Robert Gupta: Between music and medicine

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

(Music)

مۆسیقا

(Applause)

چەپڵە لێدان

Thank you very much. (Applause)

زۆر سوپاس، چەپڵە لێدان

Thank you. It's a distinct privilege to be here.

سوپاس. خۆشیەکی ئاشکرایە بۆ من کە لێرەم

A few weeks ago, I saw a video on YouTube

چەند هەفتەیەک پێش ئێستا، ڤیدیۆیەکم لە یوتوب بینی

of Congresswoman Gabrielle Giffords

لە بارەی کۆنگرێس مان گابرێل گیفۆردس

at the early stages of her recovery

لەسەرەتای چاکبونەوەی

from one of those awful bullets.

لەو فیشەکەی کە بەری کەوتبوو

This one entered her left hemisphere, and

ئەمەیان چوبوە ناو بەشی چەپەوە، وە

knocked out her Broca's area, the speech center of her brain.

هاتبوە دەرەوە لە بەشی (برۆکا) بەشی قسەکردن لە ناوەڕاستی مێشکی

And in this session, Gabby's working with a speech therapist,

لەم کۆبونەوەدا، گابی کار لەگەڵ دکتۆرەکەی دەکات

and she's struggling to produce

وە ئەو توشی ناڕەحەتی بوو لە دروست کردنی

some of the most basic words, and you can see her

هەندێک لە وشە ئاسانەکان، ئەو دەبینیت

growing more and more devastated, until she ultimately

ناڕەحەتی ئازارەکانی زیاتر و زیاتر دەبن، هەتا لە کۆتاییدا

breaks down into sobbing tears, and she starts sobbing

دەگۆڕێت بۆ فرمێسک. دەست دەکات بە هەنسک هەڵکێشان

wordlessly into the arms of her therapist.

بەبێ دەنگی لە ناو دەستی دکتۆرەکەی

And after a few moments, her therapist tries a new tack,

دوای چەند مانگێک ڕاهێنەرەکەی شێوازێکی تازەی تاقیکردەوە

and they start singing together,

وە دەستیان کرد بە گۆرانی وتن بەیەکەوە

and Gabby starts to sing through her tears,

گابی گۆرانی دەوت لەگەڵ فرمێسکەکانیدا

and you can hear her clearly able to enunciate

دەتوانیت گوێت لە هەوڵدانەکەی بێت بۆ دەربڕینی

the words to a song that describe the way she feels,

وشەکانی، گۆرانیەک کە باس لە هەستەکانی ئەو دەکرد

and she sings, in one descending scale, she sings,

وە گۆرانی دوت بە ئاستێکی نەگۆڕ، ئەو گۆرانی دەوت

"Let it shine, let it shine, let it shine."

با بدرەوشیینەوە، با بدرەوشێینەوە، با بدرەوشێینەوە

And it's a very powerful and poignant reminder of how

ئەوە بە بیرخستنەوەیەکی زۆر بەهێز و تیژە کە چۆن

the beauty of music has the ability to speak

جوانی مۆسیقا توانای هەیە قسە بکات

where words fail, in this case literally speak.

کاتێک وشەکانی شکست دەهێنن، بەتایبەتی لەم بابەتەدا

Seeing this video of Gabby Giffords reminded me

تەماشاکردنی ئەم ڤیدیۆیەی گابی گیفۆردس

of the work of Dr. Gottfried Schlaug,

کاری دکتۆر (گۆتفرید سکلۆگ)ی بیرخستمەوە

one of the preeminent neuroscientists studying music and the brain at Harvard,

یەکێک لە شارەزایانی مێشک کە توێژینەوە لەسەر مۆسیقا و مێشک دەکات لە هاڤارد

and Schlaug is a proponent of a therapy called

وە (سکلۆگ) پاڵپشتی لە چارەسەرکردنێک دەکات بەناوی

Melodic Intonation Therapy, which has become very popular in music therapy now.

