Ngozi Okonjo-Iweala: How to help Africa? Do business there

Translator: Gulchin Taghiyeva Reviewer: Kanan Karimzada

Thank you very much, Chris. Everybody who came up here

Çox sağ olun Chris. Bura gələn hər kəs

said they were scared. I don't know if I'm scared,

qorxduqlarını deyirlər. Bilmirəm mən də qorxuram ya yox,

but this is my first time of addressing an audience like this.

amma bu mənim bu qədər izləyici qarşısındakı ilk çıxışımdır

And I don't have any smart technology for you to look at.

Və sizin diqqətinizi cəlb etmək üçün heç bir smart texnologiyadan da istifadə etmirəm

There are no slides, so you'll just have to be content with me.

Slaydlar da yoxdur, ona görə ancaq mənə yönəldin diqqətinizi.

(Laughter)

(Gülüş)

What I want to do this morning is share with you a couple of stories

Bu gün burada sizinlə bir neçə hekayəmi bölüşmək və

and talk about a different Africa.

fərqli bir Afrika barəsində danışmaq istəyirəm.

Already this morning there were some allusions to the Africa

Bugün məndən əvvəl siz artıq həmişə eşitdiyiniz Afrika haqqında

that you hear about all the time: the Africa of HIV/AIDS,

bəzi fikirlər eşitdiniz:QİÇS/HİV viruslu Afrika, .

the Africa of malaria, the Africa of poverty, the Africa of conflict,

maliyariya xəstəlikli Afrika, aclıq içindəki Afrika, münaqişəli Afrika

and the Africa of disasters.

və fəlakətlərlə dolu Afrika.

While it is true that those things are going on,

Bunların hamısı doğrudur, ancaq

there's an Africa that you don't hear about very much.

sizin haqqında çox da eşitmədiyiniz başqa bir Afrika da var.

And sometimes I'm puzzled, and I ask myself why.

Bəzən mən də çaşıram və öz-özümə soruşuram ki, görəsən niyə.

This is the Africa that is changing, that Chris alluded to.

Chris də qeyd etdiyi kimi dəyişən bir Afrika var.

This is the Africa of opportunity.

İmkanlarla dolu bir Afrika var.

This is the Africa where people want to take charge of

İnsaların öz gələcəklərini və müqəddəratlarını özləri

their own futures and their own destinies.

qurmaq istəkləri olan bir Afrika var.

And this is the Africa where people are looking for partnerships

Və bu işləri görmək üçün tərəfdaşlara ehtiyac duyan

to do this. That's what I want to talk about today.

insanlar var. Bu gün mən bunlar haqda danışmaq istəyirəm.

And I want to start by telling you

Afrikadakı dəyişiklik haqqında bir hekayə

a story about that change in Africa.

ilə başlamaq istəyirəm.

On 15th of September 2005, Mr. Diepreye Alamieyeseigha,

2005-ci il sentyabrın 15-də

a governor of one of the oil-rich states of Nigeria,

neftlə zəngin Nigeriyanın gubernatoru cənab Diepreye Alamieyeseigha

was arrested by the London Metropolitan Police on a visit to London.

Londana səfəri zamanı London Şəhər Metropolitan Polisi tərəfindən həbs olunmuşdur.

He was arrested because there were transfers of eight million dollars

Səbəb ona və ailəsinə məxsus olan

that went into some dormant accounts

qeyri-fəal bank hesabına

that belonged to him and his family.

8 milyon dollar pul köçürülməsi idi

This arrest occurred because there was cooperation

Həbs London Metropoltan Polisi və

between the London Metropolitan Police

ən cəsarətli və güclü insanlardan biri olan

and the Economic and Financial Crimes Commission of Nigeria --

cənab Nuhu Ribadunun öhdəsinda olan

led by one of our most able and courageous people: Mr. Nuhu Ribadu.

Nigeriya İqtisadi Cinayət Komissiyasının birgə səyi nəticəsində baş tutmuşdur.

Alamieyeseigha was arraigned in London.

O, Londonda məsuliyyətə cəlb olunmuşdu.

