Mechai Viravaidya: How Mr. Condom made Thailand a better place

Tłumaczenie: Kinga Skorupska Korekta: Krystian Aparta

Welcome to Thailand.

Witajcie w Tajlandii.

Now, when I was a young man -- 40 years ago,

Kiedy byłem młody, 40 lat temu,

the country was very, very poor

był to kraj ubogi,

with lots and lots and lots of people living in poverty.

mnóstwo ludzi żyło w biedzie.

We decided to do something about it,

Chcieliśmy to zmienić,

but we didn't begin with a welfare program

ale nie zaczęliśmy od opieki społecznej.

or a poverty reduction program.

ale nie zaczęliśmy od opieki społecznej.

But we began with a family-planning program,

Zaczęło się od planowania rodziny,

following a very successful

oraz od bardzo udanych

maternal child health activity,

zajęć na temat zdrowia matki i dziecka.

sets of activities.

zajęć na temat zdrowia matki i dziecka.

So basically, no one would accept family planning

Samo planowanie rodziny nie wystarczy,

if their children didn't survive.

kiedy dzieci umierają.

So the first step: get to the children, get to the mothers,

Najpierw trzeba dotrzeć do matek i dzieci,

and then follow up with family planning.

potem uczyć planowania.

Not just child mortality alone, you need also family planning.

Trzeba rozprawić się z umieralnością dzieci.

Now let me take you back

Wytłumaczę to podejście,

as to why we needed to do it.

sięgając do historii.

In my country, that was the case in 1974.

Rok 1974, średnia liczba dzieci w rodzinie - 7.

Seven children per family --

Rok 1974, średnia liczba dzieci w rodzinie - 7.

tremendous growth at 3.3 percent.

3.3 % to olbrzymi przyrost naturalny.

There was just no future.

Nie mogło tak być.

We needed to reduce the population growth rate.

Musieliśmy go zmniejszyć

So we said, "Let's do it."

i wzięliśmy się do roboty.

The women said, "We agree. We'll use pills,

Kobiety chciały używać antykoncepcji,

but we need a doctor to prescribe the pills,"

ale do tego trzeba lekarzy,

and we had very, very few doctors.

a w kraju było ich niewielu.

We didn't take no as an answer;

Nie zniechęciliśmy się,

we took no as a question.

ale zaczęliśmy się zastanawiać.

We went to the nurses and the midwives, who were also women,

Zwróciliśmy się do pielęgniarek,

and did a fantastic job

które nauczyły się tłumaczyć,

at explaining how to use the pill.

jak używać pigułek.

That was wonderful,

Wszystko świetnie,

but it covered only 20 percent of the country.

ale program objął tylko 20% kraju.

What do we do for the other 80 percent --

Co zrobić z resztą?

leave them alone and say, "Well, they're not medical personnel."

Zostawić ich samym sobie?

No, we decided to do a bit more.

Nie przestaliśmy działać.

So we went to the ordinary people that you saw.

Poszliśmy do zwyczajnych ludzi.

Actually, below that yellow sign --

Pod tym żółtym znakiem...

I wish they hadn't wiped that,

Szkoda, że to starli.

because there was "Coca-Cola" there.

Był tam napis "Coca-Cola".

We were so much bigger than Coca-Cola in those days.

My byliśmy wtedy bardziej popularni.

And no difference,

Nie było różnicy,

the people they chose were the people we chose.

my wybraliśmy te same osoby.

They were well-known in the community,

Ludzie znani w społecznościach,

they knew that customers were always right,

dostosowali się do klienta,

and they were terrific, and they practiced their family planning themselves.

radzili sobie świetnie, sami praktykowali planowanie rodziny.

So they could supply pills and condoms

Dostarczali tabletki i kondomy

throughout the country, in every village of the country.

do wszystkich wiosek.

So there we are. We went to the people

Chcemy, żeby ci,

who were seen as the cause of the problem

których postrzegano jako przyczynę,

to be the solution.

stali się rozwiązaniem.

Wherever there were people --

Łódka z kobietą sprzedającą różności,

and you can see boats with the women, selling things --

Łódka z kobietą sprzedającą różności,

here's the floating market

targ na wodzie.

selling bananas and crabs

Sprzedają banany, kraby

and also contraceptives --

i środki antykoncepcyjne.

wherever you find people,

Wszędzie, gdzie są ludzie,

you'll find contraceptives in Thailand.

znajdzie się też antykoncepcja.