بەرز و نزمی میلۆدی لە چارەسەرکردندا، کە ئێستا زۆر بەکاردێت لە چارەسەرکردنی مۆسیقیدا

Schlaug found that his stroke victims who were aphasic,

سکلۆگ ئەوەی بۆ دەرکەوت قوربانیانی لێدان کە لای ئەون دەنگیان لەدەست دەدەن

could not form sentences of three- or four-word sentences,

نەیتوانی ڕستەیەکی سێ یان چوار وشەیی دروست بکات

but they could still sing the lyrics to a song,

بەڵام هێشتا دەیانتوانی لەسەر ئاوازی گۆرانی بڵێن

whether it was "Happy Birthday To You"

کەواتە جەژنی لەدایک بونت پیرۆز بێت

or their favorite song by the Eagles or the Rolling Stones.

یان گۆرانیە خۆشەکەیان لەلایەن (ئیگلس) یان ڕۆڵین ستۆنس

And after 70 hours of intensive singing lessons,

دوای (٧٠) کاتژمێر لە وانەی چڕی گۆرانی وتن

he found that the music was able to literally rewire

ئەوەی بۆدەرکەوت کە مۆسیقا دەیتوانی

the brains of his patients and create a homologous

مێشکی نەخۆشەکان چاک بکاتەوە و لەیەکچونێک دروست بکات

speech center in their right hemisphere

لەبەشی ناوەڕاستی قسەکردن لەلای ڕاست

to compensate for the left hemisphere's damage.

بۆ دروستکردنی باڵانس لەو بەشەی کە تێکچوە لەلای چەپ

When I was 17, I visited Dr. Schlaug's lab, and in one afternoon

کاتێک (١٧) ساڵ بووم، سەردانی تاقیگەی دکتۆر سکڵۆگم کرد

he walked me through some of the leading research

هەندێک لە لێکۆڵینەوەکانی نیشاندام

on music and the brain -- how musicians had

لەسەر مۆسیقا و مێشک.... چۆن مۆسیقا ژەنەکان

fundamentally different brain structure than non-musicians,

شێوازێکی جیاوازی مێشکیان هەیە بە بەراورد لەگەڵ ئەوانەی مۆسیقا ژەن نین

how music, and listening to music,

چۆن مۆسیقا و گوێگرتن لە مۆسیقا

could just light up the entire brain, from

دەتوانێت مێشک ڕووناک بکاتەوە لە

our prefrontal cortex all the way back to our cerebellum,

لە بەرگی دەرەوەو پێشەوەی مێشک هەتا دەگاتە ئەو بەشەی کە کۆنتڕۆڵی ماسولکەکان دەکات

how music was becoming a neuropsychiatric modality

چۆن مۆسیقا بووە بە چارەسەرێکی گرنگ بۆ نەخۆشیە دەروونیەکان

to help children with autism, to help people struggling

بۆ یارمەتیدانی منداڵانی ناتەواو، بۆ یارمەتیدانی ئەو کەسانەی

with stress and anxiety and depression,

کە ناڕەحەتن بە ماندووبون و پەستان لەسەریانە

how deeply Parkinsonian patients would find that their tremor

چۆن بەڕاستی نەخۆشەکانی (پارکینسۆنیان) جوڵەکانیان دەدۆزنەوە

and their gait would steady when they listened to music,

وە ڕۆشتەنکانیان ڕێک دەبێت کاتێک گوێ لە مۆسیقا دەگرن

and how late-stage Alzheimer's patients, whose dementia

وە چۆن نەخۆشە درەنگەکانی (ئەلژێمر) ئەوانەی شێتن

was so far progressed that they could no longer recognize

زۆر درەنگ چاک دەبنەوە کە ئیتر

their family, could still pick out a tune by Chopin

خێازنەکانیان نەدەناسییەوە، دەتوانن هێشتا تۆنێک هەڵبژێرن لەلایەن (چۆپین)ەوە

at the piano that they had learned when they were children.

لە پیانۆیەک کە بە منداڵی فێر بوون

But I had an ulterior motive of visiting Gottfried Schlaug,

مەبەستێکم هەبوو بۆ سەردان کردنی گۆتفر سکڵۆگ

and it was this: that I was at a crossroads in my life,

ئەویش ئەوە بوو: من لە چوار ڕیانێکدا بووم لە ژیانمدا

trying to choose between music and medicine.

