We don't "move on" from grief. We move forward with it | Nora McInerny | TED

Vertaald door: Kees Kruyswijk Nagekeken door: Peter van de Ven

So, 2014 was a big year for me.

Ja, 2014 was een belangrijk jaar voor mij.

Do you ever have that,

Heb je dat ook wel eens,

just like a big year, like a banner year?

zo'n speciaal jaar, zo'n kraker van een jaar?

For me, it went like this:

Bij mij ging het zo:

October 3, I lost my second pregnancy.

op 3 oktober eindigde mijn tweede zwangerschap voortijdig,

And then October 8, my dad died of cancer.

op 8 oktober stierf mijn vader aan kanker

And then on November 25, my husband Aaron died

en op 25 november stierf vervolgens mijn man Aaron,

after three years with stage-four glioblastoma,

na drie jaar te hebben geleden aan glioblastoom graad 4,

which is just a fancy word for brain cancer.

wat een sjieke naam is voor een hersentumor.

So, I'm fun.

Kortom, met mij kan je lachen.

(Laughter)

(Gelach)

People love to invite me out all the time.

Mensen nemen me altijd graag mee uit.

Packed social life.

Ik ben populair.

Usually, when I talk about this period of my life,

Wanneer ik vertel over deze periode van mijn leven,

the reaction I get is essentially:

krijg ik meestal als reactie:

(Sighs)

(Zucht)

"I can't -- I can't imagine."

"Dit kan ik niet bevatten."

But I do think you can.

Maar volgens mij kun je dat wél.

I think you can.

Volgens mij kun je het.

And I think that you should

En ik denk dat je het moet,

because, someday, it's going to happen to you.

want op een dag overkomt het jou.

Maybe not these specific losses in this specific order or at this speed,

Misschien niet dezelfde tegenslagen in deze volgorde of in dit tempo,

but like I said, I'm very fun

maar ik zei al: ik ben leuk.

and the research that I have seen will stun you:

Uit onderzoek is gebleken -- en dit zal je verbazen --

everyone you love has a 100 percent chance of dying.

dat al je geliefden een kans van 100% hebben om te sterven.

(Laughter)

(Gelach)

And that's why you came to TED.

En daarom zit je hier bij TED.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

So, since all of this loss happened,

Na al deze tegenslagen

I've made it a career to talk about death and loss,

heb ik er mijn werk van gemaakt om over dood en verlies te praten,

not just my own, because it's pretty easy to recap,

niet alleen mijn eigen, want dat is gauw verteld,

but the losses and tragedies that other people have experienced.

maar over verlies en over tragedies die anderen hebben meegemaakt.

It's a niche, I have to say.

Het is een gat in de markt, moet ik zeggen.

(Laughter)

(Gelach)

It's a small niche, and I wish I made more money, but ...

Weliswaar een klein gat en ik zou er liever meer mee verdienen ...

(Laughter)

(Gelach)

I've written some very uplifting books,

Ik heb stimulerende boeken geschreven,

host a very uplifting podcast, I started a little nonprofit.

ik geef een inspirerende podcast uit en richtte een non-profitbureautje op.

I'm just trying to do what I can

Ik doe gewoon wat ik kan

to make more people comfortable with the uncomfortable,

om meer mensen te troosten die troost nodig hebben.

and grief is so uncomfortable.

En bij groot verdriet is daar veel behoefte aan.

It's so uncomfortable, especially if it's someone else's grief.

Je zit vooral om troost verlegen als het iemand anders betreft.

So part of that work is this group that I started with my friend Moe,

Ik ben een groep begonnen samen met mijn vriendin Moe,

who is also a widow;

die ook weduwe is;

we call it the Hot Young Widows Club.

we noemen onszelf de Hippe Jonge Weduwenclub.

(Laughter)

(Gelach)

And it's real, we have membership cards

We zijn een echte club, met lidmaatschapskaarten

and T-shirts.

en T-shirts.

