Becci Manson: (Re)touching lives through photos

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: halo fariq

Before March, 2011, I was a photographic retoucher

پێش ئاداری ٢٠١١ من نوێکەرەوەی وێنەبووم

based in New York City.

.لە شاری نیویۆرک

We're pale, gray creatures.

.ئافەریدەی خۆڵەمێشیمان کاڵ دەکرد

We hide in dark, windowless rooms,

،لە ژوورە تاریک و بێ پەنجەرەکندا داماندەنا

and generally avoid sunlight.

.بەگشتی دوور لە ڕووناکی

We make skinny models skinnier, perfect skin more perfect,

مۆدێلەکانمان لاوازەکانمان لاوازتر دەکرد .باشەکانمان باشتر دەکرد

and the impossible possible,

،ئەستەممان ئەنجام دەدا

and we get criticized in the press all the time,

،ڕاگەیاندن هەمیشە ڕەخنەی لێدەگرتین

but some of us are actually talented artists

بەڵام هەندێکمان هونەرمەندی بەتوانا بووین

with years of experience

بە چەندین ساڵ ئەزموونەوە

and a real appreciation for images and photography.

.لەگەڵ ڕێزێکی زۆر بۆ وێنە و وێنەگری

On March 11, 2011, I watched from home, as the rest

لە ١١ی ئاداری ٢٠١١لەماڵەوە سەرنجم دایە

of the world did, as the tragic events unfolded in Japan.

.ڕووداوە دڵتەزێنەکەی وڵاتی ژاپۆن

Soon after, an organization I volunteer with,

،دواتر بووم بە خۆبەخش لە ڕێکخراوێکدا

All Hands Volunteers, were on the ground, within days,

،سەرجەم خۆبەخشەکان ئامادە بوون

working as part of the response efforts.

.کاریان دەکرد وەک ئەرکی سەرشان

I, along with hundreds of other volunteers,

،من لەگەڵ سەدان خۆبەخشی تر

knew we couldn't just sit at home,

،زانیمان ناتوانین بێ ئیش دابنیشین

so I decided to join them for three weeks.

بڕیارم دا بۆ سێ هەفتە .لاریان لەگەڵ بکەم

On May the 13th, I made my way to the town of Ōfunato.

.لە ١٣ی ئایاردا چووم بۆشاری ئۆفوناتۆ

It's a small fishing town in Iwate Prefecture,

،کە شارێکی بچووکی ماسیگرییە .لە هەرێمی لاواتێ

about 50,000 people,

،دانیشتوانەکەی نزیکەی ٥٠٠٠٠ کەسە

one of the first that was hit by the wave.

.یەکێک لەوانە بوو کە بەر شەپۆل کەوت

The waters here have been recorded at reaching

ئاوی ئەم شارە لە گەیشتندا ڕیکۆردی هەیە

over 24 meters in height,

،زیاتر لە ٢٤ مەتر لە بەرزی

and traveled over two miles inland.

.سەفەر دەکەن بۆ زیاتر لە دوو میل

As you can imagine, the town had been devastated.

.وەک خەیاڵ دەکەن شارەکە خاپووربووبوو

We pulled debris from canals and ditches.

.پاشماوەکانمان لە جۆگە و کەناڵەکان دەرهێنا

We cleaned schools. We de-mudded and gutted homes

قوتابخانە و ماڵەکانمان پاک کردەوە

ready for renovation and rehabilitation.

.ئامادە بوو بۆ نوێکردنەوەو شایستەکاری

We cleared tons and tons of stinking, rotting fish carcasses

چەند تەن لاشەی بۆگەنی ماسیمان فڕێدا

from the local fish processing plant.

.لە ناوچەی بەرهەمهێنانی ماسی

We got dirty, and we loved it.

.پیس بووین و خۆشحاڵ بووین پێی

For weeks, all the volunteers and locals alike

بۆ چەند هەفتەیەک خۆبەخشەکان و ئەوانی تر

had been finding similar things.

.هەمان شتیان دەدۆزییەوە

They'd been finding photos and photo albums

وێنەو ئاڵبوومیان دەدۆزییەوە

and cameras and SD cards.

.کامێراو میمۆریان دەدۆزییەوە

And everyone was doing the same.

