Cara E. Yar Khan: The beautiful balance between courage and fear | TED

Korekta: Agnieszka Fijałkowska

When we're young, we're innocently brave,

Kiedy jesteśmy młodzi, jesteśmy naiwnie odważni

and we fearlessly dream about what our lives might be like.

i bez strachu marzymy o tym, jakie może być nasze życie.

Maybe you wanted to be an astronaut or a rocket scientist.

Być może chciałeś być astronautą albo inżynierem rakiet.

Maybe you dreamed of traveling to every continent.

Może marzyłeś o odwiedzeniu wszystkich kontynentów.

Ja od najmłodszych lat,

Since I was very young,

I dreamed of working for the United Nations

marzyłam o pracy dla ONZ

in some of the most difficult countries in the world.

w którymś z najtrudniejszych krajów świata.

And thanks to a lot of courage

I dzięki dużej odwadze

that dream came true.

to marzenie się spełniło.

But here's the thing about courage:

Musicie jednak wiedzieć,

it doesn't just appear whenever we need it.

że odwaga nie pojawia się zawsze, gdy jej potrzebujemy.

It's the result of tough reflection and real work,

Jest wynikiem trudnych przemyśleń i prawdziwej pracy,

involving the balance between fear and bravery.

która polega na szukaniu równowagi pomiędzy strachem a odwagą.

Without fear, we'll do foolish things.

Bez strachu robimy głupie rzeczy.

And without courage, we'll never step into the unknown.

A bez odwagi nigdy nie zrobimy kroku w nieznane.

The balance of the two is where the magic lies,

Tajemnica leży w znalezieniu równowagi pomiędzy nimi,

and it's a balance we all deal with every day.

równowagi, z którą wszyscy spotykamy się każdego dnia.

First, a word about my fancy wheels.

Na początek parę słów o moich eleganckich kółkach.

I haven't always used a wheelchair.

Nie zawsze jeździłam na wózku.

I grew up like many of you,

Dorastałam jak wielu z was,

running, jumping and dancing.

biegałam, skakałam i tańczyłam.

I love to dance.

Kocham tańczyć.

However, in my mid-twenties,

Jednak w wieku 25 lat

I began to experience a series of inexplicable falls.

zaczęłam doświadczać częstych niewytłumaczalnych upadków.

And a few years later,

I kilka lat później

I was diagnosed with a recessive genetic condition

zdiagnozowano u mnie recesywną chorobę genetyczną

called hereditary inclusion body myopathy,

nazywaną dziedziczną miopatią wtrętową

or HIBM.

lub HIBM.

It's a progressive muscle wasting disease

Jest to postępująca choroba wyniszczająca mięśnie,

that affects all of my muscles from head to toe.

która wpływa na wszystkie mięśnie od głowy aż do palców u stóp.

HIBM is very rare.

HIBM występuje bardzo rzadko.

In the United States there are less than 200 people diagnosed.

W Stanach Zjednoczonych zdiagnozowano ją u mniej niż 200 osób.

To date, there is no proved treatment or cure,

Obecnie nie istnieje żaden skuteczny lek ani sposób leczenia

and within 10 to 15 years of its onset,

i w przeciągu 10-15 lat

HIBM typically leads to quadriplegia,

HIBM prowadzi zazwyczaj do paraliżu czterokończynowego.

which is why I now use a wheelchair.

Dlatego właśnie poruszam się na wózku.

When I was first diagnosed, everything changed.

Z momentem diagnozy wszystko się zmieniło.

It was frightening news

Była to przerażająca wiadomość,

because I had no experience with chronic illness or disabilities.

ponieważ nie doświadczyłam nigdy przewlekłej choroby, niepełnosprawności.

And I had no idea how the disease might progress.

Dodatkowo nie miałam pojęcia, jak choroba może postępować.

But what was most disheartening

Lecz najbardziej przygnębiające było

was to listen to other people advise me

wysłuchiwanie innych ludzi, którzy radzili mi

to limit my ambitions and dreams,

zrezygnować ze swoich marzeń i ambicji

and to change my expectations of what to expect from life.

oraz zmienić oczekiwania, co do przyszłości.

"You should quit your international career."

“Powinnaś zostawić swoją międzynarodową karierę.”

"No one will marry you this way."

“Nikt się z tobą nie ożeni w takiej sytuacji.”

