Ngozi Okonjo-Iweala: How to help Africa? Do business there

Thank you very much, Chris. Everybody who came up here

Dziękuję bardzo Chris. Każdy kto tu się pojawił

said they were scared. I don't know if I'm scared,

przyznał się do tego, że bał się. Nie wiem, czy ja się boję,

but this is my first time of addressing an audience like this.

ale pierwszy raz przemawiam do takiej publiczności.

And I don't have any smart technology for you to look at.

Nie mam żadnej mądrej technologii, którą chcę zaprezentować.

There are no slides, so you'll just have to be content with me.

Nie mam żadnych slajdów, a więc ja muszę wam wystarczyć.

(Laughter)

(Śmiech)

What I want to do this morning is share with you a couple of stories

Chcę opowiedzieć wam dziś o pewnych wydarzeniach

and talk about a different Africa.

i porozmawiać o innej Afryce.

Already this morning there were some allusions to the Africa

Dzisiaj wspomnieliśmy już Afrykę kilka razy mówiąc o kwestiach,

that you hear about all the time: the Africa of HIV/AIDS,

o których słyszymy cały czas: Afryka HIV/AIDS,

the Africa of malaria, the Africa of poverty, the Africa of conflict,

Afryka malarii, Afryka biedy, Afryka konfliktu

and the Africa of disasters.

i Afryka klęsk.

While it is true that those things are going on,

Podczas gdy wszystko to jest prawdą,

there's an Africa that you don't hear about very much.

istnieje też Afryka, o której nie słyszy się zbyt wiele.

And sometimes I'm puzzled, and I ask myself why.

Czasem nie wiem o co chodzi i zadaję sobie pytanie dlaczego.

This is the Africa that is changing, that Chris alluded to.

Jak Chris wspomniał, Afryka zmienia się.

This is the Africa of opportunity.

Afryka jest pełna możliwości.

This is the Africa where people want to take charge of

W Afryce ludzie chcą mieć wpływ

their own futures and their own destinies.

na ich własną przyszłość i los.

And this is the Africa where people are looking for partnerships

Jest to Afryka, w której ludzie szukają partnerów,

to do this. That's what I want to talk about today.

którzy pomogą im tego dokonać. O tym chcę dzisiaj porozmawiać.

And I want to start by telling you

Zacznę od omówienia

a story about that change in Africa.

zmian dokonujących się w Afryce.

On 15th of September 2005, Mr. Diepreye Alamieyeseigha,

15 września 2005 roku, Diepreye Alamieyeseigha,

a governor of one of the oil-rich states of Nigeria,

gubernator jednego ze stanów Nigeryjskich bogatego w ropę,

was arrested by the London Metropolitan Police on a visit to London.

został zaaresztowany przez policję londyńską podczas wizyty w Londynie.

He was arrested because there were transfers of eight million dollars

Powodem aresztowania były przelewy o wartości ośmiu milionów dolarów

that went into some dormant accounts

na uśpione konta bankowe,

that belonged to him and his family.

należące do niego i jego rodziny.

This arrest occurred because there was cooperation

Areszt był wynikiem współpracy

between the London Metropolitan Police

londyńskiej policji

and the Economic and Financial Crimes Commission of Nigeria --

i Nigeryjskiej Komisji ds. Przestępstw Ekonomicznych i Finansowych -

led by one of our most able and courageous people: Mr. Nuhu Ribadu.

pod przewodnictwem utalentowanego i odważnego Nuhu Ribadu.

Alamieyeseigha was arraigned in London.

Alamieyeseigha został postawiony w stan oskarżenia w Londynie.

Due to some slip-ups, he managed to escape dressed as a woman

W wyniku zaniedbań, udało mu się uciec w przebraniu kobiety

and ran from London back to Nigeria where,

i powrócić z Londynu do Nigerii, gdzie

according to our constitution, those in office

zgodnie z konstytucją, urzędnicy państwowi

as governors, president -- as in many countries --

wysokiej rangi jak gubernatorzy czy prezydenci - tak jak w wielu krajach -

have immunity and cannot be prosecuted. But what happened:

są nietykalni i nie mogą być oskarżeni. Jednakże

people were so outraged by this behavior that it was possible

naród był tak zbulwersowany jego poczynaniami, że w efekcie

for his state legislature to impeach him and get him out of office.

ciało ustawodawcze umożliwiło postawienie go w stan oskarżenia i pozbawienie go władzy.