بۆ هەڵبژاردن لە نێوان مۆسیقا و دەرمان

I had just completed my undergraduate, and I was working

من تازە زانکۆم تەواو کردبوو، وە من وەک

as a research assistant at the lab of Dennis Selkoe,

یاریدەدەری توێژینەوە لە تاقیگەی دێنس سێلکۆی کارم دەکرد

studying Parkinson's disease at Harvard, and I had fallen

توێژینەوەم لەسەر نەخۆشی ( پارکینسۆن) لە هاڤارد دەکرد

in love with neuroscience. I wanted to become a surgeon.

وە توشی خۆشەویستی زانستی دەرمان بووم. دەمویست ببم بە برین پێچ

I wanted to become a doctor like Paul Farmer or Rick Hodes,

دەمیست ببم بە دکتۆر وەک پاوڵ فارمەر یان ڕێک هۆدس

these kind of fearless men who go into places like Haiti or Ethiopia

ئەم جۆرە پیاوانە نەترسناە دەڕۆن بۆ شوێنی وەک هایتی و ئیثیوبیا

and work with AIDS patients with multidrug-resistant

وە کار لەگەڵ نەخۆشەکانی (ئایدز) و لەگەڵ چەند جۆرە دەرمانێکی بەرەنگاری دەکەن

tuberculosis, or with children with disfiguring cancers.

نەخۆشی گورچیلە و یان لەگەڵ ئەو منداڵانەی نەخشی شێرپەنجەیان هەیە

I wanted to become that kind of Red Cross doctor,

دەمویست ببم بەو دکتۆرانەی مانگی سور

that doctor without borders.

ئەو دکتۆرانەی بێسنور

On the other hand, I had played the violin my entire life.

لەلایەکی ترەوە، لە هەموو ژیانمدا کەمانچەم لێداوە

Music for me was more than a passion. It was obsession.

مۆسیقا بۆ من زۆر زیاتر بوو لە هەست. ئەوە خولیایەک بوو

It was oxygen. I was lucky enough to have studied

ئەوە ئۆکسجین بوو. من زۆر بەختم هەبوو کە

at the Juilliard School in Manhattan, and to have played

لە قوتابخانەی (جولیارد) لە مانهاتن خوێندومە

my debut with Zubin Mehta and the Israeli philharmonic orchestra in Tel Aviv,

ڕۆڵم بینیوە لەگەڵ (زوبین مێهتا) و ئۆکسترای ئیسڕائیلی لە تەلئەبیب

and it turned out that Gottfried Schlaug

وە دەرکەوت کە گۆتفرۆد سکڵۆگ

had studied as an organist at the Vienna Conservatory,

ئۆرگانێکی خوێندوە لە پارێزگای ڤییەنا

but had given up his love for music to pursue a career

بەڵام وازی لە خۆشەویستی خۆی هێنا بۆ مۆسیقا تا دوای کارەکەی بکەوێت

in medicine. And that afternoon, I had to ask him,

کە پزیشک بوو. ئەو دوانیوەڕۆیە پرسیارم لێکرد

"How was it for you making that decision?"

ئەوە چۆن بوو ئەو بڕیارەت دا؟

And he said that there were still times when he wished

ئەو وتی کە کات هەبوو کاتێک ئەو هیوای خواست

he could go back and play the organ the way he used to,

بتوانێت بگەڕێتەوە و ئەو ئامێرە لێبدات کە پێشتر هەیبوو

and that for me, medical school could wait,

بۆ من، قوتابخانەی پزیشکی دەتوانێت بوەستێت

but that the violin simply would not.