And when your person dies, your husband, wife, girlfriend, boyfriend,

En wanneer jouw geliefde sterft, je man, je vrouw, je vriend of vriendin,

literally don't care if you were married,

of je nu getrouwd was of niet,

your friends and your family are just going to look around

gaan je vrienden en familieleden op zoek

through friends of friends of friends of friends

onder hun vrienden en de vrienden van hun vrienden

until they find someone who's gone through something similar,

naar iemand met een soortgelijke ervaring.

and then they'll push you towards each other

Ze brengen jullie met elkaar in contact,

so you can talk amongst yourselves and not get your sad on other people.

zodat je met elkaar kunt praten en je verdriet niet over anderen uitstort.

(Laughter)

(Gelach)

So that's what we do.

Dat doen we dus.

It's just a series of small groups,

We zijn gewoon een aantal groepjes

where men, women, gay, straight, married, partnered,

waar mannen, vrouwen, hetero en homo, getrouwd en anderszins partners

can talk about their dead person,

met elkaar kunnen praten over hun overleden geliefde

and say the things

en dingen kunnen zeggen

that the other people in their lives aren't ready or willing to hear yet.

die de anderen in hun leven nog niet kunnen of willen aanhoren.

Huge range of conversations.

We hebben allerlei soorten gesprekken,

Like, "My husband died two weeks ago,

zoals: "Mijn man stierf twee weken terug en ik denk continu aan seks.

I can't stop thinking about sex, is that normal?"

Is dat normaal?"

Yeah.

Ja.

"What if it's one of the Property Brothers?"

"En als het gaat om seks met een tv-ster?"

Less normal, but I'll accept it.

Minder normaal, maar vooruit.

(Laughter)

(Gelach)

Things like, "Look, when I'm out in public and I see old people holding hands,

Dingen zoals: "Als ik op straat oude mensen hand in hand zie lopen,

couples who have clearly been together for decades,

mensen die duidelijk al tientallen jaren een stel zijn,

and then I look at them and I imagine

en ik stel me voor

all of the things they've been through together,

wat ze allemaal samen hebben meegemaakt,

the good things, the bad things,

de goede dingen, de nare dingen,

the arguments they've had over who should take out the trash ...

de ruzies die ze hebben gehad over wie het vuilnis buiten zet ...

I just find my heart filled with rage."

dan word ik gewoon ontzettend kwaad."

(Laughter)

(Gelach)

And that example is personal to me.

Zo was dat bij mijzelf.

Most of the conversations that we have in the group

De meeste gesprekken in de groep houden we gewoon voor onszelf,

can and will just stay amongst ourselves,

but there are things that we talk about

maar we praten er wel met anderen over als de rest van de wereld --

that the rest of the world -- the world that is grief-adjacent

die verdriet te wachten staat maar nog niet getroffen is --

but not yet grief-stricken --

could really benefit from hearing.

er misschien wat mee kan.

And if you can't tell,

Voor de duidelijkheid,

I'm only interested in / capable of unscientific studies,

ik houd me alleen maar bezig met niet-wetenschappelijk onderzoek,

so what I did was go to The Hot Young Widows Club

dus klopte ik aan bij de Hippe Jonge Weduwenclub

and say, "Hello, friends, remember when your person died?" They did.

en ik zei: "Lieve mensen, weet je nog dat je geliefde stierf?

"Do you remember all the things people said to you?"

En weet je nog wat de mensen tegen je zeiden?"

"Oh, yeah."

"O ja!"

"Which ones did you hate the most?"

"Waar had je de grootste hekel aan?"

I got a lot of comments, lot of answers, people say a lot of things,

Ik kreeg veel reacties, veel antwoorden, er werd van alles genoemd,

but two rose to the top pretty quickly.

maar twee dingen sprongen er al gauw uit.

"Moving on."

"Verder leven."

Now, since 2014,

Sinds 2014

I will tell you I have remarried a very handsome man named Matthew,

ben ik opnieuw getrouwd met Matthew, een hele knappe man,

we have four children in our blended family,

we hebben een samengesteld gezin met vier kinderen,

we live in the suburbs of Minneapolis, Minnesota, USA.

we wonen in een buitenwijk van Minneapolis in Minnesota.

We have a rescue dog.

We hebben een asielhond.

(Laughter)

(Gelach)

I drive a minivan,

Ik rijd in een busje

like the kind where doors open and I don't even touch them.

waarvan de deuren opengaan zonder dat ik ze hoef aan te raken.