Due to some slip-ups, he managed to escape dressed as a woman

Bəzi xətaların nətəcəsində o, qadın geyimində həbsdən qaçmış,

and ran from London back to Nigeria where,

Londondan ölkə konstitusiyasına görə

according to our constitution, those in office

ölkəni idarə edən şəxsin-- bəzi ölkələrdə prezident adlanır bu şəxs --

as governors, president -- as in many countries --

toxunulmazlığı olan

have immunity and cannot be prosecuted. But what happened:

Nigeriya qaçmışdır.Ancaq sonra nə baş verdi?:

people were so outraged by this behavior that it was possible

insanlar onun hərəkətlərinə o qədər qəzəblənmişdilər ki,

for his state legislature to impeach him and get him out of office.

ölkə qanunvericiliyi onu ittiham edərək vəzifəsindən uzaqlaşdırmışdı.

Today, Alams -- as we call him for short -- is in jail.

Bu gün Alams-qısaca belə adlandırırlar onu- həbsdədir.

This is a story about the fact that people in Africa

Bu Afrika xalqının artıq öz liderlərinin korrupsiyasına

are no longer willing to tolerate corruption from their leaders.

göz yummadığını göstərən hekayədir.

This is a story about the fact that people want their resources

Bu hekayə onu göstərir ki, insanlar

managed properly for their good, and not taken out to places

resursların bir neçə qrup arasında bölüşdürüləcəyi yerlərə daşınmasını deyil

where they'll benefit just a few of the elite.

insanların xeyrinə bölüşdürülməsini istəyirlər.

And therefore, when you hear about the corrupt Africa --

Bununla çatdırmaq istədiyim budur ki, hər yerdə korrupsiyalı Afrika haqda eşidəndə onu da nəzərə alasınız ki, bəzi ölkələrdə insalar və hökumət korrupsiyaya qarşı çox çalışırlar, və bəzi ölkələrdə bu mübarizə müvəffəqiyyət qazanır.

corruption all the time -- I want you to know that the people

onu da nəzərə alasınız ki, bəzi ölkələrdə insalar və hökumət

and the governments are trying hard to fight this

korrupsiyaya qarşı çox çalışırlar, mübarizə aparırlar,

in some of the countries, and that some successes are emerging.

və bəzi ölkələrdə bu mübarizə müvəffəqiyyət qazanır.

Does it mean the problem is over? The answer is no.

Bu problemin həlli deməkdir? Cavab təbii ki, xeyr.

There's still a long way to go, but that there's a will there.

Hələ gediləcək çox yol var, amma bunun üçün istək də var.

And that successes are being chalked up on this very important fight.

Və müvəffəqiyyətlər bu mübarizədə xüsusi rol oynayır.

So when you hear about corruption,

Buna görə də korrupsiya haqda eşidəndə

don't just feel that nothing is being done about this --

heç bir şey edilmədiyini fikirləşməyin-

that you can't operate in any African country

fikirləşməyin ki, yüksək səviyyəli korrupsiya görə heç bir Afrika ölkəsində

because of the overwhelming corruption. That is not the case.

iş görmək mümkün deyil. Bu doğru deyil.

There's a will to fight, and in many countries, that fight is ongoing

Mübarizə istəkləri var, bəzi ölkələrdə mübarizə davam edir və

and is being won. In others, like mine,

qalib gəlinir. Mənim ölkəm,

where there has been a long history of dictatorship in Nigeria,

uzunmüddətli diktatorluq tarixi olan Nigeriyanın da daxil olduğu bəzi ölkələrdə bu mübarizə davam edir

the fight is ongoing and we have a long way to go.

və gediləcək uzun yol var.

But the truth of the matter is that this is going on.

Ancaq məsələnin məğzi budur ki, davamlılıq var.

The results are showing:

Nəticələr göz qabağındadır:

independent monitoring by the World Bank and other organizations

Dünya Bankı tərəfindən aparılan monitorinq göstərir ki,

show that in many instances the trend is downwards

korrupsiya meylləri azalır

in terms of corruption, and governance is improving.

və idarəçilik inkişaf etdirilir.

A study by the Economic Commission for Africa showed

Afrika İqtisadi Komissiyasının tədqiqatı

a clear trend upwards in governance in 28 African countries.

28 Afrika ölkəsindəki idarəetmənin təkmilləşdirilməsi cəhdlərini təsdiq edir.

And let me say just one more thing

Və icazənizlə bu idarəçilik mövzusunu bitirməzdən əvvəl

before I leave this area of governance.

bir şey də demək istəyirəm.

That is that people talk about corruption, corruption.

İnsanlar ancaq və ancaq korrupsiya haqda danışırlar.

