A little-told tale of sex and sensuality | Shereen El Feki

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Rik Delaet

So when I was in Morocco,

Toen ik een tijdje geleden

in Casablanca, not so long ago,

in Casablanca, in Marokko, was,

I met a young unmarried mother called Faiza.

ontmoette ik Faiza, een jonge ongetrouwde moeder.

Faiza showed me photos of her infant son

Ze toonde me foto's van haar pasgeboren zoon

and she told me the story of his conception, pregnancy, and delivery.

en vertelde me over zijn verwekking, haar zwangerschap en bevalling.

It was a remarkable tale,

Het was een opmerkelijk verhaal,

but Faiza saved the best for last.

waarin ze het beste voor het laatste bewaarde.

"You know, I am a virgin," she told me.

"Zoals je weet, ben ik maagd," vertelde ze me.

"I have two medical certificates to prove it."

"Ik heb twee medische certificaten om dat te bewijzen."

This is the modern Middle East,

Dit is het moderne Midden-Oosten,

where two millennia after the coming of Christ,

waar twee millennia na de komst van Christus,

virgin births are still a fact of life.

de onbevlekte ontvangenis nog steeds een feit is.

Faiza's story is just one of hundreds I've heard over the years, traveling across the Arab region

Faiza's verhaal is één van de honderden die ik doorheen de jaren heb gehoord

tijdens mijn reizen door de Arabische regio waarbij ik met mensen over seks praatte.

talking to people about sex.

Now, I know this might sound like a dream job,

Ik weet dat dit klinkt als een droomjob,

or possibly a highly dubious occupation,

of misschien een twijfelachtig beroep.

but for me, it's something else altogether.

Maar voor mij is het iets geheel anders.

I'm half Egyptian, and I'm Muslim.

Ik ben half Egyptisch en ik ben moslim.

But I grew up in Canada, far from my Arab roots.

Ik groeide op in Canada, ver weg van mijn Arabische roots.

Like so many who straddle East and West,

Zoals velen die op de wip zitten tussen oost en west,

I've been drawn, over the years, to try to better understand my origins.

probeer ook ik mijn wortels beter te begrijpen.

That I chose to look at sex comes from my background in HIV/AIDS,

Ik koos seks als onderwerp vanuit mijn ervaring met hiv/aids,

as a writer and a researcher and an activist.

mijn werk als schrijver, onderzoeker en activist.

Sex lies at the heart of an emerging epidemic in the Middle East and North Africa,

Seks staat centraal in een epidemie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika,

which is one of only two regions in the world where HIV/AIDS is still on the rise.

één van de twee regio's op de wereld waar de hiv/aids-cijfers nog stijgen.

Now sexuality is an incredibly powerful lens

Seksualiteit vormt een krachtige lens

with which to study any society,

om een maatschappij te bestuderen.

because what happens in our intimate lives

Wat gebeurt in ons intieme leven,

is reflected by forces on a bigger stage:

is weerspiegeld door krachten op een groter podium:

in politics and economics, in religion and tradition, in gender and generations.

politiek, economie, religie en traditie, gender en generaties.

As I found, if you really want to know a people,

Als je een volk echt wil leren kennen,

you start by looking inside their bedrooms.

moet je eerst gaan kijken in hun slaapkamer.

Now to be sure, the Arab world is vast and varied.

De Arabische wereld is groot en gevarieerd.

But running across it are three red lines --

Doorheen het territorium lopen drie rode strepen

these are topics you are not supposed to challenge in word or deed.

- onderwerpen die taboe zijn, in woorden en in daden.

The first of these is politics.

Ten eerste: politiek.

But the Arab Spring has changed all that,

De Arabische lente heeft dat veranderd,

in uprisings which have blossomed across the region since 2011.

door opstanden die overal in de regio ontsproten sinds 2011.

Now while those in power, old and new,

De oude en nieuwe machthebbers

continue to cling to business as usual,

houden vast aan wat ze gewend zijn,

millions are still pushing back,

terwijl miljoenen anderen

and pushing forward to what they hope will be a better life.

blijven strijden voor de hoop op een beter leven.

