikach, czekamy.

And everybody was becoming very discouraged

Wszystkich ogarnia zniechęcenie

because it was weeks and weeks that we waited, really, where nobody came in.

bo mijały tygodnie, a nikt nie przychodził.

And then somebody alerted us to the fact

Wtedy ktoś zwrócił uwagę,

that maybe there was a trust gap,

że może chodzi o brak zaufania,

because we were operating behind a pirate supply store. (Laughter)

bo funkcjonujemy za sklepem dla piratów.

We never put it together, you know?

Jakoś nigdy tych faktów nie zestawiliśmy.

And so then, around that time, I persuaded a woman named Nineveh Caligari,

W tym czasie namówiłem Nineveh Caligari

a longtime San Francisco educator --

wieloletnią wychowawczynię z San Francisco

she was teaching in Mexico City,

Uczyła w Mexico City,

she had all the experience necessary,

miała niezbędne doświadczenie,

knew everything about education,

wiedziała wszystko o nauczaniu,

was connected with all the teachers and community members in the neighborhood --

znała wszystkich nauczycieli i mieszkańców z okolicy.

I convinced her to move up from Mexico City where she was teaching.

Przekonałem ją, żeby przeprowadziła się do nas

She took over as executive director.

i zajęła stanowisko dyrektora.

Immediately, she made the inroads with the teachers

Natychmiast nawiązała znajomości z nauczycielami,

and the parents and the students and everything,

rodzicami i uczniami,

and so suddenly it was actually full every day.

i nagle zrobiło się pełno każdego dnia.

And what we were trying to offer every day

Próbowaliśmy oferować co dzień

was one-on-one attention.

uwagę sam na sam.

The goal was to have a one-to-one ratio with every one of these students.

Chcieliśmy, żeby na każdego studenta przypadał jeden korepetytor.

You know, it's been proven

Zostało udowodnione,

that 35 to 40 hours a year with one-on-one attention,

że 35 do 40 godzin rocznie poświęcania uwagi sam na sam

a student can get one grade level higher.

pomaga podnieść oceny o jeden stopień.

And so most of these students, English is not spoken in the home.

Wielu z tych ucznów nie mówi po angielsku w domu.

They come there, many times their parents --

Przychodzą tutaj, nierzadko z rodzicami.

you can't see it, but there's a church pew

Nie widać, ale jest tam ława kościelna,

that I bought in a Berkeley auction right there --

którą kupiłem na aukcji w Berkeley.

the parents will sometimes watch while their kids are being tutored.

Rodzice czasem przyglądają się korepetycjom.

So that was the basis of it,

Podstawą wszystkiego

was one-on-one attention.

była uwaga sam na sam.

And we found ourselves full every day with kids.

Nagle codziennie oblegały nas dzieci.

If you're on Valencia Street within those few blocks at around 2 p.m.,

Jeśli znajdziesz się w okolicy około 14:00

2:30 p.m., you will get run over, often,

możesz zostać stratowany

by the kids and their big backpacks, or whatever, actually running to this space,

przez pędzące dzieci z dużymi plecakami.

which is very strange, because it's school, in a way.

W sumie to dziwne, bo przecież to rodzaj szkoły.

But there was something psychological happening there

Ale zaszło coś psychologicznego,

that was just a little bit different.

co trochę się jednak różniło.

And the other thing was, there was no stigma.

Poza tym nasze zajęcia nie piętnowały.

Kids weren't going into the "Center-for-Kids-That-Need-More-Help,"

Dzieci nie chodziły do "Centrum-dla-Dzieci-Potrzebujących-Pomocy"

or something like that. It was 826 Valencia.

To była Valencia 826.

First of all, it was a pirate supply store, which is insane.

Po pierwsze, to był sklep z zaopatrzeniem dla piratów, wariactwo.

And then secondly, there's a publishing company in the back.

Po drugie, na tyłach jest firma wydawnicza.

And so our interns were actually working

W ten sposób nasi praktykanci pracowali

at the same tables very often,

bardzo często przy tych samych stołach,

and shoulder-to-shoulder, computer-next-to-computer with the students.

ramię w ramię, komputer obok komputera z uczniami.

