How Syria's architecture laid the foundation for brutal war | Marwa Al-Sabouni

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Rik Delaet

Deze talk werd opgenomen in mei 2016 via internet vanuit Homs,

een stad die verwoest is door de zesjarige oorlog in Syrië.

Hi. My name is Marwa, and I'm an architect.

Hallo. Mijn naam is Marwa. Ik ben architecte.

I was born and raised in Homs,

Ik ben geboren en getogen in Homs,

a city in the central western part of Syria,

een stad in Centraal-West-Syrië.

and I've always lived here.

Ik heb hier altijd gewoond.

After six years of war,

Na zes jaar oorlog

Homs is now a half-destroyed city.

is Homs nu een half-verwoeste stad.

My family and I were lucky; our place is still standing.

Mijn familie en ik hadden geluk: ons huis staat er nog.

Although for two years, we were like prisoners at home.

Maar twee jaar lang zaten we gevangen in ons eigen huis.

Outside there were demonstrations and battles and bombings and snipers.

Buiten waren er betogingen, gevechten, bombardementen, sluipschutters.

My husband and I used to run an architecture studio

Mijn man en ik hadden een architectenbureau

in the old town main square.

op het oude stadsplein.

It's gone, as is most of the old town itself.

Het is weg, net als het grootste deel van de oude stad.

Half of the city's other neighborhoods

De helft van de andere stadswijken

are now rubble.

zijn nu ruïnes.

Since the ceasefire in late 2015,

Sinds het staakt-het-vuren van eind 2015

large parts of Homs have been more or less quiet.

is het in grote delen van Homs min of meer rustig.

The economy is completely broken, and people are still fighting.

De economie is een ramp en er wordt nog gevochten.

The merchants who had stalls in the old city market

Handelaars die kraampjes hadden op de oude stadsmarkt

now trade out of sheds on the streets.

handelen nu van onder afdakjes op de straat.

Under our apartment, there is a carpenter,

Onder onze flat zit een timmerman,

sweetshops, a butcher, a printing house, workshops, among many more.

een snoepwinkel, een slager, een drukker, ateliers en nog veel meer.

I have started teaching part-time,

Ik ben deeltijds gaan lesgeven.

and with my husband, who juggles several jobs,

Samen met mijn man, die meerdere banen heeft,

we've opened a small bookshop.

hou ik een kleine boekhandel open.

Other people do all sorts of jobs to get by.

Andere mensen doen allerlei werk om rond te komen.

When I look at my destroyed city, of course, I ask myself:

Als ik naar mijn verwoeste stad kijk, vraag ik me natuurlijk af:

What has led to this senseless war?

wat bracht ons tot die zinloze oorlog?

Syria was largely a place of tolerance,

Syrië was grotendeels een tolerante plek,

historically accustomed to variety,

historisch gezien gewend aan variatie,

accommodating a wide range of beliefs, origins, customs,

met een ruime waaier aan godsdiensten, herkomsten, gewoontes,

goods, food.

goederen, eten.

How did my country --

Hoe is mijn land --

a country with communities living harmoniously together

een land waar gemeenschappen in harmonie samenleefden

and comfortable in discussing their differences --

en hun verschillen met gemak bespraken --

how did it degenerate into civil war, violence, displacement

hoe is het afgegleden naar burgeroorlog, geweld, ontheemding

and unprecedented sectarian hatred?

en sektarische haat zonder voorgaande?

There were many reasons that had led to the war --

Er waren vele redenen die tot de oorlog leidden --

social, political and economic.

sociale, politieke, economische.

They all have played their role.

Ze speelden allemaal een rol.

But I believe there is one key reason that has been overlooked

Maar volgens mij is er één hoofdreden die over het hoofd wordt gezien

and which is important to analyze,

en die moet geanalyseerd worden,

because from it will largely depend

want daar zal het van afhangen

whether we can make sure that this doesn't happen again.

of we ervoor kunnen zorgen dat dit niet meer gebeurt.

And that reason is architecture.

Die reden is architectuur.

Architecture in my country has played an important role

In mijn land heeft architectuur een grote rol gespeeld

in creating, directing and amplifying conflict between warring factions,

bij het creëren, richten en uitvergroten van het conflict tussen de partijen,

and this is probably true for other countries as well.

en dat geldt allicht ook voor andere landen.

There is a sure correspondence between the architecture of a place

Het verband staat vast tussen de architectuur van een plek

and the character of the community that has settled there.

en de aard van de gemeenschap die zich er vestigde.

Architecture plays a key role in whether a community crumbles

Architectuur bepaalt grotendeels of een gemeenschap instort

or comes together.

of samenkomt.