That second red line is religion.

De tweede rode streep: religie.

But now religion and politics are connected,

Religie en politiek zijn verbonden

with the rise of such groups as the Muslim Brotherhood.

door de opkomst van groeperingen als de Moslimbroeders.

And some people, at least, are starting to ask questions

Maar mensen beginnen zich vragen te stellen

about the role of Islam in public and private life.

over de rol van de islam in het publieke en private leven.

You know, as for that third red line, that off-limits subject,

Wat zou de derde rode streep, het derde taboe kunnen zijn?

what do you think it might be?

Audience: Sex.

Publiek: Seks.

Shereen El Feki: Louder, I can't hear you.

Shereen El Feki: Luider, ik kan jullie niet horen.

Audience: Sex.

Publiek: Seks.

SEF: Again, please don't be shy.

SEF: Nog eens, niet verlegen zijn.

Audience: Sex.

Publiek: Seks.

SEF: Absolutely, that's right, it's sex. (Laughter)

Absoluut, inderdaad, het is seks. (Gelach).

Across the Arab region, the only accepted context for sex is marriage --

In de hele Arabische regio is het huwelijk de enige aanvaarde context voor seks --

approved by your parents, sanctioned by religion

goedgekeurd door je ouders, ingezegend door de godsdienst

and registered by the state.

en geregistreerd door de staat.

Marriage is your ticket to adulthood.

Het huwelijk is je toegangsticket tot de volwassenheid.

If you don't tie the knot, you can't move out of your parents' place,

Als je niet trouwt, kan je niet van huis weg,

and you're not supposed to be having sex,

en mag je geen seks hebben,

and you're definitely not supposed to be having children.

en al helemaal geen kinderen.

It's a social citadel; it's an impregnable fortress

Het is een sociaal bolwerk, een onneembare vesting

which resists any assault, any alternative.

die elke aanval, elk alternatief weerstaat.

And around the fortress is this vast field of taboo

Rondom die vesting ligt een groot taboeveld

against premarital sex, against condoms,

tegen voorhuwelijkse seks, tegen condooms,

against abortion, against homosexuality,

tegen abortus, tegen homoseksualiteit,

you name it.

noem maar op.

Faiza was living proof of this.

Faiza was er het levende bewijs van.

Her virginity statement was not a piece of wishful thinking.

Haar maagdelijkheidsattest was geen vrome wens van haar.

Although the major religions of the region extoll premarital chastity,

De grote godsdiensten uit de regio mogen dan wel voorhuwelijkse kuisheid preken,

in a patriarchy, boys will be boys.

in een patriarchische maatschappij zijn de jongens onverbeterlijk.

Men have sex before marriage,

Mannen hebben voorhuwelijkse seks,

and people more or less turn a blind eye.

en dat wordt min of meer met de mantel der liefde bedekt.

Not so for women,

Voor vrouwen ligt het anders:

who are expected to be virgins on their wedding night --

zij moeten maagd zijn op hun huwelijkse nacht --

that is, to turn up with your hymen intact.

dat betekent opdagen met je maagdenvlies intact.

This is not a question of individual concern,

Dat is niet alleen het individu een zorg,

this is a matter of family honor, and in particular, men's honor.

het gaat om de eer van de familie, en vooral die van de mannen.

And so women and their relatives

Daarom getroosten vrouwen en hun familie zich veel moeite

will go to great lengths to preserve this tiny piece of anatomy --

om dit stukje anatomie te bewaren --

from female genital mutilation,

van vrouwelijke genitale verminking

to virginity testing, to hymen repair surgery.

tot maagdelijkheidstesten tot operaties om het maagdenvlies te herstellen.

Faiza chose a different route:

Faiza koos een andere weg:

non-vaginal sex.

niet-vaginale seks.

Only she became pregnant all the same.

Maar ze werd toch zwanger.

But Faiza didn't actually realize this,

Faiza besefte dit niet,

because there's so little sexuality education in schools,

omdat er zo weinig seksuele opvoeding is op school

and so little communication in the family.

en zo weinig communicatie binnen het gezin.

