The 3,000-year history of the hoodie | Small Thing Big Idea, a TED series

Translator: Camille Martínez Reviewer: Krystian Aparta

Translator: himdad muhammed Reviewer: Daban Q Jaff

The hoodie is an amazing object.

‎ئەم ھوودیە شتێکی سەرنج ڕاکێشە.

It's one of those timeless objects that we hardly think of,

‎یەکێکە لەو شتانەی کە کاتی ناڕوا، ‎کە ئێمە بە سەختی بیری لێ نەکەینەوە

because they work so well that they're part of our lives.

‎چونکە زۆرباش کار دەکات ‎وای کردووە ببنە بەشێک لە ژیانمان.

We call them "humble masterpieces."

پێیان دەڵێین" سادەی ناوازە."

[Small thing.]

(شتی بچووک)

[Big idea.]

(بیرۆکەی مەزن)

[Paola Antonelli on the Hoodie]

(پاوڵە ئەنتۆنیلی سەبارەت بە ھوودی)

The hoodie has been -- even if it was not called so --

‎ھوودیەکە بووە -- ‎تەنانەت ئەگەر بەم ناوەش نەناسرا بێت --

it's been an icon throughout history for good and for bad reasons.

‎بەدرێژایی مێژوو ھێمایەک بووە ‎ بۆ ھۆکارە باش و خراپەکان.

The earliest ones that we can trace

‎کۆنترین دانەکان کە دەتوانین ‎شوێنەواریان بدۆزینەوە

are from ancient Greece and ancient Rome.

‎لە یۆنانی کۆن و ڕۆمای کۆنن.

The Middle Ages, you see a lot of monks

‎لە سەدەکانی ناوەڕاست، ‎ زۆر قەشە دەبینرێت

that were wearing garments that were cape-like, with hoods attached,

‎کە پۆشاکیان لەبەرکردبوو کە وەکو ‎شاڵ وابوون، کڵاویان پێوە لکابوو،

so therefore, "hoodies."

کەواتە بۆیە، "ھوودیەکان."

Ladies in the 17th century would wear hoodies

‎خانمان لە سەدەی ١٧ وە ‎توانیان ھوودی بپۆشن

to kind of hide themselves when they were going to meet their lovers.

‎بە جۆرێک کە خۆیانیان پێ دەشاردەوە کاتێك ‎ئەچوون چاویان بە خۆشەویستەکانیان بکەوێت.

And then, of course, there's the legend, there's fantasy.

‎و دواتر، بە دڵنیایەوە، ئەفسانە ھەیە، ‎خەیاڵ ھەیە لەسەری.

There's the image of the hoodie connected to the grim reaper.

‎وێنەی ھوودیەک ھەیە کە پەیوەندی ‎ بە ڕۆح کێشەکەوەیە .

There's the image of the hoodie connected to the executioner.

‎ئەمەش ھوودیەک کە پەیوەندی ‎ بە پیاوكوژەوەکە ھەیە.

So there's the dark side of the hoodie.

بۆیە ھوودی لایەنی خراپی ھەیە.

The modern incarnation of the hoodie --

‎بەرجەستە بوونی نوێگەری لە ھوودیدا --

a garment that's made usually of cotton jersey,

‎پۆشاکێك کە دروست کراوە ‎بە گشتی لە لۆکە ،

that has a hood attached with a drawstring;

‎کە کڵاوێکی پێوە لکاوە لەگەڵ قەیتانەیە؛

sometimes it has a marsupial pocket --

‎ھەندێ کات گیرفانی کەنگری ھەیە--

was introduced in the 1930s by Knickerbocker Knitting Company.

‎ناسێنرا لە ساڵانی ١٩٣٠کان ‎لەلایەن کۆمپانیایی نیکەربۆکە نیتیگ.

Now it's called Champion.

‎ئێستا پێی ئەوترێت پاڵەوان.

It was meant to keep athletes warm.

‎بەمەبەستی پارێزگاری ‎لە گەرمی وەرزشکارەکان.

Of course, though, it was such a functional, comfortable garment

‎بێگومان، ھەرچەندە، چالاک ‎بوو، پۆشاکێکی ئاسوودەیە

that it was very rapidly adopted by workmen everywhere.

بە خێرایی لە لایەن کرێکارەکانەوە لە هەموو شوێنێک سوودی لێ وەرگیرا.

And then, around the 1980s, it also gets adopted

‎و دواتر، لە دەوروبەری ساڵانی ١٩٨٠ کان، دیسان بڵاو دەبێتەوە

by hip-hop and B-boys, skateboarders,

‎لەلایەن ھیپ ھۆپ، کوڕانی بی، ‎یاریکەرانی خلیسکێنە،

and it takes on this kind of youth street culture.