"You would be selfish to have children."

“Posiadanie dziecka w twoim stanie byłoby samolubne”.

The fact that someone who wasn't me

Fakt, że ktoś, kto nie jest mną,

wyznaczał granicę moich marzeń i ambicji

was putting limitations on my dreams and ambitions

was preposterous.

był niedorzeczny.

And unacceptable.

I nie do zaakceptowania.

So I ignored them.

Więc ich zignorowałam.

(Cheers and applause)

(Brawa)

I did get married.

Wyszłam za mąż.

And I decided for myself not to have children.

I sama zdecydowałam nie mieć dzieci.

And I continued my career with the United Nations

Kontynuowałam też moją karierę w ONZ.

after my diagnosis,

Już po diagnozie

going to work for two years in Angola,

pojechałam do pracy na dwa lata do Angoli,

a country recovering from 27 years of brutal civil war.

kraju, które dochodziło do siebie po 27 latach brutalnej wojny domowej.

However, it would be another five years

Dopiero 5 lat później

until I officially declared my diagnosis to my employer.

przyznałam się pracodawcy do mojej choroby.

Because I was afraid

Bałam się, że ktoś może zwątpić w moje możliwości i stracę pracę.

that they would question my capacity to manage and I'd lose my job.

I was working in countries where polio had been common,

Pracowałam w państwach, gdzie polio było na porządku dziennym,

so when I overheard someone say

więc gdy przypadkiem usłyszałam,

that they thought I might have survived polio,

że według nich prawdopodobnie przeszłam tę chorobę,

I thought my secret was safe.

pomyślałam, że moja tajemnica jest bezpieczna.

No one asked why I was limping.

Nikt nie pytał, dlaczego kuleję,

So I didn't say anything.

więc nic nie mówiłam.

It took me over a decade

Ponad 10 lat zajęło mi zaakceptowanie,

to internalize the severity of HIBM,

jak poważna jest moja choroba,

even as basic tasks and functions became increasingly difficult.

nawet gdy podstawowe czynności i zadania stawały się coraz trudniejsze.

Yet, I continued to pursue my dream of working all over the world,

Mimo to, nadal realizowałam marzenie o pracy na całym świecie.

and was even appointed as a disability focal point

Zostałam nawet wysłannikiem do spraw niepełnosprawności

for UNICEF in Haiti,

z ramienia UNICEF w Haiti,

where I served for two years after the devastating 2010 earthquake.

gdzie służyłam przez 2 lata po trzęsieniu ziemi w 2010 roku.

And then my work brought me to the United States.

Dalej praca zaprowadziła mnie do USA.

And even as the disease progressed significantly

I mimo że choroba znacznie postępowała

and I needed leg braces and a walker to get around,

i potrzebowałam protez ortopedycznych i balkonika do poruszania się,

I still longed for adventure.

wciąż pragnęłam przygody.

And this time,

Wtedy też

I started dreaming of a grand outdoor adventure.

zaczęłam marzyć o wielkiej przygodzie na świeżym powietrzu.

And what's more grand than the Grand Canyon?

A co może być większe niż Wielki Kanion?

Did you know that for every five million people who visit the Rim

Wiecie, że na 5 milionów osób, które podchodzą do skraju kanionu,

only one percent go down to the canyon's base?

tylko 1% schodzi do jego dna?

I wanted to be a part of that one percent.

Chciałam być w tym 1%.

The only thing is --

Był tylko jeden problem...

(Applause)

(Brawa)

The only thing is that the Grand Canyon isn't exactly accessible.

Był tylko jeden problem: Wielki Kanion właściwie nie jest dostępny.

I was going to need some assistance

Potrzebowałabym pomocy,

to get down the 5,000-foot descent of vertical loose terrain.

żeby zejść 1500 metrów w dół po pionowym, niestabilnym terenie.

Now, when I face obstacles,

Teraz, gdy spotykam przeszkody,

fear doesn't necessarily immediately set in

nie odczuwam od razu strachu,

because I assume that one way or another,

bo zakładam, że w taki czy inny sposób

I'll figure it out.

znajdę rozwiązanie.

And in this case, my thought was,

I także w tym przypadku, myślałam:

well, if I can't walk down,

dobrze, jeśli nie mogę zejść na dół,

I could learn to ride a horse.

mogę się nauczyć jeździć konno.