When her condition became hard to hide,

Toen ze haar toestand niet meer kon verbergen,

Faiza's mother helped her flee her father and brothers.

hielp de moeder van Faiza haar ontsnappen aan haar vader en broers.

This is because honor killings are a real threat

Eremoorden zijn een reële bedreiging

for untold numbers of women in the Arab region.

voor talloze vrouwen in de Arabische regio.

And so when Faiza eventually fetched up at a hospital in Casablanca,

Toen Faiza uiteindelijk in een ziekenhuis in Casablanca terechtkwam,

the man who offered to help her,

probeerde de man die haar hulp aanbood,

instead tried to rape her.

haar te verkrachten.

Sadly, Faiza is not alone.

Helaas is Faiza geen alleenstaand geval.

In Egypt, where my research is focused,

In Egypte, waar mijn onderzoek om draait,

I have seen plenty of trouble in and out of the citadel.

heb ik een hoop onheil gezien, binnen en buiten het bolwerk.

There are legions of young men

Talloze jonge mannen

who can't afford to get married,

kunnen zich geen huwelijk veroorloven

because marriage has become a very expensive proposition.

omdat dat erg duur is geworden.

They are expected to bear the burden of costs in married life,

Er wordt verwacht dat zij de kostwinner zijn,

but they can't find jobs.

maar ze vinden geen werk.

This is one of the major drivers of the recent uprisings,

Dit is één van de grote krachten achter de recente opstanden.

and it is one of the reasons for the rising age of marriage

Het is één van de redenen van de stijgende huwelijksleeftijd

in much of the Arab region.

in grote delen van de Arabische regio.

There are career women who want to get married,

Carrièrevrouwen willen wel trouwen,

but can't find a husband,

maar vinden geen man,

because they defy gender expectations,

omdat ze niet stroken met de geslachtsgebonden verwachtingen.

or as one young female doctor in Tunisia put it to me,

Een jonge vrouwelijke arts in Tunesië verwoordde het zo:

"The women, they are becoming more and more open.

"De vrouwen worden meer en meer open.

But the man, he is still at the prehistoric stage."

Maar de man zit nog in de prehistorie."

And then there are men and women who cross the heterosexual line,

En dan zijn er mannen en vrouwen die over de heteroseksuele streep gaan,

who have sex with their own sex,

die seks hebben met hun eigen sekse,

or who have a different gender identity.

of die een andere genderidentiteit hebben.

They are on the receiving end of laws which punish their activities,

Hun vallen wetten ten deel die hun activiteiten bestraffen,

even their appearance.

en zelfs hun voorkomen.

And they face a daily struggle with social stigma,

Ze voeren een dagelijks gevecht met sociale stigmatisering,

with family despair,

met familiale verslagenheid,

and with religious fire and brimstone.

en zelfs met religieuze hel en vagevuur.

Now, it's not as if it's all rosy in the marital bed either.

Maar ook in het echtelijke bed is het niet allemaal rozengeur.

Couples who are looking for greater happiness,

Koppels op zoek naar meer geluk,

greater sexual happiness in their married lives,

meer seksueel geluk in hun getrouwde leven,

but are at a loss of how to achieve it,

maar die niet weten hoe ze dat moeten bereiken,

especially wives, who are afraid of being seen as bad women

vooral vrouwen, die bang zijn voor het etiket 'slechte vrouw'

if they show some spark in the bedroom.

als ze zich vurig tonen in de slaapkamer.

And then there are those whose marriages

En dan zijn er die huwelijken

are actually a veil for prostitution.

die eigenlijk een bedekte vorm van prostitutie zijn.

They have been sold by their families,

Ze zijn verkocht door hun familie,

often to wealthy Arab tourists.

vaak aan rijke Arabische toeristen.

This is just one face of a booming sex trade across the Arab region.

Ze zijn maar één gezicht van een bloeiende sekshandel

in de Arabische regio.

Now raise your hand if any of this is sounding familiar to you,

Steek je hand op als één van deze dingen je bekend klinkt,

from your part of the world.

vanuit jouw deel van de wereld.