(Laughter)

(Gelach)

Like, by any "mezhure," life is good.

Naar alle maatstaven gemeten hebben we een goed leven.

I've also never said "mezhure," I've never once said it that way.

Ik heb trouwens het woord 'measure' nooit als 'mèzjoer' uitgesproken.

(Laughter)

(Gelach)

I don't know where that came from.

Geen idee waar dat vandaan kwam.

(Laughter)

(Gelach)

I've never heard anyone else say it that way.

Ik heb het nog nooit iemand zo horen uitspreken.

It looks like it should be said that way,

Toch lijkt het correct, die uitspraak.

and that's why the English language is trash, so ...

Daardoor is het Engels nou zo'n rommeltje ...

(Laughter)

(Gelach)

So impressed with anyone who, like, speaks it

Knap hoor, als iemand Engels spreekt

in addition to a language that makes sense -- good job.

en ook nog een taal die wél duidelijk is -- petje af.

(Laughter)

(Gelach)

But by any measure ...

Dus naar alle maatstaven ...

(Laughter)

(Gelach)

By any measure, life is really, really good, but I haven't "moved on."

naar alle maatstaven is ons leven goed, maar ik heb niet 'verder geleefd'.

I haven't moved on, and I hate that phrase so much,

Ik heb niet 'verder geleefd' en ik heb een hekel aan die kreet

and I understand why other people do.

en ik snap iedereen die dat vindt.

Because what it says

Want dat zou betekenen

is that Aaron's life and death and love are just moments

dat het leven en de dood van Aaron en zijn liefde maar momenten zijn geweest

that I can leave behind me -- and that I probably should.

die ik achter me kan laten en dat dat waarschijnlijk ook zou moeten.

And when I talk about Aaron, I slip so easily into the present tense,

Maar wanneer ik over Aaron praat, gebruik ik vaak de tegenwoordige tijd.

and I've always thought that made me weird.

Ik vond dat altijd een beetje raar klinken.

And then I noticed that everybody does it.

Maar toen merkte ik dat iedereen het doet.

And it's not because we are in denial or because we're forgetful,

Niet omdat we de dingen ontkennen of omdat we ze zijn vergeten,

it's because the people we love, who we've lost,

maar omdat onze geliefden die ons zijn ontvallen

are still so present for us.

voor ons nog steeds zo aanwezig zijn.

So, when I say, "Oh, Aaron is ..."

Als ik dus zeg: "Aaron is …"

It's because Aaron still is.

zeg ik dat omdat Aaron nog steeds 'is'.

And it's not in the way that he was before,

Niet op dezelfde manier als vroeger --

which was much better,

wat veel beter was --

and it's not in the way that churchy people try to tell me that he would be.

en niet in de zin zoals kerkmensen me proberen te vertellen.

It's just that he's indelible,

Hij is gewoon onuitwisbaar,

and so he is present for me.

dus is hij gewoon aanwezig voor mij.

Here,

Hier

he's present for me in the work that I do,

is hij voor mij aanwezig in mijn werk,

in the child that we had together,

in het kind dat van ons samen is,

in these three other children I'm raising,

in de andere drie kinderen die ik grootbreng,

who never met him, who share none of his DNA,

die hem nooit hebben ontmoet en geen DNA van hem hebben,

but who are only in my life because I had Aaron

maar die in mijn leven zijn puur omdat ik Aaron had

and because I lost Aaron.

en omdat ik hem nu kwijt ben.

He's present in my marriage to Matthew,

Hij is erbij in mijn huwelijk met Matthew,

because Aaron's life and love and death

omdat ik door Aarons leven, liefde en dood

made me the person that Matthew wanted to marry.

de mens ben geworden met wie Matthew wilde trouwen.

So I've not moved on from Aaron,

Ik heb niet verder geleefd ná Aaron,

I've moved forward with him.

ik heb verder geleefd mét hem.

(Applause)

(Applaus)

We spread Aaron's ashes in his favorite river in Minnesota,

We strooiden de as van Aaron uit in zijn favoriete rivier in Minnesota

and when the bag was empty --

en toen de zak leeg was --

because when you're cremated, you fit into a plastic bag --

als je gecremeerd bent, pas je in een plastic zak --

there were still ashes stuck to my fingers.

zat er nog as aan mijn vingers.

