How I Stopped the Taliban from Shutting Down My School | Sakena Yacoobi | TED Talks

Аудармашы: Aigul Kozhantaeva Редактор: Asqat Yerkimbay

(Arabic) I seek refuge in Allah from cursed Satan. In the Name of Allah, the most Gracious, the most Merciful.

(Арабша) Мейірімді, рахымды Аллаһтың атымен бастаймын.

(English) I was born in a middle class family.

(Ағылшынша) Қарапайым отбасында тудым.

My father was five years old when he lost his father,

Әкем әкесінен айырылғанда төрт жаста болды.

but by the time I was born,

Бірақ мен туғанда

he was already a businessman.

ол кәсіпкер еді.

But it didn't make a difference to him

Әкем үшін баласының

if his children were going to be a boy or a girl:

ұл не қыз екені маңызды болмады.

they were going to go to school.

Бәрі де білім алуы тиіс еді.

So I guess I was the lucky one.

Менің жолым болды.

My mother had 16 pregnancies.

Анам 16 құрсақ көтерді.

From 16 pregnancies, five of us are alive.

16 баладан бесеуіміз тіріміз.

You can imagine as a child what I went through.

Басымнан не өткенін, елестете аласыз.

Day to day, I watched women

Күн сайын зиратқа

being carried to a graveyard,

кетіп бара жатқан әйелді

or watched children going to a graveyard.

не зиратқа бара жатқан баланы көретінмін.

At that time, when I finished my high school,

Мектепті бітіргенде,

I really wanted to be a doctor.

дәрігер болғым келді.

I wanted to be a doctor to help women and children.

Әйелдер мен балаларға көмектесетін дәрігер болғым келді.

So I completed my education,

Мектепті бітірдім,

but I wanted to go to university.

бірақ университетке барғым келді.

Unfortunately, in my country, there wasn't a dormitory for girls,

Өкініштісі, елімде қыздар тұратын жатақхана болмады.

so I was accepted in medical school, but I could not go there.

Сөйтіп медицина мектебіне қабылдандым, бірақ бара алмадым.

So as a result, my father sent me to America.

Сол себептен әкем Америкаға жіберді.

I came to America.

Америкаға келдім.

I completed my education.

Оқуымды бітірдім.

While I was completing my education,

Оқуымды бітіріп жатқанда,

my country was invaded by Russia.

елімді Ресей жаулап алды.

And do you know that at the time I was completing my education,

Бұл уақытта оқуымды бітіріп жаттым.

I didn't know what was going on with my family or with my country.

Отбасымда және елімде не болып жатқанын білмедім.

There were months, years, I didn't know about it.

Ай өтті, жыл өтті. Олардан хабар жоқ.

My family was in a refugee camp.

Отбасым босқындар лагерінде болды.

So as soon as I completed my education,

Оқуымды бітірісімен,

I brought my family to America.

отбасымды Америкаға алып келдім.

I wanted them to be safe.

Олардың қауіпсіз жерде болуын қаладым.

But where was my heart?

Бірақ жүрегім мазасыз еді.

My heart was in Afghanistan.

Жүрегім Ауғанстанда еді.

Day after day, when I listened to the news,

Күннен-күнге жаңалықты естігенде,

when I followed what was going on with my country,

еліме не болғанын көргенде

my heart was breaking up.

жүрегім қақ жарылды.

I really wanted to go back to my country,

Еліме қайта баруды қаладым,

but at the same time I knew I could not go there,

бірақ бұл уақытта бара алмайтынымды білдім,

because there was no place for me.

себебі онда мен үшін жер болған жоқ.

I had a good job.

Менде жақсы жұмыс болды.

I was a professor at a university.

Университетте профессор болдым.

I earned good money.

Жақсы ақша таптым.

I had a good life.

Жақсы өмір болды.

My family was here.

Отбасым осында болды.

I could live with them.

Олармен бірге тұра алдым,

But I wasn't happy.

бірақ бақытты болмадым.

I wanted to go back home.

Еліме қайтқым келді.

So I went to the refugee camp.

Сөйтіп босқындар лагеріне бардым.

And when I went to the refugee camp in Pakistan,

Пәкістандағы босқын лагеріне барғанымда,

there were 7.5 million refugees.

онда 7.5 миллион босқын болды.

7.5 million refugees.

7.5 миллион босқын.

About 90 percent of them were women and children.

Олардың 90 пайызы әйелдер мен балалар.