.هەموان هەمان شتیان دەکرد

They were collecting them up, and handing them in to

کۆیاندەکردنەوەو بەڕێیان دەکردن بۆ

various places around the different towns for safekeeping.

چەند شوێنێک لە شارەکان بۆ .پاراستنیان

Now, it wasn't until this point that I realized

تا ئەم خولەکە بۆم دەرنەکەوت

that these photos were such a huge part

کە ئەم وێنانە بەشێکی گەورەبوون

of the personal loss these people had felt.

.لە لەدەستدانی کەسییەتی ئەم خەڵکە

As they had run from the wave, and for their lives,

،کە ڕایانکردوە لە شەپۆلەکان بەرەو ژییانیان

absolutely everything they had,

،بێ گومان ئەوەی هەیان بووە

everything had to be left behind.

.دەبوایە بەجێبمایە

At the end of my first week there, I found myself

لە کۆتایی هەفتەی یەکەمم لەوێ خۆمم دۆزییەوە

helping out in an evacuation center in the town.

.لە سەنتەرێکی بەتاڵ کردن لە شارەکەدا

I was helping clean the onsen, the communal onsen,

،هاوکاریم دەکرد لە خاوێن کردنەوەی گەرماو

the huge giant bathtubs.

.بانیۆ گەورە و زەبەلاحەکان

This happened to also be a place in the town where

ئەمە ڕوویدا کە ئەم شوێنە لە شارەکەدا

the evacuation center was collecting the photos.

.کە ئەم سەنتەرە وێنەکانی کۆدەکردەوە

This is where people were handing them in,

،لەم شوێنەدا وێنەکانیان ڕادەست دەکرد

and I was honored that day that they actually trusted me

شانازیم کرد کە بوومە جێگەی متمانەیان

to help them start hand-cleaning them.

.بۆ یارماتیدانیان دەبێ دەست پاک بی

Now, it was emotional and it was inspiring,

،ئەوە هەست بزوێن و ئیلهام بەخش بوو

and I've always heard about thinking outside the box,

،دەربارەی بیرکردنەوە لە دەرەوەی چوارچێوە

but it wasn't until I had actually gotten outside of my box

ڕووینەدا تا بە ڕاستی لە چوارچێوە دەرچووم

that something happened.

.شتێک ڕوویدا

As I looked through the photos, there were some

کە بە وێنەکاندا دەگەڕام هەندێک لەوان

were over a hundred years old,

،تەمەنیان لە سەروو سەد ساڵ بوو

some still in the envelope from the processing lab,

،هەندێک هێشتا لە پاکەت دا بوون

I couldn't help but think as a retoucher

نەمدەتوانی یارمەتی دەربم

that I could fix that tear and mend that scratch,

بەڵام بە فرمێسک بتوانم ئەم ڕووشانە چاک کەم

and I knew hundreds of people who could do the same.

.کە هەزاران کەس دەتوانن هەمان شت بکەن

So that evening, I just reached out on Facebook

.ئەو ئێوارەیە شتەکانم بۆ دەرکەوت

and asked a few of them, and by morning

پرسیارم لە هەندێکیان کرد و بۆ بەیانی

the response had been so overwhelming and so positive,

،وەڵامەکان زۆر بەهێزو ئەرێنی بوون

I knew we had to give it a go.

پێویست بوو بیدەین و بڕۆین

So we started retouching photos.

دەستمان کرد بە دەستکاریکردنیان

This was the very first.

.ئەوە یەکەم جار بوو

Not terribly damaged, but where the water had caused

زۆر بە خراپی نا بەڵام ئاوەکە

that discoloration on the girl's face

ڕەنگی دەموچاوی کچەکەی گۆڕیبوو

had to be repaired with such accuracy and delicacy.

.دەبوایە بە وردی و دەقیقی چاک بکرایە

Otherwise, that little girl isn't going to look

ئەگەر نا ئەم کچە بچووکە لە خۆی نەدەچوو

like that little girl anymore, and surely that's as tragic

یان هەرکسسێکی تر وەک ئەو، ئەمەش دڵتەزێنە

as having the photo damaged.

