Mental Health for All by Involving All | Vikram Patel | TED Talks

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Charlie Psy

I want you to imagine this for a moment.

Сакам да го замислите ова само за момент.

Two men, Rahul and Rajiv,

Двајца мажи, Рахул и Раџив,

living in the same neighborhood,

живеат во истото маало,

from the same educational background, similar occupation,

имаат исто образовно ниво, слично занимање,

and they both turn up at their local accident emergency

и двајцата доаѓаат во локалната болница за итни случаи

complaining of acute chest pain.

жалејќи се на акутна болка во градите.

Rahul is offered a cardiac procedure,

Рахул го подложуваат на кардиолошки третман,

but Rajiv is sent home.

а Раџив го испраќаат дома.

What might explain the difference in the experience

Што може да ги објасни различните искуства кои

of these two nearly identical men?

ги имале овие двајца речиси идентични мажи?

Rajiv suffers from a mental illness.

Раџив страда од ментална болест.

The difference in the quality of medical care

Нееднаквиот квалитет на медицинската нега

received by people with mental illness is one of the reasons

којашто ја добиваат луѓето со ментални болести е една од причините

why they live shorter lives

поради која тие имаат пократок живот

than people without mental illness.

во споредба со луѓето без ментални болести.

Even in the best-resourced countries in the world,

Дури и во најбогатите земји во светот, разликата во

this life expectancy gap is as much as 20 years.

однос на животниот век достигнува до 20 години.

In the developing countries of the world, this gap

Кај земјите во развој, оваа разлика е

is even larger.

дури и поголема.

But of course, mental illnesses can kill in more direct ways

Но се разбира, менталните болести убиваат и на подиректни начини

as well. The most obvious example is suicide.

исто така. Најочигледниот пример е самоубиството.

It might surprise some of you here, as it did me,

Можеби некои од вас ќе се изненадат, како што се изненадив и јас,

when I discovered that suicide is at the top of the list

кога дознав дека самоубиството се наоѓа на врвот од листата

of the leading causes of death in young people

на водечките причини за смрт кај младите луѓе

in all countries in the world,

во сите земји во светот,

including the poorest countries of the world.

вклучувајќи ги и најсиромашните земји во светот.

But beyond the impact of a health condition

Но покрај влијанието на здравствената состојба

on life expectancy, we're also concerned

врз животниот век, нас исто така нè интересира

about the quality of life lived.

и квалитетот на животот.

Now, in order for us to examine the overall impact

Е сега, за да го испитаме вкупното влијание на

of a health condition both on life expectancy

здравствената состојба како врз животниот век

as well as on the quality of life lived, we need to use

така и врз квалитетот на живеење, треба да користиме

a metric called the DALY,

една мерка наречена DALY,

which stands for a Disability-Adjusted Life Year.

која означува Попреченост-Прилагодена Година Живот.

Now when we do that, we discover some startling things

Кога го направивме тоа, откривме неколку запрепастувачки нешта

about mental illness from a global perspective.

за менталната болест од глобална перспектива.

We discover that, for example, mental illnesses are

Откривме дека, на пример, менталните болести се

amongst the leading causes of disability around the world.

меѓу водечките причини за попреченост низ целиот свет.

Depression, for example, is the third-leading cause

Депресијата, на пример, е третиот водечки причинител

of disability, alongside conditions such as

на попреченост, заедно со заболувањата како

diarrhea and pneumonia in children.

дијареја и пневмонија кај децата.

When you put all the mental illnesses together,

Кога ќе се земат предвид сите ментални болести заедно,

they account for roughly 15 percent

тие придонесуваат за отприлика 15 проценти

of the total global burden of disease.

од вкупната глобална штета предизвикана од болестите.

Indeed, mental illnesses are also very damaging

Всушност, менталните болести нанесуваат голема штета

to people's lives, but beyond just the burden of disease,

врз животот на луѓето, но настрана од штетата што ја нанесуваат болестите,

let us consider the absolute numbers.

ајде да ги разгледаме апсолутните броеви.

The World Health Organization estimates

Светската здравствена организација проценува

that there are nearly four to five hundred million people

дека денес има близу четири до петстотини милиони луѓе

living on our tiny planet

кои живеат на нашата мала планета

who are affected by a mental illness.

и кои страдаат од ментална болест.