Yeah. It's not as if the Arab world has a monopoly on sexual hangups.

Ja, de Arabische wereld heeft niet het monopolie op seksuele problemen.

And although we don't yet have an Arab Kinsey Report

En hoewel we nog geen Arabisch Kinsey-rapport hebben

to tell us exactly what's happening inside bedrooms across the Arab region,

om ons te vertellen wat er precies aan de gang is in de Arabische slaapkamers,

It's pretty clear that something is not right.

is het wel duidelijk dat er iets mis is.

Double standards for men and women,

Een dubbele moraal voor mannen en vrouwen,

sex as a source of shame,

seks als bron van schaamte,

family control limiting individual choices,

familiale controle die individuele keuze beperkt,

and a vast gulf between appearance and reality:

en een grote kloof tussen schijn en werkelijkheid,

what people are doing

tussen wat mensen doen

and what they're willing to admit to,

en wat ze willen toegeven,

and a general reluctance to move beyond private whispers

en een algemene terughoudendheid om het private gefluister te overstijgen

to a serious and sustained public discussion.

en een ernstig en volgehouden openbaar debat te houden.

As one doctor in Cairo summed it up for me,

Een dokter in Caïro vatte het zo samen:

"Here, sex is the opposite of sport.

"Seks is hier het tegenovergestelde van sport.

Football, everybody talks about it,

Over voetbal praat iedereen,

but hardly anyone plays.

maar nauwelijks iemand speelt het.

But sex, everybody is doing it,

Iedereen doet aan seks,

but nobody wants to talk about it." (Laughter)

maar niemand wil erover praten." (Gelach)

(Music) (In Arabic)

(Muziek) (Arabisch)

SEF: I want to give you a piece of advice,

SEF: Ik geef je graag een advies

which if you follow it, will make you happy in life.

dat je, als je het volgt, geluk zal brengen in je leven.

When your husband reaches out to you,

Als je man contact met je zoekt,

when he seizes a part of your body,

als hij een deel van je lichaam aanraakt,

sigh deeply and look at him lustily.

zucht dan diep en kijk hem lustvol aan.

When he penetrates you with his penis,

Als hij je penetreert met zijn penis,

try to talk flirtatiously and move yourself in harmony with him.

probeer dan flirterig te praten en je in hetzelfde ritme te bewegen.

Hot stuff!

Hete boel!

And it might sound that these handy hints

Deze handige tips klinken

come from "The Joy of Sex" or YouPorn.

alsof ze uit 'Seksueel plezier' of YouPorn komen.

But in fact, they come from a 10th-century Arabic book

Maar ze komen uit een Arabisch boek uit de tiende eeuw,

called "The Encyclopedia of Pleasure,"

de 'Encyclopedie van het plezier'.

which covers sex from aphrodisiacs to zoophilia,

Die gaat over seks, van afrodisiaca tot zoöfilie,

and everything in between.

en alles daartussen.

The Encyclopedia is just one in a long line of Arabic erotica,

De Encyclopedie is deel van een lange traditie van Arabische erotica,

much of it written by religious scholars.

vaak geschreven door religieuze geleerden.

Going right back to the Prophet Muhammad,

Te beginnen bij de Profeet Mohammed

there is a rich tradition in Islam

is er een rijke traditie in de islam

of talking frankly about sex:

van openlijk praten over seks:

not just its problems, but also its pleasures,

niet alleen de problemen, maar ook het plezier,

and not just for men, but also for women.

niet alleen voor mannen, maar ook voor vrouwen.

A thousand years ago, we used to have whole dictionaries of sex in Arabic.

Duizend jaar geleden hadden we hele sekswoordenboeken in het Arabisch.

Words to cover every conceivable sexual feature,

Woorden die elk denkbaar aspect van seks behandelden,

position and preference, a body of language

positie en voorkeur, een taal

that was rich enough to make up the body of the woman you see on this page.

die rijk genoeg was om het lichaam te vormen van de vrouw die je hier ziet.

Today, this history is largely unknown in the Arab region.

Vandaag is die geschiedenis goeddeels onbekend in de Arabische regio.

