Isabel Behncke: Evolution's gift of play, from bonobo apes to humans

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Jeroen Trappers

I just came back from a community

Ik kwam net terug van een gemeenschap

that holds the secret to human survival.

die het geheim voor de menselijke overleving in zich herbergt.

It's a place where women run the show,

Het is een plek waar vrouwen de show stelen,

have sex to say hello,

seks hebben om hallo te zeggen

and play rules the day --

en spel het dagritme bepaalt --

where fun is serious business.

waar plezier een serieuze zaak is.

And no, this isn't Burning Man

Nee, dit is niet Burning Man

or San Francisco.

of San Francisco.

(Laughter)

(Gelach)

Ladies and gentlemen, meet your cousins.

Dames en heren, hier zijn jullie neven en nichten.

This is the world of wild bonobos

Dit is de wereld van de wilde bonobo's

in the jungles of Congo.

in de oerwouden van Congo.

Bonobos are, together with chimpanzees,

Bonobo's zijn, samen met de chimpansees,

your living closest relative.

onze nauwste levende verwant.

That means we all share a common ancestor,

Dat betekent dat we samen een gemeenschappelijke voorouder hebben,

an evolutionary grandmother,

een evolutionaire grootmoeder

who lived around six million years ago.

die circa zes miljoen jaar geleden leefde.

Now, chimpanzees are well-known

Chimpansees zijn bekend

for their aggression.

om hun agressief gedrag.

(Laughter)

(Gelach)

But unfortunately,

Maar helaas

we have made too much of an emphasis

hebben we dit aspect

of this aspect

teveel benadrukt

in our narratives of human evolution.

in onze verhalen van de menselijke evolutie.

But bonobos show us

Maar bonobo's laten ons de andere kant

the other side of the coin.

van de medaille zien.

While chimpanzees

Terwijl chimpansees

are dominated by big, scary guys,

worden gedomineerd door grote, enge kerels,

bonobo society

wordt de bonobosamenleving

is run by empowered females.

geleid door gezaghebbende vrouwtjes.

These guys have really worked something out,

Deze jongens hebben echt iets aparts bedacht

since this leads to a highly tolerant society

want dit leidt tot een zeer tolerante samenleving

where fatal violence

waar dodelijk geweld

has not been observed yet.

nog niet is waargenomen.

But unfortunately,

Maar helaas

bonobos are the least understood

zijn bonobo's de minst begrepen

of the great apes.

mensapen.

They live in the depths of the Congolese jungle,

Ze leven in de diepten van de Congolese jungle

and it has been very difficult to study them.

en het is erg moeilijk om ze te bestuderen.

The Congo is a paradox --

Congo is een paradox --

a land of extraordinary biodiversity and beauty,

een land van buitengewone biodiversiteit en schoonheid,

but also the heart of darkness itself --

maar ook het hart van de duisternis zelf --

the scene of a violent conflict

het toneel van een gewelddadig conflict

that has raged for decades

dat decennialang heeft gewoed

and claimed nearly as many lives

en bijna net zo veel levens kostte

as the First World War.

als de Eerste Wereldoorlog.

Not surprisingly,

Niet verrassend brengt deze vernietiging

this destruction also endangers bonobo survival.

ook het overleven van de bonobo in gevaar.

Bushmeat trades and forest loss

Handel in bosvlees en ontbossing betekenen

means we couldn't fill a small stadium

dat we niet eens een klein stadion zouden kunnen vullen

with all the bonobos that are left in the world --

met alle overgebleven bonobo's in de wereld --

and we're not even sure of that to be honest.

en zelfs daar zijn we nog niet eens zeker van.

Yet, in this land of violence and chaos,

Toch is in dit land van geweld en chaos,

you can hear hidden laughter

tussen de bomen

swaying the trees.

een verborgen lachen te horen.

Who are these cousins?

Wie zijn deze neven?

We know them as the "make love, not war" apes

We kennen ze als de 'make love, not war'-apen,

since they have frequent, promiscuous

omdat zij frequente, promiscue

and bisexual sex

en biseksuele seks gebruiken

to manage conflict

om conflicten te beheren

and solve social issues.

en maatschappelijke vraagstukken op te lossen.

Now, I'm not saying this is the solution

Nu zeg ik niet dat dit de oplossing is

to all of humanity's problems --

voor alle problemen van de mensheid --

since there's more to bonobo life

aangezien het bonoboleven

than the Kama Sutra.

meer inhoudt dan de Kama Sutra.

Bonobos, like humans,

Net als mensen houden bonobo's

love to play throughout their entire lives.

gedurende hun gehele leven van spelen.

Play is not just child's games.

Spelen is niet alleen voor kinderen.

For us and them,

Voor ons en voor hen is spelen fundamenteel

play is foundational for bonding relationships

voor het hechter maken van relaties

and fostering tolerance.

en het bevorderen van tolerantie.

It's where we learn to trust

Daar leren we om te vertrouwen,

and where we learn about the rules of the game.

en leren we over de regels van het spel.