Today, Alams -- as we call him for short -- is in jail.

Na dzień dzisiejszy, Alams - jak go w skrócie nazywamy - jest w więzieniu.

This is a story about the fact that people in Africa

Historia ta udowadnia, że narody afrykańskie

are no longer willing to tolerate corruption from their leaders.

nie maja zamiaru nadal tolerować korupcji rządów.

This is a story about the fact that people want their resources

Historia ta udowadnia, że ludzie chcą, aby ich zasoby

managed properly for their good, and not taken out to places

były odpowiednio zarządzane dla ich dobra, a nie zabierane do miejsc,

where they'll benefit just a few of the elite.

gdzie tylko wybrani członkowie elity będą mogli z nich skorzystać.

And therefore, when you hear about the corrupt Africa --

W związku z tym, kiedy słyszymy o skorumpowanej Afryce -

corruption all the time -- I want you to know that the people

gdzie korupcja jest wszechobecna - chcę, żebyście wiedzieli, że zarówno ludzie

and the governments are trying hard to fight this

jak i rządy robią co mogą, aby z tym walczyć

in some of the countries, and that some successes are emerging.

w niektórych krajach i odnoszą już pewne sukcesy.

Does it mean the problem is over? The answer is no.

Czy znaczy to, że problem został rozwiązany? Odpowiedź brzmi: nie.

There's still a long way to go, but that there's a will there.

Do zrobienia jest wiele, ale mamy chęci.

And that successes are being chalked up on this very important fight.

I że w tej bardzo ważnej walce odnosimy już sukcesy.

So when you hear about corruption,

A więc kiedy słyszymy o korupcji,

don't just feel that nothing is being done about this --

nie myślcie, że nie walczy się z tym -

that you can't operate in any African country

że nie możecie prowadzić działalności w dowolnym kraju w Afryce

because of the overwhelming corruption. That is not the case.

ze względu na ogromną korupcję. Tak nie jest.

There's a will to fight, and in many countries, that fight is ongoing

Mamy chęci do walki, a w wielu krajach taka walka już trwa

and is being won. In others, like mine,

i jest wygrywana. W innych, takich jak mój,

where there has been a long history of dictatorship in Nigeria,

Nigerii, gdzie mówimy o długiej historii dyktatury,

the fight is ongoing and we have a long way to go.

walka trwa w dalszym ciągu i do zrobienia mamy jeszcze wiele.

But the truth of the matter is that this is going on.

Ale najważniejsze jest to, że ona trwa.

The results are showing:

Widzimy już rezultaty:

independent monitoring by the World Bank and other organizations

niezależny monitoring Banku Światowego i innych organizacji

show that in many instances the trend is downwards

pokazują, że w wielu przypadkach ta tendencja spada,

in terms of corruption, and governance is improving.

mam na myśli korpucję, a rządy też są coraz lepsze.

A study by the Economic Commission for Africa showed

Badania przeprowadzone przez Komisję ds. Ekonomicznych Afryki pokazały

a clear trend upwards in governance in 28 African countries.

tendencję do ulepszania rządów w 28 krajach Afryki.

And let me say just one more thing

Chciałabym jeszcze wspomnieć jedną kwestię

before I leave this area of governance.

zanim skończę omawianie rządów.

That is that people talk about corruption, corruption.

To, że ludzie mówią o korupcji, korupcji.

All the time when they talk about it

Przez cały czas, kiedy o tym mówią

you immediately think about Africa.

myślicie od razu o Afryce.

That's the image: African countries. But let me say this:

Taki jest obraz krajów afrykańskich. Ale jeśli pomyślimy o tym,

if Alams was able to export eight million dollars into an account in London --

że Alams był w stanie przelać 8 milionów dolarów na konto w Londynie -

if the other people who had taken money, estimated at

i inni ludzie, którzy wzięli kwoty szacowane na

20 to 40 billion now of developing countries' monies

20 do 40 miliardów z pieniędzy krajów rozwijających się

sitting abroad in the developed countries -- if they're able to do this,

mieszkając za granicą, w krajach rozwiniętych - jeżeli są w stanie to zrobić

what is that? Is that not corruption?

- co to jest? Czyż nie jest to korupcja?

In this country, if you receive stolen goods, are you not prosecuted?

W tym kraju, czy nie podlegasz karze, jeżeli przyjmujesz kradzione rzeczy?

