Why we laugh | Sophie Scott

Translator: Arvind Patil Reviewer: Smita Kantak

Hi. I'm going to talk to you today about laughter,

आज मी हसण्याविषयी बोलणार आहे .

and I just want to start by thinking about the first time

विचार करते मी याचा विचार प्रथम कधी केला

I can ever remember noticing laughter.

मी कधी हसण्याची नोंद घेतल्याचे आठवत नाही

This is when I was a little girl. I would've been about six.

मी सहा वर्षाची असतांना

And I came across my parents doing something unusual,

मी पालकांना नेहमीपेक्षा वेगळे पाहिले.

where they were laughing.

ते हसत होते.

They were laughing very, very hard.

अगदी जोरात हसत होते

They were lying on the floor laughing.

जमिनीवर लोळून हसत होते ..

They were screaming with laughter.

हसतांना किंचाळत होते.

I did not know what they were laughing at, but I wanted in.

त्यांच्या हसण्याचे कारण मला ठाउक नव्हते

I wanted to be part of that,

मला हसण्यात सहभागी व्हावेसे वाटले.

and I kind of sat around at the edge going, "Hoo hoo!" (Laughter)

हु हु हु खिदळत त्यांच्याजवळ बसावेसे वाटले.

Now, incidentally, what they were laughing at

वस्तुतः ते एकसारखे हसतच होते. ते होते

was a song which people used to sing,

एक गाणे जे लोक नेहमीच गायचे

which was based around signs in toilets on trains

ते गाणे होते गाडीतील स्वच्छता गृहातील लिखाणाबाबत.

telling you what you could and could not do

ज्यात काय करावे व काय करू नये असे होते

in toilets on trains.

गाडीतील स्वच्छता गृहात.

And the thing you have to remember about the English is, of course,

आपण आठवण ठेवली पाहिजे. इंग्रजांबाबत

we do have an immensely sophisticated sense of humor.

आपल्याकडे अलोकिक विनोद बुद्धिमत्ता असते.

(Laughter)

(हशा)

At the time, though, I didn't understand anything of that.

मला त्यावेळी अर्थातच काहीच कळले नाही

I just cared about the laughter,

मी फक्त हसण्याचाच विचार केला.

and actually, as a neuroscientist, I've come to care about it again.

न्यूरो विशारद म्हणून मी त्याचा पुन्हा विचार करते.

And it is a really weird thing to do.

हसणे ही एक दिव्य देणगी आहे .

What I'm going to do now is just play some examples

काही उदाहरणे देते.

of real human beings laughing,

हसणाऱ्या माणसांची.

and I want you think about the sound people make and how odd that can be,

हसताना ते कसा विचित्र आवाज काढतात पहा .

and in fact how primitive laughter is as a sound.

हास्याची सुरवात असा ध्वनी निर्माण करते.

It's much more like an animal call than it is like speech.

हा ध्वनी प्राण्यांच्या आवाजाशी साम्य दाखवितो भाषेपेक्षा

So here we've got some laughter for you. The first one is pretty joyful.

हसण्याचे काही नमुने पहा पहिले हास्य मजेशीर आहे .

(Audio: Laughing)

(हसण्याचा आवाज )

Now this next guy, I need him to breathe.

ही दुसरी व्यक्ती पहा मला वाटते त्यांनी श्वास घ्यावा.

There's a point in there where I'm just, like,

त्यातून मला मला सांगायचे आहे .

you've got to get some air in there, mate,

मित्रा, अश्यावेळी श्वास घेणे आवश्यक आहे

because he just sounds like he's breathing out.

हा हास्य ध्वनी श्वास बाहेर टाकण्याचा आहे .

(Audio: Laughing)

(हसण्याचा आवाज )

This hasn't been edited; this is him.

यात काहीही बदल केलेला नाही

(Audio: Laughing) (Laughter)

(हसण्याचा आवाज )

And finally we have -- this is a human female laughing.

शेवटी पहा स्त्रीचा हसण्याचा आवाज

And laughter can take us to some pretty odd places in terms of making noises.

हा आवाज आपल्याला जुन्या कर्कश आवाजाच्या गोंगाटात नेतो.

(Audio: Laughing)

(हसण्याचा आवाज )

She actually says, "Oh my God, what is that?" in French.

ती म्हणत असते फ्रेंच मध्ये अरे देवा काय आहे हे ?

We're all kind of with her. I have no idea.

