A smart new business loan for people with no credit | Shivani Siroya

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

How much do you need to know about a person

တစ်ယောက်ယောက်ကို ငွေချေးပေးရန်အတွက် သင်ဟာ

before you'd feel comfortable making a loan?

အဲဒီလူအကြောင်း ဘယ်လောက်ထိ သိဖို့လိုအပ်လဲ။

Suppose you wanted to lend 1,000 dollars

သင့် နောက်က နှစ်တန်းကျော်မှာ ထိုင်နေတဲ့ လူကို

to the person sitting two rows behind you.

ဒေါ်လာ ၁၀၀၀ သင်က ချေးပေးချင်တယ်ဆိုပါစို့။

What would you need to know about that person

သင် စိတ်ချလက်ချ ဖြစ်လာရန်

before you'd feel comfortable?

ဒီလူအကြောင်း သင်ဘာတွေကို သိဖို့လိုမလဲ။

My mom came to the US from India in her late thirties.

ကျွန်မအမေက အိန္ဒီယကနေ US ကို အသက် သုံးဆယ်နှောင်းပိုင်းမှာ လာခဲ့တာပါ။

She's a doctor in Brooklyn,

သူမက Brooklyn က ဆရာဝန်ဖြစ်ပြီး

and she often lets friends and neighbors come to see her for health services,

မိတ်ဆွေတွေနဲ့ အိမ်နီးချင်းတွေကို ကျန်းမာ ရေး ဝန်ဆောင်မှုတွေအတွက် ချက်ချင်း

whether they can pay right away or not.

ပေးနိုင်နိုင်၊ မပေးနိုင်နိုင် လာပြခွင့်ပေးထယ်။

I remember running into her patients with her at the grocery store

သူမရဲ့ လူနာတွေနဲ့ သူမဟာ ကုန်စုံဆိုင်မှာ (သို့) လမ်းမှာ

or on the sidewalk,

ဆုံမိတာ မှတ်မိတယ်၊

and sometimes they would come and pay her right on the spot

တစ်ခါတစ်လေမှာ အရင်က အခေါက်တွေအတွက် ချက်ချင်းပဲ

for previous appointments.

လာပြီး ပေးကြပါတယ်။

She would thank them,

သူတို့ကို ကျေးဇူးတင်စကား

and ask them about their families and their health.

ဆိုပြီး သူတို့ မိသားစုနဲ့ ကျန်းမာရေးတွေ မေးမြန်းနဲ့ပေါ့။

She gave them credit because she trusted them.

သူတို့ကို အ​ကြွေးပေးတဲ့ အကြောင်းက သူတို့ကို ယုံကြည်လို့ပါ။

Most of us are like my mom.

ကျွန်မတို့ အများစုဟာ အမေ့လိုပါပဲ။

We would give credit to someone we know

ကိုယ်သိတဲ့လူ ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်နားမှာနေသူတွေကို

or that we live next to.

အကြွေးပေးမှာပါ။

But most of us are probably not going to lend to a stranger

ကျွန်မတို့အများစုဟာ ကိုယ်သိပ်မသိတဲ့ သူစိမ်းတစ်ယောက်ကိုတော့

unless we know a little something about them.

သူတို့အကြောင်း သိပ်မသိရင် ချေးချင်မှ ချေးမှာပါ။

Banks, credit card companies and other financial institutions

ဘဏ်တွေ၊ ခရက်ဒစ်ကဒ် ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ အခြား ငွေကြေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ

don't know us on a personal level,

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အဆင့်မှာ ကျွန်မတို့ကို မသိပေမဲ့

but they do have a way of trusting us,

ကျွန်မတို့ကို ယုံကြည်ဖို့ နည်းလမ်း ရှိကြပါတယ်၊

and that's through our credit scores.

အဲဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ခရက်ဒစ် အမှတ်တွေဖြစ်တာပါ။

Our credit scores have been created

ကျွန်မတို့ရဲ့ ခရက်ဒစ်အမှတ်တွေဟာ

through an aggregation and analysis of our public consumer credit data.