And so it became a tutoring center --

Miejsce to stało się centrum nauczania.

publishing center, is what we called it --

Nazywaliśmy to centrum wydawniczym

and a writing center.

i centrum pisarskim.

They go in, and they might be working with a high school student

Można pracować z licealistą piszącym książkę,

actually working on a novel -- because we had very gifted kids, too.

bo mieliśmy także bardzo zdolne dzieci.

So there's no stigma.

Zatem nie ma piętna.

They're all working next to each other. It's all a creative endeavor.

Wszyscy pracują obok siebie. Pracują twórczo.

They're seeing adults. They're modeling their behavior.

Widzą dorosłych. Wzorują sie na nich.

These adults, they're working in their field.

Ci dorośli pracują w swoich dziedzinach.

They can lean over, ask a question of one of these adults

Można nachylić się i zadać któremuś pytanie

and it all sort of feeds on each other.

i wszystko ze sobą współdziała.

There's a lot of cross-pollination. The only problem,

Mamy dużo zapylania krzyżowego.

especially for the adults working at McSweeney's

Ku niezadowoleniu pracowników McSweeney's,

who hadn't necessarily bought into all of this when they signed up,

którzy niekoniecznie pisali się na to wszystko podejmując pracę,

was that there was just the one bathroom. (Laughter)

mieliśmy tylko jedną łazienkę.

With like 60 kids a day, this is a problem.

Przy 60 dzieciach dziennie to problem.

But you know, there's something about the kids finishing their homework

Jest coś w dzieciach kończących pracę domową

in a given day, working one-on-one, getting all this attention --

obdarzonych całą tą uwagą.

they go home, they're finished. They don't stall.

Idą do domu i mają wszystko zrobione. Nie ociągają się,

They don't do their homework in front of the TV.

nie odrabiają lekcji przed telewizorem.

They're allowed to go home at 5:30 p.m., enjoy their family,

Mogą wrócić do domu o 17:30, cieszyć się rodziną,

enjoy other hobbies, get outside, play.

uprawiać hobby, wyjść, bawić się.

And that makes a happy family.

To tworzy szczęśliwą rodzinę.

A bunch of happy families in a neighborhood is a happy community.

Szczęśliwe rodziny tworzą szczęśliwe społeczności.

A bunch of happy communities tied together is a happy city and a happy world.

Szczęśliwe społeczności tworzą szczęśliwe miasto i szczęśliwy świat.

So the key to it all is homework! (Laughter) (Applause)

Kluczem do wszystkiego jest praca domowa!

There you have it, you know -- one-on-one attention.

Teraz już wiecie -- uwaga sam na sam.

So we started off with about 12 volunteers,

Zaczynaliśmy z 12 wolontariuszami,

and then we had about 50,

potem mieliśmy około 50.

and then a couple hundred.

Następnie kilka setek.

And we now have 1,400 volunteers on our roster.

Teraz mamy 1400 wolontariuszy na liście.

And we make it incredibly easy to volunteer.

Bardzo ułatwiamy sprawę wolontariuszom.

The key thing is, even if you only have a couple of hours a month,

Nawet jeśli masz tylko kilka godzin w miesiącu,

those two hours shoulder-to-shoulder,

te dwie godziny ramię w ramię,

next to one student, concentrated attention,

obok jednego ucznia, skoncentrowana uwaga,

shining this beam of light on their work,

rzucanie światła na ich pracę,

on their thoughts and their self-expression,

na ich myśli i autoekspresję,

is going to be absolutely transformative,

potrafi mnóstwo zmienić,

because so many of the students have not had that ever before.

bo tak wielu uczniów tego wcześniej nie miało.

So we said, "Even if you have two hours one Sunday every six months,

"Nawet jeśli masz 2 godziny w niedzielę co 6 miesięcy,

it doesn't matter. That's going to be enough."

nie ma problemu. To wystarczy."

So that's partly why the tutor corps grew so fast.

Dzięki temu grupa korepetytorów rosła tak szybko.

Then we said, "Well, what are we

Zaczęlismy myśleć, co zrobić

going to do with the space during the day,

z przestrzenią podczas dnia,

because it has to be used before 2:30 p.m.?"

bo trzeba ją wykorzystać przed 14:30.

So we started bringing in classes during the day.