या प्रकाराबाबत मला माहित नाही

Now, to understand laughter, you have to look at a part of the body

हसण्याची माहिती मिळवण्यासाठी आपल्याला शरीराच्या भागाकडे पहावे लागेल.

that psychologists and neuroscientists don't normally spend much time looking at,

याकडे मानसोपचारतज्ज्ञ व न्यूरो विशारद सामान्यपणे लक्ष देत नाहीत

which is the ribcage,

जसे छातीचा पिंजरा

and it doesn't seem terribly exciting,

जो जराही उत्तेजित करणारा नाही

but actually you're all using your ribcage all the time.

वस्तुतः छातीचा पिंजरा यात नेहमीच महत्वाचा आहे

What you're all doing at the moment with your ribcage,

यासमयी तुमचा छातीचा पिंजरा जे करतो आहे,

and don't stop doing it, is breathing.

जे थांबवणं शक्य नाही, ते श्वसन.

So you use the intercostal muscles, the muscles between your ribs,

तुम्ही या हास्यासाठी हाडांमधील स्नायू वापरता

to bring air in and out of your lungs

हवा फुफ्फुसाद्वारे आतबाहेर करण्यासाठी

just by expanding and contracting your ribcage,

छातीचा पिंजरा आकुंचित व प्रसरण करून

and if I was to put a strap around the outside of your chest

समजा छाती बाहेरच्या भागाला पट्टा लावून बांधले

called a breath belt, and just look at that movement,

त्या श्वसन पट्ट्याची हालचाल पहा.

you see a rather gentle sinusoidal movement, so that's breathing.

तुम्हाला संथ लहर मार्गक्रमण करत असल्याचे दिसेल.

You're all doing it. Don't stop.

तुम्ही हे करा थांबू नका.

As soon as you start talking,

तुम्ही बोलायला लागलात की

you start using your breathing completely differently.

जरा वेगळ्या रीतीने श्वसनास सुरवात करा

So what I'm doing now is you see something much more like this.

मी जे दाखविणार आहे ते तुम्हाला आवडेल

In talking, you use very fine movements of the ribcage

बोलतांना छातीच्या पिंजरा सूक्ष्म हालचाल करतो

to squeeze the air out --

हवा आत घेतांना आकुंचित होतो

and in fact, we're the only animals that can do this.

मनुष्य हा एकमेव प्राणी आहे असे करणारा

It's why we can talk at all.

यामुळेच आपल्याला बोलता येते

Now, both talking and breathing has a mortal enemy,

श्वसन आणि बोलणे याचा शत्रू आहे

and that enemy is laughter,

तो म्हणजे हसणे

because what happens when you laugh

कारण हसतांना काय होते ते पहा.

is those same muscles start to contract very regularly,

त्या स्नायूंमध्ये नेहमी आकुंचन होत असते.

and you get this very marked sort of zig-zagging,

असंख्य नागमोडी चिन्हांकित आलेख

and that's just squeezing the air out of you.

शरीरातून हवा बाहेर टाकतांना

It literally is that basic a way of making a sound.

हाच मार्ग आहे ध्वनी निर्माण होण्याचा

You could be stamping on somebody, it's having the same effect.

एख्द्याच्या पाठीवर थाप मारल्यानेही हा परिणाम जाणवतो

You're just squeezing air out,

यावेळी शरिरातून हवा बाहेर जाते

and each of those contractions -- Ha! -- gives you a sound.

प्रत्येक आकुंचने हा असा आवाज येतो .

And as the contractions run together, you can get these spasms,

एकामागून एक येणाऱ्या आकुंचानाने अनियंत्रित वेदना जाणवतात

and that's when you start getting these -- (Wheezing) -- things happening.

याची सुरवात झाली म्हणजे श्वसना बरोबर असा शिट्टीचा आवाज येतो .

I'm brilliant at this. (Laughter)

मला हे चांगले जमते (हशा )

Now, in terms of the science of laughter, there isn't very much,

हसण्याच्या शास्त्रात एवढेच आहे .

but it does turn out that pretty much everything we think we know

पण असे दिसते की आपली हास्या बाबतची धारणा

about laughter is wrong.

अगदीच चुकीची आहे .

So it's not at all unusual, for example, to hear people to say

लोक नेहमी म्हणतात

humans are the only animals that laugh.

मनुष्य प्राणी हा एकमेव हसणारा प्राणी आहे.

Nietzsche thought that humans are the only animals that laugh.

Nietzsche म्हणतो मनुष्य हा एकमेव हसणारा प्राणी आहे .

In fact, you find laughter throughout the mammals.

पण सर्व सस्तन प्राणी हसतात.

It's been well-described and well-observed in primates,

आदिजीवांमध्ये हे प्रकर्षाने आढळते .

but you also see it in rats,

उंदरांमध्ये ही हे दिसते.

and wherever you find it --

तुम्हाला कोठे आढळते ?

humans, primates, rats --

मनुष्य आदिजीव,उंदीर

you find it associated with things like tickling.

