Cara E. Yar Khan: The beautiful balance between courage and fear | TED

Reviewer: 24 Anh

When we're young, we're innocently brave,

Khi còn trẻ, chúng ta dũng cảm một cách hồn nhiên.

and we fearlessly dream about what our lives might be like.

và ta mơ về cuộc sống của mình sẽ ra sao mà không hề sợ hãi gì.

Maybe you wanted to be an astronaut or a rocket scientist.

Có thể bạn từng muốn làm phi hành gia hoặc nhà khoa học về tên lửa.

Maybe you dreamed of traveling to every continent.

Có thể bạn từng mơ ước được đi du lịch khắp các châu lục.

Since I was very young,

Từ khi còn rất trẻ,

I dreamed of working for the United Nations

tôi mơ ước được làm việc cho Liên Hợp Quốc

in some of the most difficult countries in the world.

tại một vài quốc gia khó khăn nhất trên thế giới.

And thanks to a lot of courage

Và nhờ vào lòng dũng cảm,

that dream came true.

ước mơ đó đã trở thành hiện thực.

But here's the thing about courage:

Nhưng có điều quan trọng về lòng dũng cảm:

it doesn't just appear whenever we need it.

nó không chỉ xuất hiện bất cứ khi nào chúng ta cần nó.

It's the result of tough reflection and real work,

Đó là kết quả của nhìn nhận nghiêm túc và làm việc thực tế,

involving the balance between fear and bravery.

bao gồm việc cân bằng giữa nỗi sợ và sự can đảm.

Không có nỗi sợ, chúng ta sẽ làm những làm điều ngu ngốc.

Without fear, we'll do foolish things.

And without courage, we'll never step into the unknown.

Và thiếu đi dũng cảm, ta sẽ không bao giờ dấn thân vào điều chưa biết.

The balance of the two is where the magic lies,

Điểm cân bằng giữa hai thứ là nơi điều kì diệu an ngự,

and it's a balance we all deal with every day.

và tất cả chúng ta đều đối mặt với sự cân bằng ấy mỗi ngày.

First, a word about my fancy wheels.

Trước hết, vài điều về chiếc xe lăn đặc biệt của tôi.

I haven't always used a wheelchair.

Tôi không phải lúc nào cũng dùng xe lăn.

I grew up like many of you,

Tôi lớn lên giống như các bạn,

running, jumping and dancing.

được chạy, nhảy, và nhảy múa.

I love to dance.

Tôi yêu nhảy múa.

However, in my mid-twenties,

Tuy nhiên, ở độ giữa những năm 20 tuổi,

I began to experience a series of inexplicable falls.

tôi bắt đầu liên tục bị ngã không lí do.

And a few years later,

Và vài năm sau,

I was diagnosed with a recessive genetic condition

tôi được chuẩn đoán mắc phải căn bệnh di truyền lặn

called hereditary inclusion body myopathy,

gọi là viêm cơ thể vùi di truyền,

or HIBM.

hay HIBM.

It's a progressive muscle wasting disease

Nó là tiến trình các cơ bắp thoái hóa dần

that affects all of my muscles from head to toe.

gây ảnh hưởng đến tất cả các cơ của tôi từ đầu đến chân.

HIBM is very rare.

HIBM rất hiếm gặp.

Ở Hoa Kỳ, chỉ có dưới 200 người mắc hội chứng này.

In the United States there are less than 200 people diagnosed.

To date, there is no proved treatment or cure,

Đến ngày nay, vẫn chưa có phương thức điều trị hoặc chữa khỏi căn bệnh này,

and within 10 to 15 years of its onset,

và trong 10 đến 15 năm của quá trình này,

HIBM typically leads to quadriplegia,

HIBM thường dẫn tới liệt tứ chi,

which is why I now use a wheelchair.

và đó là vì sao tôi phải dùng đến xe lăn.

When I was first diagnosed, everything changed.

Khi tôi mới được chẩn đoán mắc bệnh, mọi thứ đều thay đổi.

It was frightening news

Nó là một tin tức rất đáng sợ

because I had no experience with chronic illness or disabilities.

vì tôi không hề có kinh nghiệm với bệnh mãn tính hay khuyết tật.

And I had no idea how the disease might progress.

Tôi không hề biết căn bệnh này sẽ phát triển ra sao.

Nhưng điều nản lòng nhất

But what was most disheartening

was to listen to other people advise me

là lắng nghe người khác khuyên tôi,

to limit my ambitions and dreams,

giới hạn tham vọng và mơ ước của tôi,

and to change my expectations of what to expect from life.

và thay đổi nguyện vọng của chính tôi về cuộc sống.

"You should quit your international career."

“Cô nên từ bỏ sự nghiệp quốc tế của mình đi.”

“Thế này thì chẳng ai cưới cô đâu.”