.وێنەکەیان تێکبچێت

(Applause)

(چەپڵە)

Over time, more photos came in, thankfully,

،بە پێی کات وێنەکان زیاد دەبوون

and more retouchers were needed,

کەسی زیاتر پێویست بوو

and so I reached out again on Facebook and LinkedIn,

،لە فەیسبووکەوە داوای یارمەتیم کرد

and within five days, 80 people wanted to help

لە پێنج ڕۆژدا ٨٠ کەس ئامادە بوون

from 12 different countries.

.لە ١٢وڵاتی جیاوازەوە

Within two weeks, I had 150 people

لە دوو هەفتەدا ١٥٠ کەس

wanting to join in.

.ئامادە بوون بۆ کارمان لەگەڵ بکەن

Within Japan, by July, we'd branched out

تا مانگی تەموز بەرەو دەرەوە پەلمان هاویشت

to the neighboring town of Rikuzentakata,

،بۆ شارۆچکەی ڕیکوزێنتاکاتای دراوسێ

further north to a town called Yamada.

.دوورتر بۆ شاری یامادا

Once a week, we would set up our scanning equipment

هەفتەی جارێک ئامێری سکانمان دەخستەکار

in the temporary photo libraries that had been set up,

،لە شێوەیەکی کاتی .کتێبخانەی وێنەکان دادەنرا

where people were reclaiming their photos.

.کە خەڵک وێنەکانیان دەبینییەوە

The older ladies sometimes hadn't seen a scanner before,

،ئافرتی بە تەمەن ئامێری پشکنینیان نەدیبوو

but within 10 minutes of them finding their lost photo,

،بەڵام بە دە خولەک وێنەکان دەدۆزرانەوە

they could give it to us, have it scanned,

،دەتوانن پێمانی بدەن ئەوەی پشکنیویەتی

uploaded to a cloud server, it would be downloaded

ئەپلۆدکرابێ بۆ سێرڤەرو داونڵۆد کرابێ

by a gaijin, a stranger,

،بە هۆی بێگانەیەکەوە

somewhere on the other side of the globe,

،لە شوێنێکی تری جیهان

and it'd start being fixed.

.چاککرابێتەوە

The time it took, however, to get it back

کاتێکی پێچووە تا گەڕانەوە

is a completely different story,

،ئەوە چیرۆکێکی تەواو جیاوازە

and it depended obviously on the damage involved.

.بە پێی ڕێژەی شێوانەکەی بوو

It could take an hour. It could take weeks.

دەکرێ کاتژمێرێک یان .چەند هەفتەیەک

It could take months.

.یاخود چەند مانگێک

The kimono in this shot pretty much had to be hand-drawn,

،کیمۆنۆی وێنەکە دەبێت جوان دەستکاری کرا بێ

or pieced together, picking out the remaining parts of color

یان بەیەکەوە بەسترابێ و بەشە ماوەکانی ڕەنگەکان دەرهاتبێت

and detail that the water hadn't damaged.

بە تێبینیکردنی ئەوەی کە ئاوەکە .نەیشێواندبێت

It was very time-consuming.

.کاتێکی زۆری دەخایاند

Now, all these photos had been damaged by water,

ئێستا ئەو وێنانە زۆربەی شێواون ،بەهۆی ئاوەوە

submerged in salt water, covered in bacteria,

نوقوومببوون لە ئاوی سوێر ،و داپۆشرابوون بە بەکتریا

in sewage, sometimes even in oil, all of which over time

،لە ئاوەڕۆ، هەندێکجار لە ڕۆندا هەمووی بە تێپەڕبوونی کات

is going to continue to damage them,

،بەردەوامبوون لە شێوان

so hand-cleaning them was a huge part of the project.

بۆیە خاوێنکردنەوەی دەستی ئەوان .بەشێکی گەورەی پڕۆژەکە بوو

We couldn't retouch the photo unless it was cleaned,

نەمان دەتوانی وێنەکە زیندووبکەینەوە ،تا خاوێننەکرابایەتەوە

dry and reclaimed.

.وشک و چاککراو

Now, we were lucky with our hand-cleaning.

ئێستا ئێمە بەختمان هەبوو .بەهۆی خاوێنکردنەوەی دەستی

We had an amazing local woman who guided us.