So that's what I did.

I tak właśnie zrobiłam.

And with that fateful decision

I wraz z tą kluczową decyzją

began a four-year commitment,

rozpoczęło się 4-letnie poświęcenie,

tossing back and forth between fear and courage

miotanie się pomiędzy strachem i odwagą,

to undertake a 12-day expedition.

aby przedsięwziąć 12-dniową ekspedycję.

Four days on horseback to cross Grand Canyon rim to rim,

Cztery dni na koniu, aby przejść Kanion od brzegu do brzegu

and eight days rafting 150 miles of the Colorado River,

i ośmiodniowy spływ przez ponad 240 kilometrów rzeki Kolorado.

all with a film crew in tow.

Wszystko w towarzystwie ekipy filmowej.

Spoiler alert -- we made it.

Uwaga, spoiler - udało nam się.

But not without showing me how my deepest fear

Podczas drogi doświadczyłam jednak, jak moje najgłębsze lęki

can somehow manifest a mirror response of equal courage.

potrafią przemienić się w dużą odwagę.

On April 13, 2018,

13 kwietnia 2018 roku,

gdy siedziałam 2 metry nad ziemią

sitting eight feet above the ground,

riding a mustang horse named Sheriff,

na grzbiecie konia o imieniu Szeryf,

moim pierwszym wrażeniem z Wielkiego Kanionu

my first impression of Grand Canyon

was one of shock and terror.

był szok i strach.

Who knew I had a fear of heights.

Kto by przypuszczał, że mam lęk wysokości.

(Laughter)

(Śmiech)

But there was no giving up now.

Ale teraz nie można było się poddać.

I mustered up every ounce of courage inside me

Odnalazłam i zebrałam w sobie strzępki odwagi,

to not let my fear get the best of me.

aby lęk całkiem mną nie zawładnął.

Embarking on the South Rim,

Wyruszając z Południowego Brzegu,

all I could do to keep myself composed

jedyne, co mogłam robić, aby zachować spokój,

was to breathe deeply, stare up into the clouds

to oddychać głęboko, patrzeć w niebo

and focus on my team's voices.

i skupić się na głosach mojej ekipy.

But then, in the first hour, disaster struck.

I wtedy, już w pierwszej godzinie wyprawy, nastąpiła katastrofa.

Unable to hold myself upright in the saddle,

Nie byłam w stanie utrzymać się prosto w siodle

going down an oversized step,

podczas wykonywania zbyt dużego kroku w dół,

I flung forward and smacked my face on the back of the horse's head.

straciłam równowagę i uderzyłam twarzą o tył głowy konia.

There was panic,

Spanikowałam,

my head hurt fiercely,

czułam silny ból głowy,

but the path was too narrow for us to dismount.

ale szlak był zbyt wąski, żeby zejść z konia.

Only at the halfway point at 2,300 feet,

Dopiero w połowie drogi, na wysokości 700 metrów,

at least another two hours down,

co najmniej 2 godziny później,

could we stop and remove my helmet

mogliśmy zatrzymać się i zdjąć mi kask,

and see the egg-sized bump protruding from my forehead.

aby zobaczyć guza wielkości jajka wystającego z mojego czoła.

For all of that planning and gear,

Biorąc pod uwagę ilość sprzętu i przygotowań,

how is it that we didn't even have an ice pack?

jak to możliwe, że nie mieliśmy nawet torebki z lodem?

(Laughter)

(Śmiech)

Luckily for all of us, the swelling came outwards,

Na szczęście dla wszystkich, obrzęk pojawił się na zewnątrz

and would drain into my face as two fantastic black eyes

i objawił się jako dwie fantastyczne śliwy pod oczami.

which is an amazing way to look in a documentary film.

Wspaniała charakteryzacja do dokumentalnego filmu.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause and cheers)

(Brawa)

This was not an easy, peaceful journey,

Nie była to łatwa, spokojna wyprawa,

and yet, that was exactly the point.

ale o to właśnie chodziło.

Even though I was afraid to get back into the saddle,

Mimo że bałam się wsiąść z powrotem na siodło,

I got back in.

zrobiłam to.

The descent alone to the canyon floor

Samo zejście na dno Kanionu

took a total of 10 hours

zajęło w sumie 10 godzin,

and that was just day one of four riding.

a był to dopiero pierwszy z czterech dni jazdy konnej.