ကျွန်မတို့ရဲ့ စားသုံးသူ ခရက်ဒစ် ဒေတာရဲ့ စုစည်း ဆန်းစစ်မှုမှ ပေါ်လာတာပါ။

And because of them, we have pretty much easy access

ဒါတွေကြောင့် ကုန်ပစ္စည်း အားလုံးကို အသုံးပြုချင်ရင်

to all of the goods and services that we need,

တော်တော်လေး လွယ်ကူပါတယ်။

from getting electricity to buying a home,

လျှပ်စစ်ကို သုံးတာမှ အိမ်တစ်လုံးဝယ်တာထိ၊

or taking a risk and starting a business.

(သို့) စွန့်စားတာတစ်ခု၊ လုပ်ငန်းတစ်ခုစတာတို့ပေါ့။

But ...

ဒါပေမဲ့

there are 2.5 billion people around the world

ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာ ခရက်ဒစ်အမှတ်မရှိသူ

that don't have a credit score.

၂.၅ ဘီလီယံရှိပါတယ်။

That's a third of the world's population.

ဒါဟာ ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံပါ။

They don't have a score

သူတို့မှာ အမှတ်မရှိတာက

because there are no formal public records on them --

သူတို့မှာ တရားဝင် အများသုံး မှတ်တမ်းတွေ မရှိတာကြောင့်ပါ။

no bank accounts,

ဘဏ်စာရင်းတွေမရှိ၊

no credit histories

ခရက်ဒစ် သမိုင်းတွေမရှိ၊

and no social security numbers.

လူမှု လုံခြုံရေး နံပါတ်တွေမရှိပါဘူး။

And because they don't have a score,

အမှတ်မရှိတာကြောင့်

they don't have access to the credit or financial products

ခရက်ဒစ်ကဒ် (သို့)၊ သူတို့ဘဝတွေကို တိုးတက်စေတဲ့ ငွေကြေးဆိုင်ရာ

that can improve their lives.

ထုတ်ကုန်တွေကို မတတ်နိုင်ဘူးလေ။

They are not trusted.

သူတို့ကို ယုံကြည်မှု မရှိဘူးပေါ့။

So we wanted to find a way to build trust

ဒါနဲ့ ဒီ ၂.၅ ဘီလီယံအတွက် ယုံကြည်မှုတစ်ခု တည်ဆောက်ပြီး

and to open up financial access for these 2.5 billion.

ငွေကြေး ခံစားခွင့် လမ်းတစ်ရပ် ဖွင့်ပေးဖို့ နည်းလမ်းကို ရှာချင်ခဲ့တယ်။

So we created a mobile application

ဒါနဲ့ သူတို့အတွက် မိုဘိုင်းဒေတာသုံးရင်း

that builds credit scores for them using mobile data.

အမှတ်တွေဆောက်ပေးတဲ့ မိုဘိုင်း ဒေတာကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

There are currently over one billion smartphones in emerging markets.

လောလောဆယ် ပေါ်လာနေတဲ့စျေးကွက်တွေ မှာ စမတ်ဖုန်း တစ်ဘီလီယံကျော်ပါတယ်။

And people are using them the same way that we do.

လူတွေဟာ ဒါတွေကို ကျွန်မတို့လို တစ်ထေရာတည်း သုံးနေတာပါ။

They're texting their friends, they're looking up directions,

မိတ်ဆွေတွေကို စာရိုက်ပို့တယ်၊ လမ်းညွန်တွေရှာတယ်။

they're browsing the Internet

အင်တာနက်မှာ ရှာဖွေတယ်၊

and they're even making financial transactions.

ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှုတွေတောင် လုပ်နေပါတယ်။

Over time, this data is getting captured on our phones,

ကြာလာတော့ ဒီဒေတာဟာ ဖုန်းတွေမှာ သိမ်းမိလာပြီး

and it provides a really rich picture of a person's life.

