Why you should shop at your local farmers market | Mohammad Modarres

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

It's been about a decade since the last financial crisis,

ပြီးခဲ့တဲ့ ဘဏ္ဍာရေး ကပ်ဆိုက်တဲ့ ကတည်းကဆို ဆယ်စုတစ်စုလောက် ရှိပါပြီ၊

yet this industry has never been bigger.

ဒါပေမဲ့ ဒီလုပ်ငန်းက ဘယ်တုန်းကမှ ပိုက​ြီး မလာဘူး။

Legislation that was meant to better regulate its largest players

ဥပဒေက ၎င်းရဲ့ အကြီးဆုံး ပါဝင် သူတွေကို ပိုကောင်းကောင်း ထိန်သိမ်းဖို့

has hurt its smaller ones,

ပိုသေးတဲ့သူတွေကို ထိခိုက်စေတယ်၊

resulting in most of the industry's assets to be controlled by the top one percent.

အကျိုးဆက်က လုပ်ငန်း အရင်းအနှီးအများစုကို ထိပ်ပိုင်း ၁% က ထိန်းချုပ်ပစ်ထားလို့ပါ။

They've become too big to fail.

ကျရှုံးဖို့အထိ ကြီးလာခဲ့တယ်၊

I'm not referring to big banks,

ဘဏ်ကြီးတွေကို ညွှန်းနေတာ မဟုတ်ပေမဲ့

but the world of Big Agriculture.

စိုက်ပျိုးရေး ကမ္ဘာကြီးကိုပြောတာပါ။

As a public health practitioner

Rwanda က အသေးစား လယ်သမားတွေနဲ့

who has worked with small-scale farmers in Rwanda

တွဲဖက်လုပ်ခဲ့တဲ့ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဆရာဝန်တစ်ဦးအနေနဲ့၊

and now as a small food business owner

အခုတော့ စားသုံးသူနဲ့ ထုတ်လုပ်သူတွေ

who sits at the intersection between our consumers and producers,

ဆုံရာမှာ ထိုင်နေတဲ့ အသေးစား အစားအသောက် လုပ်ငန်းရှင်ပေါ့ဗျာ၊

I've been exposed to one of the most

ကမ္ဘာမှာ ဂေဟနည်းအရ၊ စီပွားရေးအရ

ecologically and economically intensive industries in the world,

အရှိန်အမြင့်ဆုံး လုပ်ငန်းတစ်ခုနဲ့ ထိတွေ့မှု ရခဲ့ပြီး

and throughout my work,

လုပ်ငန်းတစ်လျှောက်လုံးမှာ

I've witnessed a chilling irony.

ကျောချမ်းစရာ လှည့်ကွက်တစ်ခုတွေခဲ့တယ်

Our farmers, who feed our communities, cannot afford the very foods they grow.

ကျွန်တော်တို့ လယ်သမားတွေဟာ သူတို့စိုက်တဲ့ အစားအစာတွေကို မဝယ်နိုင်ဘူး။

Today, a handful of corporations continue to consolidate

ဒီနေ့မှာ လက်တစ်ဆုပ်စာ အဖွဲ့အစည်းကြီးတွေက အစားအသောက် ပံ့ပိုးရေး အစဉ်အတန်း

the entire food supply chain,

တစ်ခုလုံးကို ဆက် ချုပ်ကိုင်ကြတယ်၊

from the intellectual property of seeds to produce and livestock

လယ်ယာထွက်ကုန်၊ မွေးမြုရေးအတွက် မျိုးစေ့တွေရဲ့ ဉာဏ မူပိုင်ခွင့်ကနေ

all the way to the financial institutions who lend to these farmers.

ဒီလယ်သမားတွေကို ချေးငှားတဲ့ ဘဏ္ဍာရေး လုပ်ငန်းကြီးတွေအထိပါ။

And the recent results have been rising bankruptcies for family farms

မကြာသေးတဲ့ အကျိုးဆက်တွေက မိသားစု လယ်ယာတွေအတွက် ဒေဝါလီခံတာတွေတိုးလာစေကာ

and little control for those who are just trying to survive in the industry.