Syrian society has long lived the coexistence

In de Syrische gemeenschap leefden lange tijd

of different traditions and backgrounds.

verschillende tradities en achtergronden samen.

Syrians have experienced the prosperity of open trade

Syriërs hebben de voorspoed van open handel ervaren

and sustainable communities.

en van duurzame gemeenschappen.

They have enjoyed the true meaning of belonging to a place,

Ze hebben ervaren wat het betekent om ergens thuis te horen,

and that was reflected in their built environment,

en dat was weerspiegeld in hun gebouwen,

in the mosques and churches built back-to-back,

in de moskeeën en de kerken die naast elkaar stonden,

in the interwoven souks and public venues,

in de verstrengelde souks en openbare plekken,

and the proportions and sizes based on principles of humanity and harmony.

in de verhoudingen en maten gebaseerd op menselijkheid en harmonie.

This architecture of mixity can still be read in the remains.

Deze smeltkroesarchitectuur vind je nog terug in de overblijfselen.

The old Islamic city in Syria was built over a multilayered past,

De oude islamitische stad in Syrië is gebouwd op een gelaagd verleden,

integrating with it and embracing its spirit.

is ermee geïntegreerd en omarmt zijn geest.

So did its communities.

Zo ook haar gemeenschappen.

People lived and worked with each other

Mensen leefden en werkten samen

in a place that gave them a sense of belonging

op een plaats waar ze zich thuis voelden.

and made them feel at home.

They shared a remarkably unified existence.

Ze deelden een bestaan dat merkwaardig ééngemaakt was.

But over the last century,

Maar de jongste eeuw

gradually this delicate balance of these places has been interfered with;

werd het broze evenwicht op deze plaatsen geleidelijk verstoord,

first, by the urban planners of the colonial period,

eerst door de ruimtelijke ordening van de koloniale periode,

when the French went enthusiastically about,

toen de Fransen enthousiast hun tanden zetten

transforming what they saw as the un-modern Syrian cities.

in de transformatie van de volgens hen onmoderne Syrische steden.

They blew up city streets and relocated monuments.

Ze bliezen straten op en verplaatsten monumenten.

They called them improvements,

Ze noemden dat verbeteringen.

and they were the beginning of a long, slow unraveling.

Het was het begin van een lange, trage ontrafeling.

The traditional urbanism and architecture of our cities

De traditionele aanleg en architectuur van onze steden

assured identity and belonging not by separation,

zorgden voor identiteit en samenhorigheid, niet door verdeling

but by intertwining.

maar door verwevenheid.

But over time, the ancient became worthless, and the new, coveted.

Mettertijd werd het oude waardeloos en het nieuwe gekoesterd.

The harmony of the built environment and social environment

De harmonie van de gebouwde en de sociale omgeving

got trampled over by elements of modernity --

werden vertrappeld door elementen van moderniteit --

brutal, unfinished concrete blocks,

brutale, onafgewerkte betonblokken,

neglect, aesthetic devastation,

verwaarlozing, esthetische verwoesting,

divisive urbanism that zoned communities by class, creed or affluence.

verdelende stedenbouw die gemeenschappen indeelde naar klasse, geloof of welstand.

And the same was happening to the community.

Hetzelfde gebeurde met de gemeenschap.

As the shape of the built environment changed,

Naarmate de vorm van de gebouwde omgeving veranderde,

so the lifestyles and sense of belonging of the communities

veranderden de levenswijze en het gevoel van verbondenheid

also started changing.

van de gemeenschappen ook.

From a register of togetherness, of belonging,

In plaats van een register van samenhorigheid

architecture became a way of differentiation,

werd architectuur een manier van differentiëren.

and communities started drifting apart

Gemeenschappen gingen zich verwijderen

from the very fabric that used to unite them,

van het weefsel dat hen vroeger verbond

and from the soul of the place that used to represent their common existence.

en van de ziel van de plaats die vroeger hun gemeenschappelijke bestaan vormde.

While many reasons had led to the Syrian war,

Hoewel de Syrische oorlog vele oorzaken had,

we shouldn't underestimate the way in which,

mogen we niet onderschatten hoe,

by contributing to the loss of identity and self-respect,

door haar bijdrage tot het verlies van identiteit en zelfrespect,

urban zoning and misguided, inhumane architecture

stedenbouw en misplaatste, onmenselijke architectuur

have nurtured sectarian divisions and hatred.

sectarische verdeeldheid en haat hebben gevoed.

Over time, the united city has morphed into a city center

Mettertijd is de verbonden stad verworden tot een stadscentrum

with ghettos along its circumference.

omringd door getto's.