So when we talk about this kind of corruption, let us also think

A więc kiedy mówimy o tego rodzaju korupcji, pomyślmy również

about what is happening on the other side of the globe --

o tym, co dzieje się po drugiej stronie kuli ziemskiej,

where the money's going and what can be done to stop it.

gdzie idą pieniądze i co możemy zrobić, żeby to zatrzymać.

I'm working on an initiative now, along with the World Bank,

Obecnie pracuję nad inicjatywą, wraz z Bankiem Światowym,

on asset recovery, trying to do what we can

nad odzyskaniem majątku. Robimy co możemy,

to get the monies that have been taken abroad --

aby odzyskać pieniądze, które zostały zabrane za granicę -

developing countries' moneys -- to get that sent back.

pieniądze krajów rozwijających się - aby zostały odesłane z powrotem.

Because if we can get the 20 billion dollars sitting out there back,

Ponieważ jeżeli odzyskamy 20 miliardów dolarów, które tam są,

it may be far more for some of these countries

może to być o wiele więcej dla niektórych z krajów,

than all the aid that is being put together.

niż cała pomoc, która teraz jest przygotowywana.

(Applause)

(Oklaski)

The second thing I want to talk about is the will for reform.

Druga kwestia, którą chcę omówić to chęć przeprowadzenia reform.

Africans, after -- they're tired, we're tired

Mieszkańcy Afryki są zmęczeni, jesteśmy zmęczeni

of being the subject of everybody's charity and care.

tym, że musimy zwracać się do innych po pomoc i opiekę.

We are grateful, but we know that

Doceniamy to, ale wiemy też,

we can take charge of our own destinies if we have the will to reform.

że jesteśmy w stanie zająć się swoim losem, jeżeli będziemy chcieli przeprowadzić reformy.

And what is happening in many African countries now is a realization

Obecnie, wiele krajów afrykańskich zdaje sobie sprawę z tego,

that no one can do it but us. We have to do it.

że jeżeli sami tego nie zrobimy, nie zrobi za nas tego nikt inny. Musimy to zrobić.

We can invite partners who can support us, but we have to start.

Możemy zaprosić partnerów, którzy będą nas wspierali, ale musimy zacząć.

We have to reform our economies, change our leadership,

Musimy zreformować nasze gospodarki, zmienić rządzących,

become more democratic, be more open to change and to information.

pogłębić demokrację, być bardziej otwartymi na zmiany i informacje.

And this is what we started to do

Od tego właśnie zaczęliśmy

in one of the largest countries on the continent, Nigeria.

w jednym z największych krajów kontynentu, Nigerii.

In fact, if you're not in Nigeria, you're not in Africa.

Tak naprawdę, jeżeli nie jesteście w Nigerii, nie jesteście w Afryce.

I want to tell you that.

Chcę wam o tym powiedzieć.

(Laughter)

(Śmiech)

One in four sub-Saharan Africans is Nigerian,

Jeden na czterech mieszkańców Afryki Podzwrotnikowej jest Nigeryjczykiem,

and it has 140 million dynamic people -- chaotic people --

a w kraju mieszka 140 milionów dynamicznych ludzi - chaotycznych ludzi -

but very interesting people. You'll never be bored.

ale bardzo ciekawych ludzi. Nigdy się nie będziecie nudzić.

(Laughter)

(Śmiech)

What we started to do was to realize

Zrozumieliśmy wówczas,

that we had to take charge and reform ourselves.

że do przeprowadzenia reform musimy się zabrać sami.

And with the support of a leader

I z pomocą lidera,

who was willing, at the time, to do the reforms,

który wówczas chciał przeprowadzić reformy,

we put forward a comprehensive reform program,

opublikowaliśmy wszechstronny program reform,

which we developed ourselves.

który sami opracowaliśmy.

Not the International Monetary Fund. Not the World Bank,

Nie Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Nie Bank Światowy,

where I worked for 21 years and rose to be a vice president.

gdzie pracowałam przez 21 lat i gdzie zostałam promowana na stanowisko wiceprezesa.

No one can do it for you. You have to do it for yourself.

Nikt tego nie może za was zrobić. Musicie to zrobić dla siebie.

We put together a program that would, one: get the state

Opracowaliśmy program, który pomoże, po pierwsze: wyrzucić państwo

out of businesses it had nothing -- it had no business being in.

z działalności, z którą nie miało - z którą nie ma nic wspólnego.