And then we decided, why not get to religion

Potem włączyliśmy w to religię,

because in the Philippines,

bo na Filipinach

the Catholic Church was pretty strong,

popularny jest Kościół Katolicki,

and Thai people were Buddhist.

a moi rodacy są buddystami.

We went to them and they said, "Look, could you help us?"

Poprosiliśmy duchownych o pomoc.

I'm there -- the one in blue, not the yellow --

To ja ubrany na niebiesko, nie żółto.

holding a bowl of holy water

Trzymam wodę święconą,

for the monk to sprinkle holy water

którą mnich kropi pigułki i prezerwatywy

on pills and condoms

którą mnich kropi pigułki i prezerwatywy

for the sanctity of the family.

dla uczczenia świętości rodziny.

And this picture was sent throughout the country.

To zdjęcie obiegło nasz kraj.

So some of the monks in the villages were doing the same thing themselves.

Inni mnisi w wioskach zaczęli to naśladować.

And the women were saying, "No wonder we have no side-effects.

Dzięki temu kobiety zaufały tabletkom,

It's been blessed."

bo były poświęcone.

That was their perception.

Tak to rozumiały.

And then we went to teachers.

Zwróciliśmy się do nauczycieli,

You need everybody to be involved

bo trzeba włączyć wszystkich

in trying to provide whatever it is

w starania o polepszenie warunków życia.

that make humanity a better place.

w starania o polepszenie warunków życia.

So we went to the teachers.

Poszliśmy do nauczycieli.

Over a quarter of a million were taught about family planning

Ćwierć miliona uczyło się o planowaniu rodziny.

with a new alphabet -- A, B for birth, C for condom,

Nowy alfabet, A, B - brzdąc, C - ciąża,

I for IUD, V for vasectomy.

P - prezerwatywa, W - wkładka.

And then we had a snakes and ladders game, where you throw dice.

Graliśmy w "Węże i drabiny".

If you land on anything pro-family planning, you move ahead.

Jeśli trafisz na coś o planowaniu rodziny, idziesz dalej.

Like, "Mother takes the pill every night.

Jak "Matki co noc łykają tabletkę".

Very good, mother. Move ahead.

Bardzo dobrze, dalej.

Uncle buys a condom. Very good, uncle. Move ahead.

"Wujek kupuje prezerwatywę".

Uncle gets drunk, doesn't use condom. Come back, start again."

"Wujek pije, nie założył". Od nowa! (Śmiech)

(Laughter)

"Wujek pije, nie założył". Od nowa! (Śmiech)

Again, education, class entertainment.

Edukacja i zabawa.

And the kids were doing it in school too.

To samo działo się w szkołach.

We had relay races with condoms,

Były wyścigi z prezerwatywą.

we had children's condom-blowing championship.

Zawody nadmuchiwania prezerwatyw.

And before long,

Zaraz potem prezerwatywa

the condom was know as the girl's best friend.

została najlepszym przyjacielem dziewczyny.

In Thailand, for poor people, diamonds don't make it --

W Tajlandii diamenty się nie sprzedają.

so the condom is the girl's best friend.

Więc to prezerwatywa jest w modzie.

We introduced our first microcredit program in 1975,

W 1975 wprowadziliśmy mikrokredyty.

and the women who organized it said,

Kobiety, które to zorganizowały,

"We only want to lend

pożyczały pieniądze tylko kobietom,

to women who practice family planning.

które planowały rodzinę.

If you're pregnant, take care of your pregnancy.

Kobiety w ciąży miały się zająć ciążą.

If you're not pregnant, you can take a loan out from us."

Wszystkie inne mogły brać kredyt.

And that was run by them.

Kobiety same prowadziły ten biznes.

And after 35/36 years,

Po 35 latach to nadal działa,

it's still going on.

Po 35 latach to nadal działa,

It's a part of the Village Development Bank;

jako dział Banku Rozwoju Wsi.

it's not a real bank, but it's a fund -- microcredit.

To nie prawdziwy bank, ale fundusz.

And we didn't need a big organization to run it --

Radzi sobie bez wielkiej korporacji.

it was run by the villagers themselves.

Prowadzą go sami mieszkańcy.

And you probably hardly see a Thai man there,

Widać moich rodaków.

it's always women, women, women, women.

Wszędzie kobiety.