Now some of you here

Некои од вас овде

look a bit astonished by that number,

изгледаат малку зачудено од тој број,

but consider for a moment the incredible diversity

но за момент земете ја во предвид неверојатната разновидност

of mental illnesses, from autism and intellectual disability

на ментални болести, од аутизам и интелектуална попреченост

in childhood, through to depression and anxiety,

во детството, па сè до депресија и анксиозност,

substance misuse and psychosis in adulthood,

злоупотреба на супстанции и психоза кај возрасните,

all the way through to dementia in old age,

сè до деменцијата која се јавува во доцната возраст

and I'm pretty sure that each and every one us

и прилично сум сигурен дека секој од нас кој е

present here today can think of at least one person,

присутен денес овде, може да се сети барем на една личност,

at least one person, who's affected by mental illness

барем на една личност која страда од ментална болест

in our most intimate social networks.

во нашето најинтимно социјално опкружување.

I see some nodding heads there.

Гледам некој од вас климаат со глава.

But beyond the staggering numbers,

Но покрај запрепастувачките броеви,

what's truly important from a global health point of view,

она што е навистина важно од гледна точка на глобалното здравје,

what's truly worrying from a global health point of view,

она што навистина загрижува од гледна точка на глобалното здравје,

is that the vast majority of these affected individuals

е тоа што поголемиот дел од овие засегнати индивидуи

do not receive the care

не ја добиваат негата

that we know can transform their lives, and remember,

за која знаеме дека може да ги промени нивните животи и запамтете

we do have robust evidence that a range of interventions,

деке имаме силни докази дека низа од интервенции,

medicines, psychological interventions,

лекарства, психолошки интервенции,

and social interventions, can make a vast difference.

и социјални интервенции, може да доведат до голема промена.

And yet, even in the best-resourced countries,

И покрај тоа, дури и во најбогатите земји,

for example here in Europe, roughly 50 percent

на пример, овде во Европа, отприлика 50 проценти

of affected people don't receive these interventions.

од засегнатите луѓе не ги добиваат овие интервенции.

In the sorts of countries I work in,

Во земјите во кои јас работам,

that so-called treatment gap

таканаречениот третмански јаз

approaches an astonishing 90 percent.

достигнува неверојатни 90 проценти.

It isn't surprising, then, that if you should speak

Не е изненадувачки тогаш, дека ако зборувате

to anyone affected by a mental illness,

со некого кој страда од ментална болест,

the chances are that you will hear stories

веројатно е дека ќе слушнете приказни

of hidden suffering, shame and discrimination

за скриено страдање, срам и дискриминација

in nearly every sector of their lives.

во речиси секој дел од нивните животи.

But perhaps most heartbreaking of all

Но, можеби најболни од сите

are the stories of the abuse

се приказните за злоупотреба

of even the most basic human rights,

на дури и најосновните човекови права,

such as the young woman shown in this image here

како младава жена прикажана на оваа фотографија,

that are played out every day,

коишто за жал се случуваат секој ден,

sadly, even in the very institutions that were built to care

дури и во самите институции кои биле изградени да се грижат

for people with mental illnesses, the mental hospitals.

за луѓето со ментални болести, душевните болници.

It's this injustice that has really driven my mission

Токму оваа неправда беше поттик за мојата мисија

to try to do a little bit to transform the lives

да се обидам барем малку да ги променам животите

of people affected by mental illness, and a particularly

на луѓето кои страдаат од ментални болести, а особено

critical action that I focused on is to bridge the gulf

сум насочен кон спојување на две далечни области т.е.

between the knowledge we have that can transform lives,

помеѓу знаењето кое го имаме и коешто може да промени животи,

the knowledge of effective treatments, and how we actually

знаењето на ефективни третмани и како всушност

use that knowledge in the everyday world.

го користиме тоа знаење во секојдневниот живот.

And an especially important challenge that I've had to face

И морав да се соочам со еден особено важен предизвик, а тоа е

is the great shortage of mental health professionals,

големиот недостаток на стручњаци за ментално здравје,

such as psychiatrists and psychologists,

како што се психијатри и психолози,

particularly in the developing world.

особено кај земјите во развој.

Now I trained in medicine in India, and after that

Јас учев медицина во Индија, а после тоа

I chose psychiatry as my specialty, much to the dismay

ја избрав психијатријата како моја специјалност, на големо разочарување

of my mother and all my family members who

на мајка ми и сите членови од моето семејство кои

kind of thought neurosurgery would be

некако веруваа дека неврохирургијата би била

a more respectable option for their brilliant son.

