Cara E. Yar Khan: The beautiful balance between courage and fear | TED

202,633 views ・ 2020-01-22

TED


Ве молиме кликнете двапати на англискиот титл подолу за да го репродуцирате видеото.

Translator: Aleksandra Spiroska Reviewer: Mimi Vojnovska
00:13
When we're young, we're innocently brave,
0
13458
2792
Кога сме млади, ние сме наивно храбри
00:16
and we fearlessly dream about what our lives might be like.
1
16292
3517
и си ја замислуваме иднината без трошка страв.
00:19
Maybe you wanted to be an astronaut or a rocket scientist.
2
19833
3518
Можеби сте сакале да станете астронаути или научници.
00:23
Maybe you dreamed of traveling to every continent.
3
23375
3768
Можеби сте сонувале да ги посетите сите континенти.
00:27
Since I was very young,
4
27167
1684
Уште од мала
00:28
I dreamed of working for the United Nations
5
28875
2184
сонував да работам за Обединетите нации
00:31
in some of the most difficult countries in the world.
6
31083
2976
во најпроблематичните држави во светот.
00:34
And thanks to a lot of courage
7
34083
2310
И благодарение на големата храброст
00:36
that dream came true.
8
36417
2101
сонот ми се оствари.
00:38
But here's the thing about courage:
9
38542
2017
Но имајте го предвид ова:
00:40
it doesn't just appear whenever we need it.
10
40583
2601
храброста не се појавува кога ќе ни притреба.
00:43
It's the result of tough reflection and real work,
11
43208
3310
Таа е производ на длабока промисленост и вистинска работа,
00:46
involving the balance between fear and bravery.
12
46542
4476
и значи рамнотежа меѓу стравот и храброста.
00:51
Without fear, we'll do foolish things.
13
51042
2809
Без страв, би правеле будалаштини.
00:53
And without courage, we'll never step into the unknown.
14
53875
4018
А без храброст, не би тргнале кон непознатото.
00:57
The balance of the two is where the magic lies,
15
57917
2851
Кога има рамнотежа меѓу нив, се случува магија,
01:00
and it's a balance we all deal with every day.
16
60792
3041
тоа е рамнотежата која секојдневно ја бараме.
01:04
First, a word about my fancy wheels.
17
64958
2435
Најпрво, збор-два за моите симпатични тркала.
01:07
I haven't always used a wheelchair.
18
67417
2059
Не бев отсекогаш во инвалидска количка.
01:09
I grew up like many of you,
19
69500
1476
Пораснав како вас,
01:11
running, jumping and dancing.
20
71000
2184
трчав, скокав, танцував.
01:13
I love to dance.
21
73208
2851
Обожавав да танцувам.
01:16
However, in my mid-twenties,
22
76083
2268
Но во средината на дваесеттите,
01:18
I began to experience a series of inexplicable falls.
23
78375
4101
почнав да паѓам без причина.
01:22
And a few years later,
24
82500
1309
По неколку години,
01:23
I was diagnosed with a recessive genetic condition
25
83833
3351
ми дијагностицираа рецесивна генетска болест
01:27
called hereditary inclusion body myopathy,
26
87208
3643
што се нарекува наследна миопатија со инклузии
01:30
or HIBM.
27
90875
2518
или HIBM.
01:33
It's a progressive muscle wasting disease
28
93417
2809
Тоа е прогресивна невромускулна болест
01:36
that affects all of my muscles from head to toe.
29
96250
3643
што влијае на сите мускули од глава до пети.
01:39
HIBM is very rare.
30
99917
2142
HIBM е многу ретка.
01:42
In the United States there are less than 200 people diagnosed.
31
102083
5393
Има помалку од 200 случаи во САД.
01:47
To date, there is no proved treatment or cure,
32
107500
4184
До денес, не е откриен третман или лек,
01:51
and within 10 to 15 years of its onset,
33
111708
3060
и по 10 до 15 години од првите симптоми,
01:54
HIBM typically leads to quadriplegia,
34
114792
2892
доведува до квадриплегија,
01:57
which is why I now use a wheelchair.
35
117708
2935
па затоа денес користам количка.
02:00
When I was first diagnosed, everything changed.
36
120667
3601
Кога ми ја дијагностицираа болеста, сѐ се промени.
