Bandi Mbubi: Demand a fair trade cell phone

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Vertaald door: Christel Foncke Nagekeken door: Rik Delaet

I want to talk to you today

Ik wil het vandaag hebben

about a difficult topic that is close to me,

over een moeilijk onderwerp dichtbij me,

and closer than you might realize to you.

en dichter bij jullie dan je misschien beseft.

21 jaar geleden kwam ik naar het VK,

I came to the UK 21 years ago, as an asylum-seeker.

als asielzoeker.

I was 21.

Ik was 21

en was gedwongen om de Democratische Republiek Congo te verlaten,

I was forced to leave the Democratic Republic of the Congo,

my home, where I was a student activist.

mijn thuis waar ik student-activist was.

Ik wenste dat mijn kinderen mijn familie

I would love my children to be able to meet my family in the Congo.

in Congo konden ontmoeten.

But I want to tell you what the Congo has got to do with you.

Ik wil jullie vertellen wat Congo met jullie te maken heeft.

But first of all, I want you to do me a favor.

Maar allereerst wil ik jullie een gunst vragen:

Can you all please reach into your pockets and take out your mobile phone?

steek je handen in je zak

en neem jullie mobiele telefoon eruit.

voel het bekende gewicht,

Feel that familiar weight ...

how naturally your finger slides towards the buttons.

hoe natuurlijk je vingers naar de knoppen glijden.

(Laughter)

(Gelach)

Hoe zou je wereld zonder zijn?

Can you imagine your world without it?

Het verbindt ons met onze geliefden,

It connects us to our loved ones,

our family, friends and colleagues,

onze familie, vrienden en collega's,

at home and overseas.

in binnen- en buitenland.

Een symbool van een verbonden wereld.

It is a symbol of an interconnected world.

But what you hold in your hand leaves a bloody trail,

Maar wat je in je handen houdt, laat een bloedig spoor achter,

door een mineraal:

and it all boils down to a mineral:

tantaal, gedolven in Congo als coltan.

tantalum, mined in the Congo as coltan.

It is an anticorrosive heat conductor.

Het is een anticorrosieve warmtegeleider.

It stores energy in our mobile phones, PlayStations and laptops.

Het slaat energie op in onze mobiele telefoons,

playstations en laptops.

Het wordt gebruikt in de lucht- en ruimtevaart en in medische apparatuur

It is used in aerospace and medical equipment as an alloy.

als legering.

It is so powerful that we only need tiny amounts.

Het is zo krachtig

dat we maar kleine hoeveelheden nodig hebben.

It would be great if the story ended there.

Het zou geweldig zijn als het verhaal hier eindigt.

Unfortunately, what you hold in your hand

Helaas, wat je in je handen houdt,

heeft niet alleen ongelooflijke technologische

has not only enabled incredible technological development

and industrial expansion,

en industriële expansie veroorzaakt.

but it has also contributed to unimaginable human suffering.

Het heeft ook bijgedragen aan onvoorstelbaar

menselijk lijden.

Since 1996,

Sinds 1996 zijn er meer dan vijf miljoen mensen gestorven

over five million people have died in the Democratic Republic of the Congo.

in de D.R. Congo.

Countless women, men and children have been raped, tortured or enslaved.

Talloze mannen, vrouwen en kinderen

verkracht, gemarteld of geknecht.

Rape is used as a weapon of war,

Verkrachting wordt gebruikt als wapen in de oorlog,

brengt angst

instilling fear and depopulating whole areas.

en ontvolkt hele gebieden.

The quest for extracting this mineral

De zoektocht naar dit mineraal

heeft niet alleen bijgedragen aan,

has not only aided, but it has fueled

maar ook de voortdurende oorlog in Congo aangewakkerd.

the ongoing war in the Congo.

But don't throw away your phones yet.

Gooi je telefoons nog niet weg.

Thirty thousand children are enlisted

Dertigduizend kinderen werden ingelijfd

en gedwongen om te vechten in gewapende groeperingen.

and are made to fight in armed groups.

Congo scoort steeds heel slecht

The Congo consistently scores dreadfully

in global health and poverty rankings.

in de mondiale gezondheids- en armoedelijsten.

But remarkably,

Opvallend: het milieuprogramma van de VN heeft

the UN Environmental Programme has estimated the wealth of the country

de rijkdom van het land geschat

op meer dan 24 triljoen dollar.

to be over 24 trillion dollars.

De staat-gereglementeerde mijnbouw is ingestort,

The state-regulated mining industry has collapsed,

en controle over mijnen

and control over mines has splintered.

is versplinterd.

Coltan is easily controlled by armed groups.

Coltan kan gemakkelijk gecontroleerd worden door gewapende groepen.

Een bekende illegale handelsroute

One well-known illicit trade route is that across the border to Rwanda,

is die over de grens in Rwanda.

where Congolese tantalum is disguised as Rwandan.

Daar wordt Congolees tantaal vermomd als Rwandees.

Gooi je telefoons nog niet weg.

But don't throw away your phones yet,

because the incredible irony

De ongelooflijke ironie is dat

is that the technology that has placed such unsustainable,

de technologie die zo'n

devastating demands on the Congo

verwoestende eisen aan Congo stelde,

dezelfde technologie is

is the same technology that has brought this situation to our attention.

die deze situatie onder onze aandacht bracht.