попрестижна опција за нивниот брилијантен син.

Any case, I went on, I soldiered on with psychiatry,

Како и да е, останав лојален на психијатријата,

and found myself training in Britain in some of

и дојдов во Британија каде учев во една од

the best hospitals in this country. I was very privileged.

најдобрите болници во оваа земја. Бев многу привилегиран.

I worked in a team of incredibly talented, compassionate,

Работев во еден тим на неверојатно талентирани, сочувствителни

but most importantly, highly trained, specialized

но најважно, високо обучени, специјализирани

mental health professionals.

стручњаци за ментално здравје.

Soon after my training, I found myself working

После мојата специјализација, работев најпрвин во

first in Zimbabwe and then in India, and I was confronted

Зимбабве, а потоа во Индија, и притоа се соочив со

by an altogether new reality.

целосно поинаква реалност.

This was a reality of a world in which there were almost no

Оваа реалност беше свет во кој речиси и не постоеја

mental health professionals at all.

стручњаци за ментално здравје.

In Zimbabwe, for example, there were just about

Во Зимбабве, на пример, имаше само околу

a dozen psychiatrists, most of whom lived and worked

дузина психијатри, повеќето од кои живееја и работеа

in Harare city, leaving only a couple

во градот Хараре, оставајќи само неколку

to address the mental health care needs

кои требаше да ги задоволат потребите за ментална

of nine million people living in the countryside.

грижа на девет милиони луѓе кои живееја во селата.

In India, I found the situation was not a lot better.

Во Индија, видов дека ситуацијата не е многу подобра.

To give you a perspective, if I had to translate

Колку за споредба, доколку треба да го применам

the proportion of psychiatrists in the population

процентот на психијатри од Британската популација

that one might see in Britain to India,

врз Индиската популација,

one might expect roughly 150,000 psychiatrists in India.

во Индија би требало да очекуваме отприлика 150,000 психијатри.

In reality, take a guess.

Во реалноста пак, погодете.

The actual number is about 3,000,

Реалната бројка е околу 3.000,

about two percent of that number.

околу два проценти од тој број.

It became quickly apparent to me that I couldn't follow

Брзо ми стана јасно дека нема да можам да ги применам

the sorts of mental health care models that I had been trained in,

моделите за ментална нега и заштита според кои бев обучен,

one that relied heavily on specialized, expensive

модели кои се потпираа на специјализирани, скапи

mental health professionals to provide mental health care

стручњаци за ментално здравје кои би требало да работат

in countries like India and Zimbabwe.

во земји како Индија и Зимбабве.

I had to think out of the box about some other model

Морав да размислувам креативно за некој друг модел

of care.

на нега и заштита.

It was then that I came across these books,

Тогаш налетав на едни книги,

and in these books I discovered the idea of task shifting

и во тие книги ја открив идејата за префрлање на задачите

in global health.

во глобалното здравство.

The idea is actually quite simple. The idea is,

Идејата всушност е прилично едноставна. Идејата е дека,

when you're short of specialized health care professionals,

кога ви недостасуваат специјализирани стручњаци за здравствена заштита,

use whoever is available in the community,

тогаш користете било кој, што е достапен во заедницата,

train them to provide a range of health care interventions,

обучете го да применува повеќе интервенции за здравствена заштита

and in these books I read inspiring examples,

и во овие книги прочитав инспиративни примери,

for example of how ordinary people had been trained

на пример за тоа како обични луѓе биле обучени

to deliver babies,

да вршат пораѓање,

diagnose and treat early pneumonia, to great effect.

да дијагностицираат и третираат рана пневмонија, со голем успех.

And it struck me that if you could train ordinary people

И си помислив дека ако можете да обучите обични луѓе

to deliver such complex health care interventions,

да применуваат толку сложени интервенции за здравствена заштита,

then perhaps they could also do the same

тогаш можеби тие би успеале истото да го постигнат и

with mental health care.

со менталната нега и заштита.

Well today, I'm very pleased to report to you

Па така денеска, со задоволство ќе кажам дека

that there have been many experiments in task shifting

имаше многу експерименти за префрлување на задачите

in mental health care across the developing world

во менталната заштита кај земјите во развој

over the past decade, and I want to share with you

во текот на изминатава декада и со вас би сакал да ги споделам

the findings of three particular such experiments,

наодите конкретно од три такви експерименти,

all three of which focused on depression,

од кои сите три беа насочени кон депресијата,

the most common of all mental illnesses.

