Why noise is bad for your health -- and what you can do about it | Mathias Basner

Translator: Ko Ko Oo Reviewer: Myo Aung

Do you hear that?

ကြားရလားဟင်။

Do you know what that is?

အဲ့ဒါ ဘာလဲ သိပါသလား။

Silence.

တိတ်ဆိတ်ခြင်းဗျ။

The sound of silence.

တိတ်ဆိတ်ခြင်းရဲ့အသံ တဲ့။

Simon and Garfunkel wrote a song about it.

Simon နဲ့ Garfunkel ရေးစပ်ခဲ့တဲ့ သီချင်းပေါ့။

But silence is a pretty rare commodity these days,

အခုခေတ်မှာတော့ တိတ်ဆိတ်ခြင်းဆိုတာ တကယ့်ကို ရှားတဲ့ အရာပါ။

and we're all paying a price for it in terms of our health --

အဲဒါအတွက် ကျွန်တော်တို့တတွေရဲ့

အဖိုးတန် ကျန်းမာရေးနဲ့ ပြန်ပေးဆပ်နေရသလို ဖြစ်နေတယ်ဗျ။

a surprisingly big price, as it turns out.

Luckily, there are things we can do right now,

ကံကောင်းချင်တော့ ဒီအခြေအနေကို ပြန်လည်ပြုပြင်ဖို့

ကျွန်တော်တို့ တစ်ဦးချင်းစီမှာရော

both individually and as a society,

အဖွဲ့အစည်းတွေဆီမှာရော ကျုပ်တို့ ကျန်းမာရေးကို ပိုကာကွယ်ပေးဖို့၊

to better protect our health

တိတ်ဆိတ်ခြင်းရဲ့ အသံရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေကို

and give us more of the benefits of the sounds of silence.

I assume that most of you know that too much noise is bad for your hearing.

ဆူညံခြင်းဟာ အကြားအာရုံကို ထိခိုက်နိုင်တဲ့အကြောင်း

အားလုံးသိပြီးသားပါ။

Whenever you leave a concert or a bar and you have that ringing in your ears,

ပွဲတွေ ဘားတွေက ပြန်လာတဲ့အခါ

ခင်ဗျားတို့နားတွေ အူနေတတ်ပါတယ်၊

you can be certain that you have done some damage to your hearing,

ခင်ဗျားရဲ့ နားတော့ ဒဏ်ထိနေပြီဆိုတာ ခင်ဗျားသိလောက်ပါပြီ။

likely permanent.

တခဏတာကနေ ရာသက်ပန်ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။

And that's very important.

သိပ်ကို အရေးကြီးပါတယ်ဗျာ။

However, noise affects our health in many different ways beyond hearing.

သို့သော် လူတွေမသိသေးတာက ဆူညံသံဟာ နားကျန်းမာရေးအပြင်

အခြားကျန်းမာရေးတွေကိုပါ ထိခိုက်နိုင်တာကိုပါ။

They're less well-known,

လူသိနည်းတယ် ဆိုပေမဲ့

but they're just as dangerous as the auditory effects.

အကြားအာရုံ ထိခိုက်သလိုပဲ ဒါတွေက သိပ်အရေးကြီးပါတယ်။

So what do we mean when we talk about noise?

ကဲ ဆူညံသံကို ဘယ်လို အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်မလဲ။

Well, noise is defined as unwanted sound,

ဆုညံသံ ဆိုတာကို မလိုအပ်သောအသံ လို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။

and as such, both has a physical component, the sound,

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆူညံသံအပြင်

and a psychological component,

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆူညံသံပါ ပါ၀င်ပါတယ်။

the circumstances that make the sound unwanted.

အသံတစ်ခုဟာ ခင်ဗျားအတွက် မလိုအပ်ဘူးဆိုရင် ဆူညံသံ ဖြစ်လာပြီပဲ။

A very good example is a rock concert.

ဥပမာ ရော့ခ်ဂီတပွဲတစ်ခု ဆိုပါတော့

A person attending the rock concert, being exposed to 100 decibels,

ပွဲသွားတဲ့သူတစ်ယောက်ဟာ ၁၀၀ ဒက်စီဘယ်လ် လောက်ရှိနေတဲ့ အသံကို

ကြားနေရပေမဲ့၊

does not think of the music as noise.