We weten zoveel over de situatie in Congo

We only know so much about the situation in the Congo and in the mines

en in de mijnen

because of the kind of communication the mobile phone allows.

door de communicatie

via de mobiele telefoon.

As with the Arab Spring,

Net als bij de Arabische opstand

during the recent elections in the Congo,

waren kiezers tijdens de recente verkiezingen in Congo

in staat om tekstberichten te verzenden

voters were able to send text messages of local polling stations

van lokale stembureaus naar het hoofdkantoor

to the headquarters in the capital, Kinshasa.

in de hoofdstad Kinshasa.

And in the wake of the result,

In de nasleep van het resultaat

the diaspora has joined with the Carter Center,

ging de diaspora samenwerken met het Carter Center,

de katholieke kerk en andere waarnemers

the Catholic Church and other observers,

om de aandacht te vestigen op het ondemocratische resultaat.

to draw attention to the undemocratic result.

De mobiele telefoon heeft mensen over de hele wereld

The mobile phone has given people around the world

an important tool towards gaining their political freedom.

een belangrijk instrument gegeven tot politieke vrijheid.

It has truly revolutionized the way we communicate on the planet.

Het heeft een echte revolutie veroorzaakt in de manier

waarop we communiceren.

Het gaf ruimte aan ingrijpende politieke veranderingen.

It has allowed momentous political change to take place.

Het gaf ruimte aan ingrijpende politieke veranderingen.

So, we are faced with a paradox.

Dus ...

We worden geconfronteerd met een paradox.

The mobile phone is an instrument of freedom

De mobiele telefoon is een instrument van vrijheid

and an instrument of oppression.

en een instrument van onderdrukking.

TED heeft altijd

TED has always celebrated what technology can do for us,

gevierd wat technologie voor ons kan doen,

technology in its finished form.

technologie in de afgewerkte vorm.

It is time to be asking questions about technology.

Het is tijd

om vragen te stellen over technologie.

Waar komt het vandaan?

Where does it come from?

Who makes it?

Wie maakt het?

En waarvoor?

And for what?

Here, I am speaking directly to you,

Ik spreek hier rechtstreeks tot jullie,

de TED-Gemeenschap,

the TED community,

and to all those who might be watching on a screen,

en al degenen die kijken

on your phone, across the world,

op hun telefoon over de hele wereld,

in the Congo.

en in Congo.

All the technology is in place for us to communicate,

De technologie is beschikbaar om te communiceren,

en de technologie kan dit communiceren.

and all the technology is in place to communicate this.

Op dit moment

At the moment,

there is no clear fair-trade solution.

is er geen duidelijke fair trade-oplossing

But there has been a huge amount of progress.

maar er is enorme vooruitgang.

The US has recently passed legislation

De VS heeft onlangs de wetgeving aangenomen,

to target bribery and misconduct in the Congo.

gericht op omkoping en wangedrag in de Congo.

Recent UK legislation could be used in the same way.

Recente VK-wetgeving kan gebruikt worden op dezelfde manier.

In February, Nokia unveiled its new policy on sourcing minerals in the Congo,

In februari onthulde Nokia haar nieuwe beleid

op de inkoop van mineralen in Congo,

and there is a petition to Apple to make a conflict-free iPhone.

en er is een petitie gericht aan Apple

om een conflict-vrije iPhone te maken.

There are campaigns spreading across university campuses

Er zijn campagnes

verspreid over universitaire campussen

to make their colleges conflict-free.

om hun colleges conflictvrij te maken.

But we're not there yet.

Maar we zijn er nog niet.

We need to continue mounting pressure on phone companies

We moeten druk blijven uitoefenen

op telefoonbedrijven

to change their sourcing processes.

om hun bevoorrading te veranderen.

When I first came to the UK, 21 years ago,

Toen ik 21 jaar geleden voor het eerst naar het VK kwam,

I was homesick.

had ik heimwee.

I missed my family and the friends I left behind.

Ik miste mijn familie en de vrienden die ik achterliet.

Communication was extremely difficult.

Communicatie was uiterst moeilijk.

Sending and receiving letters took months --

Verzenden en ontvangen van brieven duurde maanden,

if you were lucky.

als je geluk had. Vaak kwamen ze nooit aan.

Often, they never arrived.

Zelfs als ik de telefoonrekeningen thuis had kunnen betalen.

Even if I could have afforded the phone bills home,

Zelfs als ik de telefoonrekeningen thuis had kunnen betalen.

like most people in the Congo,

Zoals de meeste mensen in Congo

my parents did not own a phone line.

hadden mijn ouders niet eens een telefoonlijn.

Today, my two sons --

Vandaag kunnen mijn twee zonen,

David en Daniel,

David and Daniel,

can talk to my parents and get to know them.

praten met mijn ouders en ze leren kennen.

Waarom moeten we toestaan dat

Why should we allow

such a wonderful, brilliant and necessary product

een prachtig, briljant en noodzakelijk product

to be the cause of unnecessary suffering

de oorzaak is van onnodig lijden

for human beings?

voor mensen?

We demand fair-trade food and fair-trade clothes.

Wij eisen fair trade voedsel

en fair trade kleding.

It is time to demand fair-trade phones.

Het is tijd om fair trade telefoons te eisen.

This is an idea worth spreading.

Dit is een idee de moeite waard om te verspreiden. Bedankt.

Thank you.

(Applaus)

(Applause)