بەڵام کەمانچەکە ناتوانێت

And after two more years of studying music, I decided

دوای دوو ساڵ لە خوێندنی مۆسیقا، بڕیارمدا

to shoot for the impossible before taking the MCAT

هەوڵبدەم بۆ شتێکی تر پێش ئەوەی (مکات) وەربگرم

and applying to medical school like a good Indian son

وە داواکاری پێشکەش بکەم بۆ قوتابخانەی پزیشکی وەک کوڕێکی باشی هیندی

to become the next Dr. Gupta. (Laughter)

بۆ ئەوەی ببم بە دکتۆر گوپتای داهاتوو. پێکەنین

And I decided to shoot for the impossible and I took

بڕیارمدا هەوڵ بدەم بۆ مەحاڵ و

an audition for the esteemed Los Angeles Philharmonic.

ڕێزگرتن لە تاقیکردنەوەی دەنگ لە ئۆکسترای لۆس ئەنجلسدا

It was my first audition, and after three days of playing

ئەوە یەکەم تاقیکردنەوەم بوو، دوای سێ ڕۆژ لە ڕاهێنان

behind a screen in a trial week, I was offered the position.

لە پشت شاشەوە لە هەفتەی بەرەنگاریدا، من شوێنێک وەرگرت

And it was a dream. It was a wild dream to perform

ئەوە خەونێک بوو، ئەو خەونێکی گەورە بوو بۆ بەدەست هێنان

in an orchestra, to perform in the iconic Walt Disney Concert Hall

لە ئۆکسترایەک، بۆ ئەداکردن لە هۆڵی کۆنسێرتی (واڵت دیزن)دا

in an orchestra conducted now by the famous Gustavo Dudamel,

لە ئۆکسترایەک، کە ئێستا لەلایەن (گۆستاڤۆ دودامێڵ)ی بەناوبانگەوە بەڕێوە دەبرێت

but much more importantly to me to be surrounded

بەڵام لەوە گرنگتر بۆ من دەورەدان بوو

by musicians and mentors that became my new family,

لەلایەن مۆسیقا ژەنەکان و مامۆستاکان کە بوون بە خێزانی تازەم

my new musical home.

ماڵە مۆسیقا تازەکەم

But a year later, I met another musician who had also

بەڵام دوای ساڵێک مۆسیقا ژەنێکی ترم بین کە هەروەها

studied at Juilliard, one who profoundly helped me

لە (جولیارد) خوێندبووی، کە بە باشی یارمەتی دام لە

find my voice and shaped my identity as a musician.

دۆزینەوەی دەنگم و وەکو مۆسیقا ژەنێک دەرکەوتم

Nathaniel Ayers was a double bassist at Juilliard, but

ناثانیل ئایرس (باس) لێدەرێک بوو لە جولیارد، بەڵام

he suffered a series of psychotic episodes in his early 20s,

ئەو ئازاری چەشت بەهۆی شیتیەوە لە سەرەتای (٢٠)ەکاندا

was treated with thorazine at Bellevue,

بەهۆی (ثۆرازین)ەوە لە (بێلێڤو) چارەسر کرا

and ended up living homeless on the streets of Skid Row

بەوە کۆتایی هات کە بەبێ ماڵ مایەوە لەسەر شەقامەکانی سکید ڕۆو

in downtown Los Angeles 30 years later.

دوای بیست ساڵ لە ناوەڕاستی لۆس ئەنجلسدا

Nathaniel's story has become a beacon for homelessness

چیرۆکەکەی (ناثانیل) بووە ڕووناکییەک بۆ بێ ماڵەکان

and mental health advocacy throughout the United States,

وە نەخۆشە دەرونییەکان لە هەموو ئەمریکادا

as told through the book and the movie "The Soloist,"

وەک لە کتێبێک و فیلمێکدا باس کراوە بە ناوی (ئامێر ژەنە تەنیا)کە

but I became his friend, and I became his violin teacher,

بەڵام من بووم بە هاوڕێی، وە من بووم بە مامۆستای کەمانچەی ئەو

and I told him that wherever he had his violin,

پێم وت لە هەر شوێنێک کەمانچەی پێبوو

and wherever I had mine, I would play a lesson with him.