најчестата од сите ментални болести.

In rural Uganda, Paul Bolton and his colleagues,

Во рурална Уганда, Пол Болтон и неговите колеги,

using villagers, demonstrated that they could deliver

користејќи селани, покажаа дека можат да ја применат

interpersonal psychotherapy for depression

интерперсоналната психотерапија за депресија

and, using a randomized control design,

и користејќи рандомизиран експеримент,

showed that 90 percent of the people receiving

покажаа дека 90 проценти од луѓето кои ја примиле

this intervention recovered as compared

оваа интервенција закрепнале во споредба

to roughly 40 percent in the comparison villages.

со отприлика 40 проценти од споредбените села.

Similarly, using a randomized control trial in rural Pakistan,

Слично, во еден друг рандомизиран експеримент во рурален Пакистан,

Atif Rahman and his colleagues showed

Атиф Рахман и неговите колеги покажаа

that lady health visitors, who are community maternal

дека здравствените работнички кои одат во посета на селата

health workers in Pakistan's health care system,

и кои воедно се дел од пакистанскиот здравствен систем,

could deliver cognitive behavior therapy for mothers

можат да ја применат когнитивно-бихејвиоралната терапија

who were depressed, again showing dramatic differences

кај депресивните мајки, повторно покажувајќи огромни разлики

in the recovery rates. Roughly 75 percent of mothers

во стапките на закрепнување. Отприлика 75 проценти од мајките

recovered as compared to about 45 percent

закрепнаа во споредба со 45 проценти

in the comparison villages.

од селата кои служеа за споредба.

And in my own trial in Goa, in India, we again showed

И во моето истражување во Гоа, во Индија, повторно покажавме

that lay counselors drawn from local communities

дека непрофесионалните советници донесени од локалните заедници

could be trained to deliver psychosocial interventions

може да бидат обучени да применуваат психосоцијални интервенции

for depression, anxiety, leading to 70 percent

за депресија, анксиозност, доведувајќи до 70 процентни

recovery rates as compared to 50 percent

стапки на закрепнување во споредба со 50-те проценти

in the comparison primary health centers.

постигнати во центрите за примарно здравство.

Now, if I had to draw together all these different

Сега, доколку треба да ги поврзам сите овие различни

experiments in task shifting, and there have of course

експерименти за префрлување на одговорноста, а се разбира имаше

been many other examples, and try and identify

и други примери, и се обидам да ги пронајдам

what are the key lessons we can learn that makes

клучните поуки кои ќе ни покажат

for a successful task shifting operation,

како да постигнеме поуспешно префрлување на задачите,

I have coined this particular acronym, SUNDAR.

го создадов овој специфичен акроним, SUNDAR.

What SUNDAR stands for, in Hindi, is "attractive."

На Хинду, SUNDAR значи „привлечен.“

It seems to me that there are five key lessons

Ми се чини дека има пет клучни лекции

that I've shown on this slide that are critically important

кои ги покажав на слајдов кои се многу важни

for effective task shifting.

за ефективно префрлување на задачите.

The first is that we need to simplify the message

Првата е дека треба да ја поедноставиме пораката

that we're using, stripping away all the jargon

којашто ја користиме, да го отстраниме целиот жаргон

that medicine has invented around itself.

којшто медицината го има изградено околу себе.

We need to unpack complex health care interventions

Треба да ги разглобиме сложените здравствени интервенции

into smaller components that can be more easily

во помали компоненти коишто полесно би им се

transferred to less-trained individuals.

објасниле на необучените индивидуи.

We need to deliver health care, not in large institutions,

Треба да обезбедиме здравствена заштита, не во големи институции,

but close to people's homes, and we need to deliver

туку близу домовите на луѓето и треба да обезбедиме

health care using whoever is available and affordable

здравствена заштита користејќи било кој, што е достапен

in our local communities.

во нашите локални заедници.

And importantly, we need to reallocate the few specialists

И уште поважно, треба да ги распределиме малкуте специјалисти

who are available to perform roles

коишто ни се достапни, за да вршат

such as capacity-building and supervision.

градење на капацитети и надзор.

Now for me, task shifting is an idea

За мене, префрлањето на задачите е идеја

with truly global significance,

со вистинско глобално значење,

because even though it has arisen out of the

бидејќи иако произлезе од

situation of the lack of resources that you find

недостатокот на ресурси кај

in developing countries, I think it has a lot of significance

земјите во развој, сепак мислам дека има големо значење

for better-resourced countries as well. Why is that?