And then we thought we'd help America,

Potem postanowiliśmy pomóc Ameryce,

because America's been helping everyone,

bo oni pomagają wszystkim innym,

whether they want help or not.

czy tego chcą, czy nie.

(Laughter)

(Śmiech)

And this is on the Fourth of July.

Dzień Niepodległości USA.

We decided to provide vasectomy to all men,

Oferowaliśmy wazektomię,

but in particular, American men to the front of the queue,

Amerykanie mieli pierwszeństwo,

right up to the Ambassador's residence

tuż przed Ambasadą Amerykańską.

during his vin d'honneur.

Ambasador udostępnił salę balową.

And the hotel gave us the ballroom for it --

Ambasador udostępnił salę balową.

very appropriate room.

Bardzo odpowiednie miejsce.

(Laughter)

(Śmiech)

And since it was near lunch time,

Zbliżał się lunch, zrobili się głodni.

they said, "All right, we'll give you some lunch.

Zbliżał się lunch, zrobili się głodni.

Of course, it must be American cola.

Była Cola - to mus.

You get two brands, Coke and Pepsi.

Coca-Cola i Pepsi,

And then the food is either hamburger or hotdog."

oraz hamburger albo hot-dog.

And I thought a hotdog will be more symbolic.

Hot-dog lepiej pasował.

(Laughter)

(Śmiech)

And here is this, then, young man called Willy Bohm

Ten młody człowiek, Willy Bohm,

who worked for the USAID.

pracował dla USAID.

Obviously, he's had his vasectomy

Też zrobił sobie wazektomię.

because his hotdog is half eaten, and he was very happy.

Tak się ucieszył, że zjadł już pół hot-doga.

It made a lot of news in America, and it angered some people also.

Wkurzyliśmy sporo ludzi w Stanach.

I said, "Don't worry. Come over and I'll do the whole lot of you."

Nie martwcie się, wam też pomożemy.

(Laughter)

(Śmiech)

And what happened?

Jak to się dalej potoczyło?

In all this thing,

Liczba dzieci spadła do 1,5.

from seven children to 1.5 children,

Przyrost naturalny spadł z 3.3 % do 0.5 %.

population growth rate of 3.3 to 0.5.

Przyrost naturalny spadł z 3.3 % do 0.5 %.

You could call it the Coca-Cola approach if you like --

Można powiedzieć, że to podejście Coca-Coli.

it was exactly the same thing.

Robiliśmy to samo.

I'm not sure whether Coca-Cola followed us, or we followed Coca-Cola,

A może to oni nas naśladowali,

but we're good friends.

w końcu się lubimy.

And so that's the case of everyone joining in.

Wszyscy się przyłączyli.

We didn't have a strong government. We didn't have lots of doctors.

Rząd był słaby, było niewiele lekarzy.

But it's everybody's job

Ale zmiana złych zachowań

who can change attitude and behavior.

to obowiązek każdego człowieka.

Then AIDS came along and hit Thailand,

Wtedy trafiło do nas AIDS,

and we had to stop doing a lot of good things

i musieliśmy się skupić

to fight AIDS.

na zwalczaniu epidemii.

But unfortunately, the government was in denial, denial, denial.

Niestety rząd nie widział problemu.

So our work wasn't affected.

Wcale nam nie pomogli.

So I thought, "Well, if you can't go to the government, go to the military."

Więc zwróciliśmy się do wojska.

So I went to the military

Poprosiłem o wypożyczenie

and asked to borrow 300 radio stations.

300 stacji nadawczych.

They have more than the government,

Mają ich więcej niż rząd,

and they've got more guns than the government.

mają też więcej broni.

So I asked them, could they help us

Spytałem, czy pomogą nam w walce z HIV.

in our fight against HIV.

Spytałem, czy pomogą nam w walce z HIV.

And after I gave them statistics,

Kiedy pokazałem im statystykę,

they said, "Yes. Okay. You can use all the radio stations, television stations."

zgodzili się udostępnić radio i telewizję.

And that's when we went onto the airwaves.

Nasze przesłanie poszło w eter.

And then we got a new prime minister soon after that.

Mieliśmy nowego premiera,

And he said, "Mechai, could you come and join?"

który zaprosił mnie do współpracy.

He asked me in because he liked my wife a lot.

Moja żona mu się spodobała.

So I said, "Okay."

Zgodziłem się.