لە هەرشوێنێک منی لەگەڵ بووم، وانەی کەمانچەی پێدەڵێمەوە

And on the many times I saw Nathaniel on Skid Row,

لە زۆربەی کاتەکان لە (ناثانیل) لە (سکید ڕۆو) دەمبینی

I witnessed how music was able to bring him back

ئەوەم دەبینی کە چۆن مۆسیقا ژیان دەهێنێتەوە بۆ لای ئەو

from his very darkest moments, from what seemed to me

لە کاتە زۆر تاریکەکانەوە، لەوەی چۆن بوو بۆ من

in my untrained eye to be

لەبەرچاوم وەک ڕانەهێنراوێک

the beginnings of a schizophrenic episode.

لەسەرەتای چیرۆکی نەخۆشیەکەی شیزۆفینیا

Playing for Nathaniel, the music took on a deeper meaning,

مۆسیقا لێدان بۆ (ناثانیل) مانایەکی قوڵی هەبوو

because now it was about communication,

چونکە لە ئێستادا بە مانای پەیوەندی کردن دێت

a communication where words failed, a communication

پەیوەندییەک کە ووشە ناتوانێت، پەیوەندییەک

of a message that went deeper than words, that registered

کە لە وشە قوڵتر بوو، کە دروست بوو

at a fundamentally primal level in Nathaniel's psyche,

لە ئاستێکی سەرەتایی دەرونی (ناثانیل)دا

yet came as a true musical offering from me.

هێشتا وەک پاڵپشتیەکی مۆسیقی دادەنرێت لەلایەن منەوە

I found myself growing outraged that someone

خۆم وەک خراپەکارێکی گەورە دەبینیەوە کە کەسێک

like Nathaniel could have ever been homeless on Skid Row

وەک (ناثانیل) دەیتوانی بێ ماڵ بێت لە سکید ڕۆو

because of his mental illness, yet how many tens of thousands

لەبەر نەخۆسیە دەروونیەکەی، هەتا ئێستا چەند هەزارێک

of others there were out there on Skid Row alone

خەڵکی تر لەدەرەوە دەژین لە سکید ڕۆو

who had stories as tragic as his, but were never going to have a book or a movie

کە چیرۆکی تراژیدیای وەک ئەویان هەیە، بەڵام هەرگیز کتێبێک یان فیلمێک نیە

made about them that got them off the streets?

لەسەر ئەوان تاکو لە شەقامەکان دووریان بخاتەوە؟

And at the very core of this crisis of mine, I felt somehow

لەسەرەتای ئەم نەهامەتیەی من ، بەشێوەیەک هەستم کرد

the life of music had chosen me, where somehow,

ژیانی مۆسیقا منی هەڵبژاردوە، هەرچۆنێک بێت

perhaps possibly in a very naive sense, I felt what Skid Row

لەوانەیە بە ساویلکەییەوە بووبێت، هەستم بەوە کرد

really needed was somebody like Paul Farmer

کە بەراستی (سکید ڕۆو) پیویستی پێیەتی کەسێکە وەک پاول فارمەر

and not another classical musician playing on Bunker Hill.

نەک کەسێکی کلاسیکی مۆسیقی وەک بەنکەر هێڵ

But in the end, it was Nathaniel who showed me

بەڵام لە کۆتاییدا، ئەوە (ناثانیل) بوو کە ئەوەی نیشاندام

that if I was truly passionate about change,

کە ئەگەر من بەڕاستی گۆڕانکاریم دەوێت

if I wanted to make a difference, I already had the perfect instrument to do it,

ئەگەر دەمەوێت جیاوازی دروست بکەم، ئێستا ئامێرێکی باسم هەیە بۆ ئەنجامدانی ئەو کارە

that music was the bridge that connected my world and his.

کە مۆسیقا پردێکە کە جیهانی من بە هی ئەوەوە دەبەستێتەوە

There's a beautiful quote

وتەیەکی جوان هەیە

by the Romantic German composer Robert Schumann,

لەلایەن مۆسیقا دانەری ڕۆمانی ئەڵمانی (ڕۆبێرت سکومان)ەوە

who said, "To send light into the darkness of men's hearts,

کە دەڵێت: ناردنی ڕووناکی دڵی مرۆڤ

such is the duty of the artist."