All the time when they talk about it

İnsanlar korrupsiya haqda danışan kimi ağlınıza Afrika gəlir.

you immediately think about Africa.

Budur Afrika xalqlarının

That's the image: African countries. But let me say this:

surəti. Ancaq başqa bir şeyi də nəzərinizə çatdırım:

if Alams was able to export eight million dollars into an account in London --

Alams 8 milyon dolları Londondakı bank hesabına köçürdə bilirdisə,

if the other people who had taken money, estimated at

insanlar İnkişaf Etmiş Ölkələrdə otura- otura

20 to 40 billion now of developing countries' monies

İnkişafda Olan Ölkələrin iqtisadiyyatından 20 ~ 40 milyard pul qazanırlarsa,

sitting abroad in the developed countries -- if they're able to do this,

bunları etmək mümkündürsə, bunə nə deyirsiniz?

what is that? Is that not corruption?

Bu sizcə korrupsiya deyil?

In this country, if you receive stolen goods, are you not prosecuted?

Bu ölkədə oğurluq mallar alırsansa məsuliyyətə cəlb olunmursan?

So when we talk about this kind of corruption, let us also think

Buna görə də belə korrupsiya halları haqda danışanda

about what is happening on the other side of the globe --

pulun ancaq daşındığı və qarşısı alınmalı olan

where the money's going and what can be done to stop it.

dünyanın o biri tərəfi haqda da fikirləşin.

I'm working on an initiative now, along with the World Bank,

Hal- hazırda Dünya Bankı ilə bərabarər bu mövzu haqqında işləyirəm.

on asset recovery, trying to do what we can

Çalışıram ki,

to get the monies that have been taken abroad --

İnkişafda Olan Ölkələrdən daşınmış resursları,

developing countries' moneys -- to get that sent back.

pulları geri gətirim.

Because if we can get the 20 billion dollars sitting out there back,

Çünki, ordakı 20 milyard dolları geri gətirə bilsək,

it may be far more for some of these countries

bu ölkələrə edilən bütün

than all the aid that is being put together.

yardımlardan daha çox olar.

(Applause)

(Alqış)

The second thing I want to talk about is the will for reform.

Bu gün danışmaq istədiyim digər mövzu, yenidənqurma- islahat istəyidir.

Africans, after -- they're tired, we're tired

Biz, afrikalılar, hər kəsin

of being the subject of everybody's charity and care.

kömək və qayğısından yorulmuşuq.

We are grateful, but we know that

Biz minnətdarıq, ancaq

we can take charge of our own destinies if we have the will to reform.

islahat arzumuzla öz tale yükümüzü özümüz daşımaq istəyirik.

And what is happening in many African countries now is a realization

Və bir çox Afrika ölkəsində hal-hazırda bu tam dərk olunub.

that no one can do it but us. We have to do it.

Buna ancaq özümüzün nail ola biləcəyimiz dərk olunub. Bunu etməli olduğumuz.

We can invite partners who can support us, but we have to start.

Başlanğıc üçün partnyorların dəvət olunması.

We have to reform our economies, change our leadership,

İndi iqtisadiyyatımızı inkişaf etdirməliyik, liderlərimiz dəyişməliyik,

become more democratic, be more open to change and to information.

dəyişmək və informasiya qovuşmaq üçün daha demokratik olmalıyıq.

And this is what we started to do

Və Afrika qitəsinin ölkələrindən birində:

in one of the largest countries on the continent, Nigeria.

Nigeriyada etməyə başladığımız da bu oldu.

In fact, if you're not in Nigeria, you're not in Africa.

Əslində Nigeriyada deyilsinizsə Afrikada deyilsiz deməkdir.

I want to tell you that.

Bunu bilməlisiniz məncə.

(Laughter)

(Gülüş)

One in four sub-Saharan Africans is Nigerian,

4 Sab- Sahara ölkəsindən biridir Nigeriya:

and it has 140 million dynamic people -- chaotic people --

140 milyon əhalisi var- əasasən xaotik əhali-

but very interesting people. You'll never be bored.

amma çox maraqlıdırlar. Heç vaxt darıxmayacaqsınız.

(Laughter)

(Gülüş)

What we started to do was to realize

Biz özümüz ölçülər götürüb

that we had to take charge and reform ourselves.

özümüz islahatlara başladıq.