Even by educated people, who often feel more comfortable talking about sex

Zelfs ontwikkelde mensen, die vaak makkelijker over seks praten

in a foreign language than they do in their own tongue.

in een vreemde taal dan in hun eigen taal.

Today's sexual landscape looks a lot like Europe and America

Het seksuele landschap van vandaag ziet eruit als Europa en Amerika

on the brink of the sexual revolution.

op de vooravond van de seksuele revolutie.

But while the West has opened on sex,

Maar terwijl het Westen opener werd over seks,

what we found is that Arab societies appear to have been moving in the opposite direction.

lijkt het erop dat Arabische samenlevingen de andere richting uitgingen.

In Egypt and many of its neighbors,

In Egypte en in vele buurlanden,

this closing down is part of a wider closing

is die afsluiting deel van een bredere afsluiting

in political, social and cultural thought.

in het politieke, sociale en culturele denken.

And it is the product of a complex historical process,

Het vloeit voort uit een complex historisch proces,

one which has gained ground with the rise of Islamic conservatism

dat voet aan de grond kreeg met de opkomst van het islamitische conservatisme

since the late 1970s.

sinds het einde van de jaren 70.

"Just say no" is what conservatives around the world

'Gewoon nee zeggen' is wat conservatieven over de hele wereld

say to any challenge to the sexual status quo.

zeggen als ze aangesproken worden over het seksuele status quo.

In the Arab region, they brand these attempts as a Western conspiracy

In de Arabische regio doen ze dat af als een westerse samenzwering

to undermine traditional Arab and Islamic values.

om de traditionele Arabische en islamitische waarden te ondermijnen.

But what's really at stake here

Waar het hier echt om gaat,

is one of their most powerful tools of control:

is één van hun krachtigste controlemiddelen:

sex wrapped up in religion.

seks verpakt in religie.

But history shows us that even as recently

De geschiedenis toont ons dat, niet langer geleden

as our fathers' and grandfathers' day,

dan in de tijd van onze vaders en grootvaders,

there have been times of greater pragmatism,

er periodes van groter pragmatisme waren,

and tolerance, and a willingness to consider other interpretations:

en tolerantie, en bereidheid om andere interpretaties te overwegen:

be it abortion, or masturbation, or even the incendiary topic of homosexuality.

over abortus, masturbatie, of zelfs een controversieel punt als homoseksualiteit.

It is not black and white, as conservatives would have us believe.

Het is niet zwart-wit, zoals de conservatieven ons graag doen geloven.

In these, as in so many other matters,

In deze materie, zoals zo vaak,

Islam offers us at least 50 shades of gray.

biedt de Islam ons minstens 50 tinten grijs.

(Laughter)

(Gelach)

Over my travels,

Tijdens mijn reizen

I've met men and women across the Arab region

heb ik mannen en vrouwen ontmoet, over de hele Arabische regio,

who've been exploring that spectrum --

die dat spectrum verkenden --

sexologists who are trying to help couples

seksuologen die koppels proberen te helpen

find greater happiness in their marriages,

om meer geluk te vinden in hun huwelijk,

innovators who are managing to get sexuality education into schools,

innovatoren die erin slagen om seksuele opvoeding op school te introduceren,

small groups of men and women,

kleine groepen mannen en vrouwen,

lesbian, gay, transgendered, transsexual,

lesbiennes, homo's, transgenders, transseksuelen,

who are reaching out to their peers

die contact zoeken met hun gelijken,

with online initiatives and real-world support.

via online-initiatieven en reële ondersteuning.

Women, and increasingly men, who are starting to speak out

Vrouwen, en, meer en meer, ook manen die hun stem verheffen

and push back against sexual violence

en reageren tegen seksueel geweld

on the streets and in the home.

op straat en thuis.

Groups that are trying to help sex workers protect themselves against HIV

Groepen die sekswerkers proberen te helpen om zich tegen hiv te beschermen

and other occupational hazards,

en andere gevaren van het beroep.

and NGOs that are helping unwed mothers like Faiza

Ngo's die ongehuwde moeders als Faiza

find a place in society, and critically, stay with their kids.

helpen om een plaats te vinden in de maatschappij

en - dat is cruciaal - om bij hun kinderen te blijven.