ژنێکی ناوچەکەمان لەگەڵبوو .کە ڕێنمای دەکردین

It's very easy to do more damage to those damaged photos.

زۆر ئاسان دەکرا وێنە شێواوەکان .زیاتر بشێوێنین

As my team leader Wynne once said,

وەک سەرۆک تیمەکەم ،ویننی جارێک گوتی

it's like doing a tattoo on someone.

.وەک ئەوەی تاتۆ بۆ کەسێک بکەیت

You don't get a chance to mess it up.

.ئەو هەلەت نیە کە تێکیبدەیت

The lady who brought us these photos was lucky,

ئەو ژنەی کە وێنەکانی بۆ ئێمە ،هێنا بە بەختبوو

as far as the photos go.

.تا ئەوکاتەی وێنەکان ڕۆیشتبوون

She had started hand-cleaning them herself and stopped

خۆی دەستی بە خاوێنکردنەوەیان کردبوو دواتر وەستابوو

when she realized she was doing more damage.

.کاتێک زانیبووی زیاتر دەیانشێوێنێت

She also had duplicates.

.دوانیشی هەبوو

Areas like her husband and her face, which otherwise

شوێنی ڕووی خۆی و هاوسەرەکەی

would have been completely impossible to fix,

،بە تەواوی مەحاڵدەبوو چاکبکرێنەوە

we could just put them together in one good photo,

ئێمە دەمانتوانی بەیەکەوە دایانبنێین ،لە وێنەیەکی باشدا

and remake the whole photo.

.و تەواوی وێنەکە درووستبکەینەوە

When she collected the photos from us,

،ئەوکاتەی ئەو وێنەکانی بۆمان کۆکردەوە

she shared a bit of her story with us.

.بەشێک لە چیرۆکی خۆی بۆ باسکردین

Her photos were found by her husband's colleagues

وێنەکانی لەلایەن هاوڕێکانی هاوسەرەکەیەوە دۆزرابوونەوە

at a local fire department in the debris

لە بەشی ئاگرکوژێنەوە لە ناو پاشماوەکاندا

a long way from where the home had once stood,

،لە شوێنێکی دوور لە ماڵەکەی

and they'd recognized him.

.ئەوان ناسیبوویانەوە

The day of the tsunami, he'd actually been in charge

لە ڕۆژی تۆسۆنامیەکەدا ئەو لە ئیش بووبوو

of making sure the tsunami gates were closed.

.بۆ دڵنیابوون لە داخرانی دەرەچەکان

He had to go towards the water as the sirens sounded.

ئەو پێویست بوو بەرەو ئاو بڕوات .کاتێ دەنگی ئاگەدارکەرەوە هات

Her two little boys, not so little anymore, but her two boys

دوو کوڕە بچووکەکەی ئیتر زۆر بچووک نەبوون

were both at school, separate schools.

هەردووکیان لە قوتابخانە بوون .قوتابخانەی جیا

One of them got caught up in the water.

.یەکێکیان لە ئاودا گیرابوو

It took her a week to find them all again

هەفتەیەکی ویست کە دووبارە بیاندۆزێتەوە

and find out that they had all survived.

زانی کە هەموویان .لە ژیاندان

The day I gave her the photos also happened to be

ئەو ڕۆژەی کە وێنەکانم پێدایەوە

her youngest son's 14th birthday.

١٤ هەمین ساڵیادی لەدایکبوونی .کوڕە بچووکەکەی بوو

For her, despite all of this, those photos

بۆ ئەو، سەڕەڕای ئەمانە، وێنەکان

were the perfect gift back to him,

،دیاریەکی نایاب بوون کە گەڕانەوە بۆی

something he could look at again, something he remembered from before

شتێک دەتوانێت سەیری بکات شتێک کە لەبیری ماوە

that wasn't still scarred from that day in March

شتێک کە ترسێنەرنەبوو لەو ڕۆژەی ئادار

when absolutely everything else in his life had changed

کاتێک هەموو شتێک لە ژیانی گۆڕابوو

or been destroyed.