गुदगुल्या केल्यानेही हसतात .

That's the same for humans.

माणसा साठी असेच आहे .

You find it associated with play, and all mammals play.

खेळातही हे दिसते

And wherever you find it, it's associated with interactions.

एखाद्याशी झालेल्या आंतर क्रियेतून ही हास्य निर्माण होते.

So Robert Provine, who has done a lot of work on this,

Robert Provine याने याचा खूप अभ्यास केला आहे

has pointed out that you are 30 times more likely to laugh

तुम्ही तीस पटीत हसता

if you are with somebody else than if you're on your own,

जेव्हा दुसऱ्याबरोबर असता

and where you find most laughter

हास्य कोठे आढळते

is in social interactions like conversation.

सामाजिक संभाषणात

So if you ask human beings, "When do you laugh?"

तुम्ही एखाद्यास विचाराल, "केव्हा हसतोस ?"

they'll talk about comedy and they'll talk about humor and they'll talk about jokes.

ते म्हणतील विनोद. विनोदी नाटक पाहतांना हसू येतं सांगतील.

If you look at when they laugh, they're laughing with their friends.

तुम्ही त्यांना मित्रासोबत हसतांना पाहता

And when we laugh with people, we're hardly ever actually laughing at jokes.

लोकांबरोबर हसताना क्वचितच विनोदामुळे हसतो

You are laughing to show people that you understand them,

मी तुम्हास ओळखतो तुम्ही हसून दर्शविता .

that you agree with them, that you're part of the same group as them.

तुम्ही त्यांच्या समुहात असल्याचे हसून प्रमाणित करता .

You're laughing to show that you like them.

हसून तुम्हाला आवडल्याचे सांगता .

You might even love them.

तुमचे प्रेमही असेल

You're doing all that at the same time as talking to them,

बोलत असतांना तुम्ही हे सर्व करता .

and the laughter is doing a lot of that emotional work for you.

हसण्याने तुमचे खूपच भावनिक कार्य होते

Something that Robert Provine has pointed out, as you can see here,

Robert Provine सांगतो

and the reason why we were laughing

हसण्याचे कारण

when we heard those funny laughs at the start,

सुरवातीस मजेशीर प्रसंगाने आपण हसतो .

and why I was laughing when I found my parents laughing,

माझे पालक हसत होते म्हणून मी हसत होत्ये .

is that it's an enormously behaviorally contagious effect.

हसणे हे सांसर्गिक आहे .

You can catch laughter from somebody else,

दुसरा ही तुम्हाला हसवेल .

and you are more likely to catch laughter off somebody else if you know them.

माहितगार माणसाला हसतांना पाहून तुम्ही हसाल

So it's still modulated by this social context.

याला सामाजिक संदर्भ आहे .

You have to put humor to one side

विनोद बाजूला ठेवून

and think about the social meaning of laughter

हसण्याच्या सामाजिक अर्थाला समजून घेऊ

because that's where its origins lie.

कारण तेथेच त्याचे मूळ आहे .

Now, something I've got very interested in is different kinds of laughter,

मला स्वारस्य आहे ते हसण्याच्या वेगवेगळ्या प्रकारात.

and we have some neurobiological evidence about how human beings vocalize

मनुष्य कसा आवाज काढतो याबाबत चेता जैविक साक्ष आहे

that suggests there might be two kinds of laughs that we have.

त्यानुसार दोन प्रकारचे हास्य असते . अशी शक्यता आहे, की

So it seems possible that the neurobiology for helpless, involuntary laughter,

त्या उत्स्फूर्त, अनैच्छिक हास्यामागचं चेता जैविक कारण, जेव्हा

like my parents lying on the floor screaming about a silly song,

माझे पालक जसे जमिनीवर लोळून मूर्खासारखे हसायचे,

might have a different basis to it than some of that more polite

या हास्याचा पाया इतर आचार विचाराशी भिन्न असावा.

social laughter that you encounter, which isn't horrible laughter,

समाज जीवनातील हास्य असे भयावह नसते .

but it's behavior somebody is doing as part of their communicative act to you,

हे हास्य हे दुसऱ्याशी संपर्क करणारे असते .

part of their interaction with you; they are choosing to do this.

दुसऱ्याशी संवाद साधण्याचा तो एक भाग असतो .

In our evolution, we have developed two different ways of vocalizing.

उत्क्रांतीच्या टप्प्यात आपण दोन प्रकारचे आवाज विकसित केले आहेत .

Involuntary vocalizations are part of an older system

त्यापैकी अनैच्छिक आवाज हा पूर्वीपासूनच मिळालेले आहे .

than the more voluntary vocalizations like the speech I'm doing now.