Now these efforts are small, they're often underfunded,

Het zijn kleine inspanningen, vaak zonder veel geld,

and they face formidable opposition.

en ze krijgen heel veel tegenwind.

But I am optimistic that, in the long run,

Maar ik ben optimistisch dat, op lange termijn,

times are changing, and they and their ideas

de tijden veranderen, en zijzelf en hun ideeën

will gain ground.

voet aan de grond zullen krijgen.

Social change doesn't happen in the Arab region through dramatic confrontation,

Sociale verandering gebeurt in de Arabische regio

niet via dramatische confrontaties,

beating or indeed baring of breasts,

door op de borst te kloppen of ze te onbloten,

but rather through negotiation.

maar eerder door onderhandeling.

What we're talking here is not about a sexual revolution,

We hebben het hier niet over een seksuele revolutie,

but a sexual evolution, learning from other parts of the world,

maar een seksuele evolutie, leren van de rest van de wereld,

adapting to local conditions,

aanpassen aan plaatselijke omstandigheden,

forging our own path, not following one blazed by another.

onze eigen weg zoeken, en niet de weg gaan die een ander heeft gemaakt.

That path, I hope, will one day lead us to the right to control our own bodies,

Die weg leidt ons hopelijk ooit naar het recht op controle over ons lichaam,

and to access the information and services we need

en op toegang tot de informatie en de diensten die we nodig hebben

to lead satisfying and safe sexual lives.

om een seksueel leven te leiden dat voldoening geeft en veilig is.

The right to express our ideas freely,

Het recht om onze ideeën vrijelijk uit te drukken,

to marry whom we choose, to choose our own partners,

om te trouwen met wie we willen, om onze partners zelf te kiezen,

to be sexually active or not, to decide whether to have children and when,

om al dan niet seksueel actief te zijn,

om te kiezen of we kinderen willen, en wanneer,

all this without violence or force or discrimination.

dit alles zonder geweld of macht of discriminatie.

Now we are very far from this across the Arab region,

We staan daar ver van af in de hele Arabische regio.

and so much needs to change:

Er moet zoveel veranderen:

law, education, media, the economy,

wetten, de opvoeding, de media, de economie,

the list goes on and on,

de lijst is heel lang.

and it is the work of a generation, at least.

Het duurt minstens een generatie.

But it begins with a journey that I myself have made,

Maar het begint met een tocht die ik zelf heb gemaakt,

asking hard questions of received wisdoms

met moeilijke vragen aan traditionele wijsheden

in sexual life.

over het seksuele leven.

And it is a journey which has only served to strengthen my faith,

Het is een tocht die mijn geloof alleen heeft versterkt,

and my appreciation of local histories and cultures

en mijn waardering voor lokale geschiedenis en cultuur,

by showing me possibilities where I once only saw absolutes.

doordat ik mogelijkheden ging zien waar ik vroeger alleen absolute dingen zag.

Now given the turmoil in many countries in the Arab region,

Door het oproer in zovele landen in de Arabische regio

talking about sex, challenging the taboos,

lijkt het alsof praten over seks, de taboes in vraag stellen

seeking alternatives might sound like something of a luxury.

en zoeken naar alternatieven een soort luxe is.

But at this critical moment in history,

Maar als we op dit cruciale punt in de geschiedenis,

if we do not anchor freedom and justice,

vrijheid en rechtvaardigheid

dignity and equality,

waardigheid en gelijkheid,

privacy and autonomy in our personal lives, in our sexual lives,

privacy en autonomie, niet verankeren in ons privéleven, in ons seksuele leven

we will find it very hard to achieve in public life.

dan zal dat moeilijk lukken in het openbare leven.

The political and the sexual are intimate bedfellows, and that is true for us all.

Politiek en seks schurken dicht tegen elkaar aan.

Dat geldt voor ons allen, waar we ook wonen en liefhebben.

no matter where we live and love.

Thank you.

Dankuwel.

(Applause)

(Applaus)