02:04
It was frightening news
37
124292
1976
Беа тоа страшни вести
02:06
because I had no experience with chronic illness or disabilities.
38
126292
4351
зашто немав искуство со хронична болест или со инвалидитет.
02:10
And I had no idea how the disease might progress.
39
130667
4392
Немав претстава како може да напредува болеста.
02:15
But what was most disheartening
40
135083
2101
Но најмногу ме обесхрабруваше
02:17
was to listen to other people advise me
41
137208
3143
кога слушав како ме советуваат
02:20
to limit my ambitions and dreams,
42
140375
2143
да си ги зауздам амбициите и сништата,
02:22
and to change my expectations of what to expect from life.
43
142542
3666
и да ги променам очекувањата во животот.
02:27
"You should quit your international career."
44
147208
2810
„Треба да се откажеш од меѓународната кариера.“
02:30
"No one will marry you this way."
45
150042
2642
„Никој нема да се омажи со тебе ваква.“
02:32
"You would be selfish to have children."
46
152708
2709
„Би било себично да сакаш деца.“
02:36
The fact that someone who wasn't me
47
156750
2226
Фактот дека други луѓе
02:39
was putting limitations on my dreams and ambitions
48
159000
2851
ми ги ограничуваа сништата и амбициите
02:41
was preposterous.
49
161875
1768
беше бесмислен.
02:43
And unacceptable.
50
163667
1625
И неприфатлив.
02:46
So I ignored them.
51
166875
1268
Затоа ги игнорирав.
02:48
(Cheers and applause)
52
168167
6517
(бодрење и аплаудирање)
02:54
I did get married.
53
174708
1643
Се омажив.
02:56
And I decided for myself not to have children.
54
176375
3809
И сама одлучив да не родам деца.
03:00
And I continued my career with the United Nations
55
180208
3310
И ја продолжив кариерата во Обединетите нации
03:03
after my diagnosis,
56
183542
1267
по дијагнозата,
03:04
going to work for two years in Angola,
57
184833
2435
две години работев во Ангола
03:07
a country recovering from 27 years of brutal civil war.
58
187292
3916
која се опоравуваше од 27-годишна граѓанска војна.
03:12
However, it would be another five years
59
192125
1934
Дури по 5 години
03:14
until I officially declared my diagnosis to my employer.
60
194083
3810
му ја соопштив дијагнозата на мојот работодавач.
03:17
Because I was afraid
61
197917
1309
Затоа што се плашев
03:19
that they would question my capacity to manage and I'd lose my job.
62
199250
4351
дека ќе се сомневаат во моите способности и ќе добијам отказ.
03:23
I was working in countries where polio had been common,
63
203625
3226
Работев во држави каде детската парализа беше честа,
03:26
so when I overheard someone say
64
206875
1768
па кога наслушнав како велат
03:28
that they thought I might have survived polio,
65
208667
2726
дека можеби сум преживеала детска парализа,
03:31
I thought my secret was safe.
66
211417
2601
мислев дека тајната ќе остане неоткриена.
03:34
No one asked why I was limping.
67
214042
2309
Не ме прашуваа зошто куцам.
03:36
So I didn't say anything.
68
216375
2184
Па, не кажав ништо.
03:38
It took me over a decade
69
218583
1351
Потребно беше деценија
03:39
to internalize the severity of HIBM,
70
219958
3185
да се соочам со сериозноста на HIBM,
03:43
even as basic tasks and functions became increasingly difficult.
71
223167
4642
дури кога простите задачи и функции почнаа да стануваат потешки.
03:47
Yet, I continued to pursue my dream of working all over the world,
72
227833
4060
Но продолжив да си го следам сонот и да работам низ светот,
03:51
and was even appointed as a disability focal point
73
231917
2392
бев назначена како фокусна точка за инвалидитет
03:54
for UNICEF in Haiti,
74
234333
1893
за УНИЦЕФ во Хаити,
03:56
where I served for two years after the devastating 2010 earthquake.
75
236250
3875
каде служев две години по разурнувачкиот земјотрес од 2010.
04:01
And then my work brought me to the United States.
76
241000
2893
Потоа, работата ме донесе во САД.
04:03
And even as the disease progressed significantly
77
243917
2767
Дури и кога болеста значајно напредуваше
04:06
and I needed leg braces and a walker to get around,
78
246708
3018
и ми беа неопходни протези и одалка,
04:09
I still longed for adventure.