He became the chairman of the National AIDS Committee

Został głową Komitetu ds. AIDS,

and increased the budget fifty-fold.

a nasz budżet powiększył się 50 razy.

Every ministry, even judges, had to be involved in AIDS education --

Do edukacji AIDS włączono każde ministerstwo, sędziów.

everyone -- and we said the public, institutions,

Wszystkich. Zwykłych obywateli, organizacje,

religious institutions, schools --

instytucje religijne,

everyone was involved.

wszyscy się wciągnęli.

And here, every media person

Wszyscy dziennikarze musieli coś wiedzieć o HIV.

had to be trained for HIV.

Wszyscy dziennikarze musieli coś wiedzieć o HIV.

And we gave every station half a minute extra

Stacje dostały pół minuty więcej

for advertising to earn more money.

na reklamy, by móc więcej zarobić.

So they were happy with that.

Ludzie byli zadowoleni.

And then AIDS education in all schools,

Edukacja AIDS w szkołach,

starting from university.

najpierw na uczelniach.

And these are high school kids teaching high school kids.

W szkołach średnich edukowali rówieśnicy.

And the best teachers were the girls, not the boys,

Najlepiej szło dziewczynom.

and they were terrific.

Świetnie się spisywały.

And these girls who go around teaching about safe sex and HIV

Potem dziewczyny nauczające o bezpiecznym seksie

were known as Mother Theresa.

dostały przydomek "Matki Teresy".

And then we went down one more step.

Ale poszliśmy dalej.

These are primary school kids -- third, fourth grade --

To dzieci z podstawówki, trzecia klasa.

going to every household in the village,

Chodzą po domach

every household in the whole of Thailand,

w każdej wiosce w Tajlandii,

giving AIDS information and a condom

oferując informacje o AIDS

to every household,

i rozdając prezerwatywy.

given by these young kids.

Takie małe dzieciaki.

And no parents objected, because we were trying to save lives,

Rodzice nie protestowali,

and this was a lifesaver.

bo ratowaliśmy ludzkie życie.

And we said, "Everyone needs to be involved."

Wszyscy musieli być włączeni.

So you have the companies also realizing

Firmy też zdały sobie sprawę z tego,

that sick staff don't work, and dead customers don't buy.

że chory pracownik nie pracuje,

So they all trained.

a martwy klient nie kupuje.

And then we have this Captain Condom,

Potem mieliśmy Kapitana Kondoma,

with his Harvard MBA,

magistra z Harvardu,

going to schools and night spots.

chodzącego po szkołach i klubach.

And they loved him. You need a symbol of something.

Wszyscy go kochali. Był symbolem.

In every country, every program, you need a symbol,

Każda akcja potrzebuje symbolu.

and this is probably the best thing he's ever done with his MBA.

Ze swoim dyplomem nie mógł lepiej trafić.

(Laughter)

(Śmiech)

And then we gave condoms out everywhere on the streets --

Rozdawaliśmy prezerwatywy wszędzie,

everywhere, everywhere.

Rozdawaliśmy prezerwatywy wszędzie,

In taxis, you get condoms.

na ulicach, w taksówkach.

And also, in traffic,

Policjanci z drogówki też,

the policemen give you condoms -- our "cops and rubbers" programs.

w ramach programu "Gliny i gumki".

(Laughter)

(Śmiech)

So, can you imagine New York policemen giving out condoms?

Wyobrażacie sobie policję w NY rozdającą kondomy?

Of course I can. And they'd enjoy it immensely;

Ja sobie wyobrażam, świetnie by się bawili.

I see them standing around right now, everywhere.

I tak już wszędzie stoją.

Imagine if they had condoms,

A gdyby tak mieli prezerwatywy

giving out to all sorts of people.

i rozdawali je ludziom.

And then, new change,

Następna zmiana.

we had hair bands, clothing

Mieliśmy opaski, ubrania,

and the condom for your mobile phone

a to etui na komórkę

during the rainy season.

na porę deszczową.

(Laughter)

(Śmiech)

And these were the condoms that we introduced.

Takie prezerwatywy wprowadziliśmy:

One says, "Weapon of mass protection."

"Broń masowego chronienia".

We found --

Ktoś szukał broni masowego rażenia,

you know -- somebody here was searching for the weapon of mass destruction,

Ktoś szukał broni masowego rażenia,

but we have found the weapon of mass protection: the condom.

ale my znaleźliśmy odwrotność - prezerwatywę.