The state should not be in the business

Państwo nie powinno zajmować się

of producing goods and services

produkcją dóbr i rozwojem usług,

because it's inefficient and incompetent.

ponieważ nie jest w tym wydajne ani kompetentne.

So we decided to privatize many of our enterprises.

Zdecydowaliśmy się więc sprywatyzować wiele z naszych przedsiębiorstw.

(Applause)

(Oklaski)

We -- as a result, we decided to liberalize many of our markets.

W wyniku tego zdecydowaliśmy się zliberalizować wiele z naszych rynków.

Can you believe that prior to this reform --

Czy jesteście w stanie uwierzyć, że przed tą reformą,

which started at the end of 2003, when I left Washington

która rozpoczęła się pod koniec 2003 roku, kiedy wyjechałam z Waszyngtonu,

to go and take up the post of Finance Minister --

aby objąć pozycję Ministra Finansów,

we had a telecommunications company that was only able to develop

mieliśmy firmę telekomunikacyjną, która była tylko w stanie uruchomić

4,500 landlines in its entire 30-year history?

4500 telefonów stacjonarnych w ciągu swojej 30 letniej działalności?

(Laughter)

(Śmiech)

Having a telephone in my country was a huge luxury.

Posiadanie telefonu w moim kraju było wielkim luksusem.

You couldn't get it. You had to bribe.

Nie można było tego normalnie załatwić. Trzeba było kogoś przekupić.

You had to do everything to get your phone.

Wiele trzeba było zrobić, żeby mieć swój telefon.

When President Obasanjo supported and launched

Kiedy Prezydent Obasanjo wsparł i rozpoczął

the liberalization of the telecommunications sector,

liberalizację sektora telekomunikacyjnego,

we went from 4,500 landlines to 32 million GSM lines, and counting.

liczba telefonów zwiększyła się z 4500 numerów telefonii stacjonarnej do 32 milionów linii GSM i liczba ta nadal rośnie.

Nigeria's telecoms market is the second-fastest growing in the world,

Nigeryjski rynek telekomunikacyjny jest drugim co do wielkości na świecie rynkiem dla firm telekomunikacyjnych,

after China. We are getting investments of about a billion dollars a year

po Chinach. Inwestycje na telekomunikację wynoszą około miliarda

in telecoms. And nobody knows, except a few smart people.

na rok. I nikt o tym nie wie, oprócz garstki mądrych ludzi.

(Laughter)

(Śmiech)

The smartest one, first to come in,

Najmądrzejszą firmą, która skorzystała z tego jako pierwsza

was the MTN company of South Africa.

była firma MTN z Południowej Afryki.

And in the three years that I was Finance Minister,

I w ciągu trzech lat kiedy ja byłam Ministrem Finansów,

they made an average of 360 million dollars profit per year.

ich roczny zysk wynosił średnio 360 milionów dolarów.

360 million in a market -- in a country that is a poor country,

360 milionów na jednym rynku - w kraju, który jest biedny,

with an average per capita income just under 500 dollars per capita.

gdzie średni dochód na głowę wynosi tuż poniżej 500 dolarów.

So the market is there.

A więc istnieje tam rynek.

When they kept this under wraps, but soon others got to know.

Kiedy trzymali to w tajemnicy, ale inni szybko się o tym dowiedzieli.

Nigerians themselves began to develop

Nigeryjczycy zaczęli na własną rękę rozwijać

some wireless telecommunications companies,

firmy telekomunikacji bezprzewodowej

and three or four others have come in.

i pojawiły się trzy lub cztery inne.

But there's a huge market out there,

Ale mamy tu do czynienia z dużym rynkiem,

and people don't know about it, or they don't want to know.

o czym ludzie nie wiedzą lub nie chcą wiedzieć.

So privatization is one of the things we've done.

A więc prywatyzacja to jedna z rzeczy, które wprowadziliśmy.

The other thing we've also done is to manage our finances better.

Kolejna rzecz, którą również udało się nam osiągnąć, to lepsze zarządzanie naszymi finansami.

Because nobody's going to help you and support you

A to dlatego, że nikt wam nie pomoże ani was nie wspomoże,

if you're not managing your own finances well.

jeżeli niewłaściwie zarządzacie swoimi finansami.

And Nigeria, with the oil sector, had the reputation

A Nigeria, z sektorem ropy naftowej, miała reputację

of being corrupt and not managing its own public finances well.

skorumpowanego kraju, który niewłaściwie zarządza swoimi publicznymi zasobami finansowymi.