79
249750
2976
копнеев за авантура.
04:12
And this time,
80
252750
1268
А овојпат,
04:14
I started dreaming of a grand outdoor adventure.
81
254042
3392
сонував за грандиозна авантура на отворено.
04:17
And what's more grand than the Grand Canyon?
82
257458
3459
А што е пограндиозно од Големиот Кањон?
04:21
Did you know that for every five million people who visit the Rim
83
261875
4393
Знаете ли дека на секои 5 милиони посетители
04:26
only one percent go down to the canyon's base?
84
266292
3250
само еден процент слегува во подножјето на кањонот?
04:30
I wanted to be a part of that one percent.
85
270417
2976
Сакав да бидам дел од тој еден процент.
04:33
The only thing is --
86
273417
1517
Само што -
04:34
(Applause)
87
274958
4351
(аплауз)
04:39
The only thing is that the Grand Canyon isn't exactly accessible.
88
279333
4393
Само што Големиот Кањон не е лесно пристаплив.
04:43
I was going to need some assistance
89
283750
1726
Потребна ми беше помош
04:45
to get down the 5,000-foot descent of vertical loose terrain.
90
285500
4934
да се спуштам по стрмната удолнина долга 1.5 км.
04:50
Now, when I face obstacles,
91
290458
1560
Но кога се соочувам со препреки
04:52
fear doesn't necessarily immediately set in
92
292042
3767
стравот не настапува веднаш
04:55
because I assume that one way or another,
93
295833
2810
зашто си велам, вака или онака,
04:58
I'll figure it out.
94
298667
1559
ќе најдам начин.
05:00
And in this case, my thought was,
95
300250
2226
Во овој случај, си помислив,
05:02
well, if I can't walk down,
96
302500
2143
ако не успеам да отидам пеш,
05:04
I could learn to ride a horse.
97
304667
2184
би можела да научам да јавам коњ.
05:06
So that's what I did.
98
306875
1934
Токму тоа го сторив.
05:08
And with that fateful decision
99
308833
1810
И од таа судбоносна одлука
05:10
began a four-year commitment,
100
310667
1976
произлезе четиригодишна предаденост,
05:12
tossing back and forth between fear and courage
101
312667
3059
одржување рамнотежа меѓу стравот и храброста
05:15
to undertake a 12-day expedition.
102
315750
2726
за да го отпочнам дванаесетдневниот поход.
05:18
Four days on horseback to cross Grand Canyon rim to rim,
103
318500
3226
Четири дена на коњ да го поминам Големиот Кањон од крај до крај.
05:21
and eight days rafting 150 miles of the Colorado River,
104
321750
4018
8 дена и 240 км на сплав на реката Колорадо
05:25
all with a film crew in tow.
105
325792
1934
со филмска екипа покрај нас.
05:27
Spoiler alert -- we made it.
106
327750
2309
На крајот - успеавме.
Но не пред да увидам дека стравовите
05:30
But not without showing me how my deepest fear
107
330083
2810
05:32
can somehow manifest a mirror response of equal courage.
108
332917
4851
можат да се претворат во подеднакво голема храброст.
05:37
On April 13, 2018,
109
337792
3184
На 13 април 2018 г.,
додека се наоѓав на 2.5 км над земјата,
05:41
sitting eight feet above the ground,
110
341000
1726
05:42
riding a mustang horse named Sheriff,
111
342750
2226
и јавав коњ по име Шериф,
мојот прв впечаток за Големиот Кањон
05:45
my first impression of Grand Canyon
112
345000
2268
05:47
was one of shock and terror.
113
347292
2892
беше шок и ужас.
05:50
Who knew I had a fear of heights.
114
350208
2810
Кој знаел дека се плашам од височини.
(смеа)
05:53
(Laughter)
115
353042
1267
05:54
But there was no giving up now.
116
354333
2518
Но немаше откажување сега.
05:56
I mustered up every ounce of courage inside me
117
356875
3726
Го собрав секој грам храброст од мене
06:00
to not let my fear get the best of me.
118
360625
3476
и не му дозволив на стравот да ме надвладее.
06:04
Embarking on the South Rim,
119
364125
1809
Додека се движев по Јужниот раб,
06:05
all I could do to keep myself composed
120
365958
2726
за да останам прибрана можев само
06:08
was to breathe deeply, stare up into the clouds
121
368708
3643
да дишам длабоко, да гледам во облаците
06:12
and focus on my team's voices.