And then it says here, with the American flag,

A tutaj z amerykańską flagą:

"Don't leave home without it."

"Nie zostawiajcie mnie w domu".

But I have some to give out afterward.

Rozdam wam kilka później.

But let me warn you, these are Thai-sized,

Ale uważajcie, są dostosowane

so be very careful.

wielkością do moich rodaków.

(Laughter)

(Śmiech)

And so you can see

Jak widać, prezerwatywy mają wiele zastosowań.

that condoms can do so many things.

Jak widać, prezerwatywy mają wiele zastosowań.

Look at this --

Spójrzcie.

I gave this to Al Gore and to Bill Senior also.

Dostali takie Al Gore i Bill Senior.

Stop global warming; use condoms.

Zatrzymaj globalne ocieplenie, używaj kondomów.

And then this is the picture I mentioned to you --

A to obrazek, o którym opowiadałem:

the weapon of mass protection.

broń masowego chronienia.

And let the next Olympics save some lives.

Niech następna olimpiada ratuje życia.

Why just run around?

Po co tylko biegać w kółko?

(Laughter)

(Śmiech)

And then finally,

Tajlandczycy są buddystami,

in Thailand we're Buddhist, we don't have a God,

nie mamy boga, więc mówimy:

so instead, we say, "In rubber we trust."

"Wierzymy w gumkę".

(Laughter)

(Śmiech)

So you can see that we added everything to our endeavor

To wszystko po to,

to make life better for the people.

żeby życie stało się lepsze.

We had condoms in all the refrigerators in the hotels and the schools,

Kondomy były w lodówkach w szkołach i hotelach,

because alcohol impairs judgment.

bo alkohol zaburza myślenie.

And then what happened?

Co się wtedy stało?

After all this time, everybody joined in.

Przyłączyli się wszyscy.

According to the U.N.,

Według ONZ,

new cases of HIV

liczba zakażeń HIV

declined by 90 percent,

zmniejszyła się o 90%.

and according to the World Bank,

A według Banku Światowego,

7.7 million lives were saved.

uratowano 7,7 miliona istnień.

Otherwise there wouldn't be many Thais walking around today.

Niewiele by nas zostało.

So it just showed you, you could do something about it.

Uwierzcie, że wszystkiemu można zaradzić.

90 percent of the funding came from Thailand.

90% funduszy pochodziło z kraju.

There was political commitment, some financial commitment,

Wystarczyło trochę zaangażowania polityki i finansów

and everybody joined in the fight.

i przyłączyli się wszyscy.

So just don't leave it to the specialists and doctors and nurses.

Nie zostawiajmy problemu lekarzom i pielęgniarkom.

We all need to help.

Wszyscy musimy pomóc.

And then we decided to help people out of poverty,

Później zajęliśmy się ubóstwem,

now that we got AIDS somewhat out of the way --

jak tylko uporaliśmy się z AIDS.

this time, not with government alone,

Tym razem pomógł nam rząd,

but in cooperation with the business community.

ale także środowiska biznesowe.

Because poor people are business people

Ludzie biedni to ludzie biznesu

who lack business skills and access to credit.

bez wiedzy i dostępu do kredytu.

Those are the things to be provided by the business community.

Środowiskom biznesowym dostarczyliśmy kilka rzeczy.

We're trying to turn them into barefoot entrepreneurs,

Chcieliśmy zmienić ich w przedsiębiorców,

little business people.

drobnych i bosych.

The only way out of poverty is through business enterprise.

Ubóstwo można zwalczyć tylko przedsiębiorczością.

So, that was done.

Ubóstwo można zwalczyć tylko przedsiębiorczością.

The money goes from the company into the village

Pieniądze trafiają z firm do wiosek

via tree-planting.

dzięki sadzeniu drzew.

It's not a free gift.

Nic nie było za darmo.

They plant the trees, and the money goes into their microcredit fund,

Tak zasilamy fundusz mikrokredytów,

which we call the Village Development Bank.

które nazywamy Bankiem Rozwoju Wsi.

Everybody joins in,

Wszyscy pracowali

and they feel they own the bank,

i czuli, że są właścicielami banku,

because they have brought the money in.

bo sami wnieśli pieniądze.

And before you can borrow the money, you need to be trained.

Zanim dostaniesz pożyczkę, trzeba cię podszkolić.