Most of the men have been killed or they were in war.

Еркектердің көпшілігі өлтірілген не соғыста еді.

And you know, in the refugee camp,

Босқын лагеріне

when I went day-to-day to do a survey,

күнде зерттеу жүргізуге барғанда,

I found things you never could imagine.

ойлап көрмеген нәрселерді көрдім.

I saw a widow with five to eight children

5-8 баласы бар жесір әйелдің

sitting there and weeping

отырып жылағанын көрдім

and not knowing what to do.

және не істерін білмейді.

I saw a young woman have no way to go anywhere,

Барар жері жоқ жас қызды көрдім.

no education, no entertainment, no place to even live.

Білімі жоқ, қызығушылығы жоқ, өмір сүретін жері жоқ.

I saw young men that had lost their father and their home,

Үйлерінен және әкесінен айырылған балаларды көрдім.

and they are supporting the family as a 10-to-12-year old boy --

10-12 жастағы балалар үйлеріне көмектесіп,

being the head of the household,

шаңыраққа бас болып,

trying to protect their sister and their mother and their children.

қарындасын және анасы мен бауырларын қорғауға тырысуда.

So it was a very devastating situation.

Өте қиын жағдай еді.

My heart was beating for my people,

Жүрегім ауырды

and I didn't know what to do.

және не істерімді білмедім.

At that moment, we talk about momentum.

Сол кезде ойлана бастадық.

At that moment, I felt, what can I do for these people?

Бұл адамдар үшін не істей аламын?- деп ойландым.

How could I help these people?

Қалай көмектесе аламын?

I am one individual. What can I do for them?

Бір өзім. Олар үшін не істей аламын?

But at that moment, I knew

Бірақ осы кезде

that education changed my life.

білім өмірімді өзгерткенін білдім.

It transformed me. It gave me status.

Ол мені өзгертті. Тұлғаға айналдырды.

It gave me confidence. It gave me a career.

Маған сенімділік берді. Маған карьера берді.

It helped me to support my family,

Отбасымды асырауға себепші болып отыр.

to bring my family to another country,

Қауіпсіз елге көшіруге

to be safe.

көмектесті.

And I knew that at that moment

Осы уақытта

that what I should give to my people is education and health,

өз халқыма білім мен денсаулық беру керектігімді түсіндім.

and that's what I went after.

Сол себептен жолға шықтым.

But do you think it was easy?

Бұл оңай болды деп ойлайсыз ба?

No, because at that time, education was banned for girls, completely.

Жоқ,себебі ол кезде қыздарға білімге толығымен тыйым салынды.

And also, by Russia invading Afghanistan,

Ресей Ауғанстанды басып кіргені үшін

people were not trusting anyone.

адамдар ешкімге сенбеді.

It was very hard to come and say, "I want to do this."

Келе салып: "Мұны жасағым келеді" деп айта салмайсың.

Who am I?

Кіммін?

Somebody who comes from the United States.

Америкадан келген әлдебіреумін.

Somebody who got educated here.

Сонда білім алған біреумін.

Did they trust me? Of course not.

Олар маған сене ме? Әрине жоқ.

So I really needed to build the trust in this community.

Бұл қоғамда сенімділік орнату қатты қажет болды.

How am I going to do that?

Мұны қалай жасаймын?

I went and surveyed and looked and looked.

Барып зерттедім және қарадым.

I asked.

Сұрадым.

Finally, I found one man.

Соңында бір кісіні таптым.

He was 80 years old.

Жасы 80-де.

He was a mullah.

Молда еді.

I went to his tent in the camp,

Оның үйіне бардым,

and I asked him,

оған

"I want to make you a teacher."

"Сізді мұғалім еткім келеді", - дедім.

And he looked at me,

Ол маған қарап,

and he said, "Crazy woman,

"Ақымақ әйел" деді.

crazy woman, how do you think I can be a teacher?"

"Бұл ақымақ әйел мені қалай мұғалім болады?" деп ойлайды.

And I told him, "I will make you a teacher."

Оған сізден мұғалім жасаймын дедім.

Finally, he accepted my offer,

Соңында, ұсынысымды қолдады

and once I started a class in his compound,

және сыныпты бастағанда оның қосылғаны

the word spread all over.

туралы барлығы естіді.

In a matter of one year,

Бір жыл көлемінде

we had 25 schools set up,

25 мектеп аштық.

15,000 children going to school,

15 мың баланың мектепке баруы,

and it was amazing.