दुसरा आवाज म्हणजे ऐच्छिक आवाज त्यासच बोलणे म्हणतात जे मी करत आहे

So we might imagine that laughter might actually have two different roots.

हसण्याचे मुळ दोन गोष्टीत बहुदा असावे

So I've been looking at this in more detail.

जरा विस्ताराने पाहू या .

To do this, we've had to make recordings of people laughing,

हे जाणण्यासाठी मी काहींचे हसण्याचे नमुने ध्वनिमुद्रित केले आहेत .

and we've had to do whatever it takes to make people laugh,

या लोकांना हसविण्यासाठी आम्हाला खूप काही करावे लागले .

and we got those same people to produce more posed, social laughter.

आणि यांनाच आम्ही समाजजीवनातील हास्याच्या नमुन्यासाठी निवडले.

So imagine your friend told a joke,

तुमच्या मित्राने विनोद सांगितला,

and you're laughing because you like your friend,

आणि तुम्ही हसलात केवळ तो तुमचा मित्र आहे म्हणून.

but not really because the joke's all that.

त्याच्या विनोदामुळे हसू आले नाही तरी.

So I'm going to play you a couple of those.

त्यातील एका जोडप्याचे उदाहरण दाखविते

I want you to tell me if you think this laughter is real laughter,

आणि मला सांगा हे खरे हास्य आहे काय ?

or if you think it's posed.

किवा ओढून ताणून आणले आहे.

So is this involuntary laughter or more voluntary laughter?

हे अनिछिक हास्य की ऐच्छिक हास्य ?

(Audio: Laughing)

(हसण्याचा आवाज )

What does that sound like to you?

काय वाटते तुम्हाला ?

Audience: Posed. Sophie Scott: Posed? Posed.

श्रोते: खरे हास्य नाही सोफी स्कॉट: होय

How about this one?

आणि हे कसे आहे ?

(Audio: Laughing)

(श्रोते हसतात )

(Laughter)

(हशा)

I'm the best.

मी सर्वोत्तम आहे .

(Laughter) (Applause)

(हशा टाळ्या)

Not really.

खरे ना ?

No, that was helpless laughter,

हे असहाय्य हास्य होते

and in fact, to record that, all they had to do was record me

वस्तुतः यासाठी त्यांनी माझे हास्य ध्वनिमुद्रित केले

watching one of my friends listening to something I knew she wanted to laugh at,

माझ्या मित्रांपैकी एक जी हे एकत होती मला माहित होते तिला हसायचे आहे

and I just started doing this.

मी हे करावयास सुरवात केली

What you find is that people are good at telling the difference

तुम्हास कळले असेल की लोक फरक लोक चांगल्याप्रकारे जाणतात

between real and posed laughter.

खऱ्या व खोट्या हास्यातील

They seem to be different things to us.

आपल्यासाठी ही दोन्ही वेगवेगळी आहेत

Interestingly, you see something quite similar with chimpanzees.

मजेशीर हे आहे की याचे साधर्म्य चिपांझी माकडाशी आहे .

Chimpanzees laugh differently if they're being tickled

चिपांझी गुदगुल्या केल्यावर वेगळ्या प्रकारे हसते.

than if they're playing with each other,

आणि एकमेकांशी खेळताना वेगळे.

and we might be seeing something like that here,

असेच येथे आपल्याला दिसते .

involuntary laughter, tickling laughter, being different from social laughter.

अनैच्छिक हसणे हे समाजजीवनातील हसण्याहून वेगळे असते.

They're acoustically very different.

ध्वनीशास्त्रानुसार दोघांत फरक आहे.

The real laughs are longer. They're higher in pitch.

खरे हास्य लांबलचक व उच्च स्वराचे असते

When you start laughing hard,

तुम्ही जेव्हा मोठ्याने हसता

you start squeezing air out from your lungs

त्यावेळी शरीराबाहेर हवा फेकता.

under much higher pressures than you could ever produce voluntarily.

खूप जोरात दाबाने, जे तुम्ही तुमच्या इच्छेने करू शकत नाही.

For example, I could never pitch my voice that high to sing.

उदाहरणार्थ, गाण्यासाठी उच्च स्वरापर्यंत मला जाता येत नाही.

Also, you start to get these sort of contractions and weird whistling sounds,

अशावेळी आकुंचने कर्कश शिट्यांसारखा आवाज काढतात.

all of which mean that real laughter is extremely easy,

म्हणजे खरे हास्य खूपच सोपे आहे.

or feels extremely easy to spot.

चटकन ते नजरेत येते .

In contrast, posed laughter, we might think it sounds a bit fake.

याउलट बनावटी हास्य खोटे असल्याचे जाणवते

Actually, it's not, it's actually an important social cue.