ဆူညံသံလို့ သူ မသတ်မှတ်ဘူး။

This person likes the band, and even paid a hundred dollars for the ticket,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူကိုယ်တိုင် ဒီပွဲကို လိုလိုလားလား ပိုက်ဆံပေးလာကြည့်တာ၊

so no matter how loud the music, this person doesn't think of it as noise.

ဘယ်လောက်ကျယ်ကျယ် သူ့အတွက် ဆူညံသံ မဟုတ်ဘူး။

In contrast, think of a person living three blocks away from the concert hall.

ဒါပေမဲ့ ဒီပွဲနဲ့ မလှမ်းမကမ်းက အိမ်တစ်လုံးမှာ

That person is trying to read a book,

လူတစ်ယောက် စာဖတ်နေတယ်ဗျာ၊

but cannot concentrate because of the music.

ဒါပေမဲ့ ဒီအသံကြောင့် သူဘယ်လိုမှ စာကို အာရုံစိုက်လို့ မရဘူး၊

And although the sound pressure levels are much lower in this situation,

သူကြားနေတဲ့ သီချင်းသံဟာ ပွဲကျင်းပတဲ့နေရာမှာထက် တိုးနေပေမဲ့၊

this person still thinks of the music as noise,

သူ မကြိုက်တဲ့ အသံမို့ ဒါဟာ သူ့အတွက်တော့

ဆူညံသံ ဖြစ်လာတယ်။

and it may trigger reactions that can, in the long run, have health consequences.

ဒါဟာ ရေရှည်မှာ သူ့ကျန်းမာရေးအတွက် မကောင်းဘူးဗျ။

ဒါဆို တိတ်ဆိတ်တဲ့နေရာတွေ လိုအပ်တယ်ပေါ့။

So why are quiet spaces so important?

ဘာကြောင့်ပါလဲ။

Because noise affects our health in so many ways beyond hearing.

ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ ဆူညံသံဟာ အကြားအာရုံအပြင် တခြားအများကြီး

ထိခိုက်စေနိုင်လို့ပါပဲ။

However, it's becoming increasingly difficult to find quiet spaces

ဒါပေမဲ့ တိတ်ဆိတ်မှုဆိုတာကို အခုခေတ်မှာ ရှာရသိပ်ခက်သွားပြီဗျ။

in times of constantly increasing traffic,

ကားတွေက များသထက်များလာ၊

growing urbanization,

လူတွေက များသထက်များလာ၊

construction sites, air-conditioning units,

ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေ၊ နေရာအနှံ့က အဲကွန်းတွေ၊

leaf blowers, lawnmowers,

သစ်ပင်ရိတ်စက် ဘာစက် ညာစက်၊

outdoor concerts and bars, personal music players,

ရှိုးပွဲသံ၊ သီချင်းသံ၊ ကက်ဆက်သံတွေ၊

and your neighbors partying until 3am.

အိမ်နီးနားချင်းတွေဆီက ဆူညံသံတွေ။

Whew!

(သက်ပြင်းချသည်)

In 2011, the World Health Organization estimated

၂၀၁၁ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က

that 1.6 million healthy life years are lost every year

ဆူညံသံတွေကြောင့် နှစ်စဉ် ကျန်းမာတဲ့ လူ့သက်တမ်းတွေထဲက

due to exposure to environmental noise

နှစ်ပေါင်း ၁.၆ သန်းလောက် ဆုံးရှုံးနေသတဲ့ဗျ။

in the Western European member states alone.

ဒါတောင် ဥရောပနိုင်ငံအချို့ပဲ တိုင်းရသေးတာနော်။

နောက်ထပ်အရေးကြီးတာတစ်ခုက ဆူညံသံဟာ လူတွေရဲ့

One important effect of noise is that it disturbs communication.

ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်စေပါတယ်။

You may have to raise your voice to be understood.

ဆူညံနေရင် စကားကို လိုတာထက်

ပိုကျယ်ကျယ် ပြောရမယ်။

In extreme cases, you may even have to pause the conversation.

တခါတလေ ပြောနေတာကို ရပ်လိုက်ရမယ်။

It's also more likely to be misunderstood in a noisy environment.

တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် နားလည်ဖို့ ခက်လာမယ်။

ဒါကြောင့်ပဲ လေ့လာမှုတွေအရ

These are all likely reasons why studies have found

ဆူညံတဲ့နေရာမှာ ကျောင်းတက်ရတဲ့ ကျောင်းသားတွေဟာ

that children who attend schools in noisy areas

တခြားကျောင်းသားတွေထက် စာပိုညံ့နေတတ်ပါတယ်။

are more likely to lag behind their peers in academic performance.