လူတစ်ဦးရဲ့ ဘဝရဲ့ တကယ့်ကို ကြွယ်ဝတဲ့ ပုံရိပ်ကို ပံ့ပိုးပေးပါတယ်။

Our customers give us access to this data

ဖောက်သည်တွေက ကျွန်မတို့ကို ဒီဒေတာဆီ ဝင်ခွင့်

and we capture it through our mobile application.

ပေးပြီး ကျွန်မတို့က မိုဘိုင်း အပလီကေးရှင်းမှ ရယူလိုက်ပါတယ်။

It helps us understand the creditworthiness

ဒါက Kennya က Nairobi မှာရှိတဲ့ အသေးစား လုပ်ငန်းရှင်

of people like Jenipher, a small-business owner in Nairobi, Kenya.

Jenipher လိုလူတွေကို ခရက်ဒစ်ပေး ထိုက်မှုကို နားလည်ဖို့ ကူညီပေးတယ်။

Jenipher is 65 years old, and for decades has been running a food stall

Jenipher ဟာ ၆၅ နှစ်ပါ၊ ဆယ်စုနှစ်ချီပြီး ဗဟို စီးပွားရေးခရိုင်မှာ

in the central business district.

မုန့်ဆိုင်တစ်ဆိုင် ဖွင့်ထားသူပါ။

She has three sons who she put through vocational school,

သူမဆီမှာ အသက်မွေးမှုကျောင်း ပို့ထားတဲ့ သားသုံးယောက်ရှိပြီး

and she's also the leader of her local chama,

ရပ်ကွက်တွင်းက chama (သို့) ငွေစုငွေချေး အသင်းမှာ

or savings group.

ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ပါ။

Jenipher's food stall does well.

Jenipher ရဲ့ မုန့်ဆိုင်က ရောင်းကောင်းတယ်

She makes just enough every day to cover her expenses.

သူမရဲ့ စရိတ်တွေကာမိရုံပဲ ရှာနိုင်ပါတယ်။

But she's not financially secure.

ဒါပေမဲ့ ငွေကြေးပိုင်း အာမခံချက်မရှိဘူး။

Any emergency could force her into debt.

အရေးပေါ်ကိစ္စမှာ သူမ အကြွေးတင်နိုင်ပါတယ်။

And she has no discretionary income

သူမရဲ့ မိသားစု နေထိုင်မှုတိုးတက်ဖို့

to improve her family's way of living,

အရေးပေါ်အတွက် ဒါမှမဟုတ်၊

for emergencies,

လုပ်ငန်းတိုးပွားရေးမှာ

or for investing into growing her business.

ရင်းနှီးဖို့ လိုအပ်ရင်သုံးဖို့ ဝင်ငွေမရှိဘူးဖြစ်နေတယ်။

If Jenipher wants credit, her options are limited.

Jenipher အကြွေးလိုချင်ရင် သူမရဲ့ ရွေးပိုင်ခွင့်တွေက အကန့်အသတ်နဲ့ပါ။

She could get a microloan,

အသေးစားချေးငွေ ရနိုင်ပါတယ်။

but she'd have to form a group that could help vouch for her credibility.

ဒါပေမဲ့ ယုံကြည်နိုင်မှု အာမခံပေးနိုင်တဲ့ အဖွဲဖွဲ့ဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။

And even then, the loan sizes would be way too small

ဒါတောင်မှ ချေးငွေ ပမာဏတွေဟာ သူမရဲ့လုပ်ငန်းအပေါ်

to really have an impact on her business,

သက်ရောက်မှုရှိဖို့ အင်မတန်မှ နည်းလွန်းပါတယ်။

averaging around 150 dollars.

ပျှမ်းမျှ ဒေါ်လာ ၁၅၀ ဝန်းကျင်ပါ။

Loan sharks are always an option,

ငွေတိုးချေးစားသူတွေဟာ အမြဲ ရွေးစရာတစ်ခုဆိုပေမဲ့

but with interest rates that are well above 300 percent,

၃၀၀% အထက်ရှိတဲ့ အတိုးနှုန်းနဲ့ဆိုတော့

they're financially risky.