वस्तुतः ते काही सामाजिक प्रेरणा ही देतात.

We use it a lot, we're choosing to laugh in a lot of situations,

आपण त्याचा खूप वापर करतो हसण्यासाठी अनेकदा.

and it seems to be its own thing.

हेच त्याचे गमक आहे.

So, for example, you find nasality in posed laughter,

बनावट हास्य अनुनासिक असते.

that kind of "ha ha ha ha ha" sound

हा हा हा असे

that you never get, you could not do, if you were laughing involuntarily.

असे तुम्ही खरे हसता तेव्हा घडत नाही .

So they do seem to be genuinely these two different sorts of things.

हा दोन्ही हास्यात मूलभूत फरक आहे .

We took it into the scanner to see how brains respond

मेंदू कसा प्रतिसाद देतो यासाठी स्कॅनिंग केले,

when you hear laughter.

तुम्ही हास्य ऐकता तेव्हा.

And when you do this, this is a really boring experiment.

हे खूपच कंटाळवाणे वाटेल.

We just played people real and posed laughs.

हे व्हिडियो खरे आहेत . त्यांना ठाऊक नव्हते

We didn't tell them it was a study on laughter.

की हा हास्याचा अभ्यास चालला आहे.

We put other sounds in there to distract them,

दुसरा आवाज काढून त्यांचे लक्ष वळविले.

and all they're doing is lying listening to sounds.

ते झोपून ऐकण्याचे काम करीत होते.

We don't tell them to do anything.

दुसरे काहीही त्यांना काम नव्हते.

Nonetheless, when you hear real laughter and when you hear posed laughter,

जेव्हा तुम्ही खरे हास्य एकता व जेव्हा बनावट हास्य एकता

the brains are responding completely differently,

मेंदू दोन्ही वेळी भिन्न प्रतिसाद देतो.

significantly differently.

हा महत्वाचा फरक आहे.

What you see in the regions in blue, which lies in auditory cortex,

मेंदूच्या श्राव्य केंद्रात निळा दिसणारा भाग.

are the brain areas that respond more to the real laughs,

हा खरे हसणे एकता तेव्हाचा आहे.

and what seems to be the case,

असेच या ठिकाणी दिसते.

when you hear somebody laughing involuntarily,

अनैच्छिक हास्य ऐकतांना.

you hear sounds you would never hear in any other context.

या आवाजाला कोणताही संदर्भ यापूर्वी तुम्ही ऐकलेला नसतो.

It's very unambiguous,

यातून एक अर्थ निघतो.

and it seems to be associated with greater auditory processing

ध्वनीप्रक्रियेशी हा संबंधित आहे.

of these novel sounds.

हा नाविन्यपूर्ण आवाज.

In contrast, when you hear somebody laughing in a posed way,

याउलट बनावट हास्याचा आवाज ऐकल्यावर

what you see are these regions in pink,

तुम्हाला असे गुलाबी भाग दिसतात.

which are occupying brain areas associated with mentalizing,

जो मेंदूचा मनोकल्पना करणारा भाग व्यापतो .

thinking about what somebody else is thinking.

जो विचार करितो दुसरा काय विचार करीत असेल याचा

And I think what that means is,

मला सांगायचे आहे ते हे .

even if you're having your brain scanned, which is completely boring

तुमच्या मेंदूचे कंटाळवाणे स्कॅनिंग करूनही.

and not very interesting,

जे नीरस आहे.

when you hear somebody going, "A ha ha ha ha ha,"

अशावेळी तुम्ही ऐकता हा हा हा.....

you're trying to work out why they're laughing.

तुम्ही विचार करू लागता ते का हसत आहेत.

Laughter is always meaningful.

हास्य हे नेहमी अर्थपूर्ण असते.

You are always trying to understand it in context,

तुम्ही हसण्याचा संदर्भ शोधत असता.

even if, as far as you are concerned, at that point in time,

तुमचा संबंध त्याच्याशी आहे काय?

it has not necessarily anything to do with you,

कदाचित नसेलही.

you still want to know why those people are laughing.

तरीही ते का हसत आहेत हे जाणण्यास तुम्ही उत्सुक असता.

Now, we've had the opportunity to look at how people hear real and posed laughter

दोन्ही प्रकारचे हास्य ऐकणारया लोकांचे अनुभव ऐकण्याची आम्हाला संधी मिळाली

across the age range.

वयोगटानुसार

So this is an online experiment we ran with the Royal Society,

रॉयल सोसायटी बरोबर हा प्रयोग आम्ही ओंनलाईन केला

and here we just asked people two questions.

त्यासाठी आम्ही दोन प्रश्न विचारले.