Another very important health effect of noise

နောက်ထပ် အရေးကြီးတဲ့တွေ့ရှိမှုကတော့

is the increased risk for cardiovascular disease

အချိန်အတော်ကြာကြာ ဆူညံသံတွေနဲ့ ထိတွေ့နေရသူဟာ

in those who are exposed to relevant noise levels

နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါတယ်။

for prolonged periods of time.

Noise is stress,

ဆူညံသံဟာ စိတ်ဖိစီးစေပါတယ်။

especially if we have little or no control over it.

ဆူညံသံကို မထိန်းချုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ ခန္ဓာကိုယ်ကနေ

Our body excretes stress hormones like adrenaline and cortisol

အဒီနလင်နဲ့ ကော်တီစော ဟော်မုန်းတွေထုတ်ပါတယ်။

that lead to changes in the composition of our blood

ဒီဟော်မုန်းတွေဟာ သွေးရဲ့ဖွဲ့စည်းပုံ နဲ့

and in the structure of our blood vessels,

သွေးကြောတွေရဲ့ ပုံစံကိုပါ ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။

which have been shown to be stiffer after a single night of noise exposure.

ဆူညံသံကို တစ်ညလေးခံရတာနဲ့တင် ဒီကိစ္စတွေ စဖြစ်နိုင်ပြီဗျ

Epidemiological studies show associations between the noise exposure

လေ့လာမှုတွေအရ ဆူညံသံတွေဟာ

သွေးတိုး နှလုံးရောဂါ လေဖြတ်ခြင်းတို့နဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်ဗျ။

and an increased risk for high blood pressure,

heart attacks and stroke,

and although the overall risk increases are relatively small,

ရာခိုင်နှုန်း နည်းသေးတယ် ဆိုပေမဲ့

this still constitutes a major public health problem

အရေးကြီးတဲ့ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ရပ် ဖြစ်နေပါတယ်။

because noise is so ubiquitous,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဆူညံသံဟာ နေရာတိုင်း ရှိနေတယ်လေ။

and so many people are exposed to relevant noise levels.

လူတိုင်း နေ့စဉ် မလွဲမသွေကြုံနေရတဲ့ အရာပဲ။

A recent study found that US society

အမေရိကန်မှ သုတေသနတစ်ခုက ဘာပြောသလဲဆိုတော့၊

ကျွန်တော်တို့ နေ့စဉ်ကြားနေတဲ့ အသံတွေကို

could save 3.9 billion dollars each year

ငါးဒက်စီဘဲလ်လောက်စီ လျှော့နိုင်မယ်ဆိုရင်၊

by lowering environmental noise exposure by five decibels,

ဆူညံသံကြောင့်ခံစားနေရတဲ့ ရောဂါတွေ အတွက် ကုသစရိတ်

just by saving costs for treating cardiovascular disease.

ဒေါ်လာ ၃.၉ ဘီလီယံကို နှစ်စဉ် ချွေတာမိမယ် တဲ့ဗျ။

There are other diseases like cancer, diabetes and obesity

ဆူညံသံဟာ ကင်ဆာ၊ ဆီးချိုနဲ့

အ၀လွန်ရောဂါတွေနဲ့လည်း ဆိုင်သေးတယ်နော်။

that have been linked to noise exposure,

but we do not have enough evidence yet

တိတိကျကျ သက်သေပြဖို့တော့ ခက်သေးတယ်ပေါ့ဗျာ။

to, in fact, conclude that these diseases are caused by the noise.

Yet another important effect of noise is sleep disturbance.

နောက်ထပ် ပြဿနာတစ်ခုကတော့

အိပ်မပျော်ခြင်း ပါပဲ။

Sleep is a very active mechanism that recuperates us

အိပ်စက်ခြင်းဟာ နောက်တစ်ရက် ကျန်းမာရွှင်လန်းစွာနိုးထပြီး

and prepares us for the next wake period.

အလုပ်လုပ်ဖို့ သိပ်ကို အရေးပါတဲ့ အချက်တစ်ခုပါပဲ။

A quiet bedroom is a cornerstone of what sleep researchers call

တိတ်ဆိတ်နေတဲ့ အိပ်ခန်းတစ်ခုဟာ

ကောင်းမွန်စွာ အိပ်နိုင်မှုရဲ့ လက္ခဏာပါ။

"a good sleep hygiene."