‎و بوو بە جۆرێک لە نەریتی ‎سەرشەقام بۆ گەنجەکان

It was, at the same time, super-comfortable,

ھوودەکە، لە ھەمان کاتدا، زۆر ئاسوودە بەخش بوو،

perfect for the streets

نایابە بۆ سەر شەقامەکان

and also had that added value of anonymity

‎و ھەروەھا ئەو نرخە زیادکراوەشی ‎ھەبوو بۆ نەناسراوی

when you needed it.

کاتێک کە پێویستتە.

And then we have Mark Zuckerberg,

و دواتر مارک زوکەربێرگمان ھەیە،

who defies convention of respectable attire for businesspeople.

‎ئەوەی کە گوێی نەئەدا بە پۆشاکی بەڕێزانە ‎ لە کۆنگرە و لەناو بازرگانەکاندا.

But interestingly, it's also a way to show how power has changed.

‎بەڵام خۆشبەختانە، ڕێگایەکە بۆ پشاندانی ‎چۆن ھێز گۆڕانی بەسەردا ھات.

If you're wearing a two-piece suit, you might be the bodyguard.

‎گەر قاتێکی دوو پارچەتان لەبەربێت، ‎ دەشێت ببن بە پاسەوان،

The real powerful person is wearing a hoodie with a T-shirt and jeans.

‎کەسی بەھێزی ڕاستەقینە ھوودی لەبەرایە ‎لەگەڵ کراسێک و پانتۆڵێکی کاوبۆی.

It's easy to think of the physical aspects of the hoodie.

‎ئاسانە بیر لە ڕووە فیزیایەکەی ‎ ھوودی بکەیتەوە.

You can immediately think of wearing the hood up,

‎تۆ دەتوانی ڕاستەوخۆ بیر بکەیتەوە ‎ لەوەی ھوودیت لەبەرایە،

and you feel this warmth and this protection,

‎و ھەست بەو گەرمی و پاراستنەی بکەیت،

but at the same time,

بەڵام لە ھەمان کاتدا،

you can also feel the psychological aspects of it.

دەتوانی ھەست بە ڕووە دەروونیەکانیشی بکەی. ‎مەبەستم،

I mean, think of donning a hoodie,

بیرکردنەوە لە لەبەرکردنی ھوودیەك،

all of a sudden, you feel more protected,

‎لەپڕا، تۆ ھەست بە پاراستنی زیاتر دەکەی،

you feel that you are in your own shell.

‎دەتوانیت ھەست بەوە بکەیت ‎کە تۆ لەناو قەپاغی خۆتیت.

We know very well what the hoodie has come to signify

‎ئێمە زۆرباش دەزانین کە ھوودی ‎لە چییەوە ھات تا دەرکەوت

in the past few years in the United States.

‎چەند ساڵێک لەمەو پێش لە ‎ویلایەتە یەگرتووەکانی ئەمریکا.

When Trayvon Martin, a 17-year-old African-American kid,

‎کاتێک ترایڤۆن مارتن، کە منداڵێکی ١٧ ساڵی ‎ئەفریقی-ئەمریکیە،

was shot by a neighborhood vigilante,

‎تەقەی لێکرا لەلایەن چاودێری گەڕەکەکەیەوە

and Million Hoodie Marches happened all over the United States,

‎و ڕێپێوانی ملیۆنێ ھوودی لە سەرتاسەری ‎ ئەمریکا ڕوویدا،

in which people wore hoodies with the hood up

‎کە خەڵکەکان ھوودیان پۆشی بوو و ‎کڵاوەکەشیان لەسەر کردبوو

and marched in the streets against this kind of prejudice.

‎و ڕێپێوانیان کرد لەسەر شەقامەکان ‎دژی ئەم جۆرە لە بێباکیە حوکم کردن.

It doesn't happen that often

‎کە ڕووی نەدابوو زۆر

for a garment to have so much symbolism and history

‎بۆ پۆشاکێک کە ئەم ھەموو سیمبول ‎و مێژووەی هەبێت

and that encompasses so many different universes

‎و کە زۆر گەردوونی جیاوازی دەگرتەوە

as the hoodie.

‎وەک ھوودیەکە.

So, like all garments,

‎بۆیە، وەك ھەموو پۆشاکەکان،

especially all truly utilitarian garments,

‎بەتایبەتی ھەموو ئەو پۆشاکانەی ‎کە بەڕاستی بە سوودن

it is very basic in its design.

‎و ئەمە زۆر سەرەتاییە لە دیزاینەکەیدا.

But at the same time,

‎بەڵام لەھەمان کاتدا،

it has a whole universe of possibilities attached.

‎سەرتاسەری گەردوونەکەی ھەیە لە ‎بوون بە بەشێک لە گونجاندنەکانیدا.