Zaczeliśmy więc organizować zajęcia dzienne.

So every day, there's a field trip where they together create a book --

Co dzień przychodzą wycieczki szkolne i wspólnie tworzą książkę.

you can see it being typed up above.

Tu widać, jak się ją pisze.

This is one of the classes getting way too excited about writing.

To jedna z grup, za bardzo podekscytowana pisaniem.

You just point a camera at a class,

Kierujesz na nich kamerę

and it always looks like this.

i to zawsze tak wygląda.

So this is one of the books that they do.

To jest jedna z ich książek.

Notice the title of the book,

Zwróćcie uwagę na tytuł:

"The Book That Was Never Checked Out: Titanic."

"Książka, której nikt nie wypożyczył: Titanic."

And the first line of that book is, "Once there was a book named Cindy

Pierwsze zdanie: "Była raz sobie książka imieniem Cindy,

that was about the Titanic."

która była o Titanicu."

So, meanwhile, there's an adult in the back typing this up,

W międzyczasie dorosły to spisuje,

taking it completely seriously, which blows their mind.

zupełnie na poważnie, co ich zatyka.

So then we still had more tutors to use.

Mieliśmy coraz więcej nauczycieli.

This is a shot of just some of the tutors during one of the events.

To jest zdjęcie nauczycieli podczas jednych z zajęć.

The teachers that we work with --

Nauczyciele, z którymi współpracujemy,

and everything is different to teachers -- they tell us what to do.

wszystko jest dla nich inne, mówią nam, co robić.

We went in there thinking,

Weszliśmy tam z myślą:

"We're ultimately, completely malleable. You're going to tell us.

"Jesteśmy całkowicie plastyczni. Powiecie nam.

The neighborhood's going to tell us, the parents are going to tell us.

Rodzice nam powiedzą.

The teachers are going to tell us how we're most useful."

Nauczyciele powiedzą, w czym się najbardziej przydamy.

So then they said, "Why don't you come into the schools?

Zaproponowali, żebyśmy przychodzili do szkół.

Because what about the students that wouldn't come to you,

Co zrobić ze studentami, którzy nie przyjdą do was,

necessarily, who don't have really active parents that are bringing them in,

których rodzice sami nie przyprowadzą,

or aren't close enough?" So then we started saying,

lub mieszkają za daleko. Odpowiedzieliśmy:

"Well, we've got 1,400 people on our tutor roster.

"Mamy 1400 osób na liście nauczycieli.

Let's just put out the word." A teacher will say,

Rozgłośmy to. Nauczyciel mówił

"I need 12 tutors for the next five Sundays.

"Potrzebuję 12 korepetytorów na następne 5 niedziel.

We're working on our college essays. Send them in."

Pracujemy nad wypracowaniami. Przyślijcie ich."

So we put that out on the wire: 1,400 tutors.

Zamieściliśmy informację: 1400 nauczycieli.

Whoever can make it signs up. They go in about a half an hour before the class.

Kto może - zapisuje się. Przychodzą na pół godziny przed zajęciami.

The teacher tells them what to do,

Nauczyciel mówi im co i jak mają robić,

how to do it, what their training is, what their project is so far.

co potrafią, jak wygląda dotychczasowa praca.

They work under the teacher's guide,

Pracują pod nadzorem nauczyciela,

and it's all in one big room.

a wszystko w jednej dużej sali.

And that's actually the brunt of what we do is,

Na tym polega impet tego, co robimy.

people going straight from their workplace, straight from home,

Ludzie wprost z pracy czy z domu

straight into the classroom and

idą do klas

working directly with the students.

i pracują bezpośrednio z uczniami.

So then we're able to work with thousands and thousands of more students.

W ten sposób można pracować z tysiącami uczniów.

Then another school said, "Well, what if we

Inna szkoła zaproponowała,

just give you a classroom and you can staff it all day?"

że udostępni klasę naszym korepetytorom przez cały dzień.

So this is the Everett Middle School Writers' Room,

Tak powstał Pokój Pisarzy Gimnazjum Everett,

where we decorated it in buccaneer style.

który udekorowaliśmy w stylu pirackim.