ငွေကြေးအရ အန္တရာယ်များတယ်။

And because Jenipher doesn't have collateral or a credit history,

Jenipher မှာ အပေါင်ပစ္စည်း (သို့) ခရက်ဒစ် သမိုင်းမရှိတာကြောင့်

she can't walk into a bank and ask for a business loan.

ဘဏ်ထဲဝင်ပြီး လုပ်ငန်းအတွက် ချေးငွေကို မရနိုင်ဘူးလေ။

But one day,

ဒါပေမဲ့ တစ်နေ့မှာတော့

Jenipher's son convinced her to download our application

Jenipher ရဲ့သားက ကျွန်မတို့ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကို ကူးယူပြီး ချေးငွေ

and apply for a loan.

လျှောက်ဖို့ စည်းရုံးတယ်။

Jenipher answered a few questions on her phone

Jenipher ဟာ ဖုန်းကနေ မေးခွန်းအနည်းငယ်ကို ဖြေပြီး

and she gave us access to a few key data points on her device.

သူမရဲ့ ကိရိယာထဲရှိ အဓိကရ ဒေတာအချက်တွေပေးခဲ့ပါတယ်။

And here's what we saw.

အဲဒါကို ရှင်တို့ ကြည့်ကြပါ။

So, bad news first.

မကောင်းတာနဲ့ စမယ်။

Jenipher had a low savings balance and no previous loan history.

Jenipher မှာ စုငွေ နည်းနေပြီး ငွေချေးဘူးတဲ့ မှတ်တမ်းဟောင်း မရှိခဲ့ဘူး။

These are factors

ဒါတွေဟာ အစဉ်အလာ

that would have thrown up a red flag to a traditional bank.

ဘဏ်တစ်ခုမှာ အလံနီပြသွားစေမယ့် အကြောင်းအရင်းတွေပါ။

But there were other points in her history that showed us

ဒါပေမဲ့ သူမရဲ့ သမိုင်းမှာ အခြားအချက်တွေက

a much richer picture of her potential.

သူမရဲ့ အလားအလာရဲ့ ပိုထိုက်တန်တဲ့ ပုံရိပ်ကို ပြနေပါတယ်။

So for one,

ဒီတော့ တစ်ခုအနေနဲ့

we saw that she made regular phone calls to her family in Uganda.

သူမဟာ Uganda က သူမရဲ့ မိသားစုကို ပုံမှန်ဖုန်းခေါ်တာတွေကို တွေ့ခဲ့ပါတယ်။

Well, it turns out that the data shows

အင်း ဖြစ်သွားတာက ဒီဒေတာက

a four percent increase in repayment

ရင်းနှီးတဲ့ အဆက်အသွယ်တွေတဲ့ အမြဲ

among people who consistently communicate with a few close contacts.

ဆက်သွယ်သူတွေအကြား ပြန်ဆပ်မှုမှာ လေးရာခိုင်နှုန်းတိုးတာကို ပြနေတာပါ။

We could also see

တွေ့ရသေးတာက

that though she traveled around a lot throughout the day,

တစ်နေ့လုံး သူမသွားခဲ့တဲ့ ခရီးအများကြီးကနေ

she actually had pretty regular travel patterns,

သူမမှာ တော်တော် ပုံမှန် ခရီး အဆင်တစ်ခု တကယ် ရှိခဲ့တာကိုပါ။

and she was either at home or at her food stall.

သူမဟာ အိမ်မှာ ဒါမှမဟုတ် မုန့်ဆိုင်မှာ ရှိခဲ့တာပါ။

And the data shows a six percent increase in repayment

ဒီဒေတာက သူတို့အချိန်ကို အများစု အသုံးပြုတဲ့နေရာမှာ

among customers who are consistent

အမြဲရှိတဲ့ စားသုံးသူတွေဟာ

with where they spend most of their time.