"No one will marry you this way."

"You would be selfish to have children."

"Cô thật là ích kỉ nếu muốn có con."

The fact that someone who wasn't me

VIệc mà ai đó không phải tôi

áp đặt giới hạn lên ước mơ và tham vọng của tôi

was putting limitations on my dreams and ambitions

was preposterous.

thật vô lý.

And unacceptable.

Và không thể chấp nhận được.

So I ignored them.

Vì thế, tôi phớt lờ họ.

(Reo hò và vỗ vay)

(Cheers and applause)

I did get married.

Tôi đã kết hôn.

And I decided for myself not to have children.

Và bản thân tôi quyết định mình sẽ không có con.

And I continued my career with the United Nations

Và tôi tiếp tục công việc của mình tại Liên Hợp Quốc

after my diagnosis,

sau khi nhận chẩn đoán,

going to work for two years in Angola,

và làm việc hai năm ở Angola,

a country recovering from 27 years of brutal civil war.

đất nước đang hồi phục sau cuộc nội chiến tàn khốc kéo dài 27 năm.

However, it would be another five years

Tuy nhiên, phải mất năm năm nữa

until I officially declared my diagnosis to my employer.

thì tôi mới chính thức thông báo bệnh tình của mình với cấp trên.

Because I was afraid

Vì tôi sợ rằng

that they would question my capacity to manage and I'd lose my job.

họ sẽ chất vấn về khả năng quản lí của tôi và tôi sẽ mất việc.

I was working in countries where polio had been common,

Tôi làm việc ở những quốc gia nơi mà sốt bại liệt rất phổ biến

so when I overheard someone say

nên khi tôi vô tình nghe ai nói

that they thought I might have survived polio,

họ nghĩ có lẽ tôi vừa qua khỏi cơn sốt bại liệt,

I thought my secret was safe.

tôi nghĩ bí mật của mình vẫn được giữ kín.

Không ai hỏi tại sao tôi đi khập khiễng.

No one asked why I was limping.

So I didn't say anything.

Nên tôi cũng không nói gì.

It took me over a decade

Tôi mất gần cả thập kỉ

to internalize the severity of HIBM,

để làm quen với tình trạng nghiệm trọng của HIBM,

even as basic tasks and functions became increasingly difficult.

dù một hành động hay động tác cơ bản đều dần khó khăn hơn.

Yet, I continued to pursue my dream of working all over the world,

Vâng, tôi vẫn tiếp tục ước mơ của mình là làm việc ở khắp nơi trên thế giới,

and was even appointed as a disability focal point

và thậm chí được bổ nhiệm làm đầu mối về quyết tật

for UNICEF in Haiti,

cho UNICEF ở Haiti,

where I served for two years after the devastating 2010 earthquake.

nơi mà tôi làm việc trong hai năm sau trận động đất kinh hoàng năm 2010.

Và công việc đưa tôi đến Hoa Kỳ.

And then my work brought me to the United States.

And even as the disease progressed significantly

Và ngay cả khi căn bệnh đang trở nên nghiêm trọng

and I needed leg braces and a walker to get around,

và tôi cần nạng và công cụ hỗ trợ chân để di chuyển,

I still longed for adventure.

tôi vẫn khao khát được phiêu lưu.

And this time,

Và lần này,

tôi bắt đầu mơ về cuộc thám hiểm ngoài trời hoành tráng.

I started dreaming of a grand outdoor adventure.

And what's more grand than the Grand Canyon?

Và còn gì hoàng tráng hơn dãy Grand Canyon kì vĩ?

Did you know that for every five million people who visit the Rim

Bạn có biết rằng cứ mỗi năm triệu du khách đến với dãy Rim,

only one percent go down to the canyon's base?

chỉ có 1% đi xuống tận chân hẻm Canyon?

I wanted to be a part of that one percent.

Tôi muốn là một phần trong 1% đó.

The only thing is --

Điều duy nhất --

(Applause)

(Vỗ tay)

The only thing is that the Grand Canyon isn't exactly accessible.

Vấn đề duy nhất là Grand Canyon không dễ dàng tiếp cận.

I was going to need some assistance

Tôi cần phải có sự hỗ trợ

to get down the 5,000-foot descent of vertical loose terrain.

để đi xuống độ sâu 5.000 feet của địa hình dốc thoải đứng.

Now, when I face obstacles,

Khi tôi phải đối mặt với chướng ngại,

fear doesn't necessarily immediately set in

nỗi sợ không cần thiết xuất hiện ngay lúc này

because I assume that one way or another,

vì tôi nghĩ bằng cách này hay cách khác,

I'll figure it out.

tôi sẽ vượt qua nó.

And in this case, my thought was,

Và trong trường hợp này, tâm trí tôi mách bảo

well, if I can't walk down,

nếu tôi không thể đi xuống,

I could learn to ride a horse.

tôi có thể học cưỡi ngựa.