It's right off the library. And there we serve

Jest zaraz przy bibliotece. Tam obsługujemy

all 529 kids in this middle school.

wszystkich 529 gimnazjalistów.

This is their newspaper, the "Straight-Up News,"

To jest ich gazeta: "Wiadomości Prosto z Mostu",

that has an ongoing column from Mayor Gavin Newsom

ze stałą rubryką burmistrza Gavina Newsoma

in both languages -- English and Spanish.

w obu językach -- angielskim i hiszpańskim.

So then one day Isabel Allende wrote to us and said,

Napisała do nas Isabela Allende:

"Hey, why don't you assign a book with high school students?

"Może umówicie się na książkę z licealistami?

I want them to write about how to achieve peace in a violent world."

Niech napiszą, jak osiągnąć pokój w brutalnym świecie."

And so we went into Thurgood Marshall High School,

Pojechaliśmy do liceum Thurgood Marshall,

which is a school that we had worked with on some other things,

z którym pracowaliśmy już wcześniej

and we gave that assignment to the students.

i daliśmy ich uczniom to zadanie.

And we said, "Isabel Allende is going to read all your essays at the end.

Powiedzieliśmy: "Isabel Allende przeczyta wszystkie wasze wypracowania.

She's going to publish them in a book.

Opublikuje je w książce.

She's going to sponsor the printing of this book in paperback form.

Będzie sponsorowała druk, w wersji z miękką okładką,

It's going to be available in all the bookstores in the Bay Area

w sprzedaży we wszystkich księgarniach w regionie

and throughout the world, on Amazon and you name it."

i na całym świecie przez Amazon."

So these kids worked harder

Dzieci pracowały ciężej,

than they've ever worked on anything in their lives,

niż kiedykolwiek w życiu,

because there was that outside audience,

bo istniała zewnętrzna publiczność

there was Isabel Allende on the other end.

i Isabel Allende na drugim końcu.

I think we had about 170 tutors that worked on this book with them

Chyba 170 nauczycieli pracowało z nimi nad książką

and so this worked out incredibly well.

i wyszło naprawdę dobrze.

We had a big party at the end.

Na koniec urządziliśmy wielką imprezę.

This is a book that you can find anywhere. So that led to a series of these.

Tę książkę można znaleźć wszędzie. Zapoczątkowała serię.

You can see Amy Tan sponsored the next one,

Amy Tan sposorowała następną.

"I Might Get Somewhere."

"Mogę do czegoś dojść."

And this became an ongoing thing. More and more books.

Kontynuujemy to. Coraz więcej książek.

Now we're sort of addicted to the book thing.

Trochę uzależnilismy się od tych książek.

The kids will work harder than they've ever worked in their life

Dzieci będą pracować naprawdę ciężko,

if they know it's going to be permanent,

jeśli wiedzą, że coś z tego zostanie,

know it's going to be on a shelf,

że będzie leżało na półce,

know that nobody can diminish what they've thought and said,

wiedziały, że nikt nie umniejszy ich myśli i słów,

that we've honored their words, honored their thoughts

że okazujemy szacunek ich słowom i myślom

with hundreds of hours of five drafts, six drafts --

setkami godzin kolejnych kopii roboczych.

all this attention that we give to their thoughts.

Cała ta uwaga, którą poświęcamy ich myślom.

And once they achieve that level, once they've written at that level,

Kiedy raz napiszą coś na tym poziomie,

they can never go back.

już nigdy się nie cofną.

It's absolutely transformative.

To absolutna transformacja.

And so then they're all sold in the store. This is near the planks.

Sprzedajemy książki w sklepie. Obok desek.

We sell all the student books.

Sprzedajemy wszystkie książki uczniów.

Where else would you put them, right?

Gdzie byłoby lepsze miejsce?

So we sell 'em, and then something weird had been happening

Zaczęliśmy sprzedawać i coś dziwnego

with the stores. The store, actually --

stało się ze sklepem.

even though we started out as just a gag -- the store actually made money.

Chociaż założony dla żartu, zaczął przynosić zyski.

So it was paying the rent.

Opłacał czynsz.

And maybe this is just a San Francisco thing --

Może to możliwe tylko w San Francisco,

I don't know, I don't want to judge.

nie wiem, nie chcę oceniać.

