Mental Health for All by Involving All | Vikram Patel | TED Talks

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Emil Kosa Korekta: Marcin Cwikla

I want you to imagine this for a moment.

Chciałbym, żebyście sobie coś teraz wyobrazili.

Two men, Rahul and Rajiv,

Dwóch mężczyzn, Rahul i Rajiv,

living in the same neighborhood,

mieszkających w tej samej okolicy,

from the same educational background, similar occupation,

posiadających takie samo wykształcenie i wykonujących podobną pracę.

and they both turn up at their local accident emergency

Obydwaj przychodzą na ostry dyżur,

complaining of acute chest pain.

skarżąc się na przeszywający ból w klatce piersiowej.

Rahul is offered a cardiac procedure,

Rahul zostaje odesłany na oddział kardiochirurgii,

but Rajiv is sent home.

a Rajiv do domu.

What might explain the difference in the experience

Jak możnaby wyjaśnić różnicę w doświadczeniach

of these two nearly identical men?

tych dwóch niemalże identycznych mężczyzn?

Rajiv suffers from a mental illness.

Rajiv cierpi na chorobę psychiczną.

The difference in the quality of medical care

Różnica w jakości opieki lekarskiej

received by people with mental illness is one of the reasons

świadczonej ludziom z chorobami psychicznymi jest jednym z powodów,

why they live shorter lives

dla których ci ludzie żyją krócej

than people without mental illness.

niż ludzie zdrowi psychicznie.

Even in the best-resourced countries in the world,

Nawet w krajach z największymi zasobami na świecie,

this life expectancy gap is as much as 20 years.

oczekiwana długość życia jest dla nich mniejsza nawet o 20 lat.

In the developing countries of the world, this gap

W krajach rozwijających się, ta różnica

is even larger.

jest jeszcze większa.

But of course, mental illnesses can kill in more direct ways

Oczywiście, choroby psychiczne mogą także prowadzić do śmierci w bardziej bezpośredni sposób.

as well. The most obvious example is suicide.

Najbardziej oczywistym przykładem jest samobójstwo.

It might surprise some of you here, as it did me,

Może to zaskoczyć niektórych z was, tak jak zaskoczyło mnie,

when I discovered that suicide is at the top of the list

kiedy odkryłem, że samobójstwa są główną przyczyną

of the leading causes of death in young people

śmierci młodych ludzi

in all countries in the world,

we wszystkich krajach świata,

including the poorest countries of the world.

łącznie z tymi najbiedniejszymi.

But beyond the impact of a health condition

Ale oprócz wpływu kondycji zdrowotnej człowieka

on life expectancy, we're also concerned

na jego przewidywaną długość życia,

about the quality of life lived.

zwracamy również uwagę na jego jakość.

Now, in order for us to examine the overall impact

Aby zbadać ogólny wpływ

of a health condition both on life expectancy

kondycji zdrowotnej zarówno na przewidywaną długość życia,

as well as on the quality of life lived, we need to use

jak i jego jakość,

a metric called the DALY,

musimy użyć wskaźnika DALY,

which stands for a Disability-Adjusted Life Year.

czyli wskaźnika lat życia skorygowanych niesprawnością.

Now when we do that, we discover some startling things

Kiedy to zrobimy, odkryjemy pewne zaskakujące fakty

about mental illness from a global perspective.

o chorobach psychicznych widzianych z szerszej perspektywy.

We discover that, for example, mental illnesses are

Dowiemy się, na przykład, że choroby psychiczne są

amongst the leading causes of disability around the world.

jedną z wiodących przyczyn niesprawności na świecie.

Depression, for example, is the third-leading cause

Depresja, na przykład, jest trzecią ze wszystkich przyczyn

of disability, alongside conditions such as

niesprawności, obok

diarrhea and pneumonia in children.

biegunki i zapalenia płuc u dzieci.

When you put all the mental illnesses together,

Kiedy połączy się wszystkie choroby psychiczne w jedną grupę,

they account for roughly 15 percent

odpowiadają one za zaledwie 15 procent

of the total global burden of disease.

globalnego obciążenia chorobami.