122
372375
3518
и да се фокусирам на гласовите од групата.
06:15
But then, in the first hour, disaster struck.
123
375917
4559
Но веднаш штом тргнавме - катастрофа.
06:20
Unable to hold myself upright in the saddle,
124
380500
2351
Не бев исправена на седлото,
06:22
going down an oversized step,
125
382875
1976
и на едно преголемо скалило
06:24
I flung forward and smacked my face on the back of the horse's head.
126
384875
4518
излетав напред и со лицето плеснав право во коњот.
06:29
There was panic,
127
389417
1267
Настана паника,
06:30
my head hurt fiercely,
128
390708
1560
главата ужасно ме болеше,
06:32
but the path was too narrow for us to dismount.
129
392292
3684
но стазата беше претесна за да се симнам од седлото.
Само на половина пат, на висина 700 метри,
06:36
Only at the halfway point at 2,300 feet,
130
396000
2809
06:38
at least another two hours down,
131
398833
2226
барем по два часа спуштање,
06:41
could we stop and remove my helmet
132
401083
2101
можевме да застанеме да ја тргнам кацигата
06:43
and see the egg-sized bump protruding from my forehead.
133
403208
3935
и да видам џумка голема колку јајце.
06:47
For all of that planning and gear,
134
407167
2059
При сето планирање и опрема,
06:49
how is it that we didn't even have an ice pack?
135
409250
2809
како не зедовме пакет мраз?
06:52
(Laughter)
136
412083
1018
(смеа)
06:53
Luckily for all of us, the swelling came outwards,
137
413125
2893
За среќа, отокот излегуваше
06:56
and would drain into my face as two fantastic black eyes
138
416042
4017
и ми се изли под очите, во форма на две фантастични модрици
07:00
which is an amazing way to look in a documentary film.
139
420083
3060
што патем е одличен изглед за документарец.
07:03
(Laughter)
140
423167
2059
(смеа)
(аплауз и бодрење)
07:05
(Applause and cheers)
141
425250
5059
07:10
This was not an easy, peaceful journey,
142
430333
2143
Не беше лесно и мирно патување,
07:12
and yet, that was exactly the point.
143
432500
2059
но во тоа се криеше пораката.
07:14
Even though I was afraid to get back into the saddle,
144
434583
2601
Иако се плашев да се вратам на седлото,
07:17
I got back in.
145
437208
1351
се вратив.
07:18
The descent alone to the canyon floor
146
438583
2351
Самото спуштање до дното на кањонот
07:20
took a total of 10 hours
147
440958
1893
траеше вкупно 10 часа
07:22
and that was just day one of four riding.
148
442875
2893
а тоа беше само првиот од четирите дена.
07:25
Next came the mighty rapids.
149
445792
2059
Следни беа силните брзаци.
07:27
The Colorado River in the Grand Canyon
150
447875
1976
На реката Колорадо во Големиот Кањон
07:29
has some of the highest white water in the country.
151
449875
2893
се дел од најголемите брзаци во државата.
07:32
And just to be prepared in case we should capsize,
152
452792
2851
И за да сме подготвени во случај на превртување,
07:35
we'd practice having me swim through a smaller rapid.
153
455667
2809
вежбавме така што пливав по помали брзаци.
07:38
And it's safe to say it wasn't glamorous.
154
458500
2684
И можам да кажам дека не беше гламурозно.
07:41
(Laughter)
155
461208
1060
(смеа)
07:42
I took my breath in the wrong part of the wave,
156
462292
2517
Зедов воздух во погрешен дел од бранот
07:44
choked on river water
157
464833
1435
се засркнав со водата
07:46
and was unable to steer myself.
158
466292
2517
и не можев да се водам себеси.
07:48
Yes, it was scary,
159
468833
1560
Да, беше застрашувачки,
07:50
but it was also fantastic.
160
470417
2392
но истовремено беше фантастично.
07:52
Waterfalls, slick canyons
161
472833
2143
Водопади, лизгави кањони
и карпесто тло старо милјарди години
07:55
and a couple billion years of bedrock
162
475000
1934
07:56
that seemed to change color throughout the day.
163
476958
2476
што изгледаше како да менува бои.