ပြန်ဆပ်မှုမှာ ခြောက်ရာခိုင်နှုန်း တိုးတာကို ပြတာပါ။

We could also see that she communicated a lot

သူမဟာ တစ်နေ့လုံး အမျိုးမျိုးသော လူအများကြီးနဲ့

with many different people throughout the day

အဆက်အသွယ် လုပ်ခဲ့ပြီး သူမမှာ ခိုင်မာတဲ့

and that she had a strong support network.

ကွန်ရက်တစ်ခုရှိတာကိုလည်း တွေ့နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

Our data shows

ကျွန်မတို့ရဲ့ ဒေတာကပြတာက

that people who communicate with more than 58 different contacts

၅၈ ခုထက်ပိုတဲ့ အဆက်အသွယ် အမျိုးမျိုးနဲ့ ဆက်သွယ်သူတွေဟာ

tend to be more likely to be good borrowers.

ကောင်းမွန်တဲ့ ငွေချေးသူတွေ ပိုဖြစ်နိုင်လောက်တတ်တာပါ။

In Jenipher's case,

Jenipher ရဲ့ ကိစ္စမှာ

she communicated with 89 different individuals,

သူမဟာ ပုဂ္ဂိုလ် အမျိုးမျိုး ၈၉ ဦးနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့တယ်၊

which showed a nine percent increase in her repayment.

ဒါက သူမရဲ့ ပြန်ဆပ်မှုမှာ ကိုးရာခိုင်နှုန်းတိုးစေခဲ့ပါတယ်။

These are just some of the thousands of different data points

ဒါတွေက လူတစ်ဦးရဲ့ ခရက်ဒစ်ထိုက်တန်မှုကို နားလည်ဖို့ ကျွန်မတို့ကြည်တဲ့

that we look at to understand a person's creditworthiness.

ထောင်ချီရှိကြတဲ့ ဒေတာ အမျိုးမျိုးထဲက တစ်ချို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။

And after analyzing all of these different data points,

ဒီလို အမျိုးမျိုးရှိတဲ့ ဒေတာတွေအားလုံးကို စိစစ်ပြီးနောက်မှာ

we took the first risk

ပထမဆုံးအနေနဲ့ အရဲစွန့်လိုက်ကာ

and gave Jenipher a loan.

Jenipher ကို ငွေချေးပေးလိုက်ပါတယ်။

This is data that would not be found on a paper trail

ဒါဟာ စာရွက်စာတမ်းထဲ (သို့) ဘယ် ပုံမှန် ငွေကြေးမှတ်တမ်းထဲမှာမှ

or in any formal financial record.

မတွေ့နိုင်တဲ့ ဒေတာဖြစ်ပါတယ်။

But it proves trust.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ယုံကြည်မှုကို သက်သေထူတယ်။

By looking beyond income,

ဝင်ငွေထက် ကျော်လွန်ပြီးကြည့်ခြင်းအားဖြင့်

we can see that people in emerging markets

ဖွံဖြိုးဆဲ ဈေးကွက်များထဲတွင်

that may seem risky and unpredictable on the surface

အပြင်ပမ်းမှာ အရဲစွန့်ရာကျကာ ကြိုတင်ခန့်မှန်းရန် ခက်တယ်လို့

are actually willing and have the capacity to repay.

ထင်ရသူတွေဟာ ပြန်ဆပ်လိုရုံသာမက ပြန်ဆပ်နိုင်စွမ်းရှိတာ မြင်နိုင်တယ်။

Our credit scores have helped us deliver over 200,000 loans in Kenya

ကျွန်မတို့ရဲ့ ခရက်ဒစ် အမှတ်တွေက Kenya မှာ ပြီးထဲ့တဲ့နှစ်ကပဲ ချေးငွေစုပေါင်း ၂၀၀၀၀၀

in just the past year.

ထုတ်ပေးဖို့ ကူညီခဲ့တယ်။

And our repayment rates are above 90 percent --

ကျွန်မတို့ရဲ့ ပြန်ဆပ်မှုနှုန်းတွေက ၉၀ %အထက်မှာပါ။

which, by the way, is in line with traditional bank repayment rates.