လုပ်ငန်းထဲမှာ ရှင်ကျန်ဖို့ ကြိုးစားနေသူတွေ အတွက် ထိန်းချုပ်မှုက မရှိသလောက်ပါ။

Left unchecked, we will head into another economic collapse,

အတားအဆီးမရှိ ပစ်ထားပြီး ကျွန်တော်တို့ဟာ နောက် စီးပွားရေး ပျက်ပြားမှုထဲ ဦးတည်ကြတယ်၊

one very similar to the farm crisis of the 1980s,

၁၉၈၀ လွန် လယ်ယာမြေ အကျပ်အတည်းနဲ့ အတော့ကို ဆင်တဲ့ တစ်ခုပါ။

when commodity market prices crashed,

ကုန်စည် စျေးကွက် စျေးနှုန်းတွေ ထိုးကျ၊

interest rates doubled,

အတိုးနှုန်းတွေက နှစ်ဆတက်ပြီး

and many farmers lost everything.

လယ်သမား အများအပြား အရာရာ ဆုံးရှုံးအချိန်ပါ

Fortunately, there's a very simple, three-part solution

ကံကောင်းတာက အင်မတန် ရိုးစင်းတဲ့ သုံးပိုင်း ဖြေရှင်းနည်း တစ်ခုရှိတာပါ။

you can be part of right now

အစားအသောက် လုပ်ငန်း အောက်ခြေကနေ ပြောင်းလဲရမှာ

to help us transform our food industry from the bottom up.

ကူညီဖို့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သင် အခု ပါဝင်နိုင်ပါတယ်။

Step one: shop at your local farmers markets.

အဆင့် တစ်၊ အနီးအနားက လယ်သမားစျေးမှာ စျေးဝယ်ပါ။

Buying from your local market

အနီးအနားက စျေးကနေ ဝယ်ခြင်းနဲ့

and subscribing to a community-supported agricultural produce box,

CSA လို့ ပိုသိကြတဲ့ ရပ်ရွာ ထောက်ပံ့တဲ့ စိုက်အပျိုးရေး ထုတ်ကုန် ပုံးတစ်ခုကို

better known as a CSA,

ငွေကြေးထည့်ဝင်ခြင်းက ယနေ့

may be the single greatest purchasing decision you can make

စားသုံးသူအနေနဲ့ လုပ်နိုင်တဲ့ တစ်ခုတည်းသော အကြီးဆုံး ဝယ်ယူရေး

as a consumer today.

ဆုံးဖြတ်ချက် ဖြစ်လောက်တယ်။

Last year, American farmers made the least they have

မနှစ်က အမေရိကန် လယ်သမားတွေဟာ ဆယ်စုနှစ် သုံးခုအတွင်းမှာ

in almost three decades,

သူတို့မှာရှိတဲ့ အနည်းဆုံးကို လုပ်ခဲ့တယ်၊

because they now own fewer parts of the supply chain

အကြောင်းက သူတို့မှာ အရင်ကထက် ပိုနည်းတဲ့ ပံ့ပိုးရေး ဆိုင်ခွဲရဲ့

than ever before.

အစိတ်အပိုင်းတွေ ပိုင်ဆိုင်လို့ပါ။

Under exclusive contracts with Big Ag and big box stores,

Big Ag နဲ့ ဆိုင်က​ြီးတွေရဲ​့ အနားမသီနိုင်တဲ့ စာချုပ်တွေအောက်မှာ

farmers are not offered a fair price for their goods.

လယ်သမားတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ကုန်တွေအတွက် မျှတတဲ့ ဈေးနှုန်း မရဘူး။

In fact, the average farmer in America

တကယ်တမ်းက အမေရိကက သာမန်လယ်သမားဟာ

makes less than 15 cents of every dollar on a product that you purchase at a store.

စတိုးမှာ သူတို့ဝယ်တဲ့ ထုတ်ကုန်တစ်ခုပေါ်မှာ ရတာက ဒေါ်လာတိုင်းရဲ့ ၁၅ ဆင့်ထက်နည်းတယ်။

On the other hand, farmers who sell their goods at a farmers market

တစ်ဖက်မှာကျတော့ လယ်သမားစျေးမှာ ကုန်တွေရောင်းတဲ့ လယ်သမားတွေဟာ

take home closer to 90 cents of every dollar.