07:59
The Grand Canyon is true wilderness
164
479458
2893
Големиот Кањон е вистинска дивина
08:02
and worthy of all of its accolades.
165
482375
2684
и вреди секој кажан збор за него.
08:05
(Applause)
166
485083
3709
(аплауз)
08:12
The expedition,
167
492833
1393
Експедицијата,
08:14
all that planning and the trip itself,
168
494250
2934
целото планирање и самото патување,
08:17
showed me a level of fear I had never experienced before.
169
497208
5018
ми покажаа ниво на страв што никогаш не сум го искусила.
Но, поважно,
08:22
But more importantly,
170
502250
1393
08:23
it showed me how boldly courageous I can be.
171
503667
4392
ми покажаа колку голема храброст има во мене.
08:28
My Grand Canyon journey was not easy.
172
508083
2268
Патувањето не беше лесно.
08:30
This was not a vision of an Amazonian woman
173
510375
2643
Ова не беше визија на Амазонка
08:33
effortlessly making her way through epic scenery.
174
513042
3517
која без напор се пробива преку импресивна природа.
08:36
This was me crying,
175
516583
1685
Бев јас - со солзи,
08:38
exhausted and beat up with two black eyes.
176
518292
3892
преморена и претепана со две модри очи.
08:42
It was scary,
177
522208
1393
Беше застрашувачки,
08:43
it was stressful,
178
523625
1976
беше стресно,
08:45
it was exhilarating.
179
525625
2292
беше восхитувачко.
Откако заврши,
08:49
Now that the trip is over,
180
529000
1268
08:50
it's easy to be blasé about what we achieved.
181
530292
3517
лесно е опуштено да раскажувам што постигнавме.
08:53
I know I want to raft the river again.
182
533833
2518
Знам дека сакам да одам на рафтинг повторно.
08:56
This time, all 277 miles of it.
183
536375
3393
Овој пат, на сите 445 км.
08:59
(Applause)
184
539792
3434
(аплауз)
09:03
But I also know that I would never do the horseback-riding part again.
185
543250
3351
Но знам и дека не би го поминувала одново делот со коњот.
09:06
(Laughter)
186
546625
1643
(смеа)
09:08
It's just too dangerous.
187
548292
2559
Преопасно е.
09:10
And that's my real point.
188
550875
1643
И тоа ми е пораката.
09:12
I'm not just here to show you my film footage.
189
552542
2892
Не дојдов само да ви покажам снимки.
09:15
I'm here to remind us all
190
555458
2018
Дојдов да ве потсетам
09:17
that life is really just a lesson
191
557500
2226
дека животот е само лекција
09:19
in finding the balance between fear and courage.
192
559750
3059
за рамнотежата меѓу стравот и храброста.
09:22
And understanding what is and what isn't a good idea.
193
562833
4810
И да научиме што е, а што не е добра идеја.
09:27
(Laughter)
194
567667
1226
(смеа)
09:28
Life is already scary,
195
568917
1726
Животот сам по себе е страшен,
09:30
so for our dreams to come true, we need to be brave.
196
570667
3726
и за да си ги оствариме сништата, мора да сме храбри.
09:34
In facing my fears
197
574417
1351
Во соочувањето со стравовите
09:35
and finding the courage to push through them,
198
575792
2601
и наоѓањето храброст да се пробивам низ нив,
09:38
I swear my life has been extraordinary.
199
578417
3684
се колнам, животот ми беше извонреден.
Затоа, живејте со полно срце
09:42
So live big
200
582125
1434
09:43
and try to let your courage outweigh your fear.
201
583583
2935
и обидете се храброста да го надвладее стравот.
09:46
You never know where it might take you.
202
586542
2934
Не се знае до каде ќе стигнете.
09:49
Thank you.
203
589500
1268
Благодарам.
09:50
(Applause and cheers)
204
590792
3458
(аплауз и бодрење)
About this website

Оваа страница ќе ве запознае со видеата на YouTube кои се корисни за учење англиски јазик. Ќе гледате часови по англиски јазик кои ги учат врвни наставници од целиот свет. Кликнете двапати на англиските преводи прикажани на секоја видео страница за да го репродуцирате видеото од таму. Преводите се движат синхронизирано со репродукцијата на видеото. Ако имате какви било коментари или барања, ве молиме контактирајте не користејќи ја оваа контакт форма.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7