But people would come in --

Ludzie przychodzili,

and this was before the pirate movies and everything!

i to przed filmami o piratach!

It was making a lot of money. Not a lot of money,

Przynosił zyski. Może nie za duże,

but it was paying the rent, paying a full-time staff member there.

ale opłacał czynsz, opłacał pracowników.

There's the ocean maps you can see on the left.

Na lewo widać mapy oceanów.

And it became a gateway to the community.

Stał się bramą do społeczności.

People would come in and say, "What the --?

Ludzie wchodzili i mówili: "Co, do...?

What is this?" I don't want to swear on the web. (Laughter)

Co to jest ?" Nie chcę przeklinać.

Is that a rule? I don't know.

Czy to zasada? Nie wiem.

They would say, "What is this?"

Mówili: "Co to jest?"

And people would come in and learn more about it.

Wchodzili i dowiadywali się więcej.

And then right beyond -- there's usually a little chain there --

A dalej -- tutaj zwykle jest mały łańcuch,

right beyond, they would see the kids being tutored.

mogli zobaczyć dzieci z nauczycielami.

This is a field trip going on. And so they would be shopping,

Akurat przyszła wycieczka.

and they might be more likely to buy some lard,

Klienci wtedy chętniej kupowali trochę smalcu

or millet for their parrot, or, you know, a hook,

lub prosa dla swojej papugi, albo hak,

or hook protector for nighttime, all of these things we sell.

albo ochraniacz na hak na noc, nasz asortyment.

So the store actually did really well.

Sklep radził sobie bardzo dobrze.

But it brought in so many people --

Przyciągał mnóstwo ludzi:

teachers, donors, volunteers, everybody --

nauczycieli, dawców, wolontariuszy, wszystkich.

because it was street level. It was open to the public.

Można wejść z ulicy. Był otwarty dla wszystkich.

It wasn't a non-profit buried, you know, on the 30th floor

To nie był jakiś nonprofit, zagrzebany na 30 piętrze

of some building downtown. It was right in the neighborhood

jakiegoś budynku w śródmieściu. Był w sąsiedztwie,

that it was serving, and it was open all the time to the public.

któremu służył i był otwarty cały czas dla wszystkich.

So, it became this sort of weird, happy accident.

Stał się swego rodzaju dziwnym, szczęśliwym przypadkiem.

So all the people I used to know in Brooklyn, they said,

Wszyscy znajomi z Brooklynu mówili:

"Well, why don't we have a place like that here?"

"Może tu też założymy takie miejsce?"

And a lot of them had been former educators

Wielu z nich to byli dawni wychowawcy

or would-be educators, so they combined

lub aspirujący nauczyciele więc połączyli siły

with a lot of local designers, local writers,

z lokalnymi projektantami, pisarzami

and they just took the idea independently

i podjęli ten pomysł niezależnie

and they did their own thing.

i zrobili coś własnego.

They didn't want to sell pirate supplies.

Nie chcieli sprzedawać zaopatrzenia dla piratów;

They didn't think that that was going to work there.

uważali, że to u nich nie zadziała.

So, knowing the crime-fighting community in New York,

Znając walczącą z przestępczością społeczność Nowego Jorku,

they opened the Brooklyn Superhero Supply Company.

otrzworzyli Brooklyńską Firmę Zaopatrzeniową dla Superbohaterów.

This is Sam Potts' great design that did this.

To dzięki świetnemu projektowi Sama Pottsa.

And this was to make it look sort of like one of those

Miało przypominać zakład ślusarski,

keysmith's shops that has to have every service

który musi mieć i inne usługi,

they've ever offered, you know, all over there.

wszystko na miejscu.

So they opened this place. Inside, it's like a Costco

Wnętrze przypomina cash'n'carry

for superheroes -- all the supplies in kind of basic form.

dla bohaterów, zaopatrzenie w podstawowej formie.

These are all handmade.

Wszystko wykonane ręcznie.

These are all sort of repurposed other products, or whatever.

Różnego rodzaju przystosowane produkty.

All the packaging is done by Sam Potts.

Opakowania roboty Sama Pottsa.

So then you have the villain containment unit,

Mają celę do zamykania łotrów,

where kids put their parents. You have the office.

gdzie dzieci zostawiają rodziców. Masz biuro.