.یان لەناوچووبوون

After six months in Japan,

،دوای شەش مانگ لە ژاپۆن

1,100 volunteers had passed through All Hands,

١،١٠٠ خۆبەخش لە هەموو دەستەکان

hundreds of whom had helped us hand-clean

سەدان کە یارمەتیان داین بە دەستێکی پاک

over 135,000 photographs,

،زیاتر لە ١٣٥ هەزار وێنە

the large majority — (Applause) —

-زۆرینە -چەپڵە

a large majority of which did actually find their home again,

،بەشێکی زۆر ماڵەکانیان دووبارە دۆزییەوە

importantly.

.بە گرینگی

Over five hundred volunteers around the globe

زیاتر لە ٥هەزار خۆبەخش لە هەموو جیهان

helped us get 90 families hundreds of photographs back,

،یارمەتداین لە گەرانەوەی وێنە بۆ ٩٠ خێزان

fully restored and retouched.

.بە نوێکراوەیی

During this time, we hadn't really spent more than

لەو کاتەدا ئەمە زیادمان سەرفکرد لە

about a thousand dollars in equipment and materials,

هەزاران دۆلار لە ئامێر و پیویستی

most of which was printer inks.

.زۆربەی جەوهەری ئاميری چاپبوو

We take photos constantly.

.جار جار وێنە دەگرین

A photo is a reminder of someone or something,

،وێنە بیرهێنەوەی کەسێک یان شتێکە

a place, a relationship, a loved one.

.شوێنێک، پەیوەندیەک، خۆشەویستێک

They're our memory-keepers and our histories,

،ئەوان یادەوەری و مێژوومانن

the last thing we would grab

دوایین شت کە بەدەستی دەهێنیت

and the first thing you'd go back to look for.

.یەکەم شت کە دەگەڕێیتەوە سەیریبکەی

That's all this project was about,

،پرۆژەکە دەرباری ئەمەبوو

about restoring those little bits of humanity,

،دەربارەی ئەو پارچە وردانەی مرۆڤایەتی

giving someone that connection back.

.گەڕاندنەوەی ئەم پەیوەندییە

When a photo like this can be returned to someone like this,

وێنەیەکی لەمجۆرە بگەڕێتەوە بۆ کەسێک

it makes a huge difference

جیاوازیەکی گەورە دروست دەکات

in the lives of the person receiving it.

.لە ژیانی ئەوەی وەریدەگرێت

The project's also made a big difference in the lives of the retouchers.

.پرۆژەکە جیاوازیەکی گەورەی لە ژیانیان کرد

For some of them, it's given them a connection

بۆ هەندێکیان ئەوە پەیوەندیەک بوو

to something bigger, giving something back,

،بۆ شتێکی گەورەتر شتێک بدەنەوە

using their talents on something

بەهرەکانیان لە شتێکدا بەکاردێنن

other than skinny models and perfect skin.

.جیا لە مۆدێلە لاوازکان و پیستە باشەکان

I would like to conclude by reading an email

دەمەوێت لە کۆتاییدا ئیمەیلێکتان بۆ بخوێنمەوە

I got from one of them, Cindy,

.لە یەكێکیانەوە، سیندی

the day I finally got back from Japan after six months.

.دوای شەش مانگ کە لە یابان هاتمەوە

"As I worked, I couldn't help but think about the individuals

لە کاتی کاردا نەمدەتوانی بیر لە

and the stories represented in the images.

.چیرۆکی ئەوانەی ناو وێنەکان نەکەمەوە

One in particular, a photo of women of all ages,

،وێنەی ژنێک بۆ هەموو تەمەنەکان

from grandmother to little girl, gathered around a baby,

،نەنک تا کچێکی بچووک دەوری ساواکەیان دابوو

struck a chord, because a similar photo from my family,

،لەبەر وێنەیەکی هاوشێوەی خێزانەکەم

my grandmother and mother, myself,

،نەنکم و دایکم و خۆم

and newborn daughter, hangs on our wall.

.کچێکی تازەبوو بە دیوارەکەماندا هەڵدەگەرێ

Across the globe, throughout the ages,

،لە جیهاندا، هەموو تەمەنەکان

our basic needs are just the same, aren't they?"

پێداویستیەکانمان هەمان شتە وانیە؟

Thank you. (Applause)

.سوپاس (چەپڵە)

(Applause)

(چەپڵە)