And in turn, the coherent communities became distinct social groups,

Op hun beurt verwerden de coherente gemeenschappen tot aparte sociale groepen,

alienated from each other and alienated from the place.

van elkaar en van de plaats vervreemd.

From my point of view,

Ik denk dat het verlies

losing the sense of belonging to a place

van de verbondenheid met de plaats

and a sense of sharing it with someone else

en van het delen ervan met iemand anders

has made it a lot easier to destroy.

de vernietiging van de plaats vergemakkelijkten.

The clear example can be seen in the informal housing system,

Een duidelijk voorbeeld is het systeem van informele behuizing,

which used to host, before the war, over 40 percent of the population.

waar voor de oorlog 40 procent van de bevolking in woonde.

Yes, prior to the war, almost half of the Syrian population

Ja, voor de oorlog woonden bijna de helft van de Syriërs in sloppen,

lived in slums,

peripheral areas without proper infrastructure,

in randgebieden zonder degelijke infrastructuur,

made of endless rows of bare block boxes

opgetrokken uit eindeloze rijen naakte blokkendozen

containing people,

met mensen

people who mostly belonged to the same group,

die meestal tot dezelfde groep behoorden,

whether based on religion, class, origin or all of the above.

op basis van godsdienst, klasse, herkomst of alle voorgaande.

This ghettoized urbanism proved to be a tangible precursor of war.

Deze getto-stedenbouw werd de tastbare voorloper van de oorlog.

Conflict is much easier between pre-categorized areas --

Conflict gedijt beter tussen vooraf in categorieën verdeelde gebieden,

where the "others" live.

waar de 'anderen' wonen.

The ties that used to bind the city together --

De banden die de stad vroeger verbonden --

whether they were social, through coherent building,

of ze nu sociaal waren, via coherente bebouwing,

or economic, through trade in the souk,

of economisch, via handel in de souk,

or religious, through the coexistent presence --

of religieus, via coëxistentie --

were all lost in the misguided and visionless modernization

ze gingen alle verloren in de misplaatste en visieloze modernisering

of the built environment.

van de gebouwde omgeving.

Allow me an aside.

Sta me een kleine terzijde toe.

When I read about heterogeneous urbanism in other parts of the world,

Als ik lees over heterogene stedenbouw in andere delen van de wereld,

involving ethnic neighborhoods in British cities

zoals etnische wijken in Britse steden

or around Paris or Brussels,

of rond Parijs of Brussel,

I recognize the beginning of the kind of instability

herken ik het begin van de instabiliteit

we have witnessed so disastrously here in Syria.

waarvan we hier in Syrië de desastreuze gevolgen hebben gezien.

We have severely destroyed cities,

Onze steden zijn grondig verwoest,

such as Homs, Aleppo, Daraa and many others,

Homs, Aleppo, Daraa en vele andere,

and almost half of the population of the country is now displaced.

en bijna de helft van de bevolking van ons land is nu ontheemd.

Hopefully, the war will end,

Hopelijk eindigt de oorlog.

and the question that, as an architect, I have to ask, is:

Als architect moet ik de vraag stellen:

How do we rebuild?

hoe gaan we heropbouwen?

What are the principles that we should adopt

Welke principes moeten we hanteren

in order to avoid repeating the same mistakes?

om herhaling van dezelfde fouten te herhalen?

From my point of view, the main focus should be on creating places

Ik denk dat de klemtoon zou moeten liggen op het creëren van plekken

that make their people feel they belong.

waar mensen zich thuisvoelen.

Architecture and planning need to recapture

Architectuur en stedenbouw moeten zich de traditionele waarden

some of the traditional values that did just that,

weer toe-eigenen die daarvoor zorgden,

creating the conditions for coexistence and peace,

door de voorwaarden voor vreedzaam samenleven te scheppen,

values of beauty that don't exhibit ostentation,

waarden van schoonheid zonder uiterlijk vertoon

but rather, approachability and ease,

maar met laagdrempeligheid en gemak,

moral values that promote generosity and acceptance,

morele waarden die gulheid en aanvaarding bevorderen

architecture that is for everyone to enjoy, not just for the elite,

een architectuur waar iedereen van kan genieten, niet alleen de elite,

just as used to be in the shadowed alleys of the old Islamic city,

zoals het vroeger ging in de beschaduwde steegjes van de oude moslimstad,

mixed designs that encourage a sense of community.

gemengde ontwerpen die het gemeenschapsgevoel bevorderen.

There is a neighborhood here in Homs that's called Baba Amr

Er is in Homs een buurt die Baba Amr heet

that has been fully destroyed.

en die volledig verwoest is.

Almost two years ago, I introduced this design

Bijna twee jaar geleden diende ik dit ontwerp in

into a UN-Habitat competition for rebuilding it.

voor een wedstrijd van VN-Habitat voor de wederopbouw.