Indeed, mental illnesses are also very damaging

Oczywiście choroby psychiczne są dla człowieka bardzo wyniszczające,

to people's lives, but beyond just the burden of disease,

ale poza ciężarem choroby,

let us consider the absolute numbers.

przyjrzyjmy się także pewnym liczbom bezwzględnym.

The World Health Organization estimates

Światowa Organzacja Zdrowia szacuje,

that there are nearly four to five hundred million people

że na naszej maleńkiej planecie

living on our tiny planet

żyje około 400-500 milionów ludzi

who are affected by a mental illness.

dotkniętych przez chorobę psychiczną.

Now some of you here

Niektórzy z was wydają się nieco

look a bit astonished by that number,

zaskoczeni tą liczbą,

but consider for a moment the incredible diversity

ale trzeba tu wziąć pod uwagę niezwykłe zróżnicowanie

of mental illnesses, from autism and intellectual disability

chorób psychicznych, poczynając od autyzmu i niepełnosprawności intelektualnej

in childhood, through to depression and anxiety,

w dzieciństwie, przez depresję i lęk, nadużywanie

substance misuse and psychosis in adulthood,

substancji i psychozę w okresie dorosłości,

all the way through to dementia in old age,

aż do demencji w podeszłym wieku.

and I'm pretty sure that each and every one us

Jestem pewny, że każdy z nas obecnych tutaj

present here today can think of at least one person,

mógłby podać przykład przynajmniej jednej osoby,

at least one person, who's affected by mental illness

przynajmniej jednej osoby dotkniętej chorobą psychiczną

in our most intimate social networks.

w swoim najbliższym otoczeniu.

I see some nodding heads there.

Widzę jakieś skinięcia głowy.

But beyond the staggering numbers,

Ale oprócz tych oszałamiających liczb,

what's truly important from a global health point of view,

co jest naprawdę ważne z globalnej zdrowotnej perspektywy,

what's truly worrying from a global health point of view,

co jest naprawdę niepokojące z globalnej zdrowotnej perspektywy,

is that the vast majority of these affected individuals

to fakt, że zdecydowana większość dotkniętych chorobą osób

do not receive the care

nie otrzymuje pomocy,

that we know can transform their lives, and remember,

która mogłaby zmienić ich życie. Pamiętajcie --

we do have robust evidence that a range of interventions,

mamy mocne dowody na to, że szereg interwencji,

medicines, psychological interventions,

lekarstw, psychologicznych interwencji

and social interventions, can make a vast difference.

i społecznych interwencji, może sprawić ogromną różnicę.

And yet, even in the best-resourced countries,

Jednak nawet w najzamożniejszych państwach,

for example here in Europe, roughly 50 percent

na przykład tu w Europie, w przybliżeniu 50 procent

of affected people don't receive these interventions.

dotkniętych chorobami osób ich nie otrzymuje.

In the sorts of countries I work in,

W krajach, w którch pracuję,

that so-called treatment gap

ta liczba sięga

approaches an astonishing 90 percent.

oszałamiających 90 procent.

It isn't surprising, then, that if you should speak

Nie jest to więc zaskakujące, że jeśli porozmawiacie

to anyone affected by a mental illness,

z kimś dotkniętym przez chorobę psychiczną,

the chances are that you will hear stories

istnieje bardzo duża szansa, że usłyszycie historie

of hidden suffering, shame and discrimination

o cichym cierpieniu, wstydzie i dyskryminacji

in nearly every sector of their lives.

praktycznie na każdej płaszczyźnie życia tej osoby.

But perhaps most heartbreaking of all

Prawdopodobnie najbardziej smutne i przygnębiające

are the stories of the abuse

są historie naruszenia

of even the most basic human rights,

podstawowych praw ludzkich, które zdarzają się codziennie.

such as the young woman shown in this image here

Na przykład tak, jak widzimy to

that are played out every day,

na tymże zdjęciu z małą dziewczynką.

sadly, even in the very institutions that were built to care

Niestety, nawet w instytucjach, które powstały po to, by troszczyć się

for people with mental illnesses, the mental hospitals.

o osoby z chorobą psychiczną, czyli w szpitalach psychiatrycznych.