This is a little vault -- you have to put your product in there,

To jest mały sejf -- tu wkłada się produkty,

it goes up an electric lift

które jedą do góry windą elektryczną.

and then the guy behind the counter tells you

Kasjer każe ci

that you have to recite the vow of heroism,

obowiązkowo wyrecytować przysięgę heroizmu,

which you do, if you want to buy anything. And it limits, really, their sales.

Szczerze mówiąc, to im zmniejsza sprzedaż.

Personally, I think it's a problem.

Osobiście uważam, że to problem,

Because they have to do it hand on heart and everything.

bo trzeba przysięgać z ręką na sercu itd.

These are some of the products. These are all handmade.

Oto niektóre produkty. Wszystkie robione ręcznie.

This is a secret identity kit.

To jest tajny zestaw tożsamości.

If you want to take on the identity of Sharon Boone,

Jeśli chcesz przybrać tożsamość Sharon Boone,

one American female marketing executive

pewnej dyrektorki marketingu

from Hoboken, New Jersey. It's a full dossier

z Hoboken, New Jersey. To pełne dossier

on everything you would need to know about Sharon Boone.

o wszystkim, co trzeba wiedzieć o Sharon Boone.

So, this is the capery where you get fitted for your cape,

Tu jest pelerynownia, gdzie przymierzasz peleryny,

and then you walk up these three steel-graded steps

wchodzisz po 3 stalowych stopniach

and then we turn on three hydraulic fans

i włączamy 3 hydrauliczne wentylatory

from every side and then you can see the cape in action.

żebyś mógł zobaczyć pelerynę w akcji.

There's nothing worse than, you know,

Nie ma nic gorszego

getting up there and the cape is bunching up or something like that.

niż kiedy lecisz, a peleryna ci się owija.

So then, the secret door --

Teraz, sekretne drzwi.

this is one of the shelves you don't see

Półka, której nie widać od razu

when you walk in, but it slowly opens.

ale jak wchodzisz, to sie powoli otwiera.

You can see it there in the middle next to all the grappling hooks.

Widać ją w środku, obok haków abordażowych.

It opens and then this is the tutoring center in the back. (Applause)

Otwiera się, a za nią znajduje się centrum nauczania.

So you can see the full effect!

Widzicie teraz całościowy efekt!

But this is -- I just want to emphasize --

Chcę tylko podkreślić,

locally funded, locally built.

że wszystko jest finansowane i budowane lokalnie.

All the designers, all of the builders,

Wszyscy projektanci, wszyscy budowniczy,

everybody was local, all the time was pro-bono.

mieszkają w okolicy i poświęcili czas bezpłatnie.

I just came and visited and said, "Yes, you guys are doing great,"

Odwiedziłem i mówię: "Świetnie sobie radzicie."

or whatever. That was it. You can see the time

I już. Na ścianie zegary ze strefami czasowymi

in all five boroughs of New York in the back. (Laughter) (Applause)

wszystkich 5 gmin Nowego Jorku.

So this is the space during tutoring hours.

Tak to wygląda w godzinach nauki.

It's very busy. Same principles: one-on-one attention,

Duży ruch. Te same zasady: indywidualna uwaga ,

complete devotion to the students' work

całkowite oddanie pracy ucznia,

and a boundless optimism and sort of a possibility

nieograniczony optymizm i atmosfera sprzyjająca

of creativity and ideas.

kreatywności i pomysłowości.

And this switch is flicked in their heads

W głowach dzieci coś sie przełącza,

when they walk through those 18 feet of this bizarre store, right?

kiedy przechodzą przez maleńki, dziwaczny sklep.

So it's school, but it's not school.

To szkoła, ale nie szkoła.

It's clearly not school, even though

To nie szkoła, mimo że siedzą przy stołach,

they're working shoulder-to-shoulder on tables, pencils and papers, whatever.

używając ołówków i papieru.

This is one of the students, Khaled Hamdan.

To jeden z uczniów, Khaled Hamdan.

You can read this quote.

Przeczytajcie ten cytat.

Addicted to video games and TV. Couldn't concentrate at home.

Uzależniony od gier wideo i telewizji. W domu nie mógł się skupić.