And with the support of a leader

Və həmin vaxt bunları etmək əzmi olan

who was willing, at the time, to do the reforms,

liderimizin dəstəyi ilə

we put forward a comprehensive reform program,

özümüz

which we developed ourselves.

islahat planlarımızı hazırladıq.

Not the International Monetary Fund. Not the World Bank,

Beynəlxalq Valyuta Fondu deyil. 21 il işləyib

where I worked for 21 years and rose to be a vice president.

vitze- prezidenti olduğum Dünya Bankının da köməyi olmadan.

No one can do it for you. You have to do it for yourself.

İslahatları heç kəs sənin əvəzinə edə bilməz. Sən özün etməlisən.♫

We put together a program that would, one: get the state

Biz 1-cisi: dövləti heç bir əlaqəsi

out of businesses it had nothing -- it had no business being in.

olmayan iqtisadiyyatdan ayırdıq.

The state should not be in the business

Dövlət istehsalla məşğul olmamalı və

of producing goods and services

xidmət işlərinə qarışmamalıdır,

because it's inefficient and incompetent.

çünki bu səmərəsizdir.

So we decided to privatize many of our enterprises.

Beləliklə biz bir çox sahələri özəlləşdirdik.

(Applause)

(Alqış)

We -- as a result, we decided to liberalize many of our markets.

Nəticədə bazarları də sərbəstləşdirməyə qərar verdik.

Can you believe that prior to this reform --

İnana bilərsiniz ki, islahatlardan əvvəl, 2003-cü ilin sonlarında,

which started at the end of 2003, when I left Washington

mən Vaşinqtonu tərk edib İqtisadiyyat Naziri postunu almaq

to go and take up the post of Finance Minister --

üçün ölkəyə gedəndə bizim yalnız 30 illik tarixində ancaq

we had a telecommunications company that was only able to develop

4,500 xətlə təhciz olunmuş

4,500 landlines in its entire 30-year history?

telekomunikasiya sistemimiz var idi.

(Laughter)

( Gülüş)

Having a telephone in my country was a huge luxury.

Nigeriyada telefon xətti olmaq zənginlik hesab olunurdu.

You couldn't get it. You had to bribe.

Ona sahib ola bilməzdiniz.Bunun üçün gərək rüşvət verməli idiniz.

You had to do everything to get your phone.

Telefona sahib olmaq üçün hər şey etməli idiniz.

When President Obasanjo supported and launched

Prezident Obasanjo telekomunikasiya sisteminin

the liberalization of the telecommunications sector,

özəlləşməsini təmin edəndən sonra

we went from 4,500 landlines to 32 million GSM lines, and counting.

4500 simli telefonlardan 32 milyon GSM xətlərə qədər artım oldu və artım davam edir.

Nigeria's telecoms market is the second-fastest growing in the world,

Nigeriyanın telekomunikasiya bazarı Çindən sonra dünyada ən sürətlə

after China. We are getting investments of about a billion dollars a year

inkişaf edən bazardır. Telekomunikasiya sahəsinə hər il 1 milyard dollara yaxın

in telecoms. And nobody knows, except a few smart people.

investisiya qoyulur.Və bunu bəzi ağıllı insanlardan başqa heç kəs bilmir.

(Laughter)

(Gülüş)

The smartest one, first to come in,

Ən ağıllı və birinci gələn investment

was the MTN company of South Africa.

Cənubi Afrikanın MTN şirkəti idi.

And in the three years that I was Finance Minister,

Və mənim 3 il İqtisadiyyat Naziri olduğum dövrdə hər il orta hesabla

they made an average of 360 million dollars profit per year.

360 milyon dollar gəlir əldə etdilər.

360 million in a market -- in a country that is a poor country,

Sərbəst bazarda 360 milyon dollar həm də kasıb bir ölkədə,

with an average per capita income just under 500 dollars per capita.

adam başına düşən orta aylıq gəliri 500 dollardan aşağı olan bir ölkədə.

So the market is there.

Və gördüyünüz kimi: budur bazar.

When they kept this under wraps, but soon others got to know.

Onlar bunu gizli saxlasalar da əvvəl axır ortaya çıxır.

Nigerians themselves began to develop

Nigeriyalılar özləri də

some wireless telecommunications companies,

simsiz telekomunikasiya şirkətləri yaratmağa başladılar,

and three or four others have come in.

və onların üç ya dördü mövcuddur.

But there's a huge market out there,

Hələ burda böyük bir sərbəst bazar var,

and people don't know about it, or they don't want to know.

ancaq insanlar bu haqda bilmirlər, bilmək istəmirlər.