It's this injustice that has really driven my mission

To właśnie ta niesprawiedliwość napędza moją misję,

to try to do a little bit to transform the lives

żeby zrobić coś, co chociaż trochę zmieni życie osób

of people affected by mental illness, and a particularly

dotkniętych przez chorobę psychiczną. Najistnotniejszym

critical action that I focused on is to bridge the gulf

działaniem, na którym skupiłem się, by zlikwidować tą przepaść

between the knowledge we have that can transform lives,

między wiedzą, którą posiadamy, i która może zmienić życia,

the knowledge of effective treatments, and how we actually

wiedzą o skutecznym leczeniu i tym, jak w rzeczywistości

use that knowledge in the everyday world.

używamy tej wiedzy w codziennym świecie.

And an especially important challenge that I've had to face

Niezwykle istotnym wyzwaniem, jakie napotkałem,

is the great shortage of mental health professionals,

był brak fachowców zajmujących się zdrowiem psychicznym --

such as psychiatrists and psychologists,

psychiatrów i psychologów,

particularly in the developing world.

szczególnie w krajach rozwijających się.

Now I trained in medicine in India, and after that

Studiowałem medycynę w Indiach, a następnie

I chose psychiatry as my specialty, much to the dismay

wybrałem psychiatrię jako swoją specjalizację,

of my mother and all my family members who

ku przerażeniu mojej matki i wszystkich członków mojej rodziny,

kind of thought neurosurgery would be

którzy myśleli, że neurochirurgia byłaby

a more respectable option for their brilliant son.

bardziej przyzwoitą opcją dla ich genialnego syna.

Any case, I went on, I soldiered on with psychiatry,

W każdym razie, nie dałem za wygraną

and found myself training in Britain in some of

i zacząłęm praktyki w Wielkiej Brytanii,

the best hospitals in this country. I was very privileged.

w najlepszych szpitalach w tym kraju. Byłem bardzo uprzywilejowany.

I worked in a team of incredibly talented, compassionate,

Pracowałem w zespole niezwykle utalentowanych, rozumiejących cierpienie,

but most importantly, highly trained, specialized

i przede wszystkim wysoce wykwalifikowanych

mental health professionals.

profesjonalistów zajmujących się chorobami psychicznymi.

Soon after my training, I found myself working

Tuż po ukończeniu nauki, pracowałem

first in Zimbabwe and then in India, and I was confronted

najpierw w Zimbabwe, później w Indiach i zetknąłem się

by an altogether new reality.

z zupełnie inną rzeczywistością.

This was a reality of a world in which there were almost no

To była rzeczywistość świata, w którym praktycznie nie pracowali

mental health professionals at all.

lekarze od chorób psychicznych.

In Zimbabwe, for example, there were just about

Na przykład w Zimbabwe, było tylko około

a dozen psychiatrists, most of whom lived and worked

dwóch tuzinów psychiatrów. Większość z nich mieszkała

in Harare city, leaving only a couple

i pracowała w Harare i tylko kilka osób

to address the mental health care needs

zajmowało się zdrowiem psychicznym

of nine million people living in the countryside.

dziewięciu milionów mieszkańców wsi.

In India, I found the situation was not a lot better.

Sytuacja w Indiach nie wyglądała o wiele lepiej.

To give you a perspective, if I had to translate

Żeby wam to przedstawić, musiałem przeliczyć proporcje

the proportion of psychiatrists in the population

psychiatrów w danej populacji

that one might see in Britain to India,

przykładowo brytyjskiej lub indyjskiej,

one might expect roughly 150,000 psychiatrists in India.

gdzie w Indiach można spodziewać się około 150 000 psychiatrów.

In reality, take a guess.

Zgadnijcie, jak było w rzeczywistości.