First of all, they heard some laughs,

त्यांना काही हास्याचे नमुने ऐकविले.

and they had to say, how real or posed do these laughs sound?

यातील कोणते तुम्हाला खरे व बनावट वाटते.

The real laughs are shown in red and the posed laughs are shown in blue.

लाल भाग हा खरे हास्य दर्शवितो. तर निळा भाग बनावट हास्य दर्शवितो.

What you see is there is a rapid onset.

सुरवातीस ही हालचाल जलद दिसते.

As you get older, you get better and better at spotting real laughter.

वयाबरोबर तुमची खरे हास्य जाणण्याची क्षमता वाढते.

So six-year-olds are at chance, they can't really hear the difference.

वयाच्या सहाव्या वर्षी यातील फरक जाणता येत नाही.

By the time you are older, you get better,

मोठेपणी ही क्षमता वाढते.

but interestingly, you do not hit peak performance in this dataset

मजेशीर बाब ही की हे जाणण्याचा उच्चांक

until you are in your late 30s and early 40s.

वयाच्या ३० ते ४० च्या दरम्यान असतो.

You don't understand laughter fully by the time you hit puberty.

कुमारावस्थेतही हसण्याचा पूर्ण अर्थ लागत नाही.

You don't understand laughter fully by the time your brain has matured

मेंदूची वाढ पूर्ण झाल्यावरही याचा पूर्ण अर्थ कळत नाही

at the end of your teens.

किशोर अवस्थेत तर नाहीच

You're learning about laughter throughout your entire early adult life.

प्रौढावस्थेतच्या प्रारंभीच्या सर्व काळात तुम्ही याचा अर्थ शिकत असता.

If we turn the question around and now say not, what does the laughter sound like

हाच प्रश्न इतरांना करून उत्तर एका हे हास्य कसे वाटते

in terms of being real or posed, but we say,

खरे व बनवत हास्यासंदर्भात

how much does this laughter make you want to laugh,

हे हास्य तुम्हाला कितपत हसायला लावते

how contagious is this laughter to you, we see a different profile.

हे हास्य इतरानाही कितपत हसवेल आपण नुकतेच नमुने पहिले आहेत.

And here, the younger you are,

जितके तुम्ही तरुण असता,

the more you want to join in when you hear laughter.

तितके तुम्ही हास्यात सहभागी होता

Remember me laughing with my parents when I had no idea what was going on.

आठवा ,मी सांगितलेले माझ्या पालकांबरोबर मी हसत होते कारण माहित नसतांही.

You really can see this.

हे तुम्ही अजमावत आहात.

Now everybody, young and old,

प्रत्येक लहान मोठा जाणतो ,

finds the real laughs more contagious than the posed laughs,

खरे हास्य सर्वत्र पसरते.

but as you get older, it all becomes less contagious to you.

पण वाढत्या वयाबरोबर हे अधिक सांसर्गिक रहात नाही.

Now, either we're all just becoming really grumpy as we get older,

एकत्र वाढत्या वयाबरोबर आपण अधिक वैतागत असतो.

or it may mean that as you understand laughter better,

किवा तुम्हाला हसण्याचा अर्थ कळतो

and you are getting better at doing that,

हे करण्यात तुम्ही तरबेज होता .

you need more than just hearing people laugh to want to laugh.

लोकांचे हास्य एकूण हसण्यापेक्षा अधिक लागते तुम्हाला हसण्यासाठी

You need the social stuff there.

तुम्हाला त्यासाठी वेगळ्याच सामाजिक बाबी लागतात .

So we've got a very interesting behavior

हे एक मजेशीर वर्तन आहे.

about which a lot of our lay assumptions are incorrect,

याबाबतची आपली अनेक गृहीतके चुकीची आहेत.

but I'm coming to see that actually there's even more to laughter

मी सांगणार आहे आणखीही हसण्याची उदाहरणे

than it's an important social emotion we should look at,

ही एक महत्वाची सामाजिक भावना आहे.

because it turns out people are phenomenally nuanced

असे दिसते की लोक अविश्वसनीयरीत्या खोलवर विचार न करता

in terms of how we use laughter.

हसण्याचा वापर करू पहातात.

There's a really lovely set of studies coming out

या अभ्यासाची ही निष्पत्ती आहे .

from Robert Levenson's lab in California,

Levenson च्या कालीफोर्निया प्रयोगशाळेत

where he's doing a longitudinal study with couples.

जेथे दीर्घकाळ एका जोडप्यावर प्रयोग करीत होतो

He gets married couples, men and women, into the lab,

प्रयोगशाळेत लग्न झालेली जोडपी प्रयोगासाठी होती

and he gives them stressful conversations to have

त्याने त्यांना तणावयुक्त संभाषण करण्यास दिले

while he wires them up to a polygraph so he can see them becoming stressed.