And I could have just put my hands in the water and rinsed them,

Ik had mijn handen in het water kunnen afspoelen,

maar in plaats daarvan heb ik ze afgelikt,

but instead, I licked my hands clean,

because I was so afraid of losing more than I had already lost,

want ik was zo bang dat ik nóg meer zou kwijtraken

and I was so desperate to make sure that he would always be a part of me.

en ik wilde er absoluut zeker van zijn dat hij altijd deel van mij zou zijn.

But of course he would be.

Dat zou hij natuurlijk toch zijn,

Because when you watch your person fill himself with poison for three years,

want als je je geliefde drie jaar lang zichzelf met vergif ziet volstoppen

just so he can stay alive a little bit longer with you,

opdat hij nog iets langer zijn leven met je kan delen,

that stays with you.

dan blijft je dat bij.

When you watch him fade from the healthy person he was the night you met

Als je hem ziet wegteren van die gezonde vent op je eerste avond

to nothing, that stays with you.

tot niets, dan blijft je dat bij.

When you watch your son, who isn't even two years old yet,

En als je je zoon die nog geen twee jaar oud is

walk up to his father's bed on the last day of his life,

naar zijn vaders bed ziet lopen op die allerlaatste dag,

like he knows what's coming in a few hours,

alsof hij weet wat er gaat gebeuren

and say, "I love you. All done. Bye, bye."

en zegt: "Ik hou van je. Alles klaar. Doeidoei!" --

That stays with you.

dan blijft je dat bij.

Just like when you fall in love, finally, like really fall in love

Net zoals wanneer je verliefd wordt, écht verliefd wordt

with someone who gets you and sees you

op iemand die jou ook helemaal ziet zitten

and you even see, "Oh, my God, I've been wrong this entire time.

en zelfs wanneer je zegt: "O nee, dit wordt echt niks.

Love is not a contest or a reality show -- it's so quiet,

Liefde is geen wedloop of realityshow, maar een rustig proces.

it's this invisible thread of calm that connects the two of us

Liefde is die onzichtbare, stabiele draad die ons met elkaar verbindt,

even when everything is chaos,

ook als er alom chaos heerst

when things are falling apart, even when he's gone."

en dingen uit elkaar vallen, en ook wanneer hij overleden is."

That stays with you.

Dat blijft je bij.

We used to do this thing --

Wat wij altijd deden --

because my hands are always freezing and he's so warm,

omdat ik altijd koude handen heb en hij zo'n warm lijf,

where I would take my ice-cold hands and shove them up his shirt ...

stak ik mijn ijskoude handen altijd onder zijn overhemd

press them against his hot bod.

en hield ze tegen zijn warme lijf.

(Laughter)

(Gelach)

And he hated it so much,

Hij vond dat vreselijk,

(Laughter)

(Gelach)

but he loved me,

maar hij hield van me.

and after he died, I laid in bed with Aaron

En direct nadat Aaron was overleden ging ik naast hem in bed liggen,

and I put my hands underneath him

stak ik mijn handen onder zijn lijf

and I felt his warmth.

en voelde ik zijn warmte.

And I can't even tell you if my hands were cold,

Ik weet niet eens of mijn handen koud waren,

but I can tell you

maar ik kan wel zeggen:

that I knew it was the last time I would ever do that.

ik wist dat dit de laatste keer was dat ik dit kon doen

And that that memory is always going to be sad.

en dat die herinnering altijd verdrietig zal zijn.

That memory will always hurt.

Die herinnering zal altijd pijn doen.

Even when I'm 600 years old and I'm just a hologram.

Zelfs wanneer ik 600 jaar oud ben en niet meer dan een hologram.

(Laughter)

(Gelach)

Just like the memory of meeting him is always going to make me laugh.

Net zoals ik bij de herinnering aan onze eerste ontmoeting

altijd zal moeten lachen.

Grief doesn't happen in this vacuum,

Verdriet is geen geïsoleerde emotie

it happens alongside of and mixed in with all of these other emotions.

maar vermengt zich altijd met allerlei andere emoties.