ئەرکێکی سەرەکی هونەرمەندە

And this is a particularly poignant quote

ئەوە وتەیەکی تایبەتی و جوانە

because Schumann himself suffered from schizophrenia

چونکە سکومان خۆی ئازاری چەشتوە بەهۆی (شیزوفینیا)وە

and died in asylum.

وە لە غەریبیدا مرد

And inspired by what I learned from Nathaniel,

لە ژێر کاریگەری ئەوەی کە لە (ناثانیل)ەوە فێر بووم

I started an organization on Skid Row of musicians

ڕێکخراوێکی بۆ مۆسیقا ژەنان دروست کرد لە سکید ڕۆو

called Street Symphony, bringing the light of music

بە ناوی (سیمفۆنیای شەقام)، ڕووناکی مۆسیقای هێنا

into the very darkest places, performing

بۆ تاریکترین ناوچەکان، دەرخستنی

for the homeless and mentally ill at shelters and clinics

بۆ بێ ماڵەکان و نەخۆشە دەرونیەکان لە پەناگە و کلینکەکان

on Skid Row, performing for combat veterans

لە (سکید ڕۆو)، هەڵسان بەشەڕکردن

with post-traumatic stress disorder, and for the incarcerated

لەگەڵ تاقیکردنەوەیەکی سەرنەکەوتودا وە بۆ زیندانەکان

and those labeled as criminally insane.

وە ئەوانەی کە بە شێت تاوانبار دەکرێن

After one of our events at the Patton State Hospital

دواتر یەکێک لە بۆنەکان لە نەخۆشخانەی پاتۆنی گشتی

in San Bernardino, a woman walked up to us

لە (سان بێرناردیۆ)، ئافرەتێک بەرەو ڕووی ئێمە هات

and she had tears streaming down her face,

فرمێسک بە چاویدا دەهاتە خوارەوە

and she had a palsy, she was shaking,

ئەو ئافرەتە کەمئەندام بوو وە دەلەرزی

and she had this gorgeous smile, and she said

وە پێکەنینێکی زۆر جوانی هەبوو، وتی

that she had never heard classical music before,

ئەو پێشتر هەرگیز گوێی لە مۆسیقای کلاسیکی نەبوە

she didn't think she was going to like it, she had never

پێی وابوو کە حەزی لێنابێت، ئەو هەرگیز

heard a violin before, but that hearing this music was like hearing the sunshine,

گوێی لە کەمانچە نەبوە پێشتر، بەڵام گوێگرتن لەو مۆسیقایە وەک گەشانەوەی ڕۆژ وابوو

and that nobody ever came to visit them, and that for the first time in six years,

هەرگیز سەردانی نەکردبوون، وە بۆ یەکەمجار دوای (شەش) ساڵ

when she heard us play, she stopped shaking without medication.

کاتێک ئەو گوێی لە ئێمە بوو، لەرزینەکەی وەستا بە چارەسەری پزیشکی

Suddenly, what we're finding with these concerts,

لەناکاو، ئەوەی لەو کۆنسێرتانەدا بینیمان

away from the stage, away from the footlights, out

دوور لە مەسرەحەکە، دوور لە ڕووناکی، بەڵێ

of the tuxedo tails, the musicians become the conduit

تۆکسیدۆ، مۆسیقا ژەنەکان بوون بە جۆگە

for delivering the tremendous therapeutic benefits

بۆ دابینکردنی قازانجێکی زۆری چارسەریانە

of music on the brain to an audience that would never

لە مۆسیقا بۆ مێشکی ئامادەبوان کە هەرگیز

have access to this room,

نەیدەتوانی بێتە ئەم ژوورەوە

would never have access to the kind of music that we make.

هەرگیز نەیدەتوانی بەم جۆرە مۆسیقایانە بگات کە ئێمە ئامادەی دەکەین

Just as medicine serves to heal more

هەر وەک دەرمان خزمەتی چارەسەر دەکات

than the building blocks of the body alone,

زیاتر لە بەرگری لەس بەتەنها

the power and beauty of music transcends the "E"

هێز و جوانی مۆسیقا روانایەکی زۆری هەیە

in the middle of our beloved acronym.