So that's what I did.

Và đó là cách tôi làm.

And with that fateful decision

Và quyết định định mệnh đó

began a four-year commitment,

bắt đầu bằng cam kết dài bốn năm,

tossing back and forth between fear and courage

luân chuyển giữa nỗi sợ và lòng dũng cảm

to undertake a 12-day expedition.

để tham gia hành trình 12 ngày.

Four days on horseback to cross Grand Canyon rim to rim,

Bốn ngày cưỡi ngựa vượt Grand Canyon, từ vành núi này sang vành núi khác,

and eight days rafting 150 miles of the Colorado River,

và tám ngày trên bè vượt 150 dặm Sông Colorado,

all with a film crew in tow.

mọi lúc đều có đoàn làm phim đi theo.

Spoiler alert -- we made it.

Xin tiết lộ -- chúng tôi đã thành công.

But not without showing me how my deepest fear

Và không thể thiếu việc cho tôi thấy nỗi sợ hãi sâu thẳm nhất

can somehow manifest a mirror response of equal courage.

bằng cách nào đó đã phản chiếu mức độ dũng cảm tương tự của tôi.

On April 13, 2018,

Ngày 13 tháng 4 năm 2018,

ngồi cách mặt đất tám feet,

sitting eight feet above the ground,

riding a mustang horse named Sheriff,

cưỡi một con ngựa mustang tên Sheriff,

ấn tượng đầu tiên của tôi với dãy Grand Canyon

my first impression of Grand Canyon

was one of shock and terror.

là sốc và sợ hãi.

Who knew I had a fear of heights.

Ai mà biết được tôi lại sợ độ cao.

(Laughter)

(Cười)

But there was no giving up now.

Nhưng không sẽ không có chuyện từ bỏ lúc này.

I mustered up every ounce of courage inside me

Tôi gom từng mảnh dũng khí trong mình

to not let my fear get the best of me.

để khiến nỗi sợ không thể xâm chiếm tôi.

Embarking on the South Rim,

Bắt đầu chuyến đi ở South Rim,

all I could do to keep myself composed

tất cả điều tôi có thể làm là giữ bản thân mình tập trung

was to breathe deeply, stare up into the clouds

vào việc thở sâu, nhìn lên các đám mây

and focus on my team's voices.

và tập trung nói giọng nói của đội ngũ đi chung.

But then, in the first hour, disaster struck.

Nhưng rồi một giờ sau đó, tại nạn xảy đến.

Unable to hold myself upright in the saddle,

Không thể giữ mình ngồi thẳng trên yên ngựa,

going down an oversized step,

khi bước xuống một bậc thềm khá lớn,

I flung forward and smacked my face on the back of the horse's head.

tôi ngã về phía trước và đập mặt vào gáy của con ngựa.

There was panic,

Cơn hoảng loạn ập tới,

my head hurt fiercely,

đầu tôi nhức kinh khủng,

but the path was too narrow for us to dismount.

và con đường thì quá hẹp để chúng tôi đi xuống.

Chỉ khi ở đoạn giữa chặng đường dài 2.300 feet,

Only at the halfway point at 2,300 feet,

at least another two hours down,

còn ít nhất hai tiếng nữa mới đến nơi,

chúng tôi mới có thể dừng lại và cởi mũ bảo hộ ra

could we stop and remove my helmet

and see the egg-sized bump protruding from my forehead.

và nhìn cục u như quả trứng đang sưng trên trán tôi.

For all of that planning and gear,

Kế hoạch và rèn luyện đều được chuẩn bị

how is it that we didn't even have an ice pack?

nhưng tại sao chúng tôi chẳng có nỗi một túi đá chườm chứ?

(Laughter)

(Cười)

Luckily for all of us, the swelling came outwards,

May mắn thay cho cả nhóm, phần bị sưng dần xẹp xuống,

và dần thu lại thành đôi mắt gấu trúc tuyệt vời này,

and would drain into my face as two fantastic black eyes

which is an amazing way to look in a documentary film.

thật là ấn tượng khi được ghi lại trong đoạn phim tài liệu này.

(Laughter)

(Cười)

(Applause and cheers)

(Vỗ tay và reo hò)

Nó không phải là một hành trình dễ dàng và thanh bình,

This was not an easy, peaceful journey,

and yet, that was exactly the point.

và cú ngã là minh chứng rõ ràng nhất.

Even though I was afraid to get back into the saddle,

Dù tôi sợ phải quay trở lại trên yên ngựa,

I got back in.

tôi vẫn quay lại.

The descent alone to the canyon floor

Chỉ có việc đi xuống chân hẻm núi

took a total of 10 hours

đã mất tổng cộng mười tiếng

and that was just day one of four riding.

và đó mới chỉ là ngày đầu tiên trong bốn ngày cưỡi ngựa.