өте керемет еді.

(Applause)

(Қошемет)

Thank you.

Рақмет!

Thank you.

Рақмет!

But of course, we're doing all our work, we were giving teacher training.

Әрине өз жұмысымызды жасап, мұғалімді оқытып жаттық.

We were training women's rights, human rights, democracy, rule of law.

Оларға әйел құқығы, адам құқығы, демократия, ереже мен заңды оқыттық.

We were giving all kinds of training.

Барлық оқыту түрін беріп жаттық.

And one day, I tell you,

Бір күні

one day I was in the office in Peshawar, Pakistan.

Пәкістандағы Пешаварда кеңсемде отыр едім.

All of a sudden, I saw my staff running to rooms and locking the doors

Кенеттен, қызметкерім есікке жүгіріп, есікті кілттеп жатқанын көрдім.

and telling me, "Run away, hide!"

"Жүгір, жасырын!" деді.

And you know, as a leader, what do you do?

Басшы ретінде не істеу керек?

You're scared. You know it's dangerous.

Үрей билеп тұр. Қауіпті сезесің.

You know your life is on the line.

Өмірің қыл үстінде.

But as a leader, you have to hold it together.

Бірақ басшы ретінде сабыр сақтауға тиістісің.

You have to hold it together and show strength.

Сабыр сақтап, өзіңнің күшіңді көрсету керексің.

So I said, "What's going on?"

Не болып жатыр?-дедім

And these people were pouring into my office.

Кеңсем адамдарға тола бастады.

So I invited them to the office.

Оларды кеңсеге шақырдым.

They came, and there were nine of them -- nine Taliban.

Тоғыз адам кірді. Тоғызы да талибан.

They were the ugliest looking men you can ever see.

Өмірімде көрген ұсқынсыз еркектер осылар еді.

(Laughter)

(Күлкі)

Very mean-looking people,

Өте білімді көрінетін кісі

black clothes, black turban,

қара киімді, қара сәлделі

and they pour into my office.

кеңсеме кіріп келді.

And I invited them to have a seat and have tea.

Оларға шай ұсындым.

They said no. They are not going to drink tea.

"Жоқ"-деді. Шай ішкісі келмеді.

And of course, with the tone of voice they were using,

Әрине дауысының зілінен

it was very scary,

үрей билеп тұр,

but I was really shaking up.

қатты қорқып тұрдым.

But also I was strong, holding myself up.

Бірақ мықты болдым, өзімді қолға алдым.

And, of course, by that time, you know how I dress --

Әрине сол кезде қалай киінгенімді білесіз.

I dress from head to toe in a black hijab.

Бастан аяққа дейін қара хиджаб киемін.

The only thing you could see, my eyes.

Менің көзімді ғана көре алатын едіңіз.

They asked me, "What are you doing?

Олар менен: Не істеп жатырсыз?

Don't you know that school is banned for girls?

Қыздарға мектепке баруға тыйым салғанын білмейсіз бе?

What are you doing here?"

Мұнда не істеп жатырсыз?"

And you know, I just looked at them,

Үнсіз бұрылдым да:

and I said, "What school? Where is the school?"

"Қай мектеп? Мектеп қайда?"-дедім

(Laughter)

(Күлкі)

(Applause)

(Күлкі)

And they look at my face, and they said, "You are teaching girls here."

Олар бетіме қарап: "Қыздарды осында оқытып жатырсың"

I said, "This is a house of somebody.

"Бұл біреудің үйі"-дедім

We have some students coming,

"Келіп жүрген санаулы студентіміз бар,

and they are all learning Koran, Holy Book.

олар Құранды, қасиетті кітапты үйренуде.

And you know, Koran says that if you learn the Holy Book, the woman,

Құранда "Егер қасиетті кітапты оқып үйренсең,

they can be a good wife,

әйелдер жақсы әйел

and they can obey their husband."

және күйеуіне бағына алады" дедім.

(Laughter)

(Күлкі)

And I tell you one thing:

Айтайын дегенім,

that's the way you work with those people, and you know --

бұл кісілермен осы жол арқылы жұмыс жасау керек.

(Laughter)

(Күлкі)

So by that time, they started speaking Pashto.

Сол мезетте пуштунша сөйлеп кетті.

They talked to each other,

Бір-бірімен сөйлесті.

and they said, "Let's go, leave her alone, she's OK."

"Кеттік, оны жалғыз қалдыр, жақсы"-деді

And you know, this time, I offered them tea again,

осы уақытта оларға қайта шай ұсындым.

and they took a sip and they left.