и за побогатите земји исто така. Зошто е тоа така?

Well, in part, because health care in the developed world,

Па, делумно, бидејќи здравствената заштита во развиениот свет,

the health care costs in the [developed] world,

трошоците за здравствена заштита во развиениот свет,

are rapidly spiraling out of control, and a huge chunk

вртоглаво се зголемуваат, а голем дел од тие

of those costs are human resource costs.

трошоци се наменети за човечките ресурси.

But equally important is because health care has become

Но еднакво важно е, и тоа што здравствената нега стана

so incredibly professionalized that it's become very remote

неверојатно професионализирана што доведе до нејзино

and removed from local communities.

оддалечување од самите локални заедници.

For me, what's truly sundar about the idea of task shifting,

За мене, она што е навистина sundar (привлечно) кај оваа идеја,

though, isn't that it simply makes health care

не е тоа што ја прави здравствената заштита

more accessible and affordable but that

попристапна и подостапна, туку тоа што

it is also fundamentally empowering.

фундаментално ви дава моќ.

It empowers ordinary people to be more effective

Им дава моќ на обичните луѓе да бидат поефикасни

in caring for the health of others in their community,

кога ќе треба да се грижат за здравјето на другите во нивната заедница,

and in doing so, to become better guardians

и правејќи го тоа, да станат подобри чувари на

of their own health. Indeed, for me, task shifting

своето здравје. Навистина, за мене, префрлањето на одговорноста

is the ultimate example of the democratization

е најдобриот пример за демократизација

of medical knowledge, and therefore, medical power.

на медицинското знаење, и оттука, на медицинската моќ.

Just over 30 years ago, the nations of the world assembled

Пред нешто повеќе од 30 години, земјите од светот се собраа

at Alma-Ata and made this iconic declaration.

во Алма-Ата и ја создадоа оваа иконска декларација.

Well, I think all of you can guess

Претпоставувам сите знаете дека

that 12 years on, we're still nowhere near that goal.

и после 12 години, не сме ниту близу до поставената цел.

Still, today, armed with that knowledge

Сепак, денес, вооружени со ова знаење

that ordinary people in the community

дека обичните луѓе од заедницата

can be trained and, with sufficient supervision and support,

може да бидат обучени и, со соодветна супервизија и поддршка,

can deliver a range of health care interventions effectively,

можат ефикасно да применуваат повеќе интервенции за здравствена заштита,

perhaps that promise is within reach now.

можеби сега ќе успееме да го постигнеме предвиденото.

Indeed, to implement the slogan of Health for All,

Навистина, за да го имплементираме слоганот Здравје за Сите,

we will need to involve all

ќе треба да ги вклучиме сите

in that particular journey,

во тоа конкретно патување,

and in the case of mental health, in particular we would

а кога станува збор за менталното здравје, ќе треба

need to involve people who are affected by mental illness

да ги вклучиме особено луѓето погодени од ментални болести

and their caregivers.

и оние кои се грижат за нив.

It is for this reason that, some years ago,

Токму поради оваа причина, пред неколку години,

the Movement for Global Mental Health was founded

беше основано Движењето за Глобално Ментално Здравје

as a sort of a virtual platform upon which professionals

како еден вид на виртуелна платформа врз која професионалците

like myself and people affected by mental illness

како мене и луѓето засегнати од ментални болести

could stand together, shoulder-to-shoulder,

ќе можат да застанат заедно, рамо до рамо,

and advocate for the rights of people with mental illness

и ќе се борат за правата на луѓето со ментални болести,

to receive the care that we know can transform their lives,

со цел да ја добијат негата за која знаеме дека може да им ги промени животите,

and to live a life with dignity.

и за да имаат еден достоинствен живот.

And in closing, when you have a moment of peace or quiet

И за крај, кога ќе ви се укаже прилика да бидете во тишина сами со себе

in these very busy few days or perhaps afterwards,

во овие неколку бурни дена или можеби отпосле,

spare a thought for that person you thought about

помислете на онаа личност на која се сетивте дека

who has a mental illness, or persons that you thought about

има ментална болест, или личностите на кои ви текна дека

who have mental illness,

имаат ментални болести,

and dare to care for them. Thank you. (Applause)

и осмелете се да се грижите за нив. Ви благодарам. (Аплауз)

(Applause)

(Аплауз)