The idea was to create an urban fabric inspired by a tree,

Het idee was om een stadsweefsel te creëren geïnspireerd op een boom,

capable of growing and spreading organically,

die organisch kan groeien en vertakken,

echoing the traditional bridge hanging over the old alleys,

een echo van de traditionele brug die over de oude steegjes hing,

and incorporating apartments, private courtyards, shops,

en die flats, binnenkoertjes, winkels,

workshops, places for parking and playing and leisure,

ateliers, parkeerplaatsen, speeltuinen,

trees and shaded areas.

bomen en schaduw omvatten.

It's far from perfect, obviously.

Het is natuurlijk verre van perfect.

I drew it during the few hours of electricity we get.

Ik tekende het tijdens de weinige uren waarin we stroom hebben.

And there are many possible ways to express belonging and community

Er zijn vele manieren om samenhorigheid en gemeenschap uit te drukken

through architecture.

via architectuur.

But compare it with the freestanding, disconnected blocks

Maar vergelijk het met de vrijstaande, niet-verbonden blokken

proposed by the official project for rebuilding Baba Amr.

voorgesteld door het officiële project voor de wederopbouw van Baba Amr.

Architecture is not the axis around which all human life rotates,

Architectuur is niet de as waarrond het menselijke leven draait,

but it has the power to suggest and even direct human activity.

maar het heeft de kracht om menselijke activiteit te suggereren en zelfs te sturen.

In that sense, settlement, identity and social integration

Op die manier zijn vestiging, identiteit en sociale integratie

are all the producer and product of effective urbanism.

producent en product van effectieve stedenbouw.

The coherent urbanism of the old Islamic city

De coherente stedenbouw van de oude moslimstad

and of many old European towns, for instance,

en van vele oude Europese steden

promote integration,

werkt integratie in de had,

while rows of soulless housing or tower blocks,

terwijl rijen zielloze huizen of torenblokken,

even when they are luxurious,

ook al zijn ze luxueus,

tend to promote isolation and "otherness."

isolatie en 'anders-zijn' in de hand werken.

Even simple things

Zelfs simpele dingen

like shaded places or fruit plants or drinking water inside the city

als beschaduwde plekken of fruitplanten of drinkwater in de stad

can make a difference in how people feel towards the place,

kunnen verschil maken in het gevoel van de mens tegenover de plaats

and whether they consider it a generous place that gives,

en of ze die beschouwen als een milde plaats die geeft,

a place that's worth keeping, contributing to,

om te koesteren en om aan bij te dragen,

or whether they see it as an alienating place,

of als een bevreemdende plaats

full of seeds of anger.

waarin angst gedijt.

In order for a place to give, its architecture should be giving, too.

Opdat een plek zou kunnen geven, moet zijn architectuur ook geven.

Our built environment matters.

Onze gebouwde omgeving doet ertoe.

The fabric of our cities is reflected in the fabric of our souls.

Het stadsweefsel is de spiegel van het weefsel van onze ziel.

And whether in the shape of informal concrete slums

Of het nu informele betonsloppen zijn

or broken social housing

of kapotte sociale woningen

or trampled old towns

of vervallen oude steden

or forests of skyscrapers,

of wouden van wolkenkrabbers,

the contemporary urban archetypes

de hedendaagse stedenbouwkundige archetypes

that have emerged all across the Middle East

die overal in het Midden-Oosten ontstaan zijn,

have been one cause of the alienation and fragmentation of our communities.

zijn één oorzaak van de vervreemding en versnippering van onze gemeenschappen.

We can learn from this.

We kunnen hieruit leren.

We can learn how to rebuild in another way,

We kunnen leren hoe we anders kunnen heropbouwen,

how to create an architecture that doesn't contribute only

hoe we een architectuur scheppen die niet alleen bijdraagt

to the practical and economic aspects of people's lives,

tot de praktische en economische aspecten van het leven,

but also to their social, spiritual and psychological needs.

maar ook tot onze sociale, spirituele en psychologische behoeften.

Those needs were totally overlooked in the Syrian cities before the war.

Die behoeften werden in Syrische steden voor de oorlog volstrekt genegeerd.

We need to create again cities that are shared

We moeten opnieuw steden maken die gedeeld worden

by the communities that inhabit them.

door de gemeenschappen die er wonen.

If we do so, people will not feel the need

Als we dat doen, zal niemand de nood voelen

to seek identities opposed to the other identities all around,

om een identiteit te zoeken die tegengesteld is die van de buren,

because they will all feel at home.

want iedereen zal zich thuisvoelen.

Thank you for listening.

Bedankt voor het luisteren.