لە ناوەڕاستی کەمبوونەوەی باوەڕدا

Music transcends the aesthetic beauty alone.

جوانی مۆسیقا بەتەنها هێزێکی زۆری هەیە

The synchrony of emotions that we experience when we

ئەو شتەی پەیوەندی بەهەست و سۆزەوە هەیە کە ئێمە دەریدەبڕین، کاتێک ئێمە

hear an opera by Wagner, or a symphony by Brahms,

گوێمان لە ئۆپێرایەک دەبێت لەلایەن (واگنەر) یان سەمفۆناییەک لە لایەن (براهمس)ەوە

or chamber music by Beethoven, compels us to remember

یان مۆسیقای (چامبەر لەلایەن بیتهۆش) زۆرمان لێدەکات

our shared, common humanity, the deeply communal

شتە هاوبەشەکانمان، هاوبەشی مرۆڤایەتیمان، کۆمەڵگاکەمان

connected consciousness, the empathic consciousness

هەستەکانمان کۆدەکاتەوە، تێگەیشتنی هەستەکانمان بیر دەخاتەوە

that neuropsychiatrist Iain McGilchrist says is hard-wired

کە پزیشکی دەروونی (ئیپان ماکلگچرست) دەڵێت ئەوە چالاکیە

into our brain's right hemisphere.

بۆ ناوبەشی ڕاستی مێشکمان

And for those living in the most dehumanizing conditions

بۆ ئەو زیندەوەرانەی لە حاڵەتی نامرۆڤانەی

of mental illness within homelessness

نەخۆسی دەروونی لەگەڵ بێ ماڵ

and incarceration, the music and the beauty of music

وە زیندان، مۆسیقا و جوانی مۆسیقا

offers a chance for them to transcend the world around them,

هەلێک دەدات پێیان بۆ هەوڵدانی زیاتر لەو جیهانەی کە تیایدا دەژین

to remember that they still have the capacity to experience

بۆ ئەوەی بیریان بێت کە هێشتا توانایان هەیە

something beautiful and that humanity has not forgotten them.

شتێکی جوان بکەن و مرۆڤایەتی لە بیریان ناکات

And the spark of that beauty, the spark of that humanity

وە پروشەی ئەو جوانیە، پروشەی ئەو مرۆڤایەتیە

transforms into hope,

دەگۆڕێت بۆ هیوا

and we know, whether we choose the path of music

ئەگەر ئێمە ڕێگەی مۆسیقا هەڵبژێرین

or of medicine, that's the very first thing we must instill

یان پزیشکی، ئەوە یەکەم شتە کە پێویستە ئێمە بیپاڵێوین

within our communities, within our audiences,

لە ناو کۆمەڵگاکانمان، لەناو گوێگرەکانمان

if we want to inspire healing from within.

ئەگەر ئێمە بمانەوێت کاریگەری لەسەر بکەین تا چاک ببنەوە لێی

I'd like to end with a quote by John Keats,

دەمەوێت بە وتەیەکی (جۆن کەیتس) کۆتایی پێبهێنم

the Romantic English poet,

شاعیری ڕۆمانسی ئینگلیزی

a very famous quote that I'm sure all of you know.

وتەیەکی بەناوبانگە کە من دڵنیام هەموتان دەیزانن

Keats himself had also given up a career in medicine

هەروەها (کەیتس)یش وازی لە کارەکەی هێنا لە پزیشکی

to pursue poetry, but he died when he was a year older than me.

بۆ بەدواکەوتنی شێعر ، بەڵام ئەو کاتێک مرد ساڵێک لە من گەورەتر بوو

And Keats said, "Beauty is truth, and truth beauty.

کەیتس دەڵێت جوانی ڕاستیە، ڕاستی جوانیە

That is all ye know on Earth, and all ye need to know."

ئەوە هەموو شتێکە ئێوە دەیزانن لەسەر زەوی، وە پێویستەهەمووتان بیزانن

(Music)

مۆسیقا

(Applause)

چەپڵە لێدان