So privatization is one of the things we've done.

Buna görə də özəlləşdirmə etdiyimiz ilk iş oldu.

The other thing we've also done is to manage our finances better.

Etdiyimiz digər şey isə iqtisadiyyatı daha yaxşı idarə etmək oldu.

Because nobody's going to help you and support you

Çünki öz iqtisadiyyatını yaxşı idarə edə bilməsən

if you're not managing your own finances well.

heç kəs sənə kömək etməyəcək.

And Nigeria, with the oil sector, had the reputation

Və Nigeriyada neft sektoru korrupsiyaya uğradığı

of being corrupt and not managing its own public finances well.

və idarəçiliyi düzgün olmadığı bilinirdi.

So what did we try to do? We introduced a fiscal rule

Beləliklə biz nə etməyə çalışdıq? Biz neft qiymətlərindən

that de-linked our budget from the oil price.

asılı olmayan büdcə planı hazırladıq.

Before we used to just budget on whatever oil we bring in,

Əvvəllər büdcəni neftdən gələn gəlirlərlə uyğunlaşdırırdıq,

because oil is the biggest, most revenue-earning sector

çünki neft ən böyük gəlir mənbəyi idi,

in the economy: 70 percent of our revenues come from oil.

gəlirin 70%-ni təşkil edirdi.

We de-linked that, and once we did it, we began to budget

Bu asılılığı pozmaqla büdcə qiymətlərini

at a price slightly lower than the oil price

neft qiymətlərindən aşağı hesablamağa başladıq

and save whatever was above that price.

və bu qiymətlərdən artıq olanları büdcədə yığdıq.

We didn't know we could pull it off; it was very controversial.

Qarşısını ala biləcəyimizi bilmirdik, çox mübahisəli məsələ idi.

But what it immediately did was that the volatility

Ancaq nəticə olaraq, neftin qiyməti

that had been present in terms of our economic development --

çox yüksək olduğu halda belə yüksək sürətlə inkişaf edən

where, even if oil prices were high, we would grow very fast.

və özüllü iqtisaqiyyat yarada bildik.

When they crashed, we crashed.

Onlar geriləyəndə bizdə eynisilə gerilədik.

And we could hardly even pay anything, any salaries, in the economy.

Əməkhaqqlarını ödəyəcək qədər də pulumuz yox idi.

That smoothened out. We were able to save, just before I left,

Ancaq hər şey yaxşı oldu. Mən vəzifədən getməzdən əvvəl

27 billion dollars. Whereas -- and this went to our reserves --

bizim 27 milyard dollar yığımımız var idi. Bu yığımlar 2003-cü ildə

when I arrived in 2003, we had seven billion dollars in reserves.

mən vəzifəyə gələndə sadəcə 7 milyard dollardan ibarət olan ehtiyata (reserve ) köçürüldü.

By the time I left, we had gone up to almost 30 billion dollars. And

Mən vəzifədən çıxanda bizim 30 milyarda yaxın pul var idi.

as we speak now, we have about 40 billion dollars in reserves

Və hal-hazırda iqtisadiyyatın xüsusi təşkilinin nəticəsi olaraq

due to proper management of our finances.

bu rəqəm 40 milyarddır.

And that shores up our economy, makes it stable.

Və bu pul iqtisadiyyata dayaq verir və stabilləşdirir.

Our exchange rate that used to fluctuate all the time

Adətən qeyri-sabit olan iqtisadiyyatımız indi müəyyən qədər sabit və planlıdır,

is now fairly stable and being managed so that business people

bazarda iş adamlarının təxmin edə biləcəkləri

have a predictability of prices in the economy.

qiymətlər mövcuddur.

We brought inflation down from 28 percent to about 11 percent.

Biz infilyasiyanı 28%-dən 11%-ə endirdik.

And we had GDP grow from an average of 2.3 percent the previous decade

Keçən onillikdə ortalama 2,3 artan ÜDM-i (Ümumdaxıili Məhsul),

to about 6.5 percent now.

bu onillikdə 6,5%-ə çatdırdıq.

So all the changes and reforms we were able to make

Yəni etdiyimiz bütün dəyişikliklər və irəliləyişlər

have shown up in results that are measurable in the economy.

iqtisadi göstəricilərlə də təsdiqlənmiş oldu.