So, I met Matthew, my current husband --

Ik ontmoette Matthew, mijn huidige man --

who doesn't love that title,

die dat geen fijne titel vindt,

(Laughter)

(Gelach)

but it's so accurate.

hoewel die heel correct is.

(Laughter)

(Gelach)

I met Matthew, and ...

Ik ontmoette Matthew, en ...

there was this audible sigh of relief among the people who love me,

je kon een zucht van opluchting horen bij de mensen die van mij houden.

like, "It's over!

Zoiets van: "Het is voorbij!

She did it.

Ze heeft het gered!

She got a happy ending, we can all go home.

Het is allemaal goed gekomen en we kunnen naar huis.

And we did good."

We hebben het goed gedaan."

And that narrative is so appealing even to me,

Op die manier ernaar kijken, spreekt mij erg aan;

and I thought maybe I had gotten that, too, but I didn't.

zo dacht ik er zelf ook zo'n beetje over.

Maar ik zat ernaast. Er begon een nieuw hoofdstuk.

I got another chapter.

And it's such a good chapter -- I love you, honey --

Een mooi hoofdstuk -- ik hou van je, lieverd --

it's such a good chapter.

écht een mooi hoofdstuk.

But especially at the beginning, it was like an alternate universe,

Maar vooral in het begin leek het een heel andere wereld.

or one of those old "choose your own adventure" books from the '80s

Zoals in die boeken uit de jaren 80 met 'kies je eigen avontuur',

where there are two parallel plot lines.

met twee parallelle verhaallijnen.

So I opened my heart to Matthew,

Ik opende mijn hart voor Matthew

and my brain was like, "Would you like to think about Aaron?

en mijn verstand zei: "Wil je aan Aaron denken,

Like, the past, the present, future, just get in there," and I did.

in het verleden, het heden, de toekomst?

Stap er dan gewoon in!" Dat deed ik dus.

And all of a sudden, those two plots were unfurling at once,

En die twee verhaallijnen ontvouwden zich direct.

Mede doordat ik verliefd werd op Matthew

and falling in love with Matthew really helped me realize the enormity

ging ik goed de omvang beseffen van wat ik met Aaron was kwijtgeraakt.

of what I lost when Aaron died.

And just as importantly,

Wat even belangrijk is,

it helped me realize that my love for Aaron

ik ging daardoor beseffen dat mijn liefde voor Aaron

and my grief for Aaron,

en mijn verdriet om Aaron

and my love for Matthew, are not opposing forces.

en mijn liefde voor Matthew elkaar niet tegenwerken.

They are just strands to the same thread.

Het zijn gewoon strengen van hetzelfde touw.

They're the same stuff.

Ze zijn van hetzelfde materiaal.

I'm ... what would my parents say?

Ik ben ... wat zeiden mijn ouders altijd?

I'm not special.

Ik ben niet bijzonder.

(Laughter)

(Gelach)

They had four kids, they were like ... frankly.

Zij hadden 4 kinderen, en die waren ... eerlijk gezegd.

(Laughter)

(Gelach)

But I'm not, I'm not special.

Ik ben niet bijzonder.

I know that, I'm fully aware

Ik weet dat, ik weet heel goed

that all day, every day, all around the world,

dat de hele dag, dag in dag uit, over de hele wereld

terrible things are happening.

verschrikkelijke dingen gebeuren.

All the time.

Voortdurend.

Like I said, fun person.

Ik zei al, ik ben een leuk mens.

But terrible things are happening,

Er gebeuren verschrikkelijke dingen.

people are experiencing deeply formative and traumatic losses every day.

Elke dag maken mensen ingrijpend, traumatisch verlies mee.

And as part of my job,

En als onderdeel van mijn werk

this weird podcast that I have,

heb ik die rare podcast gemaakt.

I sometimes talk to people

Soms praat ik met mensen

about the worst thing that's ever happened to them.

over het ergste dat hun ooit is overkomen.

And sometimes, that's the loss of someone they love,

Soms is dat het verlies van een geliefde,

sometimes days ago or weeks ago, years ago, even decades ago.

een paar dagen of weken geleden of jaren of tientallen jaren geleden.