Came in. Got this concentrated attention.

Przyszedł. Otrzymał tą skoncentrowaną uwagę.

And he couldn't escape it.

I nie mógł przed tym uciec.

So, soon enough, he was writing. He would finish his homework early --

Wkrótce zaczął pisać. Szybko kończył pracę domową.

got really addicted to finishing his homework early.

Uzależnił się od odrabiania lekcji.

It's an addictive thing to sort of be done with it,

To uzależnia: odrobić lekcje,

and to have it checked, and to know he's going to achieve

i mieć je sprawdzone, wiedzieć,

the next thing and be prepared for school the next day.

że jest przygotowany na następny dzień.

So he got hooked on that, and then he started doing other things.

Uzależnił się i potem zaczął robić inne rzeczy.

He's now been published in five books.

Został już opublikowany w pięciu książkach.

He co-wrote a mockumentary about failed superheroes

Współtworzył prześmiewczy dokument

called "Super-Has-Beens."

o nieudanych superbohaterach, pt. "Super-Byli".

He wrote a series on "Penguin Balboa,"

Napisał serię o "Pingwinie Balboa",

which is a fighting -- a boxing -- penguin.

czyli pingwinie - bokserze.

And then he read aloud just a few weeks ago to 500 people at Symphony Space,

Niedawno miał odczyt przed 500 osobami w Symphony Space,

at a benefit for 826 New York. So he's there every day.

na benefisie 826 Nowy Jork. Jest tam codziennie.

He's evangelical about it. He brings his cousins in now.

Jest na tym punkcie zagorzały. Teraz przyprowadza kuzynów.

There's four family members that come in every day.

4 członków rodziny przychodzi każdego dnia.

So, I'll go through really quickly.

Teraz po krótce.

This is L.A., The Echo Park Time Travel Mart:

To jest L.A., sklep "Podróże w czasie w Echo Park".

"Whenever You Are, We're Already Then." (Laughter)

"Kiedykolwiek jesteś, jesteśmy już wtedy."

This is sort of a 7-Eleven for time travelers.

Rodzaj całodobowego sklepu dla podróżników w czasie.

So you see everything: it's exactly as a 7-Eleven would be.

Sklep jest jak należy.

Leeches. Mammoth chunks. They even have their own Slurpee machine:

Pijawki. Kawałki mamuta. Maszyna do napojów:

"Out of Order. Come Back Yesterday." (Laughter) (Applause)

"Nieczynna. Wróć wczoraj."

Anyway. So I'm going to jump ahead.

Teraz skoczę naprzód.

These are spaces that are only affiliated with us,

Te miejsca są tylko z nami stowarzyszone.

doing this same thing: Word St. in Pittsfield, Massachusetts;

Robią to samo. Word St. w Pittsfield, Massachusetts.

Ink Spot in Cincinnati; Youth Speaks, San Francisco, California,

Ink Spot w Cincinnati. Youth Speaks, San Francisco, Kalifornia,

which inspired us; Studio St. Louis in St. Louis;

które nas zainspirowały. Studio St. Louis w St. Louis.

Austin Bat Cave in Austin;

Austin Bat Cave w Austin.

Fighting Words in Dublin, Ireland, started by Roddy Doyle,

Fighting Words w Dublinie, Irlandia, zainicjowany przez Roddiego Doylea;

this will be open in April.

będzie otwarty w kwietniu.

Now I'm going to the TED Wish -- is that okay?

Teraz wypowiem swoje życzenie TED.

All right, I've got a minute. So, the TED Wish:

Mam jeszcze minutę. Życzenie TED:

I wish that you -- you personally and every creative individual

Chciałbym, żebyście wy osobiście i każda znana wam

and organization you know -- will find a way

twórcza osoba lub organizacja, znalazła sposób

to directly engage with a public school in your area

by zaangażować się w lokalną szkołę publiczną.

and that you'll then tell the story of how you got involved,

Potem opowiecie, jak się to wyglądało,

so that within a year we have a thousand examples --

żebyśmy w ciągu roku mieli tysiąc przykładów,

a thousand! -- of transformative partnerships.

tysiąc przeobrażających spółek.

Profound leaps forward!

Kolosalne skoki w przód!