The actual number is about 3,000,

Właściwa liczba to około 3000,

about two percent of that number.

czyli około dwóch procent tamtej liczby.

It became quickly apparent to me that I couldn't follow

Szybko stało się dla mnie jasne, że nie mogłem

the sorts of mental health care models that I had been trained in,

używać modeli, których nauczyłem się w Wielkiej Brytanii,

one that relied heavily on specialized, expensive

opierających się głównie na pracy wyspecjalizowanych i wysoko opłacanych

mental health professionals to provide mental health care

specjalistów zajmujących się chorobami umysłowymi,

in countries like India and Zimbabwe.

w krajach takich jak Indie i Zimbabwe.

I had to think out of the box about some other model

Musiałem w kreatywny sposób wymyśleć jakiś inny model

of care.

opieki.

It was then that I came across these books,

Wtedy właśnie natknąłem się na pewne książki,

and in these books I discovered the idea of task shifting

i w tych książkach natknąłem się na ideę

in global health.

zamiany zadań w światowej opiece zdrowotnej.

The idea is actually quite simple. The idea is,

Idea ta jest dosyć nieskomplikowana. Chodzi w niej o to,

when you're short of specialized health care professionals,

że kiedy brakuje fachowców zamujących się zdrowiem psychicznym,

use whoever is available in the community,

trzeba zatrudniać do ich pracy kogokolwiek,

train them to provide a range of health care interventions,

i szkolić ich w zapewnianiu interwencyjnej opieki zdrowotnej,

and in these books I read inspiring examples,

i w tych książkach podane były bardzo inspirujące przykłady,

for example of how ordinary people had been trained

na przykład jak zwykli ludzie zostali w efektywny sposób przeszkoleni,

to deliver babies,

by odbierać porody i

diagnose and treat early pneumonia, to great effect.

diagnozować i leczyć wczesne etapy zapalenia płuc.

And it struck me that if you could train ordinary people

Uderzyło mnie, że można wyszkolić zwykłych ludzi,

to deliver such complex health care interventions,

w udzielaniu tak skomplikowanych interwencji opieki zdrowotnej,

then perhaps they could also do the same

zatem prawdopodobnie można było nauczyć ich tego samego

with mental health care.

w odniesieniu do chorób umysłowych.

Well today, I'm very pleased to report to you

Dziś jestem rad, że mogę wam powiedzieć,

that there have been many experiments in task shifting

że na polu zamiany zadań popełniono wiele eksperymentów

in mental health care across the developing world

w dziedzinie chorób umysłowych, w ciągu ostatniej dekady

over the past decade, and I want to share with you

na całym świecie, i chciałbym się podzielić z wami

the findings of three particular such experiments,

przemyśleniami na temat 3 konkretnych eksperymentów

all three of which focused on depression,

skupiających się na depresji,

the most common of all mental illnesses.

najpowszechniejszej z chorób psychicznych.

In rural Uganda, Paul Bolton and his colleagues,

W wiejskich rejonach Ugandy, Paul Bolton i jego koledzy

using villagers, demonstrated that they could deliver

z pomocą tamtejszych osadników zaprezentowali,

interpersonal psychotherapy for depression

że mogą przeprowadzić interpersonalną psychoterapię dla depresantów,

and, using a randomized control design,

i używając losowych kontrolowanych planów wykazać,

showed that 90 percent of the people receiving

że u 90% otrzymujących takiego rodzaju interwencje

this intervention recovered as compared

stan zdrowia znacznie się polepszył w stosunku do

to roughly 40 percent in the comparison villages.

40% ludzi z porównywanych wiosek.