And our auditory system has a watchman function.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အကြားအာရုံဟာ

It's constantly monitoring our environment for threats,

ကျွန်တော်တို့ အိပ်နေတာတောင် နိုးကြားစွာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့အာရုံခံအင်္ဂါတွေပါ။

even while we're sleeping.

So noise in the bedroom can cause a delay in the time it takes us to fall asleep,

ဒါ့ကြောင့် ဆူညံနေရင် အိပ်မောကျဖို့ အချိန်ပိုယူရနိုင်သလို

it can wake us up during the night,

ညကြီးမင်းကြီး နိုးလာစေနိုင်ပါတယ်။

and it can prevent our blood pressure from going down during the night.

အိပ်နေစဉ် သဘာ၀အတိုင်း ဖြစ်ရမယ့်

သွေးပေါင်ကျမှုကို ဟန့်တားစေပါတယ်။

We have the hypothesis that if these noise-induced sleep disturbances

ဒီလိုမျိုး အိပ်ရေးမ၀တာတွေ၊

နေ့စဉ်ရက်ဆက်ကနေ လတွေ နှစ်တွေနဲ့ချီပြီး ကြာလာပြီဆိုရင်တော့၊

continue for months and years,

then an increased risk for cardiovascular disease is likely the consequence.

နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ နှလုံးရောဂါဖြစ်လာဖို့ များနေပါပြီ။

However, we are often not aware of these noise-induced sleep disturbances,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ အိပ်ရေးမ၀တာကို သတိမထားမိပါဘူး။

because we are unconscious while we're sleeping.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အိပ်နေစဉ်မှာ ဘာမှ မသိလို့ပါပဲ။

အရင်က ဆူညံသံတွေဟာ အိပ်စက်ခြင်းကို

In the past, we've done studies on the effects of traffic noise on sleep,

ဘယ်လို ထိခိုက်သလဲဆိုတာ လေ့လာခဲ့ပါတယ်။

and research subjects would often wake up in the morning and say,

လေ့လာမှုတွေအရ မနက်ခင်းမှာ နိုးထလာသူတိုင်းဟာ

"Ah, I had a wonderful night, I fell asleep right away,

အိပ်ရေး၀လိုက်တာ တချိုးတည်းအိပ်သွားတာပဲ၊

never really woke up."

တစ်ရေးမှ မနိုးဘူး လို့ ပြောနေကြပေမဲ့၊

When we would go back to the physiological signals

တကယ်တမ်း စက်တွေနဲ့ စမ်းတဲ့အခါမှာ၊

we had recorded during the night,

we would often see numerous awakenings

သူတို့ မကြာခဏ နိုးနေတာကို

and a severely fragmented sleep structure.

တွေ့ရှိရပါတယ်။

These awakenings were too brief for the subjects to regain consciousness

ဒီလို နိုးနေတာလေးတွေဟာ ခဏတာလေးစီသာ ဖြစ်လို့၊

and to remember them during the next morning,

သူတို့လုံး၀ မသိရှိ မမှတ်မိပေမဲ့၊

but they may nevertheless have a profound impact

သူတို့ ကောင်းမွန်စွာ အိပ်စက်ခဲ့ကြတယ်လို့ ပြောမရပါဘူး

on how restful our sleep is.

ကဲ ဒါဆို ဘယ်အချိန်မှာ ဆူတယ်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပြီလဲ။

So when is loud too loud?

A good sign of too loud is once you start changing your behavior.

ခင်ဗျားပုံမှန်လုပ်နေတာတွေ ပြောင်းလဲနေပြီဆိုရင်၊

ဒါကို ဆူညံနေပြီလို့ ပြောလို့ရပြီ။

You may have to raise your voice to be understood,

ဥပမာ - ခင်ဗျာ့ပုံမှန်အသံထက် ပိုကျယ်ကျယ် ပြောနေရတာတွေ၊

or you increase the volume of your TV.

တီဗွီသံကို ပိုပြီး မြှင့်လာရတာတွေ၊

You're avoiding outside areas, or you're closing your window.

အပြင်ကအသံ မကြားရအောင် တံခါးကို ပိတ်မယ်၊

You're moving your bedroom to the basement of the house,

အောက်ထပ်ကို ပြောင်းအိပ်မယ်၊

or you even have sound insulation installed.

အသံကာတဲ့ နံရံတွေ၊ ဘာတွေ တပ်မယ် စသဖြင့် ပေါ့ဗျာ။

Many people will move away to less noisy areas,

လူတွေဟာ ဆူညံသံနဲ့ ဝေးရာကို ပြောင်းရွှေ့တတ်ကြတယ်။

but obviously not everybody can afford that.