Ұрттап кетіп қалды.

By that time, my staff poured into my office.

Сол уақытта ұжымым кеңсеме кірді.

They were scared to death.

Олар өлгенше қорықты.

They didn't know why they didn't kill me.

Мені неге өлтірмегенін білмеді.

They didn't know why they didn't take me away.

Мені неге алып кетпегенін түсінбеді.

But everybody was happy to see me.

Бірақ барлығы мені көріп қуанды.

Very happy, and I was happy to be alive, of course.

Аман қалғаныма қатты қуандым.

(Laughter)

(Күлкі)

Of course, I was happy to be alive.

Әрине тірі болғаныма шүкір.

But also, as we continuously gave training during the fall of the Taliban --

Біз Талибан режимі құлағанда да білім бердік.

of course during the Taliban there is another story.

Талибан аралығында бұл бөлек оқиға.

We went underground and we provided education for 80 schoolgirls,

Біз университет деңгейіне шықтық, 80 қызды оқыттық.

3,000 students underground, and continuously we trained.

Үш мың студентіміз оқып жатыр, тренингте жүргендері бар.

With the fall of the Taliban, we went into the country,

Талибан режимі құлағанда елге келіп,

and we opened school after school.

мектептен соң мектеп аштық.

We opened women's learning center.

Әйелдер оқыту орталығын аштық.

We continuously opened clinics.

Бірнеше емхана аштық.

We worked with mothers and children.

Аналар және балалармен жұмыс жасадық.

We had reproductive health training.

Бала тууға байланысты тренингтер өткіздік

We had all kinds of training that you can imagine.

Барлық оқыту түрін үйреттік.

I was very happy. I was delighted with the outcome of my work.

Мен бақытты едім. Өз жұмыс нәтижеме көңілім толды.

And one day, with four trainers and one bodyguard,

Бір күні төрт тренер және бір күзетшімен

I was going up north of Kabul,

Кабулден солтүстікке бара жаттым,

and all of a sudden, again,

кенеттен

I was stopped in the middle of the road

жол ортасында кілт тоқтадық.

by 19 young men.

19 жас жігіт тоқтатты.

Rifles on their shoulders, they blocked the road.

Мойындарында мылтық, жолды бөгеп тұр.

And I told my driver, "What's going on?"

Жүргізушіме:"Не болып жатыр?-дедім.

And the driver said, "I don't know."

Жүргізушім:"Білмеймін"-деді.

He asked them. They said, "We have nothing to do with you."

Жүргізушім олардан сұрап еді, "Саған тиіспейміз"

They called my name. They said, "We want her."

Менің атымды айтып, "Бізге мына әйел керек"-деді жүргізушіме.

My bodyguard got out, said, "I can answer you.

Менің күзетшім шығып: "Мен жауап берейін.

What do you want?"

Не қалайсыздар?"

They said, "Nothing." They called my name.

Олар: "Ештеңе". Мені шақырды.

And by that time, the women are yelling and screaming inside the car.

Көлік ішінде әйел айқайлап жатты.

I am very shaken up, and I told myself, this is it.

Мен таңқалып, біткен жерім осы дедім.

This time, we all are going to be killed.

Осы уақытта барлығы мені өлтірмек болды.

There is no doubt in my mind.

Ойымда еш күмән болмады.

But still, the moment comes, and you take strength

Дегенмен күш-қайратты жинайтын

from whatever you believe and whatever you do.

сеніміңе қанат беретін нәрселер бар.

It's in your heart.

Бұл күш жүректен келеді.

You believe in your worth, and you can walk on it.

Дұрыс деп сенесіз және алға жүресіз.

So I just hold myself on the side of the car.

Мен көлік жанында тұрдым.

My leg was shaking, and I got outside.

Аяқтарым дірілдеп сыртқа шықтым.

And I asked them, "What can I do for you?"

Олардан: "Сіздерге не керек?" дедім.

You know what they said to me?

Маған не айтқанын білесіз бе?

They said, "We know who you are.

Олар: "Кім екеніңді білеміз.

We know where you are going.

Қайда баратыныңды білеміз.

Every day you go up north here and there.

Күн сайын солтүстіктен осында жүресіз.

You train women, you teach them

Әйелдерді үйретіп оларды оқытудасыз,

and also you give them an opportunity to have a job.

оларға жұмыс табуға мүмкіндік берудесіз.