Similarly, using a randomized control trial in rural Pakistan,

Podobnie, używając tej techniki w wiejskich rejonach Pakistanu,

Atif Rahman and his colleagues showed

Atif Rahman wraz z zespołem dowiódł,

that lady health visitors, who are community maternal

że osoby należące do społeczności pracowników

health workers in Pakistan's health care system,

pakistańskiej służby zdrowia, są w stanie dostarczać

could deliver cognitive behavior therapy for mothers

terapię kognitywną dla matek cierpiących na depresję,

who were depressed, again showing dramatic differences

ponownie ukazując dramatyczne różnice we wskaźnikach powrotu do zdrowia.

in the recovery rates. Roughly 75 percent of mothers

75% matek powróciło tam do zdrowia,

recovered as compared to about 45 percent

podczas gdy w innych wioskach wskaźnik ten

in the comparison villages.

sięgał około 45%.

And in my own trial in Goa, in India, we again showed

W moich badaniach w Goa, w Indiach, ponownie wykazaliśmy,

that lay counselors drawn from local communities

że doradcy wykreowani z lokalnej społeczności

could be trained to deliver psychosocial interventions

mogą swobodnie świadczyć interwencje psychosocjalne

for depression, anxiety, leading to 70 percent

w zakresie depresji, stanów lękowych, uzyskując do 70%

recovery rates as compared to 50 percent

skuteczności w porównaniu z 50% skutecznością

in the comparison primary health centers.

profesjonalnych centrów medycznych.

Now, if I had to draw together all these different

Podsumowując te wszystkie eksperymenty jako zamianę zadań,

experiments in task shifting, and there have of course

a oczywiście istnieją również inne przykłady,

been many other examples, and try and identify

i próbując zidentyfikować w nich

what are the key lessons we can learn that makes

klucz prowadzący do takiego stanu rzeczy możemy przyjąć,

for a successful task shifting operation,

przyjętą przeze mnie nazwę dla udanej zamiany zadań,

I have coined this particular acronym, SUNDAR.

a mianowicie SUNDAR.

What SUNDAR stands for, in Hindi, is "attractive."

SUNDAR oznacza w języku hindi "atrakcyjność".

It seems to me that there are five key lessons

Według mnie istnieje 5 głównych nauk z tego płynących,

that I've shown on this slide that are critically important

przedstawionych na tym slajdzie, które są niezmiernie istotne

for effective task shifting.

dla udanej zamiany zadań.

The first is that we need to simplify the message

Pierwsza oznacza to, że potrzebujemy uprościć metodę,

that we're using, stripping away all the jargon

którą się posługujemy, pozostawiając w dali żargon,

that medicine has invented around itself.

który medycy wytworzyli we własnym środowisku.

We need to unpack complex health care interventions

Musimy rozłożyć złożone interwencje medyczne

into smaller components that can be more easily

na mniejsze komponenty, które mogą być łatwiej

transferred to less-trained individuals.

przeniesione na mniej wykwalifikowane osoby.

We need to deliver health care, not in large institutions,

Musimy dostarczać opiekę zdrowotną nie w dużych instytucjach,

but close to people's homes, and we need to deliver

ale w pobliżu ludzkich domostw, i należy ją dostarczać

health care using whoever is available and affordable

z pomocą wszystkich osób dostępnych

in our local communities.

w naszej lokalnej społeczności.

And importantly, we need to reallocate the few specialists

I co ważne, musimy ponownie porozdzielać kilku specjalistów,

who are available to perform roles

którzy pełnić będą role takie jak

such as capacity-building and supervision.

nadzorca rozwojowy czy kierownik.

Now for me, task shifting is an idea

Zamiana zadań jest dla mnie ideą

with truly global significance,

o naprawdę światowej randze,

because even though it has arisen out of the

ponieważ pomimo swych narodzin spowodowanych brakiem

situation of the lack of resources that you find

środków jakie można znaleźć w krajach rozwijających się,

in developing countries, I think it has a lot of significance

ma ona również duże znaczenie w lepiej rozwiniętych państwach.

for better-resourced countries as well. Why is that?

Dlaczego tak jest?

Well, in part, because health care in the developed world,

Po części dlatego, że służba zdrowia w krajach rozwiniętych,

the health care costs in the [developed] world,

jej cena

are rapidly spiraling out of control, and a huge chunk

szybko wymyka się spod kontroli,

of those costs are human resource costs.

a dużą jej część stanowią wydatki na zasoby ludzkie.