त्यांना पोलीग्राफ यंत्राला जोडून तणाव मोजला जाई

So you've got the two of them in there, and he'll say to the husband,

तुम्हाला त्यातील दोघे दिसत आहेत तो पतीला विचारतो

"Tell me something that your wife does that irritates you."

"मला सांगा पत्नीच्या कोणत्या कृतीने तुम्ही वैतागता ?"

And what you see is immediately --

ते चटकन दिसते ते हे

just run that one through your head briefly, you and your partner --

तुमच्या डोक्यात तुम्ही व तुमची पत्नी संबंधी असाच विचार करा .

you can imagine everybody gets a bit more stressed as soon as that starts.

याची सुरवात झाल्याबरोबर प्रत्येकजण वैतागतो

You can see physically, people become more stressed.

शारीरिक दृष्ट्या लोक अधिक तणावपूर्ण होतात

What he finds is that the couples who manage that feeling of stress

त्याला उमगले जे जोडपे ही तणावाची अनुभूती घेत होते

with laughter, positive emotions like laughter,

ते सकारात्मक भावनेने हसून

not only immediately become less stressed,

लागलीच तणावमुक्त झाले

they can see them physically feeling better,

त्यांना शारीरिकदृष्ट्या ही ठीक वाटत होते.

they're dealing with this unpleasant situation better together,

या नावडत्या प्रसंगाशी दोघेही सामोरे जात होते.

they are also the couples that report

काही जोडप्यांनी असेही सांगितले

high levels of satisfaction in their relationship

त्यांच्या नात्यात खूप मोठे समाधान आढळले.

and they stay together for longer.

आणि ते दीर्घकाळ टिकले.

So in fact, when you look at close relationships,

निकट नातेसंबंधात

laughter is a phenomenally useful index

हास्य हा निर्णायक मापदंड आहे .

of how people are regulating their emotions together.

त्यामुळे लोक आपल्या भावना नियंत्रित करतात.

We're not just emitting it at each other to show that we like each other,

या ध्वनीने परस्परांना आपण आवडत असल्याचे केवळ सांगत नाहीतर

we're making ourselves feel better together.

आपण आपलेआरोग्य जपतो.

Now, I don't think this is going to be limited to romantic relationships.

हे केवळ प्रणयाशी मर्यादित नाही

I think this is probably going to be a characteristic

मला वाटते हेच याचे गमक आहे .

of close emotional relationships such as you might have with friends,

मैत्रीसारख्या नजीकच्या संबंधात ही

which explains my next clip,

पुढची चित्रफितीत अधिक स्पष्ट करते

which is of a YouTube video of some young men in the former East Germany

जुन्या पूर्व जर्मनीतील एका तरुणाची युट्यूबची क्लिप आहे.

on making a video to promote their heavy metal band,

हे दृश्य जड धातूसंमिश्राची जाहिरात करणारे होते.

and it's extremely macho, and the mood is very serious,

त्याच्या बलदंड स्नायूंचे दर्शन व्हायचे बाब गंभीर होती.

and I want you to notice what happens in terms of laughter

हसण्या बाबत काय झाले ते पहा

when things go wrong

केव्हा चूक झाली

and how quickly that happens, and how that changes the mood.

किती कमी वेळात ते घडले. आणि त्याने कसा सगळाच नूर बदलला

He's cold. He's about to get wet. He's got swimming trunks on,

तो थंडीने काकडला. भिजू लागला त्याने पोहण्याचा पेहराव चढविला आहे

got a towel.

त्याच्याजवळ टॉवेल आहे

Ice.

बर्फ

What might possibly happen?

काय बरे घडले असेल?

Video starts.

चित्रफित सुरु होते .

Serious mood.

गंभीर मुद्रा

And his friends are already laughing. They are already laughing, hard.

त्याचे मित्र हसत आहेत अगदी जोरात

He's not laughing yet.

तो मात्र अजूनही हसत नाही

(Laughter)

(हशा )

He's starting to go now.

त्याने जाण्यास सुरवात केली

And now they're all off.

आणि सर्वांनी पळ काढला

(Laughter)

(हशा )

They're on the floor.

ते जमिनीवर आहेत.

(Laughter)

(हशा )

The thing I really like about that is it's all very serious

मला आवडले ते गंभीर होते तेथपासून

until he jumps onto the ice, and as soon as he doesn't go through the ice,

त्याने बर्फावर उडी घेतली व तो बर्फातून बाहेर पडला नाही तेथवर

but also there isn't blood and bone everywhere,

तेथे रक्त व हाडे पडलेली नव्हती .

his friends start laughing.