And these can be things that maybe you're already doing.

Może już to robicie.

I know that so many people in this room

Wiele osób na sali

are already doing really interesting things.

robi już naprawdę interesujące rzeczy.

I know that for a fact. So, tell us these stories and inspire others on the website.

Opowiedzcie o tym i zainspirujcie innych przez internet.

We created a website.

My stworzyliśmy stronę,

I'm going to switch to "we," and not "I," hope:

przejdę na "my" wierzymy, a nie "ja" wierzę:

We hope that the attendees of this conference will usher in

Mamy nadzieję, że uczestnicy tej konferencji

a new era of participation in our public schools.

zapoczątkują nową erę współpracy ze szkołami.

We hope that you will take the lead

Mamy nadzieję, że będziecie stać na czele

in partnering your innovative spirit and expertise

łączenia innowacyjnego ducha i doświadczenia

with that of innovative educators in your community.

z nowatorskimi wychowawcami z waszych społeczności.

Always let the teachers lead the way.

Pozwalajcie nauczycielom prowadzić.

They will tell you how to be useful. I hope that you'll step in and help out.

Mam nadzieję, że się przyłączycie i pomożecie.

There are a million ways.

Są miliony sposobów..

You can walk up to your local school

Możecie pójść do pobliskiej szkoły

and consult with the teachers. They'll always tell you how to help.

i skonsultować się z nauczycielami. Zawsze powiedzą wam, jak można pomóc.

So, this is with Hot Studio in San Francisco,

To jest Hot Studio w San Francisco,

they did this phenomenal job.

zrobili coś fenomenalnego.

This website is already up, it's already got a bunch of stories,

Ta strona ma już garść opowieści,

a lot of ideas. It's called "Once Upon a School,"

wiele pomysłów. Nazywa się "Pewnego razu w szkole",

which is a great title, I think.

co uważam za świetny tytuł.

This site will document every story, every project that comes

Ta strona będzie dokumentowała wszelkie projekty,

out of this conference and around the world. So you go to the website,

owocujące z tej konferencji na całym świecie.

you see a bunch of ideas you can be inspired by

Logujecie się, widzicie inspirujące pomysły,

and then you add your own projects once you get started.

możecie dodać własne projekty.

Hot Studio did a great job in a very tight deadline. So, visit the site.

Hot Studio błyskawicznie zrobiło świetną stronę, więc zajrzyjcie.

If you have any questions, you can ask this guy,

Wszelkie pytania kierujcie do tego gościa,

who's our director of national programs. He'll be on the phone.

dyrektora programów ogólno-krajowych. Będzie przy telefonie.

You email him, he'll answer any question you possibly want.

Odpowie na każde pytanie.

And he'll get you inspired and get you going

Zainspiruje, zachęci do działania

and guide you through the process so that you can affect change.

i poprowadzi przez proces tak, umożliwić zmiany.

And it can be fun! That's the point of this talk --

To świetna zabawa! To właśnie chcę powiedzieć:

it needn't be sterile. It needn't be bureaucratically untenable.

to nie musi być jałowe. Bez biurokracji nie do obrony.

You can do and use the skills that you have.

Możecie wykorzystać posiadane umiejętności.

The schools need you. The teachers need you.

Szkoły was potrzebują. Nauczyciele was potrzebują.

Students and parents need you. They need your actual person:

Uczniowie i rodzice was potrzebują. Potrzebują waszej osobowości:

your physical personhood and your open minds

waszej fizycznej obecności i waszych otwartych umysłów,

and open ears and boundless compassion,

otwartych uszu i nieograniczonego współczucia,

sitting next to them, listening and nodding

siedzenia obok nich, słuchania i potakiwania,

and asking questions for hours at a time.

zadawania pytań, czasem godzinami.

Some of these kids just don't plain know how good they are:

Niektóre z tych dzieci po prostu nie wiedzą jak są dobre,

how smart and how much they have to say.

mądre, jak dużo mają do powiedzenia.

You can tell them. You can shine that light on them,

Możecie im to powiedzieć, rzucić na nich swiatło.

one human interaction at a time. So we hope you'll join us.

Mamy nadzieję, że do nas dołączycie.

Thank you so much.

Dziękuję bardzo.