So what did we try to do? We introduced a fiscal rule

A więc czego spróbowaliśmy? Wprowadziliśmy zasady fiskalne,

that de-linked our budget from the oil price.

które sprawiły, że cena ropy nie ma wpływu na nasz budżet.

Before we used to just budget on whatever oil we bring in,

Ponieważ w przeszłości budżet ustalano na podstawie zysków z ropy,

because oil is the biggest, most revenue-earning sector

ponieważ sektor ropy naftowej przynosi najwięcej dochodów

in the economy: 70 percent of our revenues come from oil.

w gospodarce: 70% dochodów pochodzi z ropy.

We de-linked that, and once we did it, we began to budget

Rozdzieliliśmy to, a następnie przy ustalaniu budżetu

at a price slightly lower than the oil price

przyjmowaliśmy, że cena ropy jest nieco niższa od rzeczywistej

and save whatever was above that price.

i byliśmy w stanie zaoszczędzić wszelkie nadwyżki od tej ceny.

We didn't know we could pull it off; it was very controversial.

Nie wiedzieliśmy czy nam się uda, było to bardzo kontrowersyjne.

But what it immediately did was that the volatility

Natychmiast doprowadziło to do ukazania niestabilności,

that had been present in terms of our economic development --

która istniała w naszym rozwoju gospodarczym -

where, even if oil prices were high, we would grow very fast.

gdzie, jeżeli cena ropy była wysoka, rozwijaliśmy się bardzo szybko.

When they crashed, we crashed.

Jak oni się załamali, myśmy się załamali.

And we could hardly even pay anything, any salaries, in the economy.

I prawie nie mieliśmy pieniędzy, żeby móc za cokolwiek zapłacić, pieniędzy na wypłaty w gospodarce.

That smoothened out. We were able to save, just before I left,

To zostało załatwione. Zaoszczędziliśmy zanim jeszcze odeszłam,

27 billion dollars. Whereas -- and this went to our reserves --

27 miliardów dolarów - i to zostało przelane do naszych rezerw -

when I arrived in 2003, we had seven billion dollars in reserves.

kiedy rozpoczęłam w 2003 roku, w rezerwach mieliśmy 7 miliardów dolarów.

By the time I left, we had gone up to almost 30 billion dollars. And

Do czasu mego odejścia, podniosło się to do prawie 30 miliardów dolarów. A

as we speak now, we have about 40 billion dollars in reserves

na chwilę obecną mamy około 40 miliardów dolarów w rezerwach,

due to proper management of our finances.

co wynika z dobrego zarządzania naszymi finansami.

And that shores up our economy, makes it stable.

I to umacnia i stabilizuje naszą gospodarkę.

Our exchange rate that used to fluctuate all the time

Nasz kurs wymiany, który zmieniał się przez cały czas,

is now fairly stable and being managed so that business people

jest teraz stosunkowo stabilny i jest zarządzany, co pozwala ludziom biznesu

have a predictability of prices in the economy.

przewidzieć ceny w gospodarce.

We brought inflation down from 28 percent to about 11 percent.

Zmniejszyliśmy inflację z 28 procent do około 11 procent.

And we had GDP grow from an average of 2.3 percent the previous decade

I nasz PKB wzrósł z około średnio 2,3 procent w poprzedniej dekadzie,

to about 6.5 percent now.

do około 6,5 procent obecnie.

So all the changes and reforms we were able to make

A więc wszystkie zmiany i reformy, które zdołaliśmy przeprowadzić

have shown up in results that are measurable in the economy.

przyniosły rezultaty dające się zmierzyć postępem w gospodarce.

And what is more important, because we want to get away from oil

Co ważniejsze, z uwagi na to, że chcemy odejść od ropy i

and diversify -- and there are so many opportunities

wprowadzić zróżnicowanie - a istnieje tak wiele możliwości

in this one big country, as in many countries in Africa --

w tym jednym, dużym kraju jak i innych krajach w Afryce -

what was remarkable is that much of this growth came

co było godne uwagi to to, że znaczny rozwój wywodził się

not from the oil sector alone, but from non-oil.

nie wyłącznie z sektora ropy, ale również z sektorów niezwiązanych z ropą.

Agriculture grew at better than eight percent.

Wzrost w rolnictwie wyniósł więcej niż 8 procent.