But equally important is because health care has become

Równoważny z tym jest fakt, iż służba zdrowia staje się

so incredibly professionalized that it's become very remote

tak bardzo sprofesjonalizowana, że została wycofana

and removed from local communities.

z działalności społeczności lokalnych.

For me, what's truly sundar about the idea of task shifting,

Dla mnie, to co jest naprawdę atrakcyjne w tej idei to fakt,

though, isn't that it simply makes health care

że zmienia ona służbę zdrowia

more accessible and affordable but that

w znacznie bardziej dostępną fizycznie i materialnie

it is also fundamentally empowering.

co jednocześnie jest jej fundamentalnym założeniem.

It empowers ordinary people to be more effective

Upoważnia ludzi do bycia bardziej efektywnym

in caring for the health of others in their community,

jeśli chodzi o dbanie o zdrowie innych w ich społeczności,

and in doing so, to become better guardians

i poprzez to, lepsze dbanie o własne zdrowie.

of their own health. Indeed, for me, task shifting

Dla mnie, zamiana zadań jest

is the ultimate example of the democratization

elementarnym przykładem demokratyzacji wiedzy medycznej,

of medical knowledge, and therefore, medical power.

a poprzez to medycznej mocy sprawczej.

Just over 30 years ago, the nations of the world assembled

Nieco ponad 30 lat temu, narody całego świata

at Alma-Ata and made this iconic declaration.

spotkały się w Alma-Ata i złożyły tą deklarację.

Well, I think all of you can guess

Zakładam, że wy wszyscy możecie zgadywać, iż za 12 lat

that 12 years on, we're still nowhere near that goal.

wciąż nie będziemy nawet blisko osiągnięcia tego celu.

Still, today, armed with that knowledge

Jednakże dziś, uzbrojeni w wiedzę,

that ordinary people in the community

którą może posiąść każdy członek społeczeństwa,

can be trained and, with sufficient supervision and support,

z należytym nadzorem i wsparciem

can deliver a range of health care interventions effectively,

możemy efektywnie zapewnić interwencje medyczne na szeroką skalę,

perhaps that promise is within reach now.

co stawia dziś ową obietnicę w zasięgu ręku.

Indeed, to implement the slogan of Health for All,

Wdrażając slogan Zdrowie Dla Wszystkich w życie

we will need to involve all

wszyscy musimy zaangażować się

in that particular journey,

w tą swoistą podróż, i na wypadek choroby psychicznej,

and in the case of mental health, in particular we would

a szczególnie na konieczność

need to involve people who are affected by mental illness

zaangażowania w pomoc takiej osoby

and their caregivers.

i osób niosących jej pomoc.

It is for this reason that, some years ago,

Z tego powodu właśnie, kilka lat temu

the Movement for Global Mental Health was founded

ufundowany został Ruch na Rzecz Zdrowia Psychicznego,

as a sort of a virtual platform upon which professionals

służący jako pewna platforma, na której profesjonaliści tacy jak ja,

like myself and people affected by mental illness

i ludzie cierpiący na choroby psychiczne

could stand together, shoulder-to-shoulder,

mogli stanąć ramię w ramię

and advocate for the rights of people with mental illness

w imię praw ludzi chorych umysłowo po to,

to receive the care that we know can transform their lives,

aby otrzymać opiekę która jak wiemy może zmienić ich życia

and to live a life with dignity.

i przywrócić im poczucie godności.

And in closing, when you have a moment of peace or quiet

Na zakończenie, jeśli macie chwilę wytchnienia

in these very busy few days or perhaps afterwards,

w zapracowanych dziś wciąż dniach,

spare a thought for that person you thought about

pomyślcie chwilkę o osobie, którą uważaliście

who has a mental illness, or persons that you thought about

lub o osobach

who have mental illness,

które uważaliście za chore umysłowo

and dare to care for them. Thank you. (Applause)

i odważcie się na zainteresowanie ich problemami. Dziękuję. (Brawa)

(Applause)

(Brawa)