ဒါက စကားမစပ် အစဉ်အလာ ဘဏ် ပြန်ဆပ်တဲ့နှုန်းတွေနဲ့ တန်းတူပါပဲ။

With something as simple as a credit score,

ခရက်ဒစ် အမှတ်လို ရိုးစင်းတာ တစ်ခုခုနဲ့

we're giving people the power to build their own futures.

လူတွေကို သူတို့ရဲ့ အနာဂတ်တွေ တည်ဆောက်ဖို့ အစွမ်းတွေပေးနေတာပါ။

Our customers have used their loans for family expenses,

ကျွန်မတို့ရဲ့ ဖောက်သည်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ ချေးငွေတွေကို မိသားစု

emergencies, travel

အသုံးစရိတ်တွေ၊ အရေးပေါ်တွေ၊ ခရီးနဲ့

and for investing back into growing their businesses.

သူတို့လုပ်ငန်းတွေ တိုးပွားဖို့ ပြန်ရင်းနှီးဖို့ သုံးကြပါတယ်။

They're now building better economies and communities

အခု သူတိုဟာ ပိုကောင်းတဲ့စီးပွားရေး နဲ့ ပိုများတဲ့လူတွေ အောင်မြင်နိုင်တဲ့

where more people can succeed.

ရပ်ရွာတွေကို တည်ထောင်နေပါတယ်။

Over the past two years of using our product,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်ကျော် ကျွန်မတို့ ထုတ်ကုန်တွေသုံးပြီး

Jenipher has increased her savings by 60 percent.

Jenipher ဟာ သူမရဲ့စုငွေ ၆၀% တိုးလာပါပြီ။

She's also started two additional food stalls

နောက်ထပ် မုန့်ဆိုင် နှစ်ဆိုင်လည်း စတင်ခဲ့ပြီး

and is now making plans for her own restaurant.

အခုဆို ကိုယ်ပိုင် စားသောက်ဆိုင် အတွက် စီစဉ်နေပါတယ်။

She's applying for a small-business loan from a commercial bank,

ကုန်သွယ်ဘဏ်မှာ အသေးစားလုပ်ငန်း ချေးငွေ လျှောက်နေပါတယ်။

because she now has the credit history to prove she deserves it.

သူမမှာ ဒါနဲ့ ထိုက်တန်တာ သက်သေပြဖို့ ခရက်ဒစ် မှတ်တမ်းရှိနေလို့ပါ။

I saw Jenipher in Nairobi just last week,

ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်က Nairobi မှာ သူမနဲ့တွေ့တော့

and she told me how excited she was to get started.

စလုပ်ကိုင်ဖို့ ဘယ်လိုစိတ်လှုပ် ရှားခဲ့ရတာကို ကျွန်မကိုပြောတယ်။

She said,

သူမက

"Only my son believed I could do this. I didn't think this was for me."

"ငါ့သားကသာ ငါလုပ်နိုင်တာကို ယုံကြည်ခဲ့တယ်၊ ဒါငါ့အတွက်လို့ ကျွန်မ မထင်ခဲ့ဘူး။"

She's lived her whole life

သူမဟာ ကမ္ဘာ့ အပိုင်းတစ်ခုဟာ သူမအတွက်

believing that there was a part of the world that was closed off to her.

ထာဝရ တံခါးပိတ်ထားသလို ရှိနေတယ်လို့ ထင်မှတ်လျက် နေထိုင်ခဲ့တာပါ။

Our job now is to open the world to Jenipher

အခု ကျွန်မတို့အလုပ်က Jenipher နဲ့ သူမလို ဘီလီယံချီတဲ့

and the billions like her that deserve to be trusted.

ယုံကြည်ထိုက်တဲ့ လူတွေအတွက် ကမ္ဘာကြီးကို ဖွင့်ပေးဖို့အတွက်ပါ။

Thank you.

(ကျေးဇူးတင်ပါတယ်)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)