As telecoms sector grew, housing and construction,

Wraz z rozwojem sektora telekomunikacji, rozwijał się przemysł mieszkaniowy i przemysł budowlany.

and I could go on and on. And this is to illustrate to you that

I mogłabym je dalej wymieniać. Po to, aby wam pokazać, że

once you get the macro-economy straightened out,

po wyprowadzeniu makroekonomii na właściwe tory,

the opportunities in various other sectors are enormous.

w innych dziedzinach otwierają się również ogromne możliwości.

We have opportunities in agriculture, like I said.

Mamy możliwości w rolnictwie, jak wspomniałam.

We have opportunities in solid minerals. We have a lot of minerals

Mamy możliwości w dziedzinie surowców mineralnych. Mamy dużo surowców mineralnych,

that no one has even invested in or explored. And we realized

w które nigdy nie inwestowano, ani którymi się nie interesowano. I zdaliśmy sobie sprawę z tego, że

that without the proper legislation to make that possible,

bez właściwych przepisów, które to umożliwią,

that wouldn't happen. So we've now got a mining code

nie będzie miało to miejsca. A więc teraz mamy przepisy dotyczące górnictwa,

that is comparable with some of the best in the world.

które są porównywalne z najlepszymi na świecie.

We have opportunities in housing and real estate.

Mamy możliwości w przemyśle mieszkaniowym i na rynkach nieruchomości.

There was nothing in a country of 140 million people --

Nie mieliśmy niczego w kraju, gdzie mieszka 140 milionów ludzi -

no shopping malls as you know them here.

żadnych galerii handlowych podobnych do tych, które mamy tutaj.

This was an investment opportunity for someone

Dla kogoś otworzyło to możliwości inwestycyjne,

that excited the imagination of people.

które rozbudziły wyobraźnie ludzi.

And now, we have a situation in which the businesses in this mall

A teraz doprowadziliśmy do sytuacji, w której biznesy prowadzące działalność na terenie takich galerii,

are doing four times the turnover that they had projected.

mają obroty czterokrotnie wyższe od zakładanych.

So, huge things in construction, real estate,

A więc wielkie możliwości w budownictwie, na rynku nieruchomości,

mortgage markets. Financial services:

rynkach hipotecznych. Usługi finansowe:

we had 89 banks. Too many not doing their real business.

mieliśmy 89 banków. Zbyt wiele z nich nie prowadziło działalności we właściwy sposób.

We consolidated them from 89 to 25 banks by requiring

Doprowadziliśmy do zrzeszenia się 89 banków w 25 poprzez wprowadzenie wymogu

that they increase their capital -- share capital.

podniesienia przez nich kapitału - kapitału udziałowców.

And it went from about 25 million dollars to 150 million dollars.

I z około 25 milionów dolarów zmieniło się to na 150 milionów dolarów.

The banks -- these banks are now consolidated, and that strengthening

Banki - te banki są teraz skonsolidowane i to umocnienie się

of the banking system has attracted a lot of investment from outside.

systemu bankowego zachęciło wielu zagranicznych inwestorów.

Barclays Bank of the U.K. is bringing in 500 million.

Angielski Barclays Bank przynosi zyski w wysokości 500 milionów.

Standard Chartered has brought in 140 million.

Standard Chartered zarobił 140 milionów.

And I can go on. Dollars, on and on, into the system.

I mogę tak dalej wymieniać. Dolary, i tak dalej, i tak dalej, w systemie.

We are doing the same with the insurance sector.

Robimy to samo z sektorem ubezpieczeń.

So in financial services, a great deal of opportunity.

Podobnie w usługach finansowych istnieje wiele możliwości.

In tourism, in many African countries, a great opportunity.

W turystyce, w wielu krajach afrykańskich, wiele możliwości.

And that's what many people know East Africa for:

Wielu ludzi zna Wschodnią Afrykę z

the wildlife, the elephants, and so on.

dzikiej przyrody, słoni, i tak dalej.

But managing the tourism market in a way

Ale zarządzanie rynkiem turystyki w sposób,

that can really benefit the people is very important.

który pozwoli ludziom na tym skorzystać, jest bardzo ważne.

So what am I trying to say? I'm trying to tell you

A więc co staram się przez to powiedzieć? Staram się wam powiedzieć,

that there's a new wave on the continent.

że na kontynencie jest nowa fala.