And these people that I interview,

En de mensen met wie ik praat,

they haven't closed themselves around this loss

hebben zich niet rond hun verlies teruggetrokken

and made it the center of their lives.

waardoor hun leven alleen daarom draait.

They've lived, their worlds have kept spinning.

Ze hebben geleefd; hun wereld is blijven draaien.

But they're talking to me, a total stranger,

Maar ze praten met mij, een volkomen vreemde,

about the person they love who has died,

over hun overleden geliefde,

because these are the experiences

want dit zijn de ervaringen

that mark us and make us just as much as the joyful ones.

die ons kenmerken en vormen, evengoed als de fijne ervaringen dat doen,

And just as permanently.

en ook voor de rest van ons leven.

Long after you get your last sympathy card

Wanneer je al lang geen lieve kaartjes meer krijgt

or your last hot dish.

of warme maaltijden.

Like, we don't look at the people around us

We zeggen niet tegen de mensen om ons heen die van het goede leven genieten

experiencing life's joys and wonders and tell them to "move on," do we?

dat ze 'verder moeten leven' -- nee toch?

We don't send a card that's like, "Congratulations on your beautiful baby,"

We sturen geen kaartje met: "Gefeliciteerd met jullie prachtige baby",

and then, five years later, think like, "Another birthday party? Get over it."

om vijf jaar later te denken: Weer een verjaardagsfeestje? Hou toch op!

(Laughter)

(Gelach)

Yeah, we get it, he's five.

Ja hoor, hij is vijf.

(Laughter)

(Gelach)

Wow.

Wow.

(Laughter)

(Gelach)

But grief is kind of one of those things,

Maar rouw is een van die dingen,

like, falling in love or having a baby or watching "The Wire" on HBO,

net als verliefd raken of een kind krijgen of op HBO naar The Wire kijken,

where you don't get it until you get it, until you do it.

die je niet snapt tot het jou overkomt, of tot je het zelf gaat doen.

And once you do it, once it's your love or your baby,

En als het jou eenmaal overkomt, als het jouw geliefde of jouw baby is

once it's your grief and your front row at the funeral,

en jij bent in de rouw en jij zit vooraan bij de uitvaartdienst,

you get it.

dán snap je het.

You understand what you're experiencing is not a moment in time,

Je begrijpt dat deze ervaring niet iets is van één moment.

it's not a bone that will reset,

Het is geen botje dat weer terugschiet.

but that you've been touched by something chronic.

Nee, je hebt iets chronisch opgelopen.

Something incurable.

Iets ongeneeslijks.

It's not fatal, but sometimes grief feels like it could be.

Het is niet fataal, maar soms kan verdriet wel zo aanvoelen.

And if we can't prevent it in one another,

En als we het bij elkaar niet kunnen voorkomen,

what can we do?

wat kunnen we dan wél doen?

What can we do other than try to remind one another

Anders dan proberen elkaar eraan te herinneren

that some things can't be fixed,

dat sommige dingen niet gerepareerd kunnen worden

and not all wounds are meant to heal?

en dat sommige wonden er niet zijn om te genezen.

We need each other to remember,

We hebben elkaar nodig om elkaar te helpen bedenken,

to help each other remember,

en elkaar eraan te herinneren

that grief is this multitasking emotion.

dat verdriet een emotie is de vele kanten heeft.

That you can and will be sad, and happy; you'll be grieving, and able to love

Dat je bedroefd én blij kunt zijn, in de rouw én tot liefhebben in staat

in the same year or week, the same breath.

in hetzelfde jaar, dezelfde week, in dezelfde ademtocht.

We need to remember that a grieving person is going to laugh again and smile again.

Bedenk dat iemand in de rouw weer zal gaan lachen en vrolijk kijken.

If they're lucky, they'll even find love again.

Met een dosis geluk vindt iemand zelfs een nieuwe liefde.

But yes, absolutely, they're going to move forward.

O ja, ze gaan absoluut hun leven weer oppakken,

But that doesn't mean that they've moved on.

maar dat betekent niet dat ze hun verleden achter zich laten.

Thank you.

Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)