You build their skills. How about us?"

Оларды оқытып жатырсыз. Ал біз ше?"

(Laughter)

(Күлкі)

(Applause)

(Қошемет)

"And you know, how about us?

"Біз ше?

What are we going to do?"

Біз не істейміз?"-деді.

I looked at them, and I said, "I don't know."

Мен оларға қарап: "Білмеймін",-дедім.

(Laughter)

(Күлкі)

They said, "It's OK.

"Жарайды"-деді олар.

The only thing we can do, what we know,

"Біздің бір ғана білетініміз

from the time we're born, we just hold the gun and kill.

туғаннан қару алып өлтіру.

That's all we know."

Білетініміз осы".

And you know what that means.

Нені меңзегенін білесіз.

It's a trap to me, of course.

Бұл маған құрылған тұзақ еді.

So I walk out of there. They said, "We'll let you go, go."

Ол жерден кеттім. Олар "Жүре беріңіз" деді.

And so I walked into the car, I sit in the car,

Көлікке отырдым.

and I told the driver, "Turn around and go back to the office."

Жүргізушіме: "Көлікті бұр, кеңсеге қайтамыз"-дедім.

At that time, we only were supporting girls.

Сол кезде тек қыздарға көмектесіп жаттық,

We only had money for women to train them,

тек қыздарды үйретуге ақша болды.

to send them to school, and nothing else.

Басқа артық қаржымыз болмады.

By the time I came to the office,

Кеңсеге келгенде

of course my trainers were gone.

оқытушыларым кетіп қалған еді.

They ran away home. Nobody stayed there.

Олар үйлеріне кеткен, ешкім қалмаған.

My bodyguard was the only one there,

Күзетшім ғана осында.

and my voice was completely gone.

Менің дауысым жоғалды.

I was shaken up, and I sat on my table,

Үрейімді билей алмай, үстелге отырдым.

and I said, "What am I going to do?"

Не істеймін?

How am I going to solve this problem?

Бұл мәселені қалай шешемін?

Because we had training going on up north already.

Себебі солтүстікте жобамыз басталып кеткен.

Hundreds of women were there coming to get training.

Жүздеген әйел үйренуге келеді.

So I was sitting there, all of a sudden, at this moment,

Отырған едім, кенеттен

talking about momentum, we are,

әр нәрсенің уақыты бар

at that moment,

сол кезде

one of my wonderful donors called me about a report.

қайырымдылықпен айналысатын кісім есеп туралы хабарласты.

And she asked me, "Sakena?" And I answered her.

"Сакина?" деді. Жауап бердім.

She said, "It's not you. What's wrong with you?"

"Бәрі жақсы ма? Даусыңа не болған?" деді.

I said, "Nothing." I tried to cover.

"Ештеңе"-дедім. Жасыруға тырыстым.

No matter what I tried to do, she didn't believe me,

Тырысқаным ештеме емес, ол маған сенбеді.

and she asked me again.

Менен қайта сұрады.

"OK, tell me what's going on?"

"Не болғанын айт?"

I told her the whole story.

Оған бар оқиғаны айттым.

At that time, she said, "OK, you go next time, and you will help them.

"Келесіде тағы барсаң көмектесерсің"

You will help them."

"Оларға көмектесесің"-деді.

And when, two days later, I went the same route,

Екі күн өте дәл сол жолмен барғанда,

and do you know, they were not in here,

олар онда болған жоқ.

they were a little back further,

Жаңа ғана болған екен.

the same young men, standing up there and holding the rifle

Жас бала сонда қаруын асынып тұрды.

and pointing to us to stop the car.

Көлікті тоқтату үшін бізді көрсетті.

So we stopped the car.

Сонымен көлігімізді тоқтаттық.

I got out. I said, "OK, let's go with me."

Сыртқа шығып оларға: "Жақсы менімен жүріңдер"-дедім.

And they said, "Yes."

Олар "жарайды" деді.

I said, "On one condition, that whatever I say, you accept it."

Бір ғана шартпен, айтқанымды бұлжытпай қабылдайсың"

And they said, yes, they do.

Олар: "Келістік",-деді.

So I took them to the mosque,

Мешітке апардым.

and to make a long story short,

Қысқасын айтқанда,

I told them I'd give them teachers.

оларға мұғалімдерді беретінімді айттым.

Today, they are the best trainers.