A new wave of openness and democratization in which, since 2000,

Nowa fala otwartości i demokratyzacji, która sprawiła, że od roku 2000

more than two-thirds of African countries have had

więcej niż 2/3 krajów afrykańskich przeprowadziło

multi-party democratic elections.

wielopartyjne, demokratyczne wybory.

Not all of them have been perfect, or will be,

Nie wszystkie z nich przeprowadzone były lub będą

but the trend is very clear.

perfekcyjnie, ale tendencja jest bardzo wyraźna.

I'm trying to tell you that since the past three years,

Staram się wam powiedzieć, że przez ostatnie trzy lata

the average rate of growth on the continent has moved

średnia stopa wzrostu na kontynencie podniosła się

from about 2.5 percent to about five percent per annum.

z około 2,5 procent do 5 procent rocznie.

This is better than the performance of many OECD countries.

To więcej, niż osiągnięcia wielu państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

So it's clear that things are changing.

Oczywistym jest więc to, że wszystko ulega zmianom.

Conflicts are down on the continent;

Liczba konfliktów na kontynencie zmniejszyła się

from about 12 conflicts a decade ago,

z około 12 w ostatniej dekadzie,

we are down to three or four conflicts --

do trzech do czterech konfliktów obecnie.

one of the most terrible, of course, of which is Darfur.

Jeden z najokrutniejszych to oczywiście Darfur.

And, you know, you have the neighborhood effect where

I, wiecie, w efekcie tego, państwa sąsiednie cierpią,

if something is going on in one part of the continent,

bowiem jeżeli coś złego dzieje się w jednej części kontynentu,

it looks like the entire continent is affected.

wydaje się, że ma to wpływ na cały kontynent.

But you should know that this continent is not --

Ale powinniście wiedzieć, że ten kontynent nie jest -

is a continent of many countries, not one country.

że to kontynent, na którym znajduje się wiele państw, a nie tylko jedno.

And if we are down to three or four conflicts,

I jeżeli udało się nam zmniejszyć liczbę konfliktów do trzech lub czterech,

it means that there are plenty of opportunities to invest

znaczy to, że istnieje wiele możliwości inwestowania

in stable, growing, exciting economies

w stabilne, rozwijające się i ekscytujące gospodarki,

where there's plenty of opportunity.

które stwarzają wiele możliwości.

And I want to just make one point about this investment.

I chcę jeszcze podkreślić jedną rzecz związaną z inwestowaniem.

The best way to help Africans today

Najlepszym sposobem na pomaganie mieszkańcom Afryki dziś

is to help them to stand on their own feet.

jest udzielenie im pomocy w tym, aby stanęli na własnych nogach.

And the best way to do that is by helping create jobs.

I najlepszym sposobem na osiągnięcie tego jest stworzenie nowych miejsc pracy.

There's no issue with fighting malaria and putting money in that

Oczywiście nie chodzi mi o walkę z malarią i wydawanie na to pieniędzy

and saving children's lives. That's not what I'm saying. That is fine.

i ratowanie życia dzieci. Nie o tym mówię. To oczywiście jest potrzebne.

But imagine the impact on a family: if the parents can be employed

Ale wyobraźcie sobie jaki to ma wpływ na rodziny: jeżeli rodzice mają możliwość znalezienia zatrudnienia

and make sure that their children go to school,

i tym samym są w stanie zapewnić to, że dzieci uczęszczają do szkół

that they can buy the drugs to fight the disease themselves.

i że sami mogą kupić lekarstwa, które pozwolą na leczenie.

If we can invest in places where you yourselves make money

Jeżeli jesteśmy w stanie zainwestować tam, gdzie wy sami zarabiacie

whilst creating jobs and helping people stand on their own feet,

i jednocześnie tworzyć miejsca pracy i pomagać ludziom stanąć na własnych nogach,

isn't that a wonderful opportunity? Isn't that the way to go?

czy to samo w sobie nie jest doskonałą możliwością? Czy nie tak powinniśmy postępować?

And I want to say that some of the best people to invest in

I chcę również powiedzieć, że niektórzy spośród największych inwestorów

on the continent are the women.

na kontynencie to kobiety.

(Applause)

(Oklaski)

I have a CD here. I'm sorry that I didn't say anything on time.

Mam tutaj CD. Przepraszam, że nie wyrobiłam się w czasie.

Otherwise, I would have liked you to have seen this.

Gdyby mi się udało, chciałam wam to pokazać.

It says, "Africa: Open for Business."