Next came the mighty rapids.

Tiếp đến là những ghềnh thác hùng vĩ.

The Colorado River in the Grand Canyon

Sông Colorado của dãy Grand Canyon

has some of the highest white water in the country.

có nước chảy siết nhất cả nước.

And just to be prepared in case we should capsize,

Và để chuẩn bị cho trường hợp chúng tôi bị lật thuyền,

we'd practice having me swim through a smaller rapid.

tôi đã tập bơi xuyên qua những dòng nước chảy chậm hơn.

And it's safe to say it wasn't glamorous.

Và nói thật thì cũng không thu hút là mấy.

(Laughter)

(Cười)

I took my breath in the wrong part of the wave,

Tôi lấy hơi thở sai nhịp với dòng nước,

choked on river water

bị sặc nước sông

and was unable to steer myself.

và không thể tự rẽ hướng.

Yes, it was scary,

Vâng, rất đáng sợ,

but it was also fantastic.

nhưng cũng rất tuyệt vời.

Waterfalls, slick canyons

Thác nước, những hẻm núi trơn trượt

và vài thảm đá vài tỷ năm tuổi

and a couple billion years of bedrock

that seemed to change color throughout the day.

dường như sẽ đổi màu theo từng thời điểm trong ngày.

The Grand Canyon is true wilderness

Dãy Grand Canyon thật sự hoang sơ

and worthy of all of its accolades.

và vô cùng xứng với cái tên của nó.

(Applause)

(Vỗ tay)

The expedition,

Chuyến thám hiểm,

all that planning and the trip itself,

tất cả quá trình chuẩn bị và chính chuyến đi,

showed me a level of fear I had never experienced before.

đã cho tôi thấy một cấp độ sợ hãi mà tôi chưa từng biết trước kia.

But more importantly,

Nhưng quan trọng hơn hết,

it showed me how boldly courageous I can be.

nó giúp tôi thấy mình có thể dũng cảm đến mức thế nào.

Hành trình Grand Canyon của tôi không hề dễ dàng.

My Grand Canyon journey was not easy.

This was not a vision of an Amazonian woman

Nó không phải là một viễn cảnh một phụ nữ Amazon

thong thả thăm quan một cảnh tượng kì vĩ.

effortlessly making her way through epic scenery.

This was me crying,

Nó làm tôi rơi nước mắt,

exhausted and beat up with two black eyes.

kiệt sức và gục ngã với đôi mắt thâm đen.

It was scary,

Nó đáng sợ,

it was stressful,

áp lực,

it was exhilarating.

và vui vẻ.

Giờ đây, chuyến đi đã kết thúc,

Now that the trip is over,

it's easy to be blasé about what we achieved.

thật dễ để thấy nhàm chán về những gì mà chúng tôi đạt được.

I know I want to raft the river again.

Tôi biết mình muốn đi thuyền trên dòng sông đó lần nữa.

This time, all 277 miles of it.

Lần này sẽ đi hết 277 dặm của dòng sông.

(Applause)

(Vỗ tay)

But I also know that I would never do the horseback-riding part again.

Nhưng tôi cũng biết mình sẽ không bao giờ leo lên lưng ngựa lần nữa.

(Laughter)

(Cười)

It's just too dangerous.

Quá sức nguy hiểm.

And that's my real point.

Và đó là quan điểm thật của tôi.

I'm not just here to show you my film footage.

Tôi không chỉ ở đây để cho bạn xem đoạn phim của mình.

I'm here to remind us all

Tôi ở đây để nhắc nhở bạn rằng

that life is really just a lesson

cuộc sống thật ra chỉ là một bài học

in finding the balance between fear and courage.

về đi tìm sự cân bằng giữa sự sợ hãi và lòng dũng cảm.

And understanding what is and what isn't a good idea.

Và để hiểu được điều gì là hoặc không phải là một ý tưởng hay.

(Laughter)

(Cười)

Life is already scary,

Cuộc sống đã vốn rất đáng sợ,

so for our dreams to come true, we need to be brave.

và để biến ước mơ thành sự thật, chúng ta cần phải dũng cảm.

In facing my fears

Trong việc đối mặt với nỗi sợ của mình và tìm thấy can đảm để vượt qua nỗi sợ,

and finding the courage to push through them,

I swear my life has been extraordinary.

tôi cam đoan cuộc sống của tôi luôn phi thường như vậy.

So live big

Vì thế hãy sống đầy hoài bão

and try to let your courage outweigh your fear.

và cố gắng để lòng dũng cảm lấn át nỗi sợ hãi của bạn.

You never know where it might take you.

Bạn sẽ chẳng biết nó sẽ đưa bạn đến những nơi nào đâu.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause and cheers)

(Vỗ tay và reo hò)