Бүгінде олар жақсы оқытушылар

They learn English,

ағылшын үйренуде,

they learn how to be teachers,

мұғалім болуды,

they learn computers,

компьютерді үйренуде,

and they are my guides.

олар менің жолбастаушым.

Every area that is unknown to us in the mountain areas,

Таудағы барлық жерлер бізге белгісіз еді,

they go with me. They are ahead, and we go.

Олар алда жүрді

And they protect us.

және бізді қорғайды.

And --

және

(Applause)

(Қошемет)

Thank you.

Рахмет

(Applause)

(Қошемет)

That tells you that education transforms people.

Білім адамды өзгертеді.

When you educate people,

Адамға білім бергенде

they are going to be different,

олар өзгереді.

and today all over,

Бүгінде барлығына

we need to work for gender equality.

гендерлік теңдік үшін жұмыс жасау керек.

We cannot only train women but forget about the men,

Тек әйелдерді оқыта алмаймыз, бірақ ерлерді ұмытуға болмайды.

because the men are the real people who are giving women the hardest time.

Себебі әйелдердің өмірін қиындататын еркектер ғой.

(Laughter)

(Күлкі)

So we started training men because the men should know

Сөйтіп біз ерлерді оқытуды бастадық, себебі ерлер білуі керек.

the potential of women,

әйелдің мүмкіндігін,

know how much these potential men has,

бұл мүмкіндіктің ерлерде қаншалықты барын,

and how much these women can do the same job they are doing.

және әйелдер де еркектер тәрізді жұмыс істейтінін білуі керек.

So we are continuously giving training to men,

Сөйтіп біз үздіксіз ерлерді оқытудамыз

and I really believe strongly.

және бұның дұрыстығына сенемін.

I live in a country that was a beautiful country.

Мен бұрын әдемі ел болған елде тұрамын.

I just want to share this with you.

Жай ғана есіңізге салайын деп едім.

It was a beautiful country,

Бұл өте әдемі ел еді.

beautiful, peaceful country.

Әдемі, бейбіт ел.

We were going everywhere.

Біз кез-келген жерге баратынбыз.

Women were getting education:

Әйелдер білім алып,

lawyer, engineer, teacher,

заңгер, инжинер, мұғалім

and we were going from house to house.

және біз үйден-үйге баратынбыз.

We never locked our doors.

Ешқашан есігімізді кілттемейтінбіз.

But you know what happened to my country.

Бірақ еліме не болғанын білесіз.

Today, people cannot walk out of their door without security issues.

Бүгінде адамдар сыртта қауіпсіздік сақтамай жүре алмайды.

But we want the same Afghanistan we had before.

Бірақ біз бұрынғы Ауғанстанды аңсаймыз.

And I want to tell you the other side.

Келесі бір жайтты айтайын

Today, the women of Afghanistan are working very, very hard.

Бүгін, Ауған әйелдері өте қатты еңбек етуде.

They are earning degrees. They are training to be lawyers.

Олар жұмыс істеуде. Олар заңгер болу үшін оқуда.

They are training to be doctors, back again.

Қайта дәрігер болуды оқуда.

They are training to be teachers,

Мұғалім болу үшін оқуда

and they are running businesses.

және бизнес жасауда.

So it is so wonderful

Сонымен бұл керемет

to see people like that reach their complete potential,

адамдардың мүмкіндігі жетіп жатқанын

and all of this is going to happen.

және барлығы болып жатқанына куә болу ғажап.

I want to share this with you,

Мұны сіздермен бөліскім келеді.

because of love,

Себебі өмірде махабат,

because of compassion,

жанашырлық

and because of trust and honesty.

және шындық пен адалдық бар.

If you have these few things with you,

Егер сіз де осыған сенсеңіз,

you will accomplish.

дегеніңізге жетесіз.

We have one poet, Mawlānā Rūmī.

Бізде ақын бар, Мәулана Руми

He said that by having compassion

Ол: жанашырлықтың болуы

and having love, you can conquer the world.

және махаббаттың болуы арқылы осы әлемді жаулай аламыз,

And I tell you, we could.

жасай аламыз"-дейді.

And if we could do it in Afghanistan,

Егер оны Ауғанстанда жасай алсақ,

I am sure 100 percent that everyone can do it in any part of the world.

әркім мұны әлемнің кез-келген жерінде жасай алатынына 100 % сенемін.

Thank you very, very much.

Рақмет

(Applause)

(Қошемет)

Thank you. Thank you.

Рақмет! Рақмет!

(Applause)

(Қошемет)