And what is more important, because we want to get away from oil

Daha da vacibi odur ki, biz-

and diversify -- and there are so many opportunities

əvvəllər ancaq neft sektorundan gələn gəlirlərlə

in this one big country, as in many countries in Africa --

inkişaf edən Afrika ölkələri

what was remarkable is that much of this growth came

qeyri- neft sektorunda da imkanlar

not from the oil sector alone, but from non-oil.

yaratmaq istəyirik.

Agriculture grew at better than eight percent.

Kənd təsərrüfatında 8%-ə yaxın inkişaf müşahidə olundu.

As telecoms sector grew, housing and construction,

Bütün telekomunikasiya sistemi, tikinti sahələri inkişaf etdi,

and I could go on and on. And this is to illustrate to you that

və bu siyahını davam etdirmək olar. Bununla onu demək istəyirəm ki,

once you get the macro-economy straightened out,

makroiqtisadiyyat gücləndikcə

the opportunities in various other sectors are enormous.

bütün sektorlarda böyük imkanlar yaranır.

We have opportunities in agriculture, like I said.

Əvvəl də nəzərinizə çatdırdığım kimi kənd təsərrüfatında böyük imkanlar var.

We have opportunities in solid minerals. We have a lot of minerals

Mineral sahələrində imkanlar var. Sərmayə qoyulmamış,

that no one has even invested in or explored. And we realized

hətta kəşf olunmamış coxlu minerallar var. Və bilirik ki,

that without the proper legislation to make that possible,

normal qanunvericilik olmadan investisiya qoyuluşu

that wouldn't happen. So we've now got a mining code

mümkün deyil . Buna uyğun olaraq

that is comparable with some of the best in the world.

dünyada ən yaxşı mədən sənayesi qanunvericiliklərindən birini yaratmışıq.

We have opportunities in housing and real estate.

Mənzil tikintisi və daşınmaz əmlak bazarında yaxşı fürsətlər var.

There was nothing in a country of 140 million people --

140 milyonluq ölkədə heç nə yox idi-

no shopping malls as you know them here.

burda olduğu kimi alış-veriş mərkəzləri mövcud deyildi.

This was an investment opportunity for someone

Bu insanların arzularını reallaşdırmaq istəyən

that excited the imagination of people.

investorlar üçün əla şans idi.

And now, we have a situation in which the businesses in this mall

Və bu investorlar alış-veriş mərkəzlərindən təxminlərindən

are doing four times the turnover that they had projected.

4 qat artıq artıq pul görtürürlər.

So, huge things in construction, real estate,

Əvvəl də dediyim kimi, tikinti , daşınmaz əmlak,

mortgage markets. Financial services:

ipoteka sahələrində böyük yatırım lazımdır.

we had 89 banks. Too many not doing their real business.

Maliyyə xidmət sahələri: 89 bank var idi. Çoxu həqiqi fəaliyyətdən uzaq.

We consolidated them from 89 to 25 banks by requiring

Biz onlardan kapitallarını artırmaq və bölüşdürməyi

that they increase their capital -- share capital.

tələb etməklə 80 bankın 25 bankda birləşməsinə nail olduq .

And it went from about 25 million dollars to 150 million dollars.

Və göstəricilər 25 milyon dollardan 150 milyon dollara qədər dəyişdi.

The banks -- these banks are now consolidated, and that strengthening

İndi korporativ banklar və gücləndirilmiş bank sistemi

of the banking system has attracted a lot of investment from outside.

xarici isvestorları da cəlb edir.

Barclays Bank of the U.K. is bringing in 500 million.

Birləşmiş Krallığın Barclays Bankı 500 milyon investisiya qoyub.

Standard Chartered has brought in 140 million.

Standard Chartered bankı 140 milyon.

And I can go on. Dollars, on and on, into the system.

Və daha başqalarını da saya bilərəm. Dollarlar sistemə qoşulmağa davam edir.

We are doing the same with the insurance sector.

Sığorta sahəsində də eyni şeyi edirik.

So in financial services, a great deal of opportunity.

Maliyyə sahəsində böyük şanslar var.

In tourism, in many African countries, a great opportunity.

Turizm sahəsində: bir çox Afrika ölkəsində böyük imaklar.

And that's what many people know East Africa for:

Bir çox insan elə Şərqi Afrikanı turizmə görə tanıyır:

the wildlife, the elephants, and so on.

vəhşi həyat, fillər və s.