Next came the mighty rapids.

Następnie nadszedł czas na dziką rzekę.

The Colorado River in the Grand Canyon

Rzeka Kolorado w Wielkim Kanionie

has some of the highest white water in the country.

słynie z najbardziej burzliwego nurtu w całym kraju.

And just to be prepared in case we should capsize,

Żeby przygotować się na wypadek wywrócenia,

we'd practice having me swim through a smaller rapid.

ćwiczyliśmy pływanie w łagodniejszych nurtach.

And it's safe to say it wasn't glamorous.

Delikatnie mówiąc, nie było to zbyt przyjemne.

(Laughter)

(Śmiech)

I took my breath in the wrong part of the wave,

Wzięłam oddech w złym momencie fali,

choked on river water

zachłysnęłam się wodą

and was unable to steer myself.

i nie byłam w stanie sobą sterować.

Yes, it was scary,

Tak, było to straszne,

but it was also fantastic.

ale jednocześnie wspaniałe.

Waterfalls, slick canyons

Wodospady, wąskie kaniony

and a couple billion years of bedrock

i kilka miliardów lat podłoża skalnego,

that seemed to change color throughout the day.

które wydało się zmieniać kolory w różnych porach dnia.

The Grand Canyon is true wilderness

Wielki Kanion jest naprawdę dziki

and worthy of all of its accolades.

i godny wszelkich słów uznania.

(Applause)

(Brawa)

The expedition,

Wyprawa,

all that planning and the trip itself,

całe planowanie i sama podróż,

showed me a level of fear I had never experienced before.

pokazały mi poziom strachu, którego nigdy wcześniej nie doświadczyłam.

But more importantly,

Ale, co ważniejsze,

it showed me how boldly courageous I can be.

pokazały, jak zuchwale odważna potrafię być.

My Grand Canyon journey was not easy.

Podróż do Wielkiego Kanionu nie była łatwa.

This was not a vision of an Amazonian woman

Nie wyglądałam jak Amazonka,

effortlessly making her way through epic scenery.

która bez wysiłku przemierza dzikie krajobrazy.

This was me crying,

To byłam ja, płacząca,

exhausted and beat up with two black eyes.

wyczerpana, potłuczona, z dwoma sińcami pod oczami.

It was scary,

To było przerażające,

it was stressful,

stresujące

it was exhilarating.

i ekscytujące.

Teraz, gdy wyprawa już za nami,

Now that the trip is over,

it's easy to be blasé about what we achieved.

łatwo chwalić się tym, co osiągnęliśmy.

I know I want to raft the river again.

Wiem, że chcę ponownie przepłynąć tę rzekę.

This time, all 277 miles of it.

Tym razem całe 450 kilometrów.

(Applause)

(Brawa)

But I also know that I would never do the horseback-riding part again.

Jednak wiem także, że nigdy nie powtórzyłabym konnej części podróży.

(Laughter)

(Śmiech)

It's just too dangerous.

To po prostu zbyt niebezpieczne.

And that's my real point.

I to właśnie chciałabym przekazać.

I'm not just here to show you my film footage.

Nie jestem tu tylko po to, żeby pokazać film z wyprawy.

I'm here to remind us all

Jestem tu, aby przypomnieć nam wszystkim,

that life is really just a lesson

że życie to tak naprawdę tylko sztuka

in finding the balance between fear and courage.

znajdowania równowagi pomiędzy lękiem a odwagą.

And understanding what is and what isn't a good idea.

I zrozumienia, co jest, a co nie jest dobrym pomysłem.

(Laughter)

(Śmiech)

Life is already scary,

Życie samo w sobie jest przerażające,

so for our dreams to come true, we need to be brave.

więc, aby spełnić nasze marzenia, musimy być odważni.

In facing my fears

Dzięki stawianiu czoła lękom

and finding the courage to push through them,

i znajdowaniu odwagi, aby je pokonać,

I swear my life has been extraordinary.

przysięgam, że moje życie było i jest niezwykłe.

Więc nie bójcie się robić wielkich rzeczy

So live big

and try to let your courage outweigh your fear.

i pozwólcie odwadze przezwyciężyć wasze lęki.

You never know where it might take you.

Nigdy nie wiecie, dokąd was to zaprowadzi.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause and cheers)

(Brawa)