တစ်ဒေါလာတိုင်းရဲ့ ဆင့် ၉၀ နီးပါး အိမ်ကို ယူသွားတယ်။

But beyond taking home a larger share,

ဒါပေမဲ့ ပိုကြီးတဲ့ ဝေစုတစ်ခုကို အိမ်ကိုယူတာရဲ့အလွန်မှာ

farmers use markets as an opportunity

လယ်သမားတွေဟာ စျေးတွေကို လယ်ယာမြေတွေနဲ့ စားကျက်တွေကို

to cultivate the next generation of agriculturalists

ဦးဆောင်ကြတဲ့ စိုက်ပျိုးရေးသမားတွေရဲ့ နောက်မျိုးဆက်ကို

who shepherd our farmlands and our pastures.

ပျိုးထောင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းတစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုကြတယ်။

In our fight against climate change, we need them now more than ever

ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို တွန်းလှန်ရာမှာ ထွေပြားတဲ့ မြေယာ အသုံးပြုမှုကို

to promote and preserve diverse land use.

တိုးမြင့်၊ ထိန်းသိမ်းဖို့ အခု ဒါတွေကို အရင်ကထက် ပိုလိုတယ်။

When multigenerational farms are lost to Big Ag consolidation,

မျိုးဆက်အစုံပါတဲ့ လယ်ယာမြေတွေ Big Ag ပေါင်းစည်းမှုမှာ ဆုံးရှုံးတဲ့အခါ

our communities suffer in countless ways.

ရပ်ရွာတွေဟာ အနမတဂ္ဂ နည်းတွေနဲ့ ဒုက္ခရောက်တယ်။

Rural America has now jumped above the national average in violent crime.

အမေရိက ကျေးလက်ဟာ အခုအခါမှာ အကြမ်းဖက်မှုမှာ အမျိုးသား ပျမ်းမျှအပေါ် ခုန်တတ်သွားပါပြီ။

Three out four farmworkers surveyed have been directly impacted

စစ်တမ်းကောက်ထားတဲ့ လယ်သမား ၄ ယောက်မှာ ၃ ယောက်ဟာ ဘိန်းလို ကူးစက်ရောဂါကြောင့်

by our opioid epidemic.

တိုက်ရိုက် ထိခိုက်ခံရတယ်။

Now oftentimes disguised as accidents,

အခုအခါမှာ မကြာခဏ မတော်တဆမှုတွေ အဖြစ် ဖုန်းကွယ်ထားတဲ့

farmer suicide is now on the rise.

လယ်သမား သတ်သေမှက တိုးလာနေတယ်။

Step two: shop at your local farmers markets.

အဆင့် နှစ်။ အနီးအနားက လယ်သမား စျေးမှာ စျေးဝယ်ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Produce from a large retail store is harvested before it's ripe

လက်လီဆိုင်ကြီးတစ်ခုမှ ထုတ်ကုန်ဟာ နောက်ဆုံးပိတ် စင်ပေါ်မရောက်ခင်

to travel more than a thousand miles before it ultimately sits on your shelf

မိုင်တစ်ထောင်ကျော် ခရီးနှင်ဖို့ မရင့်မှည့်ခင် ရိတ်သိမ်းပါတယ်၊

roughly two weeks later.

အကြမ်းဖျင်း နှစ်ပတ်လောက်ကြာမှပါ။

Alternatively, because most farmers markets

အပြောင်းအလဲအဖြစ် လယ်သမား စျေးအများစုဟာ

have proximity and production requirements,

ကပ်လျက်ရှိပြီး ထုတ်လုပ်ရေး လိုအပ်ချက်တွေကြောင့်

farmers travel less than 50 miles to offer you local produce

လယ်သမားတွေဟာ ဒေသ ထုတ်ကုန်တွေကို လေလွင့်မှု အနည်းဆုံး ထုပ်ပိုးမှုနဲ့အတူ

with minimal packaging waste.

မိုင် ၅၀ ထက်နည်းပြီး ခရီးထွက်ရတယ်။

With the advent of online grocers and trending meal kits,

အွန်လိုင်း ကုန်စုံရောင်းသူတွေနဲ့ ပြောင်းလာတဲ့ ဟင်းလျာကိရိယာတွေ ပေါ်လာမှုနဲ့

consumers are increasingly disconnected

စားသုံးသူတွေဟာ သူတို့ရဲ့လယ်သမားတွေ၊

with their farmers and the economics of food production.

အစားအစာ ထုတ်လုပ်မှု စီးပွားရေးတွေနဲ့ တိုးကာ အဆက်ပြတ်နေတယ်။

Since the rise of the smartphone revolution,

စမတ်ဖုန်း တော်လှန်ရေး ပေါ်လာကတည်းက

direct-to-consumer goods have stagnated.