And we believe if you want to help the poor,

Jeśli chcemy pomóc biednym,

those who are living in poverty,

żyjącym w ubóstwie,

access to credit must be a human right.

musimy sprawić, że dostępność kredytu

Access to credit must be a human right.

będzie jednym z praw człowieka.

Otherwise they'll never get out of poverty.

Inaczej nie da im się pomóc wyjść z ubóstwa.

And then before getting a loan, you must be trained.

Przed pożyczką trzeba się podszkolić.

Here's what we call a "barefoot MBA,"

To nasze "bose MBA".

teaching people how to do business

Uczymy ludzi biznesu,

so that, when they borrow money, they'll succeed with the business.

żeby radzili sobie, kiedy już wezmą kredyt.

These are some of the businesses:

Zajmują się na przykład:

mushrooms, crabs, vegetables,

grzybami, krabami, warzywami,

trees, fruits,

drzewami, owocami,

and this is very interesting -- Nike ice cream and Nike biscuits;

i co ciekawe: lodami i ciasteczkami marki Nike.

this is a village sponsored by Nike.

To wioska sponsorowana przez Nike.

They said, "They should stop making shoes and clothes.

Zamiast podrabiać buty,

Make these better, because we can afford them."

robią to, bo to mniejsze straty.

And then we have silk, Thai silk.

No i mamy własny jedwab.

Now we're making Scottish tartans, as you can see on the left,

Robimy szkocką kratę, po lewej,

to sell to all people of Scottish ancestors.

sprzedajemy ją Szkotom.

So anyone sitting in and watching TV,

Jeśli jakiś Szkot to ogląda,

get in touch with me.

niech się ze mną zdzwoni.

And then this is our answer to Starbucks in Thailand --

A to tajlandzka odpowiedź na Starbucks:

"Coffee and Condoms."

"Kawa i Kondomy".

See, Starbucks you awake, we keep you awake and alive.

Starbucks, a my rozbudzamy

That's the difference.

i utrzymujemy przy życiu.

Can you imagine, at every Starbucks

Wyobraźcie sobie, że w Starbucks rozdają kondomy.

that you can also get condoms?

Wyobraźcie sobie, że w Starbucks rozdają kondomy.

You can order your condoms with your with your cappuccino.

Można je zamówić z cappuccino.

And then now, finally in education,

Na koniec edukacja.

we want to change the school as being underutilized

Szkoły nie są w pełni wykorzystywane,

into a place where it's a lifelong learning center for everyone.

chcemy by uczyli się w nich też osoby starsze.

We call this our School-Based Integrated Rural Development.

To Zintegrowany Szkolny Program Rozwoju Wsi,

And it's a center, a focal point

centrum rozwoju ekonomicznego i społecznego.

for economic and social development.

centrum rozwoju ekonomicznego i społecznego.

Re-do the school,

Przekształciliśmy szkołę w coś,

make it serve the community needs.

co służy potrzebom społeczności.

And here is a bamboo building --

To budynek z bambusa.

all of them are bamboo.

Wszystkie takie są.

This is a geodesic dome made of bamboo.

Ta kopuła geodezyjna też.

And I'm sure Buckminster Fuller would be very, very proud

Architekt Buckminster Fuller byłby wniebowzięty,

to see a bamboo geodesic dome.

widząc bambusową kopułę geodezyjną.

And we use vegetables around the school ground,

Wokół szkoły posadziliśmy warzywa,

so they raise their own vegetables.

mają własny ogródek.

And then, finally, I firmly believe,

Uważam, że jeśli chcemy,

if we want the MDGs to work --

by Milenijne Cele Rozwoju stały się rzeczywistością,

the Millennium Development Goals --

by Milenijne Cele Rozwoju stały się rzeczywistością,

we need to add family planning to it.

musimy dodać planowanie rodziny.

Of course, child mortality first and then family planning --

Po zmniejszeniu umieralności dzieci.

everyone needs family planning service --

Wszyscy potrzebują planowania.

it's underutilized.

Rzadko się o tym myśli.

So we have now found the weapon of mass protection.

Znaleźliśmy broń masowej ochrony.

And we also ask the next Olympics

Prosimy, by następna Olimpiada

to be involved in saving lives.

pomogła ratować ludzkie życia.

And then, finally, that is our network.

To nasza strona.

And these are our Thai tulips.

A to tajlandzkie tulipany.

(Laughter)

(Śmiech)

Thank you very much indeed.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)