मित्रांनी हसायला सुरवात केली .

And imagine if that had played him out with him standing there going,

समजा तो जाताना अर्धमेला झाला

"No seriously, Heinrich, I think this is broken,"

नाही नाही हेनरी त्याचे हाड मोडले आहे

we wouldn't enjoy watching that. That would be stressful.

आपण हसायला नको हे खूपच दुखद आहे .

Or if he was running around with a visibly broken leg laughing,

कदाचित तो मोडलेल्या पायाने धावत असेल

and his friends are going, "Heinrich, I think we need to go to the hospital now,"

त्याचे मित्र जातात "हेनरी.आपल्याला दवाखान्यात जावे लागेल

that also wouldn't be funny.

हे हसण्यासारखे नाही .

The fact that the laughter works,

येथे हसण्याने आपले कार्य केले.

it gets him from a painful, embarrassing, difficult situation,

वेदनामय खडतर प्रसंगातून बाहेर पडून

into a funny situation, into what we're actually enjoying there,

मजेशीर स्थितीत जाऊन तो तणाव मुक्त झाला

and I think that's a really interesting use,

मला वाटते हा हास्याचा लक्षणीय फायदा आहे

and it's actually happening all the time.

असे अनेकदा घडते .

For example, I can remember something like this happening

उदाहरण देते ,मला आठवते असे घडलेले वडिलांच्या

at my father's funeral.

अंत्यसंस्कारवेळी

We weren't jumping around on the ice in our underpants.

आम्ही यावेळी बर्फावर चड्ड्या घालून उडया मारीत नव्हतो.

We're not Canadian.

आम्ही काही कॅनडियन नव्हतो .

(Laughter) (Applause)

(हशा) (टाळ्या )

These events are always difficult, I had a relative who was being a bit difficult,

असे प्रसंग बिकट असतात .माझे काही नातेवाईक काहीसे दुखी होते .

my mum was not in a good place,

माझी आई वाईट अवस्थेत होती .

and I can remember finding myself just before the whole thing started

या सर्वास सुरवात होण्यापूर्वी मी आढळले.

telling this story about something that happened in a 1970s sitcom,

तिला कथा सांगतांना १९७० च्या विनोदी टीव्ही शो मध्ये काय झाले ते

and I just thought at the time, I don't know why I'm doing this,

मी तेव्हा का करीत होते मला कळले नाही.

and what I realized I was doing

मला आता कळले.

was I was coming up with something from somewhere

कसेही करून मी त्या प्रसंगाला तोंड देत होते.

I could use to make her laugh together with me.

मी तिला माझ्या सोबत हसवायला पहात होते.

It was a very basic reaction to find some reason we can do this.

एक मूलभूत प्रतिक्रिया होती एखादे कारण शोधण्यासाठी असे करतो .

We can laugh together. We're going to get through this.

आपण सगळे एकत्र हसतो यातून बाहेर पडण्यासाठी

We're going to be okay.

आणि ठीक होतो .

And in fact, all of us are doing this all the time.

खरे पहिले तर आपण सर्वजण अनेकदा असे करतो.

You do it so often, you don't even notice it.

अनेकदा तुम्ही असे करता ते तुम्हाला जाणवत नाही.

Everybody underestimates how often they laugh,

प्रत्येकच्या गावीही नसते आपण अनेकदा हसतो ते

and you're doing something, when you laugh with people,

लोकांबरोबर हसतांना तुम्ही काहीतरी करीत असता.

that's actually letting you access a really ancient evolutionary system

प्रत्यक्षात यामुळे तुम्ही प्राचीन उत्क्रांतीच्या टप्प्यातून जात असता.

that mammals have evolved to make and maintain social bonds,

सस्तन प्राण्यांची उत्क्रांती झाली आहे सामाजिक बंध जपण्यासाठी.

and clearly to regulate emotions, to make ourselves feel better.

भावनिक संतुलन करून आपल्याला स्वस्थ वाटेल यासाठी .

It's not something specific to humans -- it's a really ancient behavior

मानव प्राण्यासाठी हे वैशिट्य पूर्ण आहे प्राचीन वर्तनाच हा भाग आहे .

which really helps us regulate how we feel and makes us feel better.

याने मदतच होते आपल्याला स्वास्थ्याचे नियंत्रण करण्यास .

In other words, when it comes to laughter,

हास्या बाबत बोलायचे असे तर

you and me, baby, ain't nothing but mammals. (Laughter)

तुम्ही ,मी व लहान बाळ कोणी नसून सस्तन प्राणी आहोत

Thank you.

आभारी आहे .

Thank you. (Applause)

आभारी आहे (टाळ्या).