But managing the tourism market in a way

Ancaq turizm sahəsini insanlara xeyir verəcək şəkildə

that can really benefit the people is very important.

təşkil etmək çox vacibdir.

So what am I trying to say? I'm trying to tell you

Beləliklə demək istədiklərim bunlardır. Demək istəyirəm ki,

that there's a new wave on the continent.

qitədə yeni cərəyan var.

A new wave of openness and democratization in which, since 2000,

2000-ci ildən bəri ölkələrinin 2/3-ündə çox partiyalı sistem

more than two-thirds of African countries have had

mövcud olan

multi-party democratic elections.

yeni demokratiya dalğası.

Not all of them have been perfect, or will be,

Onların hamısı qüsursuz deyil və qüsursuz da olmayacaq,

but the trend is very clear.

amma mövcud ənənə aydındır.

I'm trying to tell you that since the past three years,

Demək istəyirəm ki,

the average rate of growth on the continent has moved

bütün qitədə illik artım son üç ildə

from about 2.5 percent to about five percent per annum.

2,3 %-dən 5%-ə çatdırılıb.

This is better than the performance of many OECD countries.

Bu bir çox İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (İƏİT) ölkəsindən daha yaxşı göstəricidir

So it's clear that things are changing.

Aydındır ki, hər şey dəyişir.

Conflicts are down on the continent;

Qitədəki konfliktlər həll olunur;

from about 12 conflicts a decade ago,

10 il əvvəlki 12 konfliktdən

we are down to three or four conflicts --

3~4-ü qalıb,

one of the most terrible, of course, of which is Darfur.

Ən dəhşətli Darfur onlardan biridir təbii ki.

And, you know, you have the neighborhood effect where

Və, belə bir sərhəd effekti var ki,

if something is going on in one part of the continent,

əgər qitənin hansısa hissəsində nəsə baş verirsə,

it looks like the entire continent is affected.

bu bütün qitəyə təsir göstərir.

But you should know that this continent is not --

Ancaq nəzərə almalıyıq ki,

is a continent of many countries, not one country.

qitə yalnız bir ölkədən deyil, bir neçə ölkədən ibarətdir.

And if we are down to three or four conflicts,

Və əgər konfliktlərin sayı azalıbsa,

it means that there are plenty of opportunities to invest

bu ona işarə edir ki, çoxlu imkanlar olan

in stable, growing, exciting economies

stabil, inkişafda olan iqtisadiyyatlara

where there's plenty of opportunity.

investisiya qoymaq lazımdır.

And I want to just make one point about this investment.

Və bu investisiyalar haqda bir şey də demək istəyirəm.

The best way to help Africans today

İndi Afrikaya kömək etməyin ən yaxşı yolu

is to help them to stand on their own feet.

onlara öz ayaqları üstündə durmasına kömək etməkdir.

And the best way to do that is by helping create jobs.

Və bunu etməyin ən yaxşı yolu yeni iş yerləri açmaqdır.

There's no issue with fighting malaria and putting money in that

Malyariyaya qarşı mübarizə və bu sahəyə pul ayrılmasına

and saving children's lives. That's not what I'm saying. That is fine.

heç bir etirazımız yoxdur. Bunu deməyə çalışmıram. Bu yaxşı işdir.

But imagine the impact on a family: if the parents can be employed

Ancaq ailədə işləyən valideyinlərin olmasını təsəvvür edin: onlar

and make sure that their children go to school,

uşaqlarının məktəbə getməsini təmin edə bilər,

that they can buy the drugs to fight the disease themselves.

özləri dərman alıb xəstəliklə mübarizə apara bilərlər.

If we can invest in places where you yourselves make money

Əgər özünüzünə pul qazandırmaqla bərabər,

whilst creating jobs and helping people stand on their own feet,

insanların işləməsinə və öz ayaqları üstündə dayanmasına

isn't that a wonderful opportunity? Isn't that the way to go?

kömək edə bilirsinizsə, bu böyük iş deyilmi? Bu ediləcək ən yaxşı iş deyilmi?

And I want to say that some of the best people to invest in

Və onu da deyim ki, qitədə qadınlara investisiya qoymaq

on the continent are the women.

yaxşı fikirdir.

(Applause)

(Alqış)

I have a CD here. I'm sorry that I didn't say anything on time.

Özümlə bərabər CD gətirmişdim. Bağışlayın ki əvvəldən məlumat vermədim.