Play increases creativity

Spel verhoogt creativiteit

and resilience,

en veerkracht,

and it's all about the generation of diversity --

het geeft diversiteit --

diversity of interactions,

diversiteit van interacties,

diversity of behaviors,

diversiteit van gedrag,

diversity of connections.

diversiteit van verbindingen.

And when you watch bonobo play,

Als je bonobo's ziet spelen,

you're seeing the very evolutionary roots

dan zie je de evolutionaire wortels

of human laughter, dance

van menselijke lach, dans

and ritual.

en ritueel.

Play is the glue

Spelen is de lijm

that binds us together.

die ons samenhoudt.

Now, I don't know how you play,

Ik weet niet hoe jullie spelen,

but I want to show you a couple of unique clips

maar ik wil je een paar unieke clips

fresh from the wild.

vers uit het wild laten zien.

First, it's a ball game bonobo-style --

Eerst een balspel in bonobostijl --

and I do not mean football.

en daarmee bedoel ik niet voetbal.

So here,

Hier zie je

we have a young female and a male

een jong vrouwtje en mannetje

engaged in a chase game.

verwikkeld in een achtervolgingsspel.

Have a look what she's doing.

Kijk eens naar wat ze doet.

It might be the evolutionary origin of the phrase,

Het zou de evolutionaire oorsprong van de zin

"she's got him by the balls."

'Ze heeft hem bij zijn ballen.' kunnen zijn

(Laughter)

(Gelach)

Only I think that he's rather loving it here, right?

Alleen denk ik dat hij het wel leuk vindt.

Yeah.

Yeah.

(Laughter)

(Gelach)

So sex play is common

Dus seksspelletjes vind je

in both bonobos and humans.

zowel bij bonobo's als bij mensen.

And this video is really interesting

En deze video is echt interessant

because it shows --

omdat hij laat zien --

this video's really interesting

Deze video is echt interessant

because it shows the inventiveness

omdat hij de inventiviteit laat zien

of bringing unusual elements into play --

om ongewone elementen in het spel te brengen --

such as testicles --

zoals de testikels --

and also how play both requires trust

en ook hoe het spelen zowel vertrouwen vereist

and fosters trust --

als vertrouwen bevordert --

while at the same time being tremendous fun.

terwijl het ook nog ontzettend leuk is.

But play's a shapeshifter.

Maar spel is variabel.

(Laughter)

(Gelach)

Play's a shapeshifter,

Spel is variabel

and it can take many forms,

en kan vele vormen aannemen.

some of which are more quiet,

Sommige zijn rustiger,

imaginative, curious --

fantasierijk, nieuwsgierig --

maybe where wonder is discovered anew.

waar verwondering misschien herontdekt wordt.

And I want you to see,

En dit wil ik je laten zien,

this is Fuku, a young female,

Dit is Fuku, een jong vrouwtje,

and she is quietly playing with water.

en ze is rustig met water aan het spelen.

I think, like her,

Ik denk dat wij, net als zij,

we sometimes play alone,

soms alleen spelen,

and we explore the boundaries

en de grenzen van onze innerlijke

of our inner and our outer worlds.

en onze uiterlijke werelden verkennen.

And it's that playful curiosity

En het is die speelse nieuwsgierigheid

that drives us to explore, drives us to interact,

die ons ertoe aanzet om te verkennen, om samen te werken.

and then the unexpected connections we form

En dan zijn de onverwachte verbindingen die we leggen

are the real hotbed for creativity.

de echte broedplaats voor creativiteit.

So these are just small tasters

Dit zijn slechts voorproefjes

into the insights that bonobo give us

van de inzichten die bonobo's ons geven

to our past and present.

van ons verleden en heden.

But they also hold a secret for our future,

Maar ze houden ook een geheim in voor onze toekomst,

a future where we need to adapt

een toekomst waar we ons moeten aanpassen

to an increasingly challenging world

aan een steeds uitdagender wereld

through greater creativity

door grotere creativiteit

and greater cooperation.

en meer samenwerking.

The secret is that play is the key

Het geheim is dat spel de sleutel is

to these capacities.

van deze mogelijkheden.

In other words,

Met andere woorden,

play is our adaptive wildcard.

spel is onze adaptieve jokerkaart.

In order to adapt successfully

Om ons met succes aan te passen

to a changing world,

aan een veranderende wereld

we need to play.

moeten we spelen.

But will we make the most of our playfulness?

Maar zullen we het maximum uit onze speelsheid halen?

Play is not frivolous.

Spel is geen frivole bezigheid;

Play's essential.

spel is van essentieel belang.

For bonobos and humans alike,

Zowel voor bonobo's als voor mensen,

life is not just red in tooth and claw.

het leven is niet alleen 'rood in tand en klauw'.

In times when it seems least appropriate to play,

In tijden waarin het het minst geschikt lijkt om te spelen,

it might be the times when it is most urgent.

zou het wellicht het meest urgent kunnen zijn.

And so, my fellow primates,

En ja, mijn collega primaten,

let us embrace this gift from evolution

laat ons dit geschenk uit de evolutie aan

and play together,

het hart drukken en samen spelen,

as we rediscover creativity,

om creativiteit, gemeenschap

fellowship and wonder.

en verwondering te herontdekken.

Thank you.

Dank je.

(Applause)

(Applaus)