လူတိုင်းတော့ မလုပ်နိုင်ဘူးဗျ။

So what can we do right now to improve our sound environment

ဒါဆို ဆူညံသံတွေနည်းလာဖို့၊ ပတ်၀န်းကျင် သာယာဖို့၊

ကျန်းမာရေးတွေပိုကောင်းလာဖို့၊

and to better protect our health?

ကျွန်တော်တို့ ဘာတွေ လုပ်ကြမလဲ။

Well, first of all, if something's too loud, speak up.

ပထမဆုံးကတော့ ထုတ်ဖော်ပြောဖို့ပဲ

For example, many owners of movie theaters

ဥပမာ ပြရရင် ရုပ်ရှင်ရုံပိုင်ရှင်တွေပေါ့ဗျာ။

seem to think that only people hard of hearing are still going to the movies.

တလောကလုံးကလူတွေကို နားလေးတယ်လို့ ထင်နေကြတဲ့လူတွေပေါ့။

(အကျယ်ကြီးဖွင့်တယ်)

If you complain about the noise and nothing happens,

အသံကျယ်လွန်းတဲ့အကြောင်း သွားပြောလို့ လက်မခံဘူးဆိုရင်

demand a refund and leave.

ပိုက်ဆံပြန်အမ်းခိုင်းပြီး ပြန်ထွက်လာခဲ့ဗျာ။

That's the language that managers typically do understand.

ဒီလိုလုပ်မှ ဒီလိုလူတွေက နားလည်တာ။

Also, talk to your children about the health effects of noise

ခလေးတွေကိုလည်း မှာထားပါ။ နားလည်အောင်ရှင်းပြဖို့က-

and that listening to loud music today will have consequences when they're older.

သီချင်းသံအကျယ်ကြီး နားထောင်ရင် ကြီးလာရင် နားလေးမယ့်အကြောင်း

You can also move your bedroom to the quiet side of the house,

အိပ်ခန်းကို အသံတိုးတဲ့ဘက် ပြောင်းအိပ်ဗျာ။

where your own building shields you from road traffic noise.

အပြင်ကအသံတွေနဲ့ ဝေးရာကို ပြောင်းကြည့်

If you're looking to rent or buy a new place,

ခင်ဗျားအိမ်၀ယ်မယ်၊ ငှားမယ်ဆိုလည်း

make low noise a priority.

ဆိတ်ငြိမ်တဲ့နေရာကိုသာ ရွေး။

Visit the property during different times of the day

မနေခင် အရင်လေ့လာ၊ အချိန်တွေခွဲပြီး သွားလေ့လာ၊

and talk to the neighbors about noise.

အိမ်နီးချင်းတွေကို မေးကြည့်ပါ။

You can wear noise-canceling headphones when you're traveling

ခရီးသွားရင် နားအကာကွယ်တွေ ဘာတွေတပ်၊

or if your office has high background noise levels.

အလုပ်မှာဆူတယ်ဆိုလဲ နားအကာတပ်။

In general, seek out quiet spaces,

ခြုံပြောရရင် တိတ်ဆိတ်တဲ့နေရာမှာ နေပါ။

especially on the weekend or when you're on vacation.

ခရီးထွက် အနားယူမယ်ဆို ဆိတ်ငြိမ်တဲ့နေရာကို ရွေးပါ။

Allow your system to wind down.

ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံး အေးချမ်းပြီး ငြိမ်ငြိမ်လေး အနားယူပါစေ။

I, very appropriately for this talk,

အခုအကြောင်းအရာနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး ပြောရမယ်ဆိုရင်၊

attended a noise conference in Japan four years ago.

လွန်ခဲ့တဲ့လေးနှစ်က ဂျပန်မှာ

ဆူညံသံအကြောင်း ကွန်ဖရန့်တစ်ခု တက်ခဲ့တယ်၊

When I returned to the United States and entered the airport,

အမေရိကားကို ပြန်ရောက်လို့ လေဆိပ်ကို၀င်လိုက်တာနဲ့

a wall of sound hit me.

ဆူညံသံပေါင်းစုံနဲ့ ပြေးဆောင့်တော့တာပဲ။

This tells you that we don't realize anymore

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီလောက်များပြားတဲ့ ဆူညံသံတွေကို

the constant degree of noise pollution we're exposed to

လုံး၀ကို သတိမထားမိကြဘူး။

and how much we could profit from more quiet spaces.

ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းဟာ ဘာကောင်းကျိုးတွေယူလာပေးနိုင်သလဲ

လုံး၀ကို မတွေးမိကြဘူး။

What else can we do about noise?

ဒီဆူညံသံတွေကို ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လိုရှင်းမလဲ။

Well, very much like a carbon footprint, we all have a noise footprint,

ကောင်းပြီ ထုတ်လွှင့်နေတဲ့ အရာတွေကို

and there are things we can do to make that noise footprint smaller.

နည်းသထက်နည်းအောင် လုပ်ကြမယ်လေ။

For example, don't start mowing your lawn at 7am on a Saturday morning.

ဥပမာ ရုံးပိတ်ရက်မနက်မျိုးမှာ မြက်ရိတ်စက်ကို မမောင်းဘူးဗျာ။

Your neighbors will thank you.

ဒါဆို အိမ်နီးချင်းကလဲ ကျေးဇူးတင်လိမ့်မယ်။

Or use a rake instead of a leaf blower.

သစ်ရွက်ခြောက်တွေကို တံမြက်စည်းနဲ့ပဲ လှည်းမယ်ဗျာ။

In general, noise reduction at the source makes the most sense,

အရှင်းဆုံးကတော့ ဆူညံတဲ့အရာတွေကို

လျှော့ချကြဖို့ပါပဲ။

so whenever you're looking to buy a new car,

ထားပါတော့ ကား၀ယ်တယ်၊

air-conditioning unit, blender, you name it,

အဲကွန်း၀ယ်တယ်၊ အသီးဖျော်စက်၀ယ်တယ်၊

make low noise a priority.

အသံတိုးတာကို ဦးစားပေး၀ယ်ပါ။

Many manufacturers will list the noise levels their devices generate,

အခုဆို စက်ပစ္စည်းအတော်များများမှာ သူတို့ထုတ်လွှတ်တဲ့ အသံပမာဏကို

and some even advertise with them.

ဖော်ပြထားကြတယ်၊ ကြေညာထားကြပါတယ်။

Use that information.

ဒီအချက်အလက်တွေကို ကြည့်ဝယ်ပါ။

Many people think that stronger noise regulation and enforcement are good ideas,

တချို့ကတော့ အသံထိန်းချုပ်တဲ့ ဥပဒေတွေက

even obvious solutions, perhaps,

အလုပ်ဖြစ်တယ် ပြောကြတယ်၊ ဟုတ်ပါတယ်။

but it's not as easy as you may think,

ဒါပေမယ့် ထင်သလောက်တော့ မလွယ်ဘူးဗျ။

because many of the activities that generate noise

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အချို့လုပ်ငန်းကြီးတွေက

also generate revenue.

ဆူညံနေကာမှပဲ အကျိုးအမြတ်များတာကိုး။

Think about an airport and all the business that is associated with it.

ဥပမာ - လေဆိပ်နဲ့ ဆက်စပ်လုပ်ငန်းတွေပေါ့ဗျာ

Our research tells politicians at what noise level

ကျွန်တော်တို့ သုတေသီတွေကလည်း ဘယ်အခြေအနေမှာ ဆူညံသံဟာ

they can expect a certain health effect,

ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်တဲ့အကြောင်း တိတိကျကျတင်ပြ

and that helps inform better noise policy.

အုပ်ချုပ်ရေးဘက်ကလည်း ပိုကောင်းတဲ့ ဥပဒေတွေ

ထုတ်ပြန်ပေးနိုင်လိမ့်မယ်

Robert Koch supposedly once said,

Robert Koch က ပြောခဲ့ဖူးတယ်

"One day, mankind will fight noise as relentlessly as cholera and the pest."

တစ်နေ့ကျရင် လူသားတွေဟာ

ဆူညံသံတွေကို ၀မ်းရောဂါနဲ့ ကြွက်တွေလို

လိုက်လံနှိမ်နင်းရမယ် တဲ့။

I think we're there,

ကျွန်တော်ကတော့ အခု အဲ့နေ့ကို ရောက်နေပြီလို့ ထင်တယ်။

and I hope that we will win this fight,

နိုင်မယ်လို့လဲမျှော်လင့်တယ်။

and when we do, we can all have a nice, quiet celebration.

ဒီအခါကျရင် တိတ်ဆိတ်စွာ အောင်ပွဲခံကြတာပေါ့ဗျာ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)