Otherwise, I would have liked you to have seen this.

Buna baxmağınızı çox istərdim.

It says, "Africa: Open for Business."

Burada: " Afrika: Biznes üçün açıqdır." yazılıb.

And this is a video that has actually won an award

Və əslində bu vidio ilin sənədli filmi

as the best documentary of the year.

mükafatını qazanıb.

Understand that the woman who made it

Bilməyinizi istəyirəm ki, bu videonu

is going to be in Tanzania, where they're having the session in June.

hazırlayan xanım, İyun sesiyasının keçiriləcəyi Tanzaniyadandır.

But it shows you Africans, and particularly African women, who

Bu göstərir ki, Afrikalılar, xüsusilə qadınlar bütün çətinliklərə baxmayaraq,

against all odds have developed businesses, some of them world-class.

bəziləri hətta dünya standartlarına uyğun olan biznes qurmağı bacarıblar.

One of the women in this video, Adenike Ogunlesi,

Bu qadınlardan biri Adenike Ogunlesi,

making children's clothes --

hobbi olaraq başladığı uşaq paltarları tikməyi

which she started as a hobby and grew into a business.

biznesə çevirdi.

Mixing African materials, such as we have,

O, Afrikaya xas matetialları başqa materiallarla qatmaqla

with materials from elsewhere.

buna nail oldu.

So, she'll make a little pair of dungarees with corduroys,

O, Afrika materiallarınnın qarışığı olan

with African material mixed in. Very creative designs,

velvet parçadan paltarlar hazırlayır.Çox yaradıcı dizaynları var.

has reached a stage where she even had an order from Wal-Mart.

Ona hətta Wall-Mart dan da sifarişlər gəlir.

(Laughter)

(Gülüş)

For 10,000 pieces.

10,000 dəst.

So that shows you that we have people who are capable of doing.

Bu göstərir ki, bizim bacarıqlı insanlarımız var.

And the women are diligent. They are focused; they work hard.

Və qadınlar çalışqandırlar, onlar işlərinə diqqət verir, çox işləyirlər

I could go on giving examples:

Digər nümunələrlə davam edəcəm.

Beatrice Gakuba of Rwanda, who opened up a flower business

Rvandadan Beatris Gabuka gül biznesi ilə məşğul olur və

and is now exporting to the Dutch auction in Amsterdam each morning

hal hazırda hər gün Amsterdamdakı holland gül bazarına gül ixrac edir,

and is employing 200 other women and men to work with her.

200-dən çox qadını işlə təmin edir.

However, many of these are starved for capital to expand,

Ancaq bu bizneslərin hamısı kapital azlığından əziyyət çəkir, çünki

because nobody believes outside of our countries

bizdən başqa heç kəs bizim

that we can do what is necessary. Nobody thinks in terms of a market.

bacarığımıza inanmır. Heç kəs Afrikada bazar haqda fikirləşmir.

Nobody thinks there's opportunity.

Heç kəs mövcud imkanlar haqda fikirləşmir.

But I'm standing here saying that those who miss the boat now,

Və mən burada deyirəm ki, indi qayığa minməyənlər

will miss it forever.

bir də qayığı görməyəcəklər.

So if you want to be in Africa, think about investing.

Əgər Afrikada olmaq istəyirsinizsə, investisiya qoymaq haqda fikirləşin.

Think about the Beatrices, think about the Adenikes of this world,

Dünyadakı Beatrislər, Adenikelər haqda fikirləşin,

who are doing incredible things, that are bringing them

onları qlobal iqtisadiyyata gətirən işləri,

into the global economy, whilst at the same time making sure

ətrafınkadı qadınları işlə təmin etməkləri,

that their fellow men and women are employed,

valideyinləri işlədiyinə görə

and that the children in those households get educated

təhsil ala bilən uşaqlar haqda

because their parents are earning adequate income.

fikirləşin.

So I invite you to explore the opportunities.

Sizi imkanlardan istifadə etməyə dəvət edirəm.

When you go to Tanzania, listen carefully,

Tanzaniyada olarkən diqqətlə qulaq asın,

because I'm sure you will hear of the various openings that there will be

çünki eşitdikləriniz həm sizə həm də başqalarına xeyir

for you to get involved in something that will do good

gətirəcək imkanlar

for the continent, for the people and for yourselves.

aça bilər.

Thank you very much.

Çox sağ olun.

(Applause)

(Alqış)