တိုက်ရိုက် စားသုံးသူ ကုန်တွေဟာ တန့်သွားခဲ့တယ်။

While local and sustainable foods have been trending for almost a decade,

ဒေသထွက် တာရှည်ခံတဲ့ အစားအစာတွေ ပြောင်းလဲနေတာ ဆယ်စုတစ်ခုနီးပါးရှိပေမဲ့

terms like "healthy" and "natural"

"ကျန်းမာသော" "သဘာဝ" လို စကားရပ်တွေဟာ

have no legal framework in the United States.

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ တရားဝင် ကန့်သတ်ချက်မရှိဘူး။

Your best bet for fresh, nutrient-rich foods

လတ်ဆတ်၊ အဟာရကြွယ်တဲ့ အစားအစာတွေ အတွက် သင့်ရဲ့အကောင်းဆုံး လောင်းကြေးက

without the marketing jargon?

စျေးကွက် ဗန်းစကားတွေ မပါဘူးလာ။

Go to your farmers market.

လယ်သမား စျေးတွေကို သွားပါ။

Buying local is not a new idea,

နီးစပ်ရာမှာ ဝယ်တာက စိတ်ကူးသစ် တစ်ခု မဟုတ်ပေမဲ့

but turning it into a habit in today's world still is.

ဒါကို့ ယနေ့ တည်ဆဲ ကမ္ဘာထဲမှာ အကျင့်တစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလိုက်တာပါ။

If we want to avoid the high costs of cheap food,

အပေါစား အစားအစာတွေရဲ့ ကုန်ကျမှုမြင့်တာကို ရှောင်ရှားချင်ရင်

protect our environment,

ပတ်ဝန်းကျင်ကို ကာကွယ်ပါ၊

rebuild our communities

ရပ်ရွာတွေကို ပြန်တည်ဆောက်ပါ၊

and save our farmers -- literally --

ပြောရရင်တော့ လယ်သမားတွေကို ကယ်တင်ပါ။

we're going to need to vote with our food purchases.

ကျွန်တော်တို့ အစားအစာ ဝယ်ယူမှုတွေနဲ့ မဲပေးဖို့ လိုတော့မှာပါ။

The success of our food systems is directly attached to us.

အစားအစာ စနစ်တွေရဲ့အောင်မြင်မှုက ကျွန်တော်တို့နဲ့တိုက်ရိုက် ပတ်သက်တယ်။

If we want to break up Big Ag's hold on our food supply chain,

Big Ag ရဲ့ အစားအစာ ပံ့ပိုးမှုအစဉ် အတန်း ချုပ်ကိုင်မှုကို ချိုးဖျက်ချင်ရင်

then we're going to need to connect with our farmers.

လယ်သမားတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။

We're going to need to rebuild relationships

ကျွန်တော်တို့ကို တစ်ရက်ကို သုံးကြိမ် ကျွေးတဲ့

with the hands that feed us three times a day.

လက်တွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေ ပြန်တည်ဆောက်ဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။

Plus, two more for snacks.

ဒါအပြင် သားရေစာတွေအတွက် နောက်နှစ်ခု

Come on.

လုပ်ကြပါ။

With a government online database of more than 8,600 farmers markets

နိင်ငံအနှံ့က ၈၆၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ လယ်သမား စျေးတွေရဲအစိုးရ အွန်လိုင်း

across the country,

ဒေတာရင်းမြစ်တစ်ခုနဲ့ဆို

you can easily find the nearest one to you.

သင်နဲ့ အနီးဆုံးတစ်ခုကို အလွယ်လေး ရှာတွေ့နိုင်တယ်။

Just think of yourself as an investor in food,

အစားအစာမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူအနေနဲ့ တွေးကြည့်ပါ။

where your purchasing power helps create a more equitable society for everyone.

သင့်ရဲ့ ဝယ်အားဟာ လူတိုင်းအတွက် ပိုညီမျှတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း ဖန်တီးဖို့ ကူညီတာပါ။

Oh!

အိုး၊

Almost forgot step three,

အဆင့်သုံး မေ့တော့မလို့၊

which may surprise you:

ခင်ဗျားတို့ အံ့သြသွားလောက်တယ်၊

shop at your local farmers markets.

နီးစပ်ရာ လယ်သမားစျေးမှာ စျေးဝယ်ပါတဲ့ဗျာ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)