Przekaz to: "Afryka - otwarta dla biznesu".

And this is a video that has actually won an award

I to wideo zostało uznane

as the best documentary of the year.

za najlepszy film dokumentalny roku.

Understand that the woman who made it

Musicie zrozumieć, że kobieta, która je zrobiła

is going to be in Tanzania, where they're having the session in June.

będzie w Tanzanii, gdzie będą mieli sesję w czerwcu.

But it shows you Africans, and particularly African women, who

Ale pokazuje ono mieszkańców Afryki, a szczególnie kobiety mieszkające w Afryce, które

against all odds have developed businesses, some of them world-class.

wbrew oczekiwaniom były w stanie rozwinąć firmy, niektóre z nich na poziomie światowym.

One of the women in this video, Adenike Ogunlesi,

Jedna z kobiet pokazanych na filmie, Adenike Ogunlesi,

making children's clothes --

pracująca przy wyrobie ubrań dziecięcych -

which she started as a hobby and grew into a business.

zmieniła swoje hobby w firmę.

Mixing African materials, such as we have,

Mieszanie materiałów afrykańskich, które posiadamy,

with materials from elsewhere.

z materiałami z innych miejsc.

So, she'll make a little pair of dungarees with corduroys,

A więc zrobi parę sztruksowych ogrodniczek

with African material mixed in. Very creative designs,

z elementami afrykańskimi. Bardzo pomysłowe wzornictwo.

has reached a stage where she even had an order from Wal-Mart.

Osiągnęła poziom, gdzie nawet Wal-Mart złożył u niej zamówienie.

(Laughter)

(Śmiech)

For 10,000 pieces.

Na 10 000 sztuk.

So that shows you that we have people who are capable of doing.

Pokazuje to, że mamy ludzi, którzy są w stanie coś osiągnąć.

And the women are diligent. They are focused; they work hard.

A kobiety są pracowite: są staranne i ciężko pracują.

I could go on giving examples:

Mogłabym dać więcej przykładów:

Beatrice Gakuba of Rwanda, who opened up a flower business

Beatrice Gakuba z Ruandy, która otworzyła biznes kwiatowy,

and is now exporting to the Dutch auction in Amsterdam each morning

a teraz eksportuje na holenderską aukcję w Amsterdamie codziennie,

and is employing 200 other women and men to work with her.

a w swojej firmie zatrudnia 200 kobiet i mężczyzn.

However, many of these are starved for capital to expand,

Jednakże wielu z tych firm brakuje kapitału na rozwój,

because nobody believes outside of our countries

ponieważ nikt, kto jest spoza naszych krajów nie wierzy,

that we can do what is necessary. Nobody thinks in terms of a market.

że jesteśmy w stanie zrobić to, co niezbędne. Nikt nie myśli w kategoriach rynkowych.

Nobody thinks there's opportunity.

Nikt nie sądzi, że istnieją tam możliwości.

But I'm standing here saying that those who miss the boat now,

Ale stojąc tutaj, staram się was przekonać, że ci, którzy teraz się spóźnią,

will miss it forever.

na zawsze stracą szansę.

So if you want to be in Africa, think about investing.

A więc jeżeli chcecie być w Afryce, pomyślcie o inwestowaniu.

Think about the Beatrices, think about the Adenikes of this world,

Pomyślcie o kobietach takich, jak Beatrice lub Adenike, które pochodzą z tego świata,

who are doing incredible things, that are bringing them

których niesamowite osiągnięcia pozwoliły im na odegranie roli w

into the global economy, whilst at the same time making sure

w ekonomii globalnej i jednoczesne stworzenie

that their fellow men and women are employed,

miejsc pracy dla swoich rodaków i zapewnienie, że

and that the children in those households get educated

dzieci w ich rodzinach uzyskają wykształcenie,

because their parents are earning adequate income.

ponieważ dochody ich rodziców są odpowiednio wysokie.

So I invite you to explore the opportunities.

A więc zapraszam do zbadania możliwości.

When you go to Tanzania, listen carefully,

Kiedy pojedziecie do Tanzanii, słuchajcie uważnie,

because I'm sure you will hear of the various openings that there will be

ponieważ jestem pewna, że usłyszycie o wielu możliwościach

for you to get involved in something that will do good

związania się z czymś, z czego skorzysta

for the continent, for the people and for yourselves.

kontynent, mieszkańcy i wy sami.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)