Jody Williams: A realistic vision for world peace

Tłumaczenie: Sandra Kinga Stachowicz Korekta: Marek Kasiak

I'm actually here

Prawdę mowiąc, jestem tutaj,

to make a challenge to people.

aby rzucić ludziom wyzwanie.

I know there have been many challenges made to people.

Jestem świadoma, iż ludzie wielokrotnie byli wystawiani na próbę.

The one I'm going to make

Moje dzisiejsze wyzwanie brzmi:

is that it is time for us to reclaim

nadszedł czas, abyśmy na nowo ustalili,

what peace really means.

co oznacza pokój.

Peace is not "Kumbaya, my Lord."

Pokój to nie "Przyjdź do nas, Panie".

Peace is not the dove and the rainbow --

Pokój to nie gołąb i tęcza,

as lovely as they are.

jak słodkie by nie były.

When I see the symbols

Kiedy widzę symbole

of the rainbow and the dove,

tęczy czy gołębia,

I think of personal serenity.

myślę o wewnętrznym spokoju.

I think of meditation.

O medytacji.

I do not think

Nie myślę

about what I consider to be peace,

o tym, co uważam za pokój,

which is sustainable peace

czym jest trwały pokój

with justice and equality.

wraz ze sprawiedliwością i równością.

It is a sustainable peace

To trwały pokój,

in which the majority of people

gdzie większość ludzi

on this planet

na Ziemi

have access to enough resources

ma dostęp do wystarczających zasobów,

to live dignified lives,

aby żyć godnie;

where these people have enough access

gdzie ludzie ci mają dostęp

to education

do edukacji

and health care,

i opieki zdrowotnej,

so that they can live in freedom from want

które umożliwią im życie wolne od niedostatków

and freedom from fear.

i od strachu.

This is called human security.

Tym właśnie jest ludzkie bezpieczeństwo.

And I am not a complete pacifist

Nie jestem stuprocentową pacyfistką

like some of my really, really heavy-duty,

jak niektórzy moi bardzo, bardzo wpływowi,

non-violent friends,

pokojowi znajomi,

like Mairead McGuire.

tacy jak Mairead McGuire.

I understand that humans

Wiem, że ludzie

are so "messed up" --

są tak pokręceni --

to use a nice word,

delikatnie mówiąc,

because I promised my mom

bo obiecałam mamie,

I'd stop using the F-bomb in public.

że przestanę przeklinać publicznie.

And I'm trying harder and harder.

I coraz mocniej i mocniej się staram.

Mom, I'm really trying.

Mamo, naprawdę się staram.

We need a little bit of police;

Potrzebujemy policji,

we need a little bit of military,

potrzebujemy też wojska,

but for defense.

ale dla obrony.

We need to redefine

Musimy na nowo zrozumieć,

what makes us secure

co na tym świecie

in this world.

zapewnia nam bezpieczeństwo.

It is not arming our country

To nie zbrojenie kraju

to the teeth.

po zęby.

It is not getting other countries

To nie pozwalanie innym krajom

to arm themselves to the teeth

na kompleksowe zbrojenia

with the weapons that we produce

przy użyciu broni, którą produkujemy,

and we sell them.

i którą im sprzedajemy.

It is using that money more rationally

To bardziej racjonalne rozporządzanie pieniędzmi,

to make the countries of the world secure,

aby uczynić państwa bezpieczniejszymi,

to make the people of the world secure.

aby uczynić ludzi na świecie bezpieczniejszymi.

I was thinking about

Myślałam o

the recent ongoings

ostatnich wydarzeniach

in Congress,

w Kogresie,

where the president is offering

gdzie prezydent proponuje

8.4 billion dollars

8,4 miliarda dolarów

to try to get the START vote.

na program START.

I certainly support the START vote.

Zdecydowanie popieram program START.

But he's offering 84 billion dollars

Ale mówi on o 84 miliardach dolarów

for the modernizing

na unowocześnianie

of nuclear weapons.

broni nuklearnej.

Do you know the figure that the U.N. talks about

Czy wiecie, ze kwota, o jakiej mówi ONZ

for fulfilling the Millennium Development Goals

przeznaczona na realizację Milenijnych Celów Rozwoju

is 80 billion dollars?

to 80 miliardów dolarów?

Just that little bit of money,

Tylko tyle pieniędzy,

which to me, I wish it was in my bank account --

oczywiście, chciałabym sama tyle mieć

it's not, but ...

na swoim koncie, ale...

In global terms, it's a little bit of money.

W skali światowej to ledwie odrobina pieniędzy.

But it's going to modernize weapons

Ale jest ona przeznaczana na modernizację broni,

we do not need

której nie potrzebujemy

and will not be gotten rid of in our lifetime,

i od której nie uwolnimy się jak długo żyjemy,

unless we get up off our ...

chyba że podniesiemy nasze...

and take action to make it happen,

I przemienimy słowa w czyn --

unless we begin to believe

chyba, że uwierzymy iż

that all of the things that we've been hearing about

to wszystko, o czym słuchaliśmy tutaj

in these last two days

przez ostatnie dwa dni

are elements of what come together

to część pakietu, który

to make human security.

uczyni ludzi bezpieczniejszymi.

It is saving the tigers.

To ratowanie tygrysów.

It is stopping the tar sands.

To mówienie nie piaskom bitumicznym.

It is having access

To dostęp do

to medical equipment

aparatury medycznej,

that can actually tell who does have cancer.

która może zdiagnozować raka.

It is all of those things.

To wszystkie te rzeczy.

It is using our money for all of those things.

To przeznaczanie naszych funduszy na to wszystko.

It is about action.

Chodzi o działanie.

I was in Hiroshima

Kilka tygodni temu

a couple of weeks ago,

byłam w Hiroszimie,

and His Holiness --

gdzie Jego Świątobliwość --

we're sitting there in front of thousands of people in the city,

siedzieliśmy na wprost tysięcy ludzi,

and there were about eight of us Nobel laureates.

wśrod nas było chyba ośmiu laureatów Nagrody Nobla.

And he's a bad guy. He's like a bad kid in church.

A jest złym gościem, zachowuje się jak niegrzeczne dziecko w kościele.

We're staring at everybody, waiting our turn to speak,

Gapiliśmy się na wszystkich, czekając na swoją kolej, aby mówić,

and he leans over to me, and he says,

gdy nachyla się do mnie i mówi:

"Jody, I'm a Buddhist monk."

"Jody, jestem buddyjskim mnichem".

I said, "Yes, Your Holiness.

Odpowiadam: "Oczywiście, Wasza Świątobliwość,

Your robe gives it away."

widać to po waszej sukni".

(Laughter)

(Śmiech)

He said, "You know

Kontynuuje: "Wiesz,

that I kind of like meditation, and I pray."

całkiem lubię medytację. Modlę się."

I said, "That's good. That's good.

Mówię: "Świetnie. Świetnie.

We need that in the world.

Potrzebujemy tego na świecie.

I don't follow that, but that's cool."

To nie w moim stylu, ale to niezłe."

And he says, "But I have become skeptical.

Odpowiada: "Ale stałem się sceptyczny.

I do not believe

Nie wierzę,

that meditation and prayer

że medytacja i modlitwa

will change this world.

zmienią ten świat.

I think what we need

Myślę, że potrzebujemy

is action."

czynów."

His Holiness, in his robes,

Jego Świątobliwość w swej szacie

is my new action hero.

jest moim nowym bohaterem czynu.

I spoke with Aung Sun Suu Kyi

Rozmawiałam z Aung San Suu Kyi

a couple of days ago.

ledwie kilka dni temu.

As most of you know,

Zapewne wiecie, że

she's a hero for democracy in her country, Burma.

walczy ona o demokrację w Birmie, swej ojczyźnie.

You probably also know

Wiecie pewnie też, że

that she has spent 15 of the last 20 years

z ostatnich 20 lat, 15 spędziła

imprisoned for her efforts

w więzieniu, za swe wysiłki

to bring about democracy.

na rzecz demokracji.

She was just released a couple of weeks ago,

Została uwolniona zaledwie kilka dni temu,

and we're very concerned to see how long she will be free,

bardzo się martwimy, jak długo pozostanie na wolności,

because she is already out in the streets in Rangoon,

gdyż już jest ponownie na ulicach Rangunu,

agitating for change.

agitując na rzecz zmian.

She is already out in the streets, working with the party

Znów jest na ulicach, pracując ze swoją partią,

to try to rebuild it.

próbując ją odbudować.

But I talked to her for a range of issues.

Rozmawiałam z nią z powodu wielu kwestii.

But one thing that I want to say,

Ale jedno chciałam powiedzieć,

because it's similar to what His Holiness said.

gdyż przypomina mi to słowa Jego Świątobliwości.

She said, "You know, we have a long road to go

Powiedziała: "Wiesz, przed nami długa droga

to finally get democracy in my country.

do demokracji w moim kraju.

But I don't believe in hope

Ale nie wierzę w nadzieję

without endeavor.

bez wysiłków.

I don't believe in the hope of change,

Nie wierzę w nadzieję na zmiany,

unless we take action

o ile nie podejmiemy czynów,

to make it so."

aby je wprowadzić w życie".

Here's another woman hero of mine.

A oto moja kolejna bohaterka,

She's my friend, Dr. Shirin Ebadi,

moja przyjaciółka, dr Shirin Ebadi,

the first Muslim woman

pierwsza muzułmanka

to receive the Nobel Peace Prize.

uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla.

She has been in exile

Jest na wygnaniu

for the last year and a half.

od półtora roku.

You ask her where she lives -- where does she live in exile?

Zapytasz jej gdzie mieszka - gdzie mieszka na wygnaniu?

She says the airports of the world.

Mówi, że na lotniskach.

She is traveling because she was out of the country

Podróżuje, gdyż była poza krajem

at the time of the elections.

w czasie wyborów.

And instead of going home,

Zamiast wracać do kraju,

she conferred with all the other women that she works with,

rozmawiała z kobietami, z którymi współpracuje,

who said to her, "Stay out. We need you out.

i które powiedziały: "Zostań poza krajem. Potrzebujemy Cię.

We need to be able to talk to you out there,

Musimy mieć możliwość porozmawiania z Tobą,

so that you can give the message

po to, abyś mogła przekazać informację,

of what's happening here."

co tu się dzieje."

A year and a half --

Półtora roku później --

she's out speaking

przemawia

on behalf of the other women in her country.

w imieniu kobiet swego kraju.

Wangari Maathai --

Wangari Maathai --

2004 Peace laureate.

laureatka Pokojowej Nagrody Nobla 2004.

They call her the "Tree Lady,"

Nazywa się ją drzewną panią,

but she's more than the Tree Lady.

ale jest kimś więcej niż tylko drzewną panią.

Working for peace

Praca na rzecz pokoju

is very creative.

wymaga kreatywności.

It's hard work every day.

To ciężka codzienna praca.

When she was planting those trees,

Kiedy sadzi te drzewa,

I don't think most people understand

większość ludzi nie uświadamia sobie,

that, at the same time,

że w tym samym czasie,

she was using the action

używa czynów, aby

of getting people together to plant those trees

zebrać ludzi razem, by sadzić te drzewa,

to talk about how to overcome

by rozmawiać o tym, jak przezwyciężyć

the authoritarian government in her country.

autorytarne rządy w jej kraju.

People could not gather

Ludzie nie mogą się gromadzić

without getting busted and taken to jail.

bez groźby bycia zatrzymanym czy pójścia do więzienia.

But if they were together planting trees for the environment,

Ale gdy sadzą drzewa na rzecz środowiska,

it was okay --

wszystko jest w porządku --

creativity.

to kreatywność.

But it's not just iconic women

Ale to nie tylko kobiety-ikony,

like Shirin,

jak Shirin,

like Aung Sun Suu Kyi, like Wangari Maathai --

Aung San Suu Kyi czy Wangari Maathai,

it is other women in the world

to reszta kobiet na świecie,

who are also struggling together

które walczą wspólnie,

to change this world.

aby zmienić świat.

The Women's League of Burma,

Liga Kobiet Birmańskich --

11 individual organizations of Burmese women

11 oddzielnie dzialających organizacji kobiet birmańskich --

came together because there's strength in numbers.

zjednoczyło się, gdyż w ilości siła.

Working together is what changes our world.

Współpraca zmienia oblicze naszego świata.

The Million Signatures Campaign

Kampania Miliona Podpisów

of women inside Burma

kobiet w Birmie,

working together to change human rights,

które pracują wspólnie, aby zmienić prawa człowieka,

to bring democracy to that country.

aby w ich kraju nastała demokracja.

When one is arrested and taken to prison,

Kiedy jedna jest aresztowana i osadzana w więzieniu,

another one comes out and joins the movement,

inna przychodzi i dołącza się do ruchu --

recognizing that if they work together,

rozumiejąc, że jeśli działają wspólnie,

they will ultimately bring change

doprowadzą ostatecznie do zmian

in their own country.

w swoim własnym kraju.

Mairead McGuire in the middle,

Mairead McGuire w centrum,

Betty Williams on the right-hand side --

Betty Williams po prawej stronie --

bringing peace to Northern Ireland.

przynosząc pokój Irlandii Północnej.

I'll tell you the quick story.

Opowiem krótką historię.

An IRA driver was shot,

Szofer IRA został zastrzelony,

and his car plowed into people

a jego auto wjechało w ludzi

on the side of the street.

po stronie jezdni.

There was a mother and three children.

Stała tam matka z trójką dzieci.

The children were killed on the spot.

Dzieci zginęły na miejscu.

It was Mairead's sister.

Matką była siostra Mairead.

Instead of giving in

Zamiast poddawać się

to grief, depression, defeat

bólowi, depresji, przegranej

in the face of that violence,

w obliczu tej przemocy,

Mairead hooked up with Betty --

Mairead zawarła sojusz z Betty --

a staunch Protestant and a staunch Catholic --

zagorzała protestantka i zagorzała katoliczka --

and they took to the streets

i wyszły na ulice,

to say, "No more violence."

by powiedzieć "Dość przemocy."

And they were able to get

I były w stanie pociągnąć za sobą

tens of thousands of, primarily, women, some men,

dziesiątki tysięcy, głównie kobiet, ale i mężczyzn --

in the streets to bring about change.

na ulice, aby zaprowadzić zmiany.

And they have been

I były częścią procesu, który

part of what brought peace to Northern Ireland,

doprowadził do pokoju w Irlandii Północnej.

and they're still working on it,

I wciąż nad tym pracują,

because there's still a lot more to do.

gdyż wciąż pozostaje o wiele więcej do zrobienia.

This is Rigoberta Menchu Tum.

Oto Rigoberta Menchu Tum.

She also received the Peace Prize.

Też dostała pokojowego Nobla.

She is now running for president.

Startuje w wyborach prezydenckich.

She is educating the indigenous people of her country

Uczy tubylczą ludność swego kraju,

about what it means to be a democracy,

co oznacza bycie u progu demokracji,

about how you bring democracy to the country,

jak zaczyna się demokracja w kraju,

about educating, about how to vote --

jak uczyć ludzi, jak głosować --

but that democracy is not just about voting;

ale też, że demokracja to nie tylko głosowanie,

it's about being an active citizen.

to bycie aktywnym obywatelem.

That's what I got stuck doing --

To, czym ja się zajmuję --

the landmine campaign.

kampania przeciwminowa.

One of the things that made this campaign work

Jedną z przyczyn sukcesu kampanii

is because we grew from two NGOs

było to, że z kilku organizacji pozarządowych

to thousands

rozrośliśmy się do tysięcy

in 90 countries around the world,

w 90 krajach świata,

working together in common cause to ban landmines.

pracując nad wspólnym celem zakazu stosowania min przeciwpiechotnych.

Some of the people who worked in our campaign

Niektórzy ludzie biorący udział w naszej kampanii

could only work maybe an hour a month.

mogli pracować tylko godzinę w miesiącu.

They could maybe volunteer that much.

Mogli poświęcić tylko tyle.

There were others, like myself,

Byli też inni, jak ja,

who were full-time.

którzy pracowali na pełnym etacie.

But it was the actions, together, of all of us

Ale to działanie nas jako całości

that brought about that change.

przyniosło tę zmianę.

In my view, what we need today

Uważam, że obecnie potrzebujemy

is people getting up

ludzi, którzy powstaną

and taking action

i podejmą zadanie

to reclaim the meaning of peace.

zredefiniowania znaczenia pokoju.

It's not a dirty word.

To nie jest brzydkie słowo.

It's hard work every single day.

To żmudna, codzienna praca.

And if each of us

I jeśli każdy z nas,

who cares about the different things we care about

troszczących się o różne rzeczy,

got up off our butts

podniósłby swoje cztery litery

and volunteered

i poświęcił

as much time as we could,

tyle czasu, ile może,

we would change this world,

moglibyśmy zmienić ten świat,

we would save this world.

moglibyśmy ocalić ten świat.

And we can't wait for the other guy. We have to do it ourselves.

I nie możemy czekać na tę